De geschiedenis van Suriname

[p. 30]

De strijd op Mariënburg

Op de plantage Mariënburg bleek het de Javaanse immigranten, dat er niets uitkwam van de mooie praatjes, waarmee zij naar Suriname gelokt waren. Net als de Hindostaanse kontraktarbeiders, die daar reeds werkten, kwamen zij te wonen in vervallen woonblokken uit de slaventijd. Hierin kreeg ieder gezin (6 tot 10 personen) slechts één kamer toegewezen. Deze krotten werden in 1919 voor bewoning afgekeurd, maar zelfs nu nog moet het merendeel van de gezinnen op Mariënburg in deze 100 jaar oude slavenwoningen leven. Op alle mogelijke manieren werden de immigranten uitgezogen. De lonen waren uiterst laag. Gereedschap om het land te bewerken moesten de arbeiders zelf betalen. De planters waren verplicht rijst te leveren aan de immigranten. Maar terwijl de officiële prijs 8 ct. per pond was, vroegen de planters er maar liefst 12 ct. per pond voor. Het kontrakt duurde 5 jaar, maar vaak werd het recht op terugkeer naar Java verbeurd verklaard, als de arbeider wegens ziekte niet kon werken of als hij de plantage even verliet om familie of vrienden te bezoeken. Ook kreeg hij dwangarbeid voor dergelijke ‘vergrijpen’. Alle beloften van de maatschappij waren vals gebleken.

[p. 31]

[V]erbitterd eisten de Hindostaanse en Javaanse kontraktanten beter [lo]on. Maar de direkteur van Mariënburg, die tevens agent van de Nederlandse Handels Mij. was, ging niet op de looneisen in. Hij maakte [z]ich nog meer gehaat, toen hij zich aan de vrouwen van de arbeiders [p]robeerde te vergrijpen. De maat was vol! De direkteur Mavor werd [d]oor de arbeiders gedood (1902). De Procureur Generaal stuurde [h]ierop een detachement militairen en gaf bevel om te schieten: 17 [m]ensen werden gedood en 39 gewond, waarvan er later nog 7 stierven.

Maar het verzet was nog niet gebroken. In 1910 laaide de strijd opnieuw op. De Nederlandse Handels Mij. verkocht de suikerplantage Mariënburg in 1964 aan de Amsterdam Rubber (RCMA) en in 1974 kwam Mariënburg in handen van de Surinaamse regering. Grote winsten zijn binnengehaald over de ruggen van de bevolking. Onverminderd zijn de arbeiders op Mariënburg opgekomen voor hun rechten en hebben zij verbeteringen afgedwongen.