Verzameld werk. Deel 4: proza

Besprekingen en beschouwingen

[p. 512]

Emiel L.M. Jespers
Zijn leven - Zijn kunstenaarsloopbaan - Zijne werken

Op 6 Mei overleed te Antwerpen, in den ouderdom van nauwelijks 56 jaar, de gekende beeldhouwer Emiel L.M. Jespers. Met hem verdwijnt hier ten lande de kunstenaar, die, het meeste gelijkenis biedend met de Fransche school van Carpeaux en onder invloed daarvan, streefde naar het volledig tot gratie verwerken der vormen. Een kunstenaar die voornamelijk en vaak bijna uitsluitend het elegante in het onderwerp wilde zien en daarom ook, na een korten tijd van vijandschap van wege de buitenwereld, toch spoedig de gunst van het kunstminnend publiek wist te winnen. Emiel Jespers heeft, althans stellig in de eerste periode van zijne loopbaan, veel van hetgeen hij als gratie en slankheid in zijne werken wilde leggen, bereikt. Ongetwijfeld is er veel van dit werk, waaronder ik onder meer De gulden leeftijd, De dageraad, Bij het krieken van den dag vernoem, vol van een Zuidersche gratie. Heeft later soms deze betrachting naar het volmaakt elegante, daarbij een niet steeds gewenschte invloed van artistiek ongeschoolde burgers en het soms haastig afwerken, in zijn werk wel eens een rol gespeeld die wat te overwegend was, dan mogen wij van een andere zijde met volledig betrouwen naar de artistieke waarde in de werken der boven aangehaalde periode wijzen. Dat hij in Frankrijk bijvoorbeeld graag gewild werd, wijst er overigens insgelijks op, dat men in dit land, waar men nochtans sedert geruimen tijd met het gratievolle beeldhouwwerk van Carpeaux vertrouwd was, zijn talent had weten te onderscheiden. En even talrijk als zijne tentoonstellingen te Parijs, waren deze te München.

Dit eerste werk van Jespers is feitelijk zijn werk. Dat mogen wij dan ook steeds blijven aanschouwen; wij zullen er steeds de hand van een fijngevoelig, vaak scherp onderscheidend kunstenaar, in ontdekken. Iemand die oog had. En dat hij handen had, daarvoor getuigt zijn gansche, ook het latere, werk.

Emiel Lodewijk Martin Jespers werd te Deurne op 3 Mei 1862 als eenig kind van een politie-kommissaris van Borgerhout geboren. Waarschijnlijk door het uniform van vader en de strenge opvoeding, wilde hij op 14-jarigen ouderdom de krijgsschool bezoeken, hetgeen hem nochtans spoedig uit het hoofd ging. Na schooltijd begon hij zich met beeldhouwkunst bezig te houden. Spoedig bezocht hij een atelier en tevens de Akademie waar hij een vrij goed leerling was. Aldus was zijn dag verdeeld: 's morgens en des middags werken om den broode op ateliers waar hij heiligenbeelden uit hout, marmer en steen te vervaardigen had; 's avonds voor zijne persoonlijke ontwikkeling op de Akademie. Hij onderscheidde zich op de werkhuizen weldra als een uiterst knap werkman, wat hem van dan af bij al zijne werken is bij gebleven. Op 20 jaar verloor hij zijn vader en moest dus alle studie laten varen om in het onderhoud van zijne moeder en van zich zelf te voorzien. Hij gaf echter geen moed verloren en na den zwaren werkhuisarbeid, zette hij zich 's avonds in zijne kamer te werk en nam als eerste modelletjes de straatkinderen uit de buurt. Aan het feit dat dit zijn eerste modellen waren is het waarschijnlijk toe te schrijven dat van al de door hem behandelde onderwerpen, hij de kinderlijke sierlijkheid met de meeste scherpte heeft doorzien. In 1885 treedt de kunstenaar te Borgerhout in den echt en in 1887 sticht hij met den schilder Jan van Riet de kunstkring ‘Eigenvorming’, met een nationaal Vlaamsche werking. De kunstenaars van dezen kring hadden zich het lokaal ‘De Vrachtwagen’ gehuurd en spaarden om zich modellen te kunnen betalen. In 1887 maakt hij zijn eersten plaasteren groep Lastig broertje dat hij driemaal herbeginnen moest, steeds onderbroken door een ernstige ziekte die hem neergekluisterd hield, doch dat niettemin in 1888, te Antwerpen tentoongesteld, goed ontvangen werd. Dan volgen Schuchterheid, De dageraad, haut-relief in marmer, en De avond, insgelijks haut-relief, alle rond 1890. De heeren Nicolei en Huybrechts hadden de eersten den jongen kunstenaar gesteund. In

[p. 513]

1891 stelt hij een nieuw haut-relief ten toon en ontvangt de gelukwenschen van Zijne Majesteit den Koning. In 1892 met Bacchante nieuw sukses te Gent en met Scheveningsche visschersvrouw te Scheveningen. In 1893 haalt hij te Brussel een subsidie van het gouvernement met Bij het krieken van den dag weg, werk dat thans, in marmer uitgevoerd, in het bezit is van het Museum van Schoone Kunsten alhier. Vanaf dit jaar wordt Emiel Jespers onder de bescherming van den gouverneur der Provincie, baron Osy, genomen. Een afdoende sukses voor hem was zijne tentoonstelling van 1894 te Antwerpen met De gulden leeftijd, Jeugd enz. Andermaal werd hij door den koning gelukgewenscht. Volgt een beeld in gips voor Mevr. de gravin d'Oultremont en de gedenkgroep aan Dr. August Snieders, ter gelegenheid van zijn 50e jaar als redakteur aan Het Handelsblad, geschonken.

Vanaf 1894 stelt Emiel Jespers regelmatig zoowel in het binnen- als in het buitenland ten toon; te Parijs in 1893, 1901, 1902, 1904, 1906 en verder alle jaren, te München in 1900, 1901, 1903, 1905 en verder regelmatig, te St. Louis in 1905, te Barcelona in 1897. Overal wist hij de grootste onderscheidingen weg te halen.

Van zijne werken in publiek bezit, of voor het publiek steeds aanschouwbaar, noemen wij:

Portret van Dr. Tellois, Académie de Médécine, Brussel, door den staat besteld in 1904.

Glycine, bronzen beeld, Kruidtuin Brussel, staatsbestelling 1896.

Marmeren borstbeeld van dichter Van Maerlant voor de Vlaamsche Akademie van Gent, staatsbestelling 1899.

Portret marmer, Baron Osy de Zegwaert, gouverneur van Antwerpen, 1901.

Groot bronzen beeld, Electriciteit, en 4 steenen groepen bestemd om de versiering der Leysstraat. Stadsbestelling, 1901.

Haut-relief: Au point du jour, aangekocht Museum van Antwerpen, 1904, marmer.

Nog veel werk had de kunstenaar Emiel Jespers uit te voeren, namelijk het gedenkteeken voor den vliegenier Verschaeve en twee beelden bestemd voor de Nijverheidsschool alhier.

De ongenadige ziekte hield hem neergekluisterd en belette hem alle werk. Wanneer de kunstenaar zich soms beter waande, was zijn eerste wensch: naar zijn atelier! Machteloos ontviel hem het werktuig uit de handen!

Deze machteloosheid vergrootte zijn lijden nog. De laatste maanden waren een onverdragelijke marteling voor den lijder, de dood was hem een uitkomst.

Zoo stierf in de Meimaand van het jaar 1918 Emiel Jespers, de kunstenaar die zoo levenslustig was geweest in zijne speelsche kinderen van de Gouden leeftijd, Dageraad, Avond en andere werken, doordrongen met een fijne teergevoeligheid, en een zuchtje melancholie.