De geschiedenis van Suriname

[p. 14]

De strijd van de Marrons

De krijgsgevangen Marrons werden door de justitie tot onmenselijk zware straffen veroordeeld: in 1730 werd de Marron Joosje met een ijzeren haak door zijn ribben aan de galg gehangen, zodat zijn hoofd en voeten naar de grond hingen. Toch gaf hij geen blijk van de ondraaglijke pijn, die hij leed. Toen hij gestorven was, werd zijn hoofd afgehakt en als afschrikwekkend voorbeeld op een paal tentoongesteld. Ook vrouwen werden op wrede wijze terechtgesteld. Dit bewind, dat zich intern alleen in stand kon houden door gewelddadige onderdrukking, werd in 1712 bedreigd door een aanval van de Fransen onder Cassard. Terwijl de kolonialisten ter verdediging naar de forten van Paramaribo trokken, vluchtten hun vrouwen en kinderen naar de bossen. De Marrons hadden een hoogstaande moraal, zij hebben zich niet gewroken op de vluchtelingen. De Hollanders konden de Fransen niet verslaan. De Fransen dreigden met het platbranden van alle plantages. Dit gevaar werd afgewend door de Hollanders door een schatting aan Cassard aan geld, goederen en.., slaven! De plantages waren veilig. De europese vrouwen en kinderen keerden ongedeerd terug uit de bossen. Aan velen was de terugweg gewezen door de Marrons. Maar de wreedheden jegens de slaven gingen onverminderd voort! De slavenhandel nam toe. Het aantal plantages steeg tot 400. In 1724 werd in Amsterdam de eerste koffie geveild, in 1735 de eerste katoen.

[p. 15]

Steeds meer slaven ontvluchtten de plantages. Zij bouwden forten in de bossen en hadden een voorpostendienst, die de beweging van de Europeanen in het oog hield. Zij legden kostgronden aan voor hun eigen gebruik, maar maakten ook bij voorbaat akkers klaar om hun broeders en zusters te ontvangen, die zij bevrijdden bij hun aanvallen op de plantages. Hierbij verspreidden zij op de plantages pamfletten in het engels, waarin met kracht werd geschreven over de bevrijding van de slaven. De kolonialisten waren bang, dat de verschillende stammen zich aaneen zouden sluiten en voerden een verdeel- en heerstaktiek in. Onder gouverneur Mauricius (1742-1751) werd gepoogd verdragen te sluiten met sommige stammen van de Marrons, waarbij vrijheid beloofd werd als de Marrons de gevluchte slaven zouden uitleveren of de woonplaats van andere stammen zouden verraden. Met verontwaardiging wezen de Marrons deze voorstellen van de hand. Adoe, opperhoofd van de Saramaccaners, zei dat hij er niet aan dacht zijn broeders en zusters te verraden en Araby, leider van de Marrons ten westen van de Marowijne zei, dat als de gouverneur geen opstand wilde hebben, hij ervoor moest zorgen, dat de planters de slaven, die met hun zweet het onderhoud van de planters winnen, beter moesten behandelen.

[p. 16]

Ondanks de vredesverdragen is de strijd van de Marrons gedurende de hele periode van slavernij voortgezet. De gevluchte slaven, die niet onder de vredesbepalingen vielen, verhevigden de aanvallen op de plantages. Gouverneur Nepveu (1770-1779), zag zich genoodzaakt de plantages tegen de aanvallen te beschermen door een ‘militair kordon’ aan te leggen, dit was een 94 km. lange ondoordringbare heg van doornen en glasscherven, waaraan militaire posten lagen, die onderling verbonden waren. Om de dorpen van de Marrons te vinden nam men slaven in dienst, de zg. Redi Moesoe's (rode mutsen). Men stelde hen de vrijheid in het vooruitzicht, als zij een aantal jaren dienst namen in de strijd tegen hun broeders, de Marrons (een vroegere vorm van surinamisering van het leger). Dit kon de kracht van de Marrons niet breken.

Onder leiding van de grote vrijheidsstrijders Bonni, Baron en Joli Coeur werd een goed getrainde krijgsmacht gevormd. Deze leiders kenden de slavernij in alle bitterheid. Joli Coeur zag als kind hoe zijn vader gegeseld werd, omdat hij in opstand kwam toen de meester zijn moeder kwam opeisen voor de nacht. Bonni's moeder was gevlucht, terwijl zij in verwachting was van een kind van de meester. Hij verwierp haar en dreigde haar met de zweep. Bonni werd in vrijheid geboren. Baron muntte uit door intelligentie. Zijn meester had hem leren lezen en schrijven, en nam hem mee naar Holland. Hij beloofde hem de vrijheid na terugkeer in Suriname, maar hij verbrak zijn belofte en verkocht Baron aan een vriend. Deze liet hem een ‘spaanse bok’ toedienen om zijn opstandigheid te breken. Baron vluchtte en werd één van de voornaamste aanvoerders van de Marrons.

[p. 17]

Hij richtte een fort op; ‘Boekoe’ - ‘Tot stof vervallen’ -. Zijn mannen zouden liever tot stof vervallen dan zich aan de blanken over te geven. Het fort was omringd door moeras en gebouwd van 3-mans hoge palissaden. Achter de schietgaten waren kleine kanonnen en draaibussen. Aan een gele standaard woei een vlag met zwarte poema.

Een koloniale troepenmacht viel Boekoe aan, maar leed een nederlaag. Uit Paramaribo kwam nu een leger versterkt met 200 Redi Moesoe's aangerukt. Zij lieten takkebossen zinken om over het moeras te komen. Velen kwamen daarbij om het leven. Boekoe bleef onneembaar. De koloniale troepen kregen gebrek aan levensmiddelen en wilden het beleg al opheffen, toen bij toeval het geheime pad door het moeras ontdekt werd. De Europeanen veroverden Boekoe en hielden een verschrikkelijk bloedbad. Baron en Bonni verzamelden opnieuw hun troepen, bouwden een nieuw kamp en gingen met succes over tot een aanval op de plantages Suynigheyt, Pérou en l'Espérance. In 1772 deed een koloniaal leger van 800 man opnieuw een aanval op de Marrons, nu op het welvarende dorp en de versterking ‘Cosaai’ - dit betekent ‘Kom op!’ Bij het doortrekken van de rijst- en korenvelden voor het dorp, werden de blanke troepen aangevallen door de Marrons. Na hevige gevechten moesten de Marrons zich bij gebrek aan loden kogels terugtrekken. De vrouwen en kinderen kwamen in gevaar, waarop een aanvoerder van de Marrons een rij hutten in brand stak. Achter een scherm van rook en vlammen konden de Marrons hun vrouwen en kinderen in veiligheid brengen, terwijl anderen de koloniale troepen met geweervuur bestookten. De Europeanen moesten de aftocht blazen.