De Geuzen

[p. 45]

[IV]

Vlaardingen reageert zoals heel Nederland, de hele bezetting door, op dit soort gebeurtenissen heeft gereageerd. Sommigen gnuiven, vinden het prachtig, hopen in stilte, dat er, desnoods dezelfde nacht nog, weer kabels kapot zullen gaan, lopen wat scheef uit de ooghoeken kijkend langs zo'n kabel en overleggen bij zichzelf of zij het zouden durven... Anderen schudden het hoofd, mopperen over kwajongensstreken, die tot niets leiden dan onaangenaamheden en straffen. Vele honderden, wellicht enkele duizenden Vlaardingers hebben wel eens horen fluisteren over de ‘Geuzen’, ze weten dat er een georganiseerde verzetsgroep bestaat, hier en daar wordt zelfs gefluisterd over ‘de wandelclub’: duidelijk bewijs dat men ook van de oorsprong en het centrum van het verzet op de hoogte is.

Is het een Geus geweest, die de sabotage van de veertiende augustus gepleegd heeft? Heftig wordt er over gedebatteerd, die avond, bij Kop thuis. Niemand van de aanwezigen - en er zijn er natuurlijk weer zo'n vijftien of twintig - weet iets concreets. Ter Horst herhaalt zijn waarschuwingen: jongens, het haalt niets uit, je attendeert de moffen alleen maar extra op Vlaardingen. En we moeten toch al voorzichtiger worden: te veel mensen kennen ons, zelfs schoolkinderen praten over de Geuzen. Van Kralingen valt hem bij. Hij heeft, als vakbondsman, wat meer dan de anderen zijn gedachten laten gaan over het vraagstuk van de taktiek, en hij is tot de conclusie gekomen: op deze manier moet het misgaan. Noem eens een Geus, die niet tien, twintig anderen kent! We moeten tot een strakkere organisatie komen, er moet een strengere scheiding zijn van groepen en van taken. Er moeten meer tussenpersonen komen ter afscherming van andere contacten. En met nadruk wijst hij op het negende gebod van de ‘Geuzenwet’, die aan hen allen is voorgelezen:

Geuzen zijn zwijgzaam en houden alles betreffende het Geuzenleger geheim, zelfs voor hun huisgenoten, indien deze zelf nog geen Geuzen zouden zijn. Buiten de Geuzenbijeenkomsten wordt nooit over Geuzenaangelegenheden gesproken.

[p. 46]

Ze knikken wat. Van Kralingen heeft misschien wel gelijk. Wie van hen heeft, wat dat laatste betreft, geen boter op het hoofd? Maar hoe nu nog, in dit stadium, tot een deugdelijker, geheimer organisatie te komen? Bovendien, zo reageert de onverbeterlijke optimist, de altijd in iedereen het goede ziende Ary Kop, wie zou er nu in Vlaardingen in staat zijn om naar de Duitsers te lopen en hen te verraden? Meer nog: wat is er eigenlijk te verraden? Wat hebben ze eigenlijk gedaan, behalve plannen gemaakt, voorbereidingen getroffen voor later? Zelfs van die sabotage weet niemand iets af. En wat dat betreft, hij wil het dan wel zeggen: we kunnen toch al zo weinig uitrichten op het ogenblik, laat ieder doen wat hij kan; niet meer maar vooral ook niet minder!

Dat lucht op. Ary heeft weer het verlossende woord gesproken. Van Kralingen pruttelt nog wat na, maar het gesprek neemt een andere wending. Het inlichtingenwerk loopt goed. Verschillende Geuzen hebben het zelf ervaren: je geeft een inlichting door en binnen een week verschijnen er Engelse vliegtuigen om het betreffende object te bombarderen.

‘De ijscoman is weg’, merkt iemand op. De ijscoman. Dat verhaal kennen de meesten. Hij stond met zijn karretje bij de ingang van het vliegveld Waalhaven. Het was zo'n mooi ijskarretje, met twee versierde nikkelen deksels erop, zoals de meeste ijskarretjes. Onder het voorste zat het ijs, dat wist ieder kind. Maar onder het tweede deksel, waar andere ijscomannetjes hun voorraad wafels, lepeltjes en soms een handdoek hadden, daar had dit mannetje heel wat anders. Zo nu en dan, als er niemand bij zijn kar stond, lichtte hij dat tweede deksel even op en dan was het net of hij in dat gat stond te praten. Dan was het net? Hij praatte er in! Aan het vliegveld werd voortdurend door honderden arbeiders gewerkt om de startbanen die in de meidagen vernield waren, weer in orde te krijgen. Als na een paar weken het werk bijna voltooid was, lichtte het ijscomannetje zijn deksel weer eens op... en de volgende dag verschenen de Engelse vliegtuigen en maakten van de startbanen weer puree. Dat ging zo om de paar weken, steeds op dezelfde manier. Aldus het verhaal. En nu was het ijscomannetje verdwenen?

[p. 47]

Het vliegtuig van de Groene Kruisweg', is het enige commentaar, en zonder dat er verder een woord aan gewijd wordt, is men het ermee eens: het ijscomannetje zit veilig en wel in Engeland, misschien wel mét zijn karretje.

Kop komt met een nieuwtje, dat Kijne van IJzerdraat heeft meegebracht. In Engeland is men dik tevreden over de Geuzenarbeid. En als blijk van sympathie zullen de Engelsen ervoor zorgen dat er over een paar weken, op de verjaardag van de Koningin op 31 augustus, vuurwerk boven Vlaardingen wordt afgestoken.

Enthousiast wordt die mededeling verwelkomd. En reikhalzend zien ze uit naar de 31ste. Die dag, de eerste Koninginnedag tijdens de bezetting, is in Vlaardingen een dag als alle andere gedurende de laatste maanden. In het twaalfde nummer van zijn ‘Geuzenactie’ had IJzerdraat zijn ‘schande’ uitgesproken over het naar Duitsland voeren van generaal Winkelman en over het ontslag van burgemeester De Monchy naar aanleiding van de gebeurtenissen op Anjerdag. Een schande die, zo beloofde hij, niet ongewroken zou blijven.

[p. 48]