Reize door het aapenland (onder pseudoniem J.A. Schasz)

Regelnummers proza verbergen

Veertiende hoofdstuk
De visitatie

989Ik, (thans nommer 17,) die altoos als een stillen in den lande geleefd 990had: die mij volmaakt buiten alles hield, wat de Aaperij aanging, - 991ik wist niets van dit gansche geval.

992Het was op een warmen zomer nademiddag, dat men maar even- 993tjes een koeltje gewaar werd, en dat men, op de minste beweeging 994van belang, in 't volle zweet geraekte, toen ik mij in 't gras, voor 995over op mijn buik, nederlag, en, met een goede werking in eene⁹⁹⁵ 996welverzadigde maag, in een zagte sluimering verviel. - In dit 997Aapenland waren geene huizen of hutten, dus diende het open veld 998mij tot allerlei gebruiken.

99Door een verschriklijk geschreeuw van: Hier is het Manmensch!⁹⁹⁹ 1000hier is het Manmensch! werd ik wakker. Ik keek op, en ziet, een 1001onöverzienlijke zwerm van Aapinnen, meest jong goedje, was om 1002en over mij heen geschaard. De boomen zaten opgepropt vol, zo 1003verre ik zien kon, en de grond, was niet anders dan een onmeetlijk 1004Martveld, met Aapenkoppen in plaats van keisteenen belegd.

1005Vier of vijf Aapinnetjes kwamen met de uiterste vriendlijkheid 1006naar mij toe. Manmensch! wij zijn gelast, om u een vriendlijk ver- 1007zoek te doen.

1008o Mijn Engeltjes! verzoekt wat gij gelieft.

995 nederlag: neerlegde, neervlijde.
met een goede werking in eene welverzadigde maag: het eigen fysieke welzijn verliest medicus doctor Schasz nooit uit het oog!

999 Manmensch: manspersoon; daarnaast ook de vormen mansmensch en mannemensch; zie WNTIX, 179.

[p. 92]

1009Men vertelt ons dat de Manmenschen geen Staarten hebben, 1010is dat waar?

1011(Ik keek hen aan en werd met de zaak verleegen.)

1012Geen Staarten? - hoe! -

1013Gij, Manmensch! gij weet immers wel wat een Staart is? - Gij 1014hebt wel van 't afhakken gehoord.

1015o Goede en rechtvaardige Hemel! dagt ik, deeze zijn gekomen,¹⁰¹⁵ 1016om mijn Staart aftehakken!

1017Nu komen wij onderzoek doen, om -

1018(Ik werd zo bleek als een doode.) 1019te zien, of het waar is, dat gij geen Staart hebt.

1020Maar, mijn lieve Mevrouwen en Jufvrouwen! zei ik in mijne ver- 1021bijstering tegen de Aapinnen, wat heb ik u misdaan, dat gij zo 1022wreed zoud zijn, om mij te berooven van, -

1023Berooven? - ganschlijk niet, Manmensch! wij komen slechts 1024zien, of gij er een hebt.

1025(Dit stelde mij al vrij gerust.)

1026Gij komt eens zien of ik, -

1027Een Staart heb.

1028Maar eischt de welvoeglijkheid niet, dat gij u in dit geval, met 1029een bloote verzekering te vreeden houd?¹⁰²⁹

1030De welvoeglijkheid? - de welvoeglijkheid? - Is dat ook een 1031Aap?

1032Helaas! dagt ik, er is geen genade te wagten.

1033Wij moeten het zien, Manmensch! wij verzoeken het u vriendlijk, 1034of anders, -

1035Ik ben hier immers niet onder de Menschen?¹⁰³⁵

1036Gij zijt onder die geenen, die Menschen willen worden, en daar- 1037om van te vooren willen zien, wat Menschen zijn. Wij hebben 1038belang bij uw staart, en daarom, - geene weigeringen meer!

1039Dit laatste was precies de toon van een getrouwde Vrouw, of 1040van een Meisje, dat twee Vrijers heeft. Ik keek vrugtloos naar alle 1041zijden heen, om te zien of er geen weg van ontkoming ware, - dan, 1042de Aapmeisjes waren zo digt op elkander en om mij heen gedron- 1043gen, (want elk wilde het digst bij de beschouwing weezen,) dat ik 1044mij naauwlijks meer verroeren kon.

1015 deeze zijn gekomen...: ook Schasz vat staart hier in scabreuze zin op!

1029 bloote: loutere; het woord krijgt in deze kontekst een komische bijbetekenis.

1035 immers: toch zeker.

[p. 93]

1045Ik gebruikte nog verscheiden redenen, ontleend van de maagd-¹⁰⁴⁵ 1046lijke schaamte, eerbaarheid, zedigheid enz. maar alle deeze dingen 1047waren hier ten eenemaale onbekend. Zij dagten, dat ik van een 1048onbekend soort van Aapen sprak, waarmede zij niets te doen had- 1049den, en waarvan het geschiedkundig verhaal, thans in 't geheel

1050niet te pas kwam.

1051Eindlijk begon het de nieuwsgierige Aapinnen te verveelen: zij 1052pakten mij gesaamlijk aan, en stelden mij, moedernaakt, op een 1053hoogen breedgetopten boom ter beschouwing aan de gansche 1054gemeente voor.

1055Tot mijn uiterste verbaazing riep de gansche menigte, met een 1056soort van gejuich: Hij heeft geen Staart! Hij heeft geen Staart!¹⁰⁵⁶

1057Iemand, die door een fellen bliksem, of door een kanonkogel, 1058eenige ledemaaten worden afgeslagen of afgeschooten, kan niet 1059vlijtiger de revue over alle zijne zelfstandigheden passeeren, dan¹⁰⁵⁹ 1060ik mij zelve bekeek. - Allerhande Denkbeelden reezen er in mij 1061op. - Vader Sijmen de Vries verhaalt, in een zijner verwonderlijke¹⁰⁶¹ 1062werken, van een Man, die uit een diepen slaap wakker wordende, 1063en opstaande, beiden zijn armen in 't bed ziet leggen: dit errinnerde 1064ik mij, en sloeg verbaasd mijne oogen naar 't gras, waar ik geleegen 1065had, ten einde te zien, of er niet het een of ander van mijn lighaam 1066was afgevallen.

1067De Aapinnen bekreunden zig mijner niet verder; zij vertrokken 1068met den uitersten spoed; onderweg overluid schreeuwende: Hij 1069heeft geen Staart! hij heeft geen Staart!

1070Ik gevoelde, dat ik kwaad werd: want ik beschouwde deeze han- 1071deling als eene boosäartige beschimping van mijn perzoon. Met 1072een diepe verontwaardiging sprong ik van den boom, en mijn toorn

1045 ontleend van: ontleend aan.

1056 Hij heeft geen Staart: nu weer in eigenlijke zin bedoeld, maar de ongelukkige ik vat het anders op en waant zich van zijn geslachtsdeel beroofd.

1059 zelfstandigheden: zelfstandige delen, ledematen.

1061 Sijmen de Vries: de Utrechtse schoolmeester Simon de Vries (1630 - begin 18e eeuw), veelschrijver en compilator. Op zijn naam staan 66 prozawerken en diverse dichtbundels. Hij bewoog zich vooral op het gebied van de aardrijkskunde annex reisbeschrijving, geschiedenis en biografie. Zie Van der Aa, Biogr. Woordenboek XIX (1876), p. 448-451. Ik weet niet in welk boek van De Vries de bedoelde anekdote voorkomt. Alleen een gelukkig toeval zou hier kunnen helpen.
titel hfdst. 15 sessie: zitting.

[p. 94]

1073den vollen teugel vierende, liep ik dit Aapengebroedzel agter na, 1074insgelijks uit al mijn magt schreeuwende: Hij heeft er wel een! 1075Hij heeft er wel een!.