Logo DBNL
De bende van de stronk (1965)

De bende van de stronk

(1965)–Paul van Ostaijen–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

De bende van de stronk
Een romantisch verhaal van roof en liefde

I

Iedereen kent deze venters dewelke naar een eenzijdige hypertrofie Hidaljanen worden geheten, - wat verder de nationaliteit van deze venters niet in het geringste bepaalt. Eveneens is het bekend dat zij zich als venters op het gebied der plastische reproduktie hebben gespecialiseerd en dat zij voornamelijk vier figuren verkopen of beter gezegd te koop aanbieden, namelijk Dante, Beatrice, Mefisto en, als tegemoetkoming tegenover de burgers van Atupal, Maxeen, de burgemeester van Makstad. Overigens is dit voor onze geschiedenis minder belangrijk. Belangrijk integendeel is de wijze waarop zij hun koopwaar uitstallen. Iedereen kent ook hun etalage: vensterboord, standbeeldvoetstuk of publieke tuinbank. Zij stellen hun waar op, verdwijnen bij de bistro van de hoek, halen 's avonds hun koopwaar af, keren huiswaarts en leven. Dit mag economisch merkwaardig klinken: hoe mensen daarvan leven hun koopwaar op een tuinbank tentoon te stellen, verder de ganse dag drinken en eindelijk eenvoudig huiswaarts keren. Het is nochtans de zuivere waarheid en economisten welke hier naar een verhouding tussen voortbrengst en verbruik zouden zoeken, zijn beslist op een dwaalspoor, wat ten overvloede de relativiteit van de economische categorie der verhouding tussen voortbrengst en gebruik bewijst. Voortbrengst? Wij zegden reeds: Dante en Maxeen. Wij willen ook niet ontkennen dat het wel eens kan gebeurd zijn dat een dezer venters een afgietsel van Dante heeft verkocht. Bewezen is dit echter niet en nooit heeft iemand zulke verkoop kunnen constateren.

Wel hebben sommigen reeds een aanbod gehoord van een eventueel koper tegenover een God-weet-door-welk-toeval ter plaatse zijnde venter. Doch, zoals gezegd, van een werkelijke verkoop kon tot hiertoe niemand, niemand iets positiefs ervaren.

Niet minder overbekend als hun waarschijnlijke modelleurs zijn de beelden en de wijze waarop zij ten toon worden gesteld. Merkwaardig is dat deze buiten waakzaamheid opgestelde Dante nooit een ongeluk overkwam, nooit armen of benen verloor. Armen of benen natuurlijk bij wijze van schrijven: de figuur van Dante is genoeg bekend om de kennis te kunnen veronderstellen dat deze dichter van oudsher nooit meer dan een hoofd en een paar schouders heeft bezeten. En ook de buiten waakzaamheid van een Engelse gouvernante opgestelde Beatrice verloor nooit.. - neen, niet dat, - ik meen verloor nooit haar blauwgetinte gipsen haarklos, gescheiden à la vierge naar monster Dante Gabriel. De zaak is dus weinig gecompliceerd. 's Morgens stelt de Hidaljaan Dante tentoon op vensterboord of standbeeldtrap, verdwijnt bij de bistro en Dante blijft ter plaatse, omdat het geduld een dichterlijke eigenschap is en ook omdat het een uit kop en schouders bestaand organisme, zonder deze eigenschap, moeilijk valt te bewegen, zelfs voor een zo geniaal figuur als een Hidaljaans Dante-beeld. 's Avonds wenst de Hidaljaan le bonsoir à tout le monde, trekt zich het lot van de dichter weer aan, wikkelt hem zorgvuldig in een blauwe doek en verdwijnt. Dit is het exterieure leven van Dante en de Hidaljaan.

Om drie uur 's nachts heb ik de stronk voor de eerste maal ontmoet. Heb ik ontmoet, men bemerke dit, elke actie gaat natuurlijk van mij uit, terwijl de stronk het zich behaaglijk maakte in een verlevendiging van het Dantebeeld. Ik geef toe, een merkwaardige verlevendiging, daar de stronk de poëtische vrijheid had genomen, in zijn imitatie het Dante-beeld te hypertroferen; zijn menselijke atrofie bestond in hypertrofie van Dante-atrofie, wat een schoon evenwichts-kunststuk tussen mens en Dante representeert. De stronk is een compleet menselijk organisme min de benen, waarvan enkel de stammen bestaan. Zuiver torso. Het was zo, alsof de stronk had gemeend: Dante je bent me te afgeknot, tot torso dat neem ik an, nee plus ultra, - doch enkel tot het schouderblad, nee, Vita Nuova, dat is mij al te bar.

Zo stond de stronk om drie uur 's nachts op de tuinbank: Dante-statuette plotseling tot torso gehypertrofeerd. En geduldig, wetend dat zijn Hidaljaan bij de bistro was en hem, stronk, zou komen halen, zodra het hem, Hidaljaan, beviel, rookte de stronk zijn pijpje. St.-Vincent-reuk zwalpt rond tot onder de neus van een schabletter, dewelke zichtbaar over de onoplosbaarheid van het probleem geërgerd, de wenkbrauwen fronste. Geruime tijd stond de politieagent zó tegenover de op de bank geplaatste stronk en de stronk stond precies zolang tegenover de agent. Evenwel met dit verschil dat de schabletter kon bewegen wanneer het hem paste of beter zodra hij zich zou verlost hebben uit het probleem van de stronk in zijn verhouding tot de goede

orde, waarvan hij, schabletter, de dienaar was, terwijl de stronk niet bewegen kon, maar juist om het weten van de superioriteit in en door deze inferioriteit, zich buitengewoon kalm tegenover de schabletter gedroeg; ja, zowaar, hem de reuk van zijn St-Vincent onder de neus blies, precies alsof hij een burger zou zijn geweest welke de openbare veiligheid niet stoorde. De immobiele stronk immobiliseerde de pakkeman. De stronk hield zijn hoofd schuin, uitdrukking: pakkeman, wat denk je daarover. En de pakkeman keek strak voor zich uit, denkend: wat moet ik erover denken. In zijn cursusboekje was het geval niet voorzien. En praktisch doen zich zulke gevallen niet elke dag voor.

Maar toen de politieagent bemerkte dat er een derde getuige van dit nachtelijk toneel was, begreep hij onmiddellijk dat zijn toestand hachelijk werd. Zo geraakte hij in de grootste verlegenheid. En telkens liep zijn energiek besluit eindelijk toe te grijpen in zijn aarzelen dood. Jawel, het lag hem op de tong deze samenscholing te verbieden; hij zag echter nog tijdig in dat zijn toestand door een grotesk bevel enkel verslechten kon. De stronk en ik, wij waren zeker geen samenscholing. Aangenomen dat ik naar het bevel zou handelen, wat zou de stronk doen? De stronk rookte gerust zijn St-Vincent. Hij scheen wel het angstzweten van de schabletter te beseffen, doch was tevens in de wijze kennis dat het hem helemaal niet aanging te berusten. Toen de stronk mij vriendelijk toeknikte, werd de geschiedenis voor de schabletter zichtbaar onbehagelijk. Geen pret was het

's nachts op wacht te zijn en dan nog op de koop toe voor de oplossing van een stronkprobleem te worden gesteld. En nu deed deze stronk nog zó net of hij was allemansvriend. Natuurlijk mocht de stronk gerust zijn. Was hij een goed burger zo had hij het recht poëtisch te zijn. Verworven had hij de aanspraak op nachtcontemplatie door inschrijving in het bevolkingsregister. De schabletter wendde zich tot mij, met de hoop een mens te vinden die het precaire van zijn veiligheidsman-toestand in het onderhavige geval begrijpt. ‘Hij is doofstom’, zegde de pakkeman en deed alsof hij zich wou verwijderen, in de goedkope mening het probleem daardoor tenminste tegenover de gaanderij opgelost te hebben Contrair gevolg was dat door deze proef zijn toestand jammerlijk verslechtte.

Redding bleef: brutaal optreden; pakkemans oplossing in de vage hoop toch met een slecht sujet te doen te hebben. ‘Kunt ge niet naar huis gaan, bochel.’ Maar ach, zijn stem klonk zo schuchter, dat de stronk de pakkeman kalm de les kon spellen.

- ‘Waarom zegt gij aan mijnheer, die mij sinds jaar en dag kent dat ik doofstom ben? Waar haalt gij dit vandaan? Heb ik het u soms gezegd? Waarom noemt gij mij een bochel, terwijl ik in werkelijkheid slechts een stronk ben? Heeft men u soms op school geleerd met andermans ongeluk de spot te drijven? Zo ja dan kan ik u, spijts uwe brutaliteit, slechts beklagen om het onderricht dat gij hebt genoten. Gij zegt dat ik mij moet wegscheren. Goed zo, dat is een flink bevel. Met alle plezier. Waar een wil is, is ook een weg. A tout seigneur, tout

honneur, toon mij de weg. Zeg mij hoe ik 't moet aan boord leggen, of wel: laat je eerst de benen afzagen, maak je zelf tot stronk, laat je op een tuinbank opstellen en ga dan huiswaarts wanneer een pakkeman je beveelt: scheer je weg. Zo zou ik tenminste naar een model kunnen handelen. Ben ik soms een hond? En dan nog: zou een stronkhond zich kunnen wegscheren? Neen ook een stronkhond kan niets meer dan blijven. Of stoort het u soms dat ik het nog waag gerust mijn pijp te roken? Weet ge dan niet, of zijt ge te dom om te vermoeden dat dit mijn enig plezier is en zoudt ge mij deze enige troost nog willen ten kwade duiden? Waarom mij als pak behandelen? Als al de mensen zo waren als ik, dan zou de politie van dieven en alvast van gauwdieven geen last hebben en alle pakkemannen konden rentenieren.’

Dit alles was zo evident juist, dat de man der orde van langs om kleiner werd. Hij stotterde zo ongeveer dat hij het ook niet kon verhelpen, dat hij zijn dienst moest doen, wat de stronk weer een mooie gelegenheid bood hem van wederwoord te dienen.

Dienst doen, betekende dit soms de dieven laten lopen en deze mensen vervelen, welke de eerlijkheid zover hadden gedreven er het tastbare bewijs in torso-zijn van te leveren? Met een machtige St-Vincent-walm besloot de stronk: ‘Ik ben de enige mens in deze stad welke door twee plus twee kan bewijzen dat hij geen gauwdief is. En wat een aanslag op de goede zeden betreft, wat kan ik, arme stronk, tenzij gij, waarde politieman, mij een handje wou helpen?’ De belachelijkheid van het schabletterstand-

punt trad aldus duidelijk te voorschijn: juist de enige man welke vast en zeker geen pickpocket was, scheer-je-weg te bevelen! Daarop ruimde de schabletter het veld. Zijn positie was onhoudbaar geworden. Een stronk kan men werkelijk niet als van gauwdieverij of van vermoedelijke aanslag op de goede zeden verdacht arresteren. Verdacht van aanslag op de goede zeden? Dan eerst zou men het luidkeels uitschateren om de geringe vakkennis van de politie. Toen ik de volgende morgen voorbij de bank moest, was de stronk verdwenen. Later heb ik hem nog dikwijls in een dergelijke situatie ontmoet. Welke situatie hij overigens geheel ontwassen scheen, rokend zijn lekkere St-Vincent. Tegen hem kon men niet op, omdat iedereen tegen hem op kon. Van deze superioriteit van het absoluut inferieure wist niemand beter dan de stronk en zijn zakencompagnon, de Hidaljaan van het kwakhoekje. De Hidaljaan die Dante verkoopt, kon nog het verdwijnen van zijn koopwaar vrezen. En misschien kon het gebeuren dat een jong praerafaëlitisch dichter er met de klisharige Beatrice vandoor ging. Doch wanneer dit zelfs enkel tot het gebied der theoretische mogelijkheden behoorde, wat dan te zeggen van de zekerheid met dewelke de Hidaljaan zijn levende stronk op de bank mocht stellen! Zelfs landloperij zou juridisch tot spitsvondigheid en paradox hebben aanleiding gegeven. En de nuchtere man welke in plaats van de Venus van Milo de stronk als salonplastiek zou gebruiken moest nog geboren worden.

Zo kon de stronk gerust zijn pijpje roken.

II

Hoe feitelijk de N.V. tussen de stronk en zijn compagnon in elkaar zat?

Iedereen kent cocotten- en deernenbijgeloof. Zo dan weet ook iedereen dat bochels wanneer zij zich tot dit vak lenen, nooit tot werken verplicht zijn. Wel zijn zij tot ‘lijfelijke’ arbeid verplicht, wat ook wel eens dwangarbeid kan worden, nochtans niets met arbeiden en bijgevolg ook niets met ‘arbeid adelt’ verloren heeft.

Een deerne die één nacht een bochel als minnaar had, ziet zich reeds als maintenee van de koning van Klondyke geïnstalleerd. Wie de bochel verovert, houdt het geluk. Dit is van oudsher cocotte-wijsheid. En je moet niet eens cocotte zijn om het geluk te begeren. Maar cocotten menen dat de weg tot het geluk over de bochel moet. Over de bochel van een tijdelijk partner.

Enkel de bochel bij de partner brengt geluk. Voor eigen bochels, beware de bochel! Verder is het waar dat bijgelovige deernen het met de verhouding tot het object van hun bijgeloof niet al te nauwkeurig nemen. Het had de stronk en zijn compagnon weinig moeite gekost zich bij hun geëerde cliënteel te introduceren. Hun radheid van tong had de cliënteel alras van de talisman-superioriteit van een stronk boven een bochel overtuigd. Een bochel, lieve hemel, wat is, wat betekent een bochel! Bochels zijn feitelijk net zo gemakkelijk te vinden als paddestoelen. En daarom is het fout aan de talisman-kracht van bochels te geloven; wat niet schaars is, heeft niet deze eigenschap. Net zoals het dwaas is deze eigenschap bij schoorsteenvegers te wanen. Wat kan een bochel? - Overigens daar

elk kapitaalkrachtig mens zich een bochel kon gunnen, blijft de concurrentie, door deze algemene talisman-beïnvloeding, weliswaar op een metafysisch hoger niveau dezelfde. Wil zeggen dat waar alle meiden bochels hebben aangeraakt, zij ipso facto weer allemaal op één zelfde niveau staan, een étage dichter bij het geluk. Maar dan gaat de concurrentie opnieuw haar gang. Dit is slechts een oneconomische verhoging van de prix de revient van het mogelijk geluk. Men moet de concurrentie van het begin af de loef afsteken. En dat kan men niet wanneer men hetzelfde goed verkoopt als de concurrerende firma.

Daarom nog eens: een bochel, wat betekent een bochel? Maar een stronk, zie-je, die tref-je niet elke dag. Een stronk is enig. Van daar zijn talismankracht. En wij bezitten in deze stad het monopool van de stronk. Koop bij ons stronkaanraking - verplichting van nauwkeurige uitvoering, volgens contract - en u zal het zich niet beklagen. Niemand kon er aan twijfelen dat stronk een superlatief van bochel is voor wat de eigenschap betreft van geluk-talisman, en nog wel een absoluut superlatief. Zodoende wordt ook het geluk weer enkelen gereserveerd, d.w.z. het geluk lijf zijn essentiële eigenschap weer in, die er in bestaat zo te zijn als de anderen niet zijn en varkenskarbonade te eten, terwijl ‘zij’ op het trottoir defileren. Wat betekent voor Lisette het geluk, wanneer Marcelle ook gelukkig is? Geluk is de voldoening te weten dat je zo bent als de anderen wensen te zijn. En al heeft u dan slechts dit dat uw minnaar een stronk is, d.w.z. dat u een

geluk-talisman als minnaar bezit, wat doet het er toe? Vermits u alleen de stronk bezit, bezit u ook alleen de geluk-talisman. En deze op zijne beurt is het geluk zelf, van het ogenblik af dat hij werkelijk privébezit van de meest begunstigde is.

Mesdames, gedenkt speculatief te denken. Zo hadden de stronk en zijn compagnon hun zakencampagne overlegd. Succes bekroonde initiatief en vlijt. Labor improbus omnia vincit. De bochels werden verstoten. Slechts meiden van gering allooi, welke zich geen talisman boven een louis konden permitteren, een louis is slechts een Louis, niet waar? - hielden het bij de bochels. Maar de fine-fleur van de cocottocratie, zoals de niet filologisch geschoolde stronkcompagnon dit heette, wendde zich vol verachting van de bochels af en wedijverde om stronkbezit. Wet van vraag en aanbod: zo steeg de stronk in waarde.

Het mag echter ook als overbekend aangenomen worden dat deernen spaarzame vrouwen zijn of juister dat zij economisch verscheidene levensaspecten weten te verenigen. Daarom had de stronk, spijts hij zeer op prijs werd gesteld, het niet zo gemakkelijk als men aanvankelijk zou kunnen menen. Deernen verbonden talisman-verlangen met neiging tot filantropische geste op andermans rug. Zo moest de stronk elke avond in de bars verschijnen. Zijn compagnon zocht dan met een arendsblik de tafels uit waar te ‘werken’ viel en plaatste de stronk midden het gezelschap. De dames zorgden er voor dat de compagnon, wanneer hij de stronk van de tafel weghaalde, rijkelijk werd gehonoreerd. Dan



illustratie

riepen de dames ‘touche, touche’ en spoedden zich de stronk bij de atrofie aan te raken. Dat bracht geluk voor de ganse nacht.

De stronk en zijn compagnon bestelden ook ten huize bij voornamere dames. Zij verschenen als mijnheer thuis was. Madame zegde medelijdend: ‘Het is een ongelukkige die ik zeer goed ken.’ Dat was de waarheid. Mijnheer gaf. Madame bracht de stronk het geld, - moest de soubrette dit doen, de hemel beware, dat zou betekenen dat de soubrette mijnheer ‘schaakte’, - en deed stiekem ‘touche touche.’

Anderen nog wensten de talisman geheel en gans. Dat liep niet van een leien dakje. Er was evenwel de discrete compagnon. Stak een handje uit. Prae en post. Daartussen was hij zeer discreet en hield zich ter beschikking, immers met een stronk moet alles vooraf wel overlegd zijn. Tenslotte streek de compagnon het geld op, nam de stronk zorgvuldig in zijn armen, daalde de trap af. Madame op het palier en de stronk welke averechts in de armen van de compagnon zat, wierpen zich au-revoir-lieve-kushandjes toe. Dat was zeer net. En het bracht wat op. Bovendien bracht het ook het geluk.

De stronk was een machtig man. Ofwel zijn compagnon. Het op-de-tuinbank-stellen van de stronk schijnt meer voor dit laatste alternatief te pleiten.

Waarheid blijft dat zij een ‘klasse’ van de bevolking beheersten, en wel die klasse, dewelke niet financieel kan worden gedetermineerd. Welke deerne zou niet blindelings uitvoeren wat haar door een

geluk-talisman werd bevolen. En de souteneurs in faillissementstoestand hadden dankbaar het hun door de talisman-stronktrust aangeboden concordaat aangenomen. De compagnon was een vorstelijk man. Hij stamde overigens uit een adellijk geslacht. Hij hield van de leus ‘raspalje voor het rapalje en betaalde vlot. Voor de rest trusteerde hij alle loense zaken, zodat hij een vrij aanzienlijk personeel van node had.

Belangrijk voor de verdere ontwikkeling van het stronkavontuur is nog: de stronk en zijn compagnon waren werkelijk authentieke inboorlingen van Hidalië, goede Hidaljaanse staatsburgers.

III

Te Makstad, de hoofdstad van Atupal, leefde een door de ganse Maksteedse bevolking geëerbiedigd grand seigneur. Ieder Makstedenaar kende zijn hoog-aristocratische calèche. De palfrenier steeds in scharlaken livrei. Niet minder traditioneel was zelfs zijn auto: het kleinste kind van de Maksollen, een berucht faubourg van Makstad, wist: kijk, dat is de auto van Mirlitonare.

Wie was hij? Niemand minder dan de gezant van Hidalië aan het hof van de koning van Atupal. Dit wil iets zeggen. De koning van Atupal was door de Natiënbond tot prototype van de held à titre permanent uitgeroepen, sinds een gelukkige oorlog tegen de Teutonen hem de zeldzame gelegenheid had verschaft zich door een aan waanzin grenzende heldemoed te onderscheiden, - hij had zowaar zich zelf gefotografeerd in vliegtuig boven de vijandelijke linies. Aan het hof van Atupal verdrongen zich te dien tijde de keur van de kruisvaardersresten. Te meer daar de koningin van Atupal niet minder dan een parel en een merveille was. Vooral haar kranig optreden tegenover de Teutonen, een wilde krijgerstam, had haar prestige algemeen doen stijgen. Zij was feitelijk wel een Teutoonse prinses, doch wanneer men zo kranig zijn ras desavoueerde, dan mocht men zeker als vorstin op de hoogste trap der Atupaalse beschaving plaats nemen. Van deze kranigheid dit bewijs: eens, toen de koningin van Atupal incognito Hidalië bereisde, had zij woedend een hotel verlaten, na de gérant van het hotel het woord van Cambronne in het aangezicht te hebben geslingerd, omdat deze zo ver-

metel was geweest Teutoonse reizigers onderdak te bezorgen en omdat hij tot overmaat van onbeschaamdheid, de vorstin daarop had gewezen dat Hare Majesteit ‘se trouverait parmi ses compatriotes’. Zulke energie had haar de sympathie van het Atupaalse volk verzekerd, te meer daar dit volk, zoals de traditie bewijst, op vorstelijke scherts zonder-blad-voor-de-mond was verlekkerd. En voor deze scherts zouden deze barbaarse Teutonen ongetwijfeld de neus optrekken. C'est le cas de le dire.

Hof van de koning van Atupal: daar was de élite van de Beurropese beschaving te vinden. Beuropa minus de Teutonen natuurlijk, dewelke het Beurropese beschavingsniveau niet konden bereiken. Aldaar troffen alle nationale en internationale grootheden elkaar. Onder de eersten: Maxeen de stichter der burgemeesterdynastie van Makstad; Monseigneur Epernay, kardinaal en champagnehandelaar; de grote Atupaalse dichter en voorzitter van de Atupaalse academie ter bescherming van het lottospel, Albert Gigot; zijn vriend, de beeldhouwer Vincent Tincotte, schepper van tweehonderd verscheidene statuettes van de Minus van Vulvo, Straussfeder, een afstammeling van een der zeshonderd Fransjipannezen; de beroemde strateeg Fernand Neurose, bijgenaamd ‘de schrik der Teutonen’; de baron Barbon de Bibast, de meest chevalereske edelman van Beurropa; André den Ribber, de man met de grootste voeten van het vasteland; Madame Brigotte, commandant van het Salvation Army; Rabbi Blockeisen, met de oudste en zuiver-

ste Atupaalse stamboom; la comtesse de Montantmesnil, de inderdaad onsterfelijke dichteres en ten laatste niet de laatste in waarde, Amedée Brunetier, leider van de Atupaalse arbeiderspartij en als eerste schildknaap gehecht aan de persoon van H.M. de koningin. Dit enkel om de meest schitterende sterren te noemen.

Daaruit volgde voor elke natie de verplichting zich door een gezant genre luxe-exemplaar te representeren. Sommige landen hadden grootscheepse organisaties geschapen met het doel de meest gentlemanlike gezant te ontdekken. In Fochanije had men een wedstrijd in vijfhonderd reeksen uitgeschreven om zodoende de schoonste man, de ‘koning’ van Fochanije te kennen. De dagbladen hadden zich gedurende één jaar uitsluitend met dit probleem bezig gehouden. Van al de bijzonderste Fochaanse kandidaten waren uitvoerige statistieken betreffende lichaamsbouw, musculatuur, afmetingen van alle lichaamsdelen, alsmede levensloop, geestelijke bekwaamheid en lichamelijke potentie gepubliceerd, dit alles om tot de keus van de werkelijke kandidaat te komen. Charles Moras, Dees van Kongen, Warnem de Drayolle, Tistingouette, George Leghosse, marquis de Lens, en Anatole Pijpesnijder, dewelke nochtans op een voorvader aide-de-champ van Jeanette Quark, de Fochaanse heldin, mocht bogen, hadden het tegen Léon Baudet moeten afleggen.

Deze Baudet werd met een verpletterende meerderheid tot ‘koning’, d.w.z. de schoonste man van Fochanije, uitgeroepen. Men had de held van het bij uitstek populaire plebisciet tot stichting van de Fochaanse

veeteelt gedurende drie maanden tentoongesteld. Niet banaal tentoongesteld. Neen, Léon Baudet werd in de Fol' Berg' in een anjelierenkorf tussen koepel en parket geplaatst en schommelde de ganse avond heen en weer om de Fochanen weer vertrouwen in hun ras in te boezemen. Wat ook werkelijk geschiedde, bijzonder, nadat tijdens de eerste vertoning Baudet bijna een misrekening van de regisseur met zijn leven had moeten betalen. De regisseur ontging zijn gerechte straf niet: de geheime vergiftiging in het gevang - een systeem zeer en vogue in Fochanije. - Wat had de regisseur misdreven? Eenvoudig de druk van de Baudet-proporties onderschat met het betreurenswaarde gevolg dat èn anjelierenkorf èn Baudet naar beneden waren geploft.

Baudet had er bijna aan moeten geloven: de schoonste man van Fochanije dood, dan wanneer de enige ressource van de Fochaanse staat deze enige, doch belangrijke was: de export van schone mannen en van oeradellijke namen. Onder de druk van de Baudet-val was de anjelierenkorf tot stof geworden; van de anjelieren geen spoor meer. Na dit ongeval had de Fochaanse regering een staf ingenieurs aangesteld om het probleem te onderzoeken: welke middelen moesten worden aangewend om Baudet in een anjelierenkorf zonder gevaar zwevend in de Fol' Berg' onder te brengen. Geen andere uitweg vond de staf dan zeekabels, welke overigens zeer goed onder een overvloed van anjelierenguirlanden waren te verbergen. Zo gebeurde het dat Baudet zweefde onder de koepel der Fol' Berg', in een net van zeekabels, onder

anjelieren verborgen.

Het Hidaljaanse volk had ook zijn uiterste best gedaan om een representatieve figuur naar het hof van Atupal te zenden. 't spreekt van zelf: de Hidaljanen konden met de Fochanen niet wedijveren. De ‘Schmiss’ van de Fochanen, daartegen kon niemand op. Doch zelfs de tweede plaats in de gezantenrij aan het hof van Atupal was benijdenswaard. Om door vorst Anastase XXI geaccrediteerd te worden en als decoratieve figuur naast Léon Baudet te prijken, had de Hidaljaanse koning de markies de Mirlitonare uitverkoren. Deze keus had een storm van goedkeuringen uitgelokt. Niet zozeer in Hidalië zelf, waar de keus veeleer verraste, dan wel in Atupal en in het grote rijk van het Zuiden, Fochanije. In deze beide landen was de markies zeer populair. Populariteit welke haar goede, gezonde reden had zoals de populariteit van alle grote mannen. De markies had steeds de Atupaalse beschaving tegen de Teutonen verdedigd en ongebreideld de spot gedreven met de Teutoonse ‘cultuur’ Hij was de boezemvriend van kardinaal Epernay en om zijn elegantie en ridderlijke deugden niet minder beroemd dan om zijn op een streng-religieuze basis opgebouwde ethiek. Zo een man, integer en galant, mondain en godsdienstig, was een type tout craché voor het Atupaalse hof. Bijzonder het feit dat hij in een ogenblik van niet geveinsde verontwaardiging zijn been in de nek van de Teutoonse zaakgelastigde had gelegd, bezorgde hem hoge roem.

Zijn been? Was de markies dan, naast diep

gelovig man en model grand seigneur, soms ook nog acrobaat. Neen, dit niet precies, veeleer het tegendeel. Zijn benen hanteren was voor hem een uiterst gemakkelijke operatie. Hij had namelijk geen benen.

En het mag axioom zijn dat de mens juist datgene uitstekend hanteert wat hij niet bezit. Het vrij gecompliceerde toestel dat hem enigermate als ersatz diende, kon hij ook als kastijdingsinstrument tegenover de barbaarse Teutonen gebruiken. Wel vertelden sommige boze tongen dat hem dit experiment het verlies van zijn evenwicht had gekost, tot groot jolijt van de ‘schadenfrohen’ Teutonen. Tot dan eindelijk twee lakeien hem weer te been, bij wijze van spreken, hadden geholpen.

Vooringenomen lezers verdenken mij misschien het Hidaljaanse volk als een volk van louter stronken te willen voorstellen, om zodoende de superioriteit van de Fochanen nog beter te doen uitkomen. Dit ligt buiten mijn bedoeling. Neen, Hidalië maakt van stronken geen export-artikel. Het toeval had gewild dat twee in zeer verscheiden zin representatieve figuren van het Hidaljaanse ras verblijf in Atupal hadden gekozen, de ene op de hoogste trap van de mondaine samenleving, de andere onderaan, wat volgens Atupaalse interpretering der relativiteitstheorie koek-één-deeg is. Toeval ook dat de stronkmaquereau en de stronkmarquis als tweelingbroeders op elkaar geleken. Enkel was de markies iets meer stronk; daarom had hij ook een lettergreep minder. Alles bloot toeval. Het Hidaljaanse volk heeft daaraan geen schuld. Ver van mij de infame gedachte te willen suggereren

dat de stronk de doorsneevorm - jawel de doorsneevorm - van de Hidaljaan zou zijn. Stronk is stronk. De nationaliteit heeft niets daarmee te maken.

Inderdaad de stronk en de markies konden tweelingbroeders zijn. Tot de uiterste grens gedreven getrouwheid van tweelingen: solidariteit in het stronk-zijn. Enkel, zoals gezegd, de markies nog iets korter geknot. Ook de neus van de markies - hoe kon het anders - veel precieuzer romeins; de lippen scherper. De stronk ignoreerde de existentie van zijn tweelingbroeder. Ook de markies. Zoniet waren de dagen van de stronk in Atupal waarschijnlijk geteld geweest.

IV

Feest was het in het dorp, toen het jonge comtesje Angèle Collin, na schitterende studies aan het Fochaanse ‘Institut des Dames d'Honneur de Jeanette Quark’ huiswaarts keerde.

Waarachtige, niet getrukeerde, kern-gezonde vreugde van de dorpelingen om het geluk dat in de persoon van het comtesje zijn intree deed in het hoog feodale slot van de strenge papa Collin. Ja, wis en zeker, waarachtige vreugde van trouwe onderdanen welke nog niet verpest waren door de geest des oproers. Hoor slechts hun zevenslagers. Wie zo een zevenslager kan slingeren is een trouw onderdaan. En de dochter van de schoolmeester die zo heerlijk ‘le Binjou’ zong, hoe middeleeuws klonk de verzekering ‘il n'y a pas de traître parmi nous’. Geen cliché-vreugde. God beware, neen. Vreugde van 't patersvaatje. Precies zoals de twee vaten bier door de graaf aan de dorpelingen geschonken van de vermaarde trappistenbrouwerij stamden, kwaliteit welke merkbaar vroegtijdig het ganse dorp in uitbundige vreugde deed losbarsten. (Om drie uur van de namiddag lagen er reeds drie uitgestrekt: meesterlijke messteek gevolg van een meningsverschil bij het vogelpikspel). En de snee van 't varken strekte insgelijks de oude graaf tot eer.

Ja, de dorpsvrouwen knikten: die goede graaf had een ogenblik vreugde ruimschoots verdiend. In hun goede dorpsvrouwen-eenvoud brachten zij eigengebakken taarten en gekleurde snuisterij het comtesje ten geschenke. Het comtesje had ze dankend de hand gedrukt. Zij had zelfs het suikergoed en de taarten niet willen behouden,

doch onmiddellijk de dorpsjeugd daarmee vergast. Hoe net: zo je kleine cadeautjes weg te schenken. Zulk een gulden hart moest het stellig goed gaan. En de mannen! frisse boerenvreugde: zevenslagers, de ‘snee van 't varken’, dansen en messteken. Vuurwerk 's avonds', met het bouquet ‘hommage à notre père de famille’ in beulingvorm. Dit laatste nummer had het comtesje buitengewoon geamuseerd.

Doch vooral: algemeen was de lof om de sierlijkheid en de lieftalligheid van het comtesje. Een bloem. Een juweel. Daar zullen de ouders vreugde aan beleven. De dorpelingen hadden ongetwijfeld gelijk. Het comtesje was zeer gracieus, spijts haar ietwat grote voeten. Maar daarentegen was zij blond, had een kleine mond en lieve kuiltjes in de wangen.

Misschien dacht de oude graaf Jean-François Collin anders over zijn dochter. Niet dat hij ze niet gracieus vond. Het verwekte echter verwondering in mondaine milieux dat hij haar entrée dans le monde zo zeer bespoedigde.

Eens had de graaf Angèle gewaarschuwd voor ontuchtige lectuur. Maar Angèle had geruststellend geantwoord: ‘Lieve pappie, wees gerust, ik lees geen onzedelijke boeken, dat is veel te saai.’ - Zo vertellen lieden die 't weten willen. De graaf zou de toestand hebben begrepen: onmiddellijk ingrijpen noodzakelijk. En bij het begin van het wintersaison deed Angèle haar entrée dans le monde.

De high-life van Makstad verdrong zich in het superbe barok-hotel van de Collin's. Alles wat Makstad aan naam en renommée

telt, was present. Straussfeder, Tank, gezegd ‘de tank die lacht’, le baron Barbon de Bibart, Fernand Neurose, Rabbi Blockeisen, de dichteres gravin de Montantmesnil waren er. En zelfs een nederige figuur als deze van Leo van Clootheim, echter in zijn nederige sfeer door de disciplinering van de plebejers waartoe hij zich in zijn hoedanigheid van ex-sergeant-majoor bijzonder leende, had mede mogen aanzitten aan de tafel voor zover dit ging, d.w.z. wel een beetje geïsoleerd wegens zijn niet welriekende adem. Léon Baudet en de markies de Mirlitonare zetten het feest een officieus diplomatiek karakter bij.

Het feest was ook uiterst diplomatiek. Het comtesje danste met Léon Baudet. Neen. Dit is onjuist. Zij zou feitelijk met Baudet hebben moeten dansen. Baudet stond in haar carnet. En toen de hem gereserveerde dans begon sprak hij met haar. Dat deed Baudet steeds. Hij sprak steeds in plaats van te dansen. Niet dat hij zo zeer vlot sprak. Neen, maar het spreken was hem toch veel gemakkelijker dan het dansen.

Overigens weet iedereen die de mondaine terminologie van Makstad kent, wat het betekent wanneer een vrouw zegt ‘ik heb met Baudet gedanst’. Dit wil par définition même zeggen dat zij er mee gesproken heeft, terwijl de anderen dansten. Men zegt zelfs dat Baudet est bon danseur, wat betekent dat hij zijn best doet om met zijn partnerin te causeren terwijl de anderen dansen.

Léon Baudet en de markies wisten zeer goed waarom zij beiden hier waren. Een ‘Confidentiel’ van hun regering had preciese

instructies gegeven. Wat deze entrée dans le monde te betekenen had was een openbaar geheim. De dochter van Jean François graaf Collin dat was een inzet van hoogdiplomatieke betekenis. Wie van beiden, Léon of de markies, de slag thuishaalde, had de andere schaakmat gezet en zijn land een grote dienst bewezen. Raison d'état bijna. De gezant die de comtesse wegkaapte en de banden tussen de aristocratieën der beide landen dichter haalde, dat was een parel van een gezant en een gemaakt man. Léon Baudet en de markies waakten. Bewaakten. Deden door hunne kornuiten bewaken. En ontwaakten.

Léon Baudet ontwaakte gedesillusioneerd na zijn ‘dans’ met de comtesse. De comtesse had frank en vrij met hem gesproken, getrouw aan haar karakter zoals de dorpelingen het psychologisch juist hadden gezien. ‘Excellentie, ik weet uw voordelen zeer op prijs te stellen. Niet enkel meen ik dat, indien u de enige concurrent was, u zeker de prijs zoudt wegdragen, maar zelfs geloof ik dat u de grootste hoop op welgelukken had mogen koesteren, behoorde mijn verlangen niet een ander. Niet omdat u de schoonste man van Fochanije is, schat ik u. Neen, ik schat u om uwe danswijze. Om uwe bewegingen, Excellentie. Ik wil een man welke niet loopt. Die geen loper is.

Neen, überhaupt welke in de letterlijke zin niet kan lopen. Die nauwelijks kan gaan. Indien hij helemaal niet kan gaan des te beter. Dan is hij uitstekend en mijn prince charmant.’ - Léon Baudet voelde de partij verloren. Dit betekende een verklaring ten gunste van Mirlitonare. Hij, Baudet,



illustratie

kon wel niet lopen of dansen, dat zou niemand van zijn envergure hebben gekund, doch hij kon gaan. De comtesse wilde zichtbaar de spot die komen moest, breken. De partij was verloren.

De comtesse zegde nog terwijl zij een marguerite ontblaârde: ‘Ja, ziet u, superioriteit is superioriteit. Hij kan helemaal niet maar helemaal niet gaan. Hij wekke de schone slaapster’.

Daarna zagen de gasten Angèle en de Mirlitonare in de tuin. Mirlitonare duidde een bank aan. ‘Neen’, zeide de comtesse, ‘het is zo heerlijk fris vanavond. Laat ons wandelen.’ Of zijne Excellentie ook van avondwandelingen hield? De markies herinnerde zich de confidentiële mededeling. Een lieve handtik van het comtesje gaf hem moed. Baudet was niet erg zegevierend teruggekomen. Hij moest. Het moest. De grootste energie kent haar einde. Waar een wil is, is niet steeds een weg. Al is er dan ook een prachtige kiezellaan.

Toen sprong Kiki, de hond van het comtesje, plots te voorschijn. Zij wierp haar waaier ver weg: Kiki apporte. Maar Kiki vertikte het. Niemand dan Angèle wist beter dat Kiki niet van zulke prestaties hield. ‘Wilt u zo vriendelijk zijn mijn waaier te halen, lieve markies?’ Jawel, gaarne, maar hoe? Het duurde lang. Op de terugweg van de markies gebeurde het ongeluk. Kiki sprong op, rende dwars tussen de benen van de markies door. Doffe slag op de kiezellaan en rinkelen van ijzer. De stronk lag geveld. ‘Pauvre Kiki’, jammerde het comtesje, nam de verschrikte Kiki op en vluchtte. Was verder zo sluw een heer van het Hidal-

jaanse gezantschap te verwittigen. Deze kwam met de nodige helpers ter plaatse; zij sleepten de markies in een bosje bijzijde de laan en brachten het kunstwerk weer in orde. Zij brachten de markies in de wintertuin, voorzichtig; dan begon de heer van het gezantschap gewonnen verloren te praten om de markies weer op niveau te helpen. Het comtesje vluchtte overgelukkig. Kuste Kiki, omhelsde Kiki, juichte: Kiki, nous avons trouvé notre as. C'est mon homme. De Mirlitonare waande de partij verloren. Begreep niet wel wat er gebeurde toen het comtesje weer bij hem was. Of hij timied was? Was hij, Mirlitonare, soms de kluts kwijt? De legatiesecretaris moest het hem bijbrengen: zij is smoordronken verliefd. Jawel. Triestig schokschouderde de markies. ‘Is zijne Excellentie dan soms blind en doofstom? Ook dat nog’ vroeg de secretaris nijdig, - ‘Verliefd na deze Kiki-impertinentie!’ - ‘Ik begrijp het natuurlijk helemaal niet, doch ik constateer het feit. Leve Hidalië! Baudet is schaakmat. Ons de zege!’ Angèle was inderdaad smoordronken verliefd op de markies. Zij drukte hem de hand. Handdruk die alles uitdrukt. Weldra was officieel in de diplomatieke kringen van Makstad: de verloving van Angèle, dochter van Jean-François, graaf Collin, met de markies de Mirlitonare.

Voor Baudet liep de zaak lelijk spaak. Zijn carrière werd op die wijze gebroken dat hij van zijn regering opdracht kreeg het leven van Napoleon op Sint-Helena psychologisch te doorleven, tot de laatste snik, naar de Bergsonse theorie der durée pure. Vergund werd hem slechts zijn eigen

oeuvre mede te nemen. Zelfs Baudet was dit te sterk. Hij wou zelfmoord plegen. Alleen zijn robuust organisme leende zich niet daartoe. Het beproefde verhangen bleek belachelijk daar alle koorden het moesten afleggen tegen Baudet's mannelijke zwaarlijvigheid. Maar ook de scherpste revolverkogel kon niet door de huid van Baudet. Toen greep Léon die moedig was tot het bittere einde, zoals de door hem hoogvereerde Jeannette Quark, naar het vergif. Doch de machtigste arsenicumportie had slechts het gevolg de reeds machtige eetlust van Léon een tikje te verhogen.

Cyanide en strychnine, het bleek allemaal larie en apekool. Léon Baudet moest het opgeven. Vol bitterheid pakte hij zijn oeuvre in en vertrok naar Sint-Helena.

Wat de diplomaten en de grand monde feitelijk over dit huwelijk dachten? - Papa Collin was paf-tevreden. Ook de Mirlitonare. En Angèle, naar bakvisjesgewoonte - in zover men de boeken geloven moet, welke boeken mij steeds tot voorbeeld dienen, aangezien ik nog niet een bakvisje heb ontmoet tenzij sommige vrouwen van dertig die bakvisjes mimeren - kon niet genoeg spreken over haar lieve verloofde. Het was een held en daarbij een schone held. Mixture van Apollo, Max Linder, Orpheus, Douglas Fairbanks en George Courteline. Met het verstand van Epernay en de geestigheid van Mayolle. ‘Ja’, antwoordden enkelen, ‘un homme posé’. Daarvan wou het comtesje schijnbaar niet weten. Geposeerd? Ja, daar waar het hoort, op de kanselarij, dat mag zijn. Overigens behoort dit tot haar ideaal. Maar zij durft tien

tegen één verwedden dat hij even lenig is bij het tennisspel als ernstig waar het gaat om het opperste heil van Hidalië en Beurropa. ‘Ik zeg u, hij is een as bij tennis en hockey’ riep het comtesje naïef dat als van ongeduld (hoort het niet zo bij een bakvisje) en overgelukkig in de handen klapte. De anderen hielden zich fatsoenlijk. Wie speelde hier comedie. Het was een raadsel. Iemand speelde comedie. Mirlitonare? Comedie spelen zou in dit geval betekenen dat de Mirlitonare zich gedurende jaren had kreupel gehouden om eindelijk de schone foenix te spelen. Neen, neen, de Mirlitonare was goed en wel een stronk, dat wist eenieder en derhalve kon men ten minste in dit geval op zijn bodemvaste - jawel op zijn bodemvaste - eerlijkheid rekenen. Was het Angèle die de ingénue mimeerde? Een oude diplomaten-echtgenote - het kon ook de jonge vrouw van een oud diplomaat zijn - meende: neem u in acht voor deze kloosteringénues. Doch ook van deze premisse leidde niets tot een conclusie. Welk belang had het de ingénue te spelen? Sociaal kwam Angèle niet beter met de Mirlitonare weg dan hij met haar. Doch dat zij niet zou georiënteerd zijn dat kon men anderzijds ook weeral niet aannemen. Papa Collin was als te integer bekend dan dat hij zijn dochter in de onwetendheid zou hebben gelaten en overigens wist ieder van het verloop der wandeling met het Kikiavontuur. Sterker nog, er waren er die halsstarrig staande hielden het relaas van Angèle zelf te hebben. Georiënteerd was zij, dat leed geen twijfel. Net zo beslist kon men haar naïef-zijn aannemen. Immers men

speelt niet gedurende de dag comedie, om 's nachts te worden ontgoocheld.

Mariage d'amour? Men lachte luidkeels. Lachen dat verzwakte, toen men bemerkte dat dit lachen, hoe vanzelfsprekend ook, ontbloot was van alle reden. De lach verstomde op de lippen van de lachers. Daar stonden de lachers nu zonder lach.

Geen andere uitweg dan deze, mariage d'amour! Na naturalistisch onderzoek van al de mogelijkheden, bleek men ertoe verplicht naturalistisch - a-prioristisch een nonsens zolang eros met zich zelf identiek blijft - te postuleren.

Het huwelijk van het lieve comtesje Angèle met de stronk Mirlitonare een mariage d'amour! Lach, doch motiveer uw lachen! En de dames en heren die gaarne critiekertjedoen waren geslagen. Van langs om meer nam met het postulaat als enig mogelijke oplossing aan.

Door diplomatenindiscretie drong het gerucht dezer verloving tot de Maksteedse demi-monde door, werd gemeengoed van rastaquouères, welke het verder droegen, was weldra in aller mond en interesseerde voornamelijk de cocottes, nijdig omdat Angèle zo'n ‘meevallertje’ had.

Het gerucht bereikte de bars van de havenstad. En de herberg van de hoek alwaar de zakencompagnon van de stronk klant was.

Hiermede zijn wij weer bij ons vertrekpunt aangeland en gaan wij de stronk-talisman terugvinden. Wij zullen zien hoe de stronk, welke nog de minst boze was van de twee, door zijn compagnon tot de hoofdpersoon van een helse machinatie wordt gemaakt.



illustratie

V

Naar de straatzijde alles potdicht. In een hoek triomfeert de lach van zoveelste-Carmen-roos reclame Papier Riz la Croix + Twee dames zweven in cocoroes tussen een gelukkig cafard en een verlangen naar humanitaire droefheid. De schele piccolo van bij Maxim wint slag op slag pas inzet van een onbekende. De onbekende is opgelost tussen teerlingen, portefeuille en het zich stom staren op het schele geluk van de piccolo. Torinofles werpt schaduw op Cinzano.

Dan heb-je in een hoek de bultenaar Bernard, de beruchte bistro en de zakencompagnon. De bultenaar Bernard bestudeert een foto. Dan is de beurt aan Beppo, dat is de naam van de compagnon. Beppo geeft de waard de foto terug en zwijgt. De bultenaar is zichtbaar tevreden. Hij vraagt niet onmiddellijk naar Beppo's oordeel. Hij zwijgt en kijkt Beppo lachend in de ogen. Marcelle draagt het zwijgen in neuriewijze. De piccolo zet in mechanische beweging zijn paswinst voort. Beppo slurpt verboden whisky pur. Zonder woord van Beppo, vult Bernard weer de glazen. Bernard bergt de foto in zijn portefeuille. Hij staat op om de fles weg te brengen. Keert terug en zet zich weer tegenover Beppo. Maar nog zegt hij niets. Hij wendt zich tot de piccolo: ‘Kan-je 't halen?’ Beppo kipt het hoofd in de rug mond wijd open waarin de whisky pur bewegingloos verdwijnt. Hij zet het glas met zware zet op tafel, wat hem moed geeft. De bultenaar bemerkt dat Beppo gaat spreken. Hij kijkt hem aanmoedigend aan. Beppo zegt: ‘Ze gelijken op mekaar gelijk twee druppels water. Verdomd,

ik zeg, Bernard, laat ons een oog in 't zeil houden, daar is wat mee te doen’.

- Ik zeg Beppo, wie deze kans laat voorbijschieten is niet waard te worden verzopen. - Wat, Bernard, amico mio verdomme nog toe, hij die deze kans laat voorbijgaan, aan hem wil ik geen woord verliezen. Geef mij nog een whisky.

Bernard neemt weer zijn portefeuille in de hand. Hij slaat op de portefeuille. - Zoiets is nog nooit gebeurd zolang de wereld bestaat. Dat zeg ik! -

Plots neemt Beppo een besluit, staat op, schuift de stoel dicht tegen de tafel: ‘Ik ga hem halen’ en doet teken tegen Bernard de anderen aan de deur te zetten. De onbekende heeft reeds zijn uurwerk verloren; voor Marcelle en haar vriendin is het onnodig attenties te hebben.

Tien minuten later; Bernard is alleen. Kloppen. Beppo verschijnt met de stronk in de armen. De stronk zacht berustend in zijn superioriteit. Dan treedt de dikke Louis binnen; eindelijk een zeer schone, lange vrouw en een heer in bunburrygabardine en met sportpet; zijn soepele escarpins en zwart-zijden kousen modelleren smalle voet en dunne enkels. Zij is Cleopatra, de geliefde van Beppo en de heer in smoking is Dr. Knackfuss, beroemd misschien ook berucht arts die een fortuin verdiende met boekjes over sexuele inleiding: Wat elk jong meisje enz., - trouwens dit fortuin ook vorstelijk verkwistte. Knackfuss is plechtig en Cleopatra, welke van adellijken bloede is naar het heet, imiteert Knackfuss, ladylike. Bernard vult de glazen. Haalt de portefeuille weer te voorschijn,

opent eindelijk de debatten met zijn slagwoord: ‘zoiets is nog nooit gebeurd’.

De stronk en de markies gelijken, zo menen Bernard en Beppo, als twee druppelen water op mekaar. Als morgen Alessandro in het bed van de markies ontwaakt, kan zelfs de kamerknecht het verschil niet merken. Bloot toeval biedt gelegenheid voor prachtige slag.

Knackfuss rookt geparfumeerde sigaretten, weet dat zwijgen goud is. Cleopatra doet het hem alles zeer precies na. Beppo en Bernard wachten. Bernard koestert zegevierend de foto. Alessandro rookt St-Vincent en telt niet mee. ‘Doe met mij wat jullie willen, doch laat mij mijn pijpje St-Vincent’.

Geëerbiedigd wordt hij slechts als object; eerbied in de richting van Dante-buste, verhoogd door hoedanigheid van talismanautomaat. Maar de dikke Louis stort de eerste zijn hart uit. ‘Als Alessandro markies moet spelen en wij daarbij moeten helpen, dan geraken wij allemaal zoveel als wij zijn in de ijzers, dat denk ik er van. Sander helpt ons binnen de vier-en-twintig uren allemaal op 't schavot.’

Bernard meent deze repliek niet ernstig. Beppo spreekt: ‘Alessandro, wat denkt gij daarover?’ - Alessandro staat recht, wil zeggen hij stond reeds recht, doch nu staat hij officieel recht, spijts naturalistisch tussen beide houdingen geen verschil bestaat, is dit met betrekking tot de idee-houding van belang (hier gaat het dus feitelijk om het verschil tussen twee verscheidene vormen der idee recht staan), - en aldus officieel overeind zegt hij: ‘Ik veroorloof mij de woorden van onze wakkere vriend Louis

in twijfel te trekken, alhoewel ik gaarne toegeef dat zijn woorden hier de betekenis hadden van een wenk ons allen ten bate.’ Onmiddellijk ondersteunt Knackfuss: ‘Iedereen kan markies spelen. Hoofdzaak is de enscenering. Dat breng ik Alessandro in vier-en-twintig uren bij.’

Beppo: ‘Geen mens hoeft feitelijk Beppo markies-zijn bij te brengen.’ Alessandro: ‘Louis heeft mij nog nooit aan 't werk gezien in een fijn milieu. Maar jij wel, wat Beppo?’ Beppo: ‘Ik denk van wel. Ik kan mij je werkzaamheden bij fijne dames niet goed zonder mijn hulp voorstellen.’

Knackfuss: ‘Dit is zijn voordeel. Elke dwaasheid kan hij interpreteren als ongelukkige geste aan zijn fysiek gebonden. Wat het woord aangaat, zwijgen is goud waard en een diplomaat die zwijgt is ipso facto een sluw diplomaat. Zwijgen kan bij een diplomaat niet verrassen.’

Louis: ‘... De markiezin!’

Knackfuss: ‘Als Alessandro in de intimiteit een ongelukkige of brutale geste heeft gemaakt, wat bijna niet kan voorkomen, aangezien zijn bewegingsvrijheid gelukkig beperkt is, wanneer dit nochtans gebeurt, hoeft hij slechts zo te doen alsof hij zich bv. in haar nachtkleed verwarde. Juist door het feit dat hij nauwelijks kan bewegen is het hem gegeven alles door valse bewegingen te verontschuldigen, immers het is buitengesloten dat de zeer levendige markiezin zich in de fysiek van onze vriend Alessandro zou kunnen indenken.’

Alessandro: ‘Halt! nog dit: de ondervinding heeft mij geleerd dat ik bij vrouwen, voor al bij fijne dames, een welkome gast

ben. Louis doet precies of ik zou, buiten mijn benen, ook nog andere organen missen. Dit is het geval niet. Ik zeg: ik zal de slag weten thuis te halen. Zij is jong; ik ben een ervaren man.’

Beppo: ‘En mijn kloeke armen!’

Doch ondertussen bestudeerde Knackfuss de foto. Wenkbrauw-fronsen duidt aan dat er iets niet klopt. Bernard en Beppo, welke Knackfuss als het denkende hoofd der bende vereren, wachten op ontspanning. Alessandro, spijts St-Vincent roken voelt zich bij deze Knackfuss-mimiek niet wel te pas. Knackfuss slingert zijn sigaret weg. Verpletterende zin na diep ademhalen:

Alessandro moet geopereerd worden!

Verwarring. Alessandro trappelt op zijn stoel en schreeuwt luid op: ‘Wat, nu nog opereren, heb ik soms nog te veel?’ - Bernard en Beppo zijn één verwondering, moeten echter van-zelf-sprekend toegeven: Nu, als Knackfuss een operatie noodzakelijk meent, ons kan het onverschillig laten. Louis staat baba: deze Knackfuss dat is een vent die jongleert met een operatie als hij, Louis, met gewichten; die Knackfuss haalt iemand het hart uit het lijf, zet een dynamo in de plaats en het klopt. Geen medelijden met de arme Alessandro vermurwt de harde Cleopatra.

Etui, nieuwe sigaret, tabak, kloppen op etui, roken, Knackfuss zegt gerust, terwijl hij met het etui speelt: ‘Alessandro moet worden geopereerd. Zoals hij is gelijkt hij helemaal niet op Mirlitonare. Ik ken trouwens de markies. En ik zeg: operatie noodzakelijk. Cleopatra zal toch onmiddellijk inzien dat Alessandro de gemeenste

plebejerstronie heeft dewelke ooit heeft bestaan.’

Wat Alessandro, spijts goedkeuring van Cleopatra, al te sterk is. Een plebejerstronie! nou ik dank je! Dan zou Alessandro wel eens een voornaam man willen kennen. Vergat de dokter soms dat hij de minnaar was geweest van alle beroemde vrouwen van hier en elders? Doch Knackfuss, zeker van zijn stuk, zei: ‘Laat je hoeren-frequentatie nu een ogenblik buiten discussie.’ Wat hoeren-frequentatie! Vrouwen die tot vijfduizend pop per maand van hun mijnheer kregen, dat waren hoeren, beweerde die onbeschaamde vlegel van een Knackfuss. Vrouwen die elke dag een zuiver hemd hadden waren dat soms hoeren. Is dit de reden waarom hij zich aan een operatie moest onderwerpen, dan kon de dokter net zo goed zeggen dat hij bloedig de spot wou drijven met de arme Alessandro. Doch een zwijg-bevel van Beppo doet de stronk basta-verstommen.

Bedaard zet Knackfuss zijn pet op. Lichte pardessus-kraag recht en zegt terwijl hij Beppo de hand drukt: ‘Onderzoek de zaak. Mijn advies is: de stronk moet worden geopereerd. Lippen totaal veranderen. Neus vervangen door neus van de markies. Verder, geloof ik, dat de markies nog korter stronk is en dat een aantal personen de ongeveer juiste dimensies van dit stronk-zijn kennen. Ook het apparaat van de markies moet Alessandro passen. Ik zie geen andere oplossing. Verder moet er zodra mogelijk voor gezorgd worden dat de markies ons privé-bezit wordt. Cleopatra en Louis moeten deze zaak in orde brengen. Nogmaals

ik zeg: de neus en de lippen van de markies moeten op Alessandro worden ingeënt. Dat noemt men in de boomteelt: veredelen.’ Alessandro's pijp valt. Alessandro huilt, huilt luid. Flinke klap van Beppo herinnert Alessandro aan de zin voor discipline.

Knackfuss kust de hand van Cleopatra: ‘Adieu, allerliefste, u hebt misschien de onaangenaamste taak, misschien de aangenaamste, de gustibus, in elk geval de moeilijkste, doch voor u vreselijk gemakkelijk. De chauffeur van de Mirlitonare moet verdwijnen. Moord is een onpractisch middel en zou argwaan wekken. Argwaan moet het koste wat het wil worden vermeden. Morgen zal ik u mededelen waar de chauffeur van de markies gewoonlijk frequenteert. Daar ik uwe genialiteit ken, weet ik dat de chauffeur na één dag - beter na één nacht, want uwe genialiteit is in de roes het roesverlangen prikkelen - volkomen in uw macht is. Beppo zal het u aan geld niet laten ontbreken en u kan naar de Riviera tijgen met uw tijdelijke schat. Alvorens uw slag te slaan wendt u tot mij. Ik weet wat in de smaak valt van de chauffeur. Renard a.u.b., het wit staat u uitstekend. Niet eenvoudig, wel frappant. En bijzonder aldus de dessous, frappant, misschien bonterig en veel kant; kant maakt effect van adellijke rijkdom op een chauffeurshart. Imponeren. Béguin van aristodame voor lieve-snuit-chauffeur. All right. Adieu, lieve Cleo.’ En tot Beppo die hem uitgeleide doet, zodat de anderen het niet horen, - gentlemanlike discretie -: ‘Ik verwacht Cleo deze nacht. Ja?’

Beppo gelaten: ‘Ja dokter.’

VI

Zoals door Knackfuss voorzien, was de zaak in De Goede Vetzak uitstekend gelukt. Cleopatra had gedanst, eerst met een ander. De chauffeur had natuurlijk Cleopatra bemerkt en van dit ogenblik af was hij een verloren ram. De chauffeur had onmiddellijk zijn koffers gepakt, eens als hij was met Cleopatra om hun idylle in een zuiderdecor te verplaatsen. En met trots: Cleopatra, de mooiste vrouw die hij ooit had gekend, leverde zelve de nodige financiën voor de reis.

Louis had zich voorgesteld bij de Mirlitonare. Decoratief als Louis was, genoot hij de voorkeur boven al zijn concurrenten. Ook dit had Knackfuss juist berekend. De Mirlitonare bevond zich nu in de macht van de bende. Zijn verdwijnen was nog enkel een zaak van inwendige orde.

Maar deze verdomde Alessandro, dat was een echte mizerie. Bernard, Beppo en Knackfuss hadden nutteloos al hun latijn verpraat om het hem diets te maken. (Resultaatloosheid welke linguistisch zeer begrijpelijk is). De stronk wilde van geen opereren horen. Van mijn lijf blijven, zegde hij. Knackfuss had de stronk zijn toekomende levensloop in louter roze afgeschilderd en nog wou die dwaas niet toegeven. Knackfuss had hem gesproken over het comtesje, iets om bij te likkebaarden, stronk! Dat zag de stronk wel in, maar in onderhavig geval was de geit de kool niet waard. Knackfuss en Beppo hadden de stronk meegenomen en het was hun gelukt, zonder zelf te worden opgemerkt, het comtesje te tonen. ‘Jawel’, zei de stronk, ‘het is een bloem, dat zie ik goed genoeg.

Of denk je soms dat ik nog vaak in mijn ogen heb? Neen, dokter, op dit gebied ben ik zo competent als wie ook. Maar dit wil niet zeggen dat jij, om wille dezer bloem, mijn benen nog een eind korter moogt maken.’ Ook Bernard spiegelde de stronk de voordelen van het stronk-markiezelijke leven voor en Knackfuss deed hem daarenboven verstaan dat hij als markies van een hinderlijk compagnon als Beppo zou ontslagen zijn. De stronk wou niet horen.

Beppo verloor er zijn geduld bij. Als het niet in der minne ging, dan maar met forse argumenten. Alessandro werd nu geregeld elke nacht éénmaal van alle trappen naar beneden gegooid. - ‘Ach Beppo’, jammerde hij, ‘is dit mijn dank voor het fijne leven dat je door mij hebt kunnen genieten.’

Doch Beppo bleef onvermurwbaar. ‘Luister naar de goede raad die je door een zo vernuftig mens als de dokter is, gegeven wordt’. - Om deze mening kracht bij te zetten, werd de stronk nogmaals flink onder handen genomen. Zijn St-Vincent werd hem ontnomen. Hij werd op water en brood gesteld. Ondertussen sloegen Louis, Bernard en Knackfuss de goede slag. Op een autotoer naar Nizza had Louis accident. Stop.

Bernard en Knackfuss sprongen in de auto. De markies werd geschaakt. In een kelder geworpen. Knackfuss vertrok per aero naar Nizza, verzond telegram ‘Goed aangekomen, Mirlitonare’ en kwam dezelfde avond terug om de stronk te opereren.

Eerst de markies natuurlijk: wegnemen van zijn romeinse neus en van zijn lippen. Knackfuss bracht de Mirlitonare op de hoogte van de toestand en drukte daarover

zijn spijt uit dat hij hem in het leven moest houden om de operatie uit te voeren. ‘Zodra u geopereerd is, zullen wij u afmaken, Monseigneur, ik geef u mijn erewoord. Uwe Excellentie begrijpt stellig dat wij niet anders kunnen handelen. De schranderheid van Uwe Excellentie is wereldberoemd. Ik hoop op een klaar begrijpen van de toestand Uwerzijds te mogen rekenen om de eenvoudige operatie glad ten einde te voeren. In geval van weerspannig gedrag, zou Uwe Excellentie de eerste zijn om daaronder te lijden.’ Toen de Mirlitonare een zwak protest uitbracht, antwoordde Knackfuss: ‘Excellentie, mag ik u verzoeken u in onze toestand in te denken. Zoudt u zulke gelegenheid laten ontsnappen. Bestaat er, volgens uw mening, zulk een groot verschil in uw voordeel tussen uw huwelijk met de maagd - ja, ja natuurlijk demi-vierge, mais vierge tout de même - en ons optreden? Een verschil van niveau meer niet. Geloof mij, het is moeilijker gentlemanlike te blijven in mijn milieu dan in het uwe. Tussen ons ligt slechts het verschil van het milieu. Niet eens een waardeverschil. U speelt met de witte pionnen en ik met de zwarte. Dit is alles. Doch ik mag u wel zeggen dat ik de pretentie nooit zover heb gedreven, als stronk aanspraak te maken op een twintigjarige, weze het dan ook een pensionaatvierge. Van het standpunt ener natuurlijke moraal heeft u deze operatie ruimschoots verdiend. Dat ik van deze moraal profiteer om mijn zaken te doen, wat natuurlijk daar ik een outlaw ben. Mij is elke moraal welkom. Maar u, Excellentie, u de eerbare markies! In uw

plaats liet ik mij dadelijk opereren; beter dit dan verplicht te zijn moraliteitslessen van een outlaw te aanhoren. Evenwel nog dit verzoek heb ik tot u te richten. Wees zo goed mij de geheimen van het gezantschap mede te delen. Daar onze vriend Alessandro u weldra zal vervangen, - dewelke Alessandro trouwens ook Hidaljaan is, wat u mag gerust stellen: uw offer komt een landgenoot ten goede - is het nodig dat hij of beter dat ik - immers vervangt hij u slechts in eer en als decoratieve figuur, ik ben het hoofd - op de hoogte van de toestand worde gesteld. U kunt snel in vogelvlucht de zaken afhandelen, ik volg u wel. Ik weet dat u een getrouw dienaar van uw koning is. U zal dan ook gemakkelijk begrijpen dat u uw vorst en vaderland beter dient, wanneer u iemand op de hoogte van de toestand stelt, zodanig dat hij deze toestand door uwe hulp en uwe inlichtingen beheerst dan wel wanneer u zonder navolger van het toneel, van het diplomatieke schouwtoneel verdwijnt. Gedenk: elk krijgt zijn rol. Wij beloven u nooit iets tegen Hidalië's belangen te ondernemen. Geeft u deze inlichtingen, die ik naar mijn weten voor toereikend mag houden, zo houd ik mijnerzijds deze mijne belofte, u, zodra de operatie ten einde is, af te maken en de operatie zelve zo smarteloos mogelijk te maken. Doet u dit niet dan draagt u zelf schuld aan de represaille-maatregelen welke ik zal moeten treffen. Ik geloof, de keus is eenvoudig.’

Na de diplomaten-biecht, haalde de chirurg zijn twee assistenten: Bernard en een om niet-wetenschappelijke redenen gerateerd student. Van toen de chirurg



illustratie

met de cocaïne-oplossing voor de locale anesthesie klaar was, doorleefde Mirlitonare de grote siddering. Strenge opvoeding van de oudste Grande-spruit - ook zijn zuster en zijn broer werden stronk geboren, doch gelukkig overleden, meende de Grande, op die wijze bleef het bezit onverdeeld; - dan legatiesecretaris; eerste liefde met non-possumus-ontknoping; het eerste succes in de diplomatencarrière; zijn vriendschap met kardinaal Epernay, aan wiens invloed hij zijn voorsprong op Baudet toeschreef; het verschiet van het liefdehuwelijk, de blonde haren van de comtesse, haar mond, haar hals, flirt, haar schouders... en steeds lager, bruid, maagd, vrouw...

Dr. Knackfuss had reeds de cocaïne-oplossing ingespoten. Zover was het. Hij werd ontneusd en ontlipt. Om van een spitsboef een Grande te maken. En de spitsboef zou de echtgenoot zijner bruid zijn. Knackfuss begon. Dit operatie-begin coïncideerde bij de Mirlitonare met de visie van de verkrachting zijner bruid. Parallellisme.

Eens de zaken zover, was er voor de stronk geen kruid meer gewassen. Beppo en Bernard hielden hem op de tafel en zijn plebejersneus werd vervangen door de bloedfrisse edelneus van de Grande-markies.

Enkele dagen na het afreizen van de markies, ontving het gezantschap bericht: de markies had een auto-ongeval gehad in de Provence, lag ter verpleging te Cassis, een klein dorp niet ver van Marseille. De terugkomst moest een paar weken worden uitgesteld.

Bernard en Beppo stonden er paf bij: zo een dokter Knackfuss. Zover had de weten-

schap het gebracht. En de dokter was een prins van de wetenschap. Van deze aartsgemene gemeenstronk had hij een marquis de Mirlitonare tout craché gemaakt. Nu eerst merkte men het verschil. Nu de stronk een echte markies was.

Twee weken later reed de markies naar Makstad terug, ditmaal in gezelschap van een buitengewoon vriendelijke arts, die goddank in de nabijheid was geweest, toen het accident gebeurde. Toen Louis de auto had binnengestuurd, boog de lakei diep voor de Mirlitonare. Geruststellend gebaar van de markies: het is niet erg, Jean. - Enkel litteken tussen neus en lip verraadde het ongeval. Doch voor de rest zag de markies er bliek-gezond uit.

De markies sprak tot Knackfuss: ‘Beste dokter, mag ik u verzoeken mijn gast te zijn.’ Zij vlijden zich in zeer diepe clubs.

Knackfuss de eerste, omdat het zo hoort en ook omdat de stronk, zonder voorbeeld, nog niet te zeker was van zijn stuk. De kamerknecht bemerkte alras dat de dokter in de intimiteit van de markies was. Het hinderde hem dus ook niet waar te nemen dat de dokter soms de zaken beredderde: vriendelijkheid van de dokter die de atrofie van zijn meester kende. Op dit punt stond Knackfuss scherp: enkele dagen uitrusten, dan slechts zaken hernemen. De legatiesecretaris kon de dringende zaken hier voorleggen, in de particuliere vertrekken van de gezant. Geen overspanning. Dat begreep iedereen. In recordtempo leerde Alessandro goede manieren en Knackfuss diplomatencompetentie. Hij gaf dan ook de stronk bevel om ontslag van de secretaris

te verzoeken en ter vervanging Dr. Med. Dottore Arturo Tronche, welke hem het leven had gered, voor te stellen. Sedert zijn zegeslag in zake huwelijk Angèle Collin, had Mirlitonare bij zijn regering carte blanche. Zijn voorstel werd onmiddellijk aangenomen.

VII

- ‘Hoe u bedanken, waarde dottore, dat gij mij tegen mijn dwaze wil in toch hebt geopereerd? - Enkel mijn dwaasheid kan mijn halsstarrigheid verontschuldigen. Zie eens aan, het schoonste paleis van Makstad is het mijne. Weldra zal ik de schoonste vrouw, telg van de meest adellijke familie van Atupal, de mijne noemen. Doch ook zij zal de mijne zijn. Hiervoor reken ik op de hulp van Beppo, die ik als mijn kamerknecht zal aanwerven. Ach ja, caro dottore, ik ben dwaas geweest wanneer ik een vergelijking maakte tussen mijn vroegere geliefden - heffe van de samenleving - en deze wonderschone bruid. Hoe u te loven die mij deze engel van reinheid, deze edele bloem, het zachte wonder van deze schaamteblos in de armen - ja, ik zeg goed: in de armen - hebt gedreven, zoals een tegennatuurlijke schaapdrijver het schaap drijft in de muil van de wolf. Gij ziet, caro amico mio, dat ik vorderingen maak wat betreft psychologie en beeldspraak, sedert ik niet meer als Dante-imitatie fungeer. Mijn dank zal zijn een doorstuderen van mijn rol; hoogtepunt van markiezelijk optreden zal ik bereiken in de intimiteit van het comtesje, als Beppo daartoe een handje wil helpen wel te verstaan. Ja, ook het comtesje, mijne bruid, zal zich het ruilen niet hebben te beklagen. Onder ons gezegd, ik geloof dat Mirlitonare op dit gebied geen arend was en, gij moogt er van verzekerd zijn, hier zal ik hem niet volgen. Jawel, zij zal zich nog feliciteren dat zij een stronk heeft gehuwd. Maar, lieve Knackfuss, laat mij niet in de steek. Druk het deze verwenste Beppo, die ik mistrouw,

wel op het hart, dit is mijn markiezewil. Elle valsera la valse. En geen valse-hesitation s.v.p., tenzij als prikkel.’

Knackfuss sidderde wel enigszins voor de ontmoeting van de stronk en de comtesse. Hij had het Alessandro wel op het hart gedrukt: eerst af wachten en niet te moedig à la charge. Dit was in zijn huidig milieu de gewoonte niet. Doch tegen de scepsis van Knackfuss in, liep de eerste ontmoeting buitengewoon vlot van stapel. Alessandro stond zijn man, wil zeggen: Angèle scheen zich weinig om haar verloofde te bekommeren. Zij was wel buitengewoon vriendelijk, doch autocratisch. Op haar vriendelijkheid scheen zij nooit repliek van haar verloofde te verwachten en wachtte ook niet. Haar lieftalligheid slingerde zij heen als absolute prikkel. Biologisch-gedetermineerde hetaere, rasechte afstammelinge van Baratron. De stronk nam het allemaal zo als klinkende pasmunt en was zeer gelukkig. Zij bemint mij. Ja, ook het margueriet-ontblaren klopte steeds: hartstochtelijk. Trouwens zo deed ook het comtesje. Un peu, beaucoup, tendrement, passionément, klapte in de handen en hip was weg. De stronk dacht: lieftalligheid van springlevende bruid om mij, de geposeerde man, te ergeren; - ja stellig geposeerd ben ik, dat geef ik toe, overigens in de hoge wereld zijn de mannen steeds geposeerd, doch nooit was er een zo geposeerd als ik; ik ben dus het superlatief van de mondaine man. Het comtesje weet best wat ze begint en zij zou mij niet hebben uitverkoren indien zij dit niet wist. En haar vader dan, zulk een edelman, zou hij mij hebben uitverkoren indien hij het

niet wist? - De stronk was stilaan daarvan overtuigd geworden dat hij de uitverkorene, de ‘Auserwählte’ was. En dat was juist gezien. Immers alle redenen door dewelke, naar primitief waardeoordeel, Mirlitonare niet zou te aanvaarden zijn, bestonden ook bij hem, Alessandro. Dat nochtans Mirlitonare wel degelijk werd uitverkoren, moest zijn goede reden hebben. Deze goede reden kon echter in niets anders bestaan dan juist in deze superioriteit die, naar het oordeel van primitieve mensen, voor een défaut gold. En daar hij, Alessandro, net zo goed stronk was als de Mirlitonare, mocht hij zich wel degelijk de uitverkorene voelen; immers het ging hier om een opperindividueel uitverkoren-zijn van de menssoort: stronk. Alessandro werd zich van langs om meer van zijn superioriteit bewust tegenover mensen van het normale kaliber als zijn vrienden, Knackfuss en Beppo. Het is een merkwaardige zaak, dacht hij; waarom hecht men zoveel waarde aan stronken? Men moet de zaak niet uitdiepen, men zou tot geen oplossing komen, dat gaat zo met alle ervaring. Probeer niet tot de wet door te dringen, want zij is metafysisch gegeven en de menselijke mechaniek van het denken ontoegankelijk, denken dat door een stupide logica werd verkreupeld. Doch het feit is te constateren. En dit nu: niet eens omdat zij mij talisman waant, bemint mij het comtesje. Neen, haar liefde is mij direct toebedacht, in zover natuurlijk men van een directe liefde spreken kan. Ook deze ontmoeting bleek goedkope moeilijkheid en Knackfuss moest nu wel hartelijk om zijn vrees lachen.

Zeker was dat Angèle ‘haar’ goede reden had. En deze primeerde op de mogelijke ontdekking van de intrigue. Dit was voor Knackfuss klaar. Immers wie zijne idee volgt dringt niet in een vreemd bepaald-zijn. Het ging nu vlot met alle voorbereidingen tot het huwelijk. De Garden-party bij de graaf was erg amusant. De stronk lachte discreet-gemoedelijk naar klasse-diapason. Het comtesje overtrof zich-zelve en iedereen bewonderde het gelukkige paar. Alle twijfelaars waren thans overtuigd dat het werkelijk een liefdehuwelijk gold, zo lief was de verhouding van het comtesje en de stronk. Ja de lieftalligheid van het comtesje in haar gedrag tegenover haar verloofde overtrof alles. Enkel dat zij hem in haar bakvisjesroes niet aan het woord liet komen. Wat Knackfuss trouwens zeer op prijs stelde. Wel zegden sommige diplomaten: ‘Deze vrouw doet met de markies wat zij wil. Wij zullen wijs handelen wanneer wij trachten bij haar goed aangeschreven te staan.’ Feit was dat de stronk nauwelijks aan het woord kwam; Angèle en Knackfuss waren er steeds om de toestand te redden. Yan Knackfuss begrijpelijk. En van Angèle? Vrouwelijke intuïtie?

Stellig, Knackfuss stond nog wel eens voor hete vuren. B.v. toen ze, - de oude graaf en de comtesse Jean Collin, Angèle, Mirlitonare, Knackfuss en nog een paar intiemen - bij kardinaal Epernay geïnviteerd waren en Alessandro op de ongelukkige idee kwam Epernay om zijn mening over het celibaat te vragen, of ‘dit gemakkelijk was en of hij nooit een “extra” had.’ En ook zijn verklaring dat hij bridge en schaken

niet meester was, doch het passpel of zanzy dat kon hem niet schelen, viel niet erg mee. Daarentegen was hij zeer waardig tegenover de kamenierster van zijn verloofde, begrijpend dat dit tenminste in verlovingstijd zo hoorde. Zijn preferenties voor whisky hadden achterdocht kunnen wekken, zonder Knackfuss' handigheid avondgewoonte van jonggezel voor te wenden. Doch bij Epernay was het toch werkelijk kritiek geworden. Alessandro was zodanig van zijn toekomstig echtelijk geluk vervuld dat hij resoluut aandrong om uitleg over de zonderlinge dwaasheid der onthouding.

Hij insisteerde geweldig, spijts Knackfuss hem voortdurend op de voeten trad - wat nu ook inderdaad een erg verkeerde vermaning was. - Gelukkig gelukte het Knackfuss nadien hem in de bil te knijpen. ‘Eminentie ik kan dat maar werkelijk niet over mijn hart krijgen, u die zo beroemd is en “ze” slechts voor 't rapen heeft.’ Doch Epernay was er de man niet naar om niet ‘du tac au tac’ de scherts van Mirlitonare een humor-riposte te geven. ‘Iedereen is niet zo gelukkig als de markies. En ook een oordeel door geluk geïnspireerd is te sterk subjectief, doch begrijpelijk.’

- Maar Alessandro: ‘Goed en wel, toch gaat u mij niet vertellen dat...’ - Hier gelukte het Knackfuss door meesterlijk ongelukkig gebaar de tafel om te kippen. Dit liet hem toe de stronk de les te spellen; - als hij 't verdomd nog eens waagde over dit thema een kik te geven, hij mocht er van verzekerd zijn: hij zou op een tweede operatie moeten rekenen!

Men liet de verloofden alleen. Avond-

wandeling in het park. Knackfuss volgde op afstand. Deze avondwandeling bezorgde de stronk wel enigermate angstzweet. Wel had hij ervaring. In dit geval echter niet toepasselijk. Een bakviscomtesje is niet hetzelfde als een dertigjarige demi-mondaine of veertienjarige deerne. La vérité se trouve au milieu. Symmetrie van de geest. Daar vond de stronk zich niet zo vlug te recht. Of hij het gesprek vlot houden moest, had hij Knackfuss gevraagd. Knackfuss had het hem natuurlijk met hand en tand bijgebracht. En met mannequin gedemonstreerd. Dat hij haar de hand niet mocht kussen, vond de stronk al te sterk. Hij die steeds gemeend had dat dit het hoogtepunt van respect was, trouwens naar feuilleton- en film-ervaring. ‘Op de mond wel, als niemand het merkt - kwestie van onderling goeddunken - doch nooit de hand’, had Knackfuss gedoceerd. Gelukkig was echter het comtesje niet moeilijk. De liefkozingen van de markies schenen haar van weinig belang, ja zelfs - weinig hinderlijk. En nochtans, met de stronk alleen, was zij speels en lieftallig, ja bakvisachtig strelerig. Zij is geraffineerd, dacht de stronk, zij kent mij. Zij zal het mij gemakkelijk maken. Misschien heb ik de hulp van Beppo helemaal niet nodig.

VIII

He huwelijk zou worden ingezegend in de metropolitaankerk van Makstad. Zeer stil en discreet werd er van gezegd; genoeg dus om geheel het mondaine Makstad in beweging te zetten. De Sint-Goeboele, - de kerk - was veel te klein. Oud en jong, arm en rijk verdrong zich in en vóór de kerk. Immers Monseigneur Epernay zou het huwelijk inzegenen: een mondaine gebeurtenis primo cartello dus. Het arme volk van Makstad kende de Mirlitonare als een edele mensenvriend en wou door nederige belangstelling een steentje bijdragen tot het vreugdige aspect van deze schoonste en gelukkigste dag in het leven der echtgenoten Mirlitonare. Maxeen had weer iets uitgevonden dat hem tot eer strekte. De kinderen van de school der Bipiepen zouden het bekende lied: ‘die stille Nacht, die heilige Nacht’ zingen. Meisjes zouden bloemen in de bruidkoets werpen en de politieagenten sabel of knuppel presenteren. De Maksteedse kranten hadden de gebeurtenis breedvoerig gecommentarieerd. De conservatieve Atupaalse Natie roemde hoog de traditionele geest van dit huwelijk, grondveste van de natie. Zij sprak over een ‘eenvoudige, maar werkelijk grootse daad, zo in de zin van het ei van Columbus.’ Zulke huwelijken maakte de natie sterk en gaven haar de telgen die de natie hoog hielden in de wereld van de geest en in de wereld van het lichaam. Immers mens sana in corpore sano. Leo van Clootheim behandelde hetzelfde thema op meer volkse wijze. Dat was zo zijn specialiteit.

De rede van kardinaal Epernay echter stelde alle andere nog zo welgelukte geluk-

wensen als deze van Neurose en van Clootheim in de schaduw. Hij ontwikkelde zijn hartelijk proficiat ongeveer als volgt, hier beknopt weergegeven: Dit huwelijk is een vreugde voor de geest. Het is een zo zuivere spiegeling van de traditie dat de geest zich verheugt om deze gelukkige toepassing van de wet die hem beheerst. Want de traditie is wel de categorie van de geest, wanneer wij hem als gescheiden van het lichaam beschouwen, als voor zich-zelf-zijnde biologie, als biologie van God, van de goddelijke idee in de mens. De traditie projecteert de metafysische wet van het verleden in het heden. Onze geest is zonder haar niet denkbaar want alle mogelijke supra-intellectuele ervaring berust op het bewustzijn van hare wet. Zij is wel feitelijk de discontinuïteit van de geest zelve, meteen het goddelijke zoals dit in de geest existeert, zij is de zijnswijze van het goddelijke in de geest. Niet een abstracte opsomming van feiten is zij. Zij is zoals ik zegde de categorie zonder dewelke de geest niet existeert. Zij is ons dus door God medegegeven en een band tussen ons en de opperste Heer. De traditie is goddelijke wet. Buiten haar is de geest niet. Doch niet overal is de manifestering van de wet even harmonisch. Enkelen zijn uitverkoren om het licht in volle glans te zien; anderen weten slechts door de ervaring van de schaduw dat het licht bestaat. Hier zien wij echter een heldere, harmonieuze spiegeling van de wet, zo duidelijk dat de gewone man zich onbewust om deze tastbaarheid van het goddelijke in de mens verheugt.

Derhalve zingen kinderen hun schoonste



illustratie

liederen en vormen de politiedienaars een fraaie erewacht. Niet eenieder is geroepen de drager te zijn van de duidelijkste localisering dezer ‘loi divine’. Doch wee hen die werden uitverkoren de drager te zijn en het bevel niet horen. Gelukkig zij die de stem volgen. Tot zulke die, uitverkoren, de roepstem hebben gevolgd, hoort gij, mijn welbeminde kinderen. Door de harmonie van uw huwelijk bindt gij God aan de mensen. Want het is God aan de mensen binden door de maatschappij volgens de door hem gedicteerde wet te herscheppen. Door uw huwelijk herhaalt gij de traditie, de wet van de geest, en stelt gij deze traditie in een nieuw organisme, uw huwelijk.

De maatschappij is van geestelijke oorsprong. Een individualiteit, bepaald en zelfbepalend, is de natie. De natie is de geest van de staat. Maar de natie juist is dat wat is localisering van de wet der traditie in de staat. Zo is de natie door God bepaald en draagster zijner wet, voor haar delen weer bepalend, zoals het wil de ontwikkeling van de wet, voortschrijdend van harmonie tot harmonie. Men kan God niet dienen, zonder de natie te dienen. En de natie dienend, zo dient men ook de staat naar de latijnse betekenis, voor dewelke de staat de fysische vorm van de natie is. Gij nu dient de natie, de geest van de maatschappij, door u zuiver bij de wet te houden, dewelke wel zeker het leven der natie is, en door deze wet in uw sfeer tot een in grootheid gelijkwaardige harmonie te kristalliseren. Zoals wij ons de natie denken naar onze latijnse geest, is zij zonder

de traditie als wet niet mogelijk. Doch alle onderdelen der natie moeten weer deze wet herhalen. En zij die de ruggegraat der natie zijn en deze wet als plicht voorop stellen, hebben de natie alles gegeven wat zij konden geven: het voorbeeld. Een zonde tegen de H. Geest is ergernis. Uw huwelijk is onmiddelbaar van de H. Geest wat het is, het goede voorbeeld, het tegendeel van ergernis. Niet dit getuigt van goddelijk inzicht: het onderschikken van het individuele aan een abstracte zielloze staat, zoals dit door goddeloze Teutonen wordt geleerd; - doch wel dit: in het individuele de wet der natie meteen de wet van het goddelijke spiegelen.

Het huwelijk bindt de staat aan God. Maar wee de staat - zoals de Teutoonse filosofie zich deze denkt - die buiten de traditie, de categorie van de geest, het statelijke leven zou trachten op te bouwen. Kent gij deze lompe huizen van meer dan honderd verdiepingen? Zij kunnen met de traditionele huisjes van Fochanije niet wedijveren, want zij zijn niet van de geest, die voor ons slechts ervaarbaar is door de categorie der traditie. Deze huizen zijn wankelende gebouwen. En ook zo zijn de staten waar geen uitverkorenen zijn; uitverkorenen die weten dat het huwelijk niets gemeen heeft met de tuchteloze keus van man of vrouw; wel integendeel dat het huwelijk is spiegeling der geestescategorie, traditie, en dat het juist de opperste verdienste van de uitverkorenen is met het navolgen, het herscheppend navolgen der traditie identiek te maken. Staten waar de uitverkorenen het voorbeeld dezer identiteit - het zich-

gelukkig-voelen van de vrije mens in het navolgen der geesteswet - stellen, zulke staten zijn geestelijke existenties: naties. En gij hebt weer, daar het door de Heer geschapen leven steeds naar een nieuwe openbaring dringt, vandaag de natie herschapen, de wet van de traditie waaraan onze latijnse naties gebonden zijn, opnieuw gekristalliseerd.

Gij stelt het verheven voorbeeld van het ineenvloeien van liefde en plichtbewustzijn tegenover God en natie. Zo is het inderdaad: de verheven mens kan geen liefde vinden, die tegen de wet van de geest zou indruisen. De verheven geest kan niet tegen de H. Geest handelen. Zijn vrije wil drijft hem daartoe werktuig van de H. Geest te zijn. Hoe de mens die vrij is handelen zal, concreet gesproken, is niet te voorzien. Doch dat hij steeds handelt naar de geest, deze wet staat vast; de wet naar dewelke hij handelt is stabiel, en laat een ontelbare reeks concrete mogelijkheden toe, evenwichtstoestanden van de wet. En doordat hij slechts zijn kan voorbeeld dezer wet is de werkelijk vrije mens van de wet, van boven uit gezien, in vogelvlucht indien ik mij zo uitdrukken mag, insgelijks stabiel. De werkelijk vrije mens is de door de traditie meest-bepaalde. De werkelijk vrije mens is hij die geestelijk-biologisch daarheen streeft localisering der geesteswet te zijn. Wiens bewustzijnskring tot dezelfde formuul te herleiden is als deze wet. Uw huwelijk is vereniging van liefde en plicht. Daarom is de schoonste liefde idealistisch in de zin van een voorchristelijke doch christelijk-denkende filosofie. Uwe liefde

is de liefde zelve. Liefde die voor de uitverkorenen is: het zijn naar de traditie. Hechtste band tussen het bovenzinnelijke en het empirische is de liefde. Hoe licht is u de plicht geworden, waar hij zich zo gemakkelijk in uw lach, in de gesproken woorden, nog meer in dat wat gezwegen wordt, in het één-zijn van man en vrouw openbaart. De Teutonen is de plicht zwaar, gebonden aan knoet en discipline. Ons is de plicht licht als een veder of als de glimlach van de vrouw, de traditioneel uitverkoren vrouw. En aan allen die gebogen gaan onder de slaafse opvatting van de plicht als last, stelt gij hem voorop als het hoogste goed. Liefde en plicht correlatief. Grote wijsheid dewelke gij eenvoudig zijt door uw huwelijk. De plicht draagt uwe liefde in de hoge regionen van de geest. Er is geen blok materie, doch alles is geestelijk doordrongen. Daarom, weest niet bevreesd. Uwe liefde is geest, hoe gij ook handelt. En nu, mijn lieve dochter, volg uw gemaal, gij zult het daarbij stellig niet moeilijk hebben, ('k Zou 't denken, meende de stronk). Wees niet bang en doe wat hij beveelt. Ook dit zal u gemakkelijke plicht zijn. Waar de liefde zo zuiver idealistisch is, bestaan geen moeilijkheden. En waar zij bestaan overwint men ze met inschikkelijkheid en goede verstandhouding welke het sieraad zijn van een gelukkige echt.

De stronk onderbrak: ‘Elkander verdragen, nietwaar?’

Epernay lachte om dit niet op het programma voorziene en besloot: ‘Jawel, dit is alles.’

IX

Wittebroodsweken, wegtuffen.

Knackfuss zou meegaan. Iedereen achtte dit zeer natuurlijk: de markiezin kon toch niet de gehele dag bij haar gemaal zitten om de romans van Henri Bordeaux te lezen. Knackfuss speelde zeer goed tennis. De ideale partner. Hij zou binnen een paar dagen nakomen.

Alessandro doezelde weg in de auto. Geluk, auto, autogeluk. Erotisch meende hij gefixeerd te zijn. Ook hem was dit huwelijk aanvankelijk als een bizarrerie voorgekomen. Na lang onderzoek had hij de oplossing gevonden. Hij dacht: mijn vrouw behoort tot deze soort passievolle vrouwen, voor dewelke de passieve rol iets ondragelijks is. Zij wil, voor zover dit mogelijk is, de passieve rol niet spelen, actief zijn. Dit aangenomen, zo wordt het dadelijk begrijpelijk dat zij mij koos, want in zake passieve-rol-spelen ben ik stellig ‘an ideal husband’. Natuurlijk slechts relatieve passiviteit, d.w.z. passief slechts tot de uiterste grens van mijn geslacht, want nog steeds ben ik een man metterdaad. Doch op deze relatieve passiviteit mag zij ook absoluut rekenen. Ik ben hoogste potentie der passiviteit. Een ideaal man ben ik voor de vrouw die de man - nu ja ik meen het goed en de uitdrukking is passend - onder de knie wil. Mij heeft ze onvoorwaardelijk onder de knie. Haar meesterschap en hare activiteit kupnen zich... botvieren. Om de actieve rol te spelen zal ik geen moeite doen, laat mij zeggen geen vin verroeren, ten eerste omdat de erotische wijze bij mij niet tot een voorkeur sine qua non is ontaard en omdat ik toch, in zover ik preferenties

heb, veel voor deze rolverwisseling voel - de wet van de geringste inspanning is mij niet vreemd, - ten tweede omdat het toch niet mogelijk is, dat ik de voorkeur aan het... activisme zou geven. Voor de rest houd ik het met de wijsheid dat alle organismen zo zijn als zij horen te zijn; elk organisme is voor-zich-zelf compleet, is van zijne voorwaardelijkheid uit compleet en mijn fysisch stronk-zijn is slechts correlaat van mijn psychische hang naar passieve rol. Hij verheugde zich zeer om dit perspectief. De stijgende levenslijn - stronkloopbaan - tot het door Angèle bezeten-worden flitste hem voorbij, projectie van het verleden in weldra vervulling-zijnde toekomst.

Plebejerweten van zijn geluk - en de anderen hebben goddank pech, wat betekent wittebrood zonder het weten dat zij, de anderen, slechts roggebrood hebben. Goede wereld in dewelke er grafelijke maagden zijn met hang naar erotisch activisme; zij moeten de stronk beminnen en hem maagdelijkheid bieden in ruil voor zijn meesterlijke passiviteit. Hij, stronk, droeg de buit weg en zij was ten slotte de gedupeerde.

De stronk lag op zijn bed. En wachtte. Er gebeurde niets. De markiezin wenste hem goede nacht. Zij verdween. Schuchterheid, dacht de stronk, begrijpelijk: een zo onervaren kind waagt zich, haar neiging ten spijt, niet gemakkelijk ten aanval.

Er gingen twee avonden voorbij, en Alessandro maakte zich boos. Niet te brutaal, dank zij Knackfuss-onderricht. Doch de markiezin nam weinig notitie van hem, scheen weggedoezeld in vaag verlangen. Toen Knackfuss de volgende morgen ver-

scheen, veranderde het uitzicht der dingen. Voetschuiven oriënteerde Knackfuss en een val bij tennisspel was de val van de dwaze maagd.

Angèle was inderdaad een pathologisch geval. Enkel niet in deze richting als de gelukkige echtgenoot had gemeend en gewenst. Voor de psycho-analyse een prachtexemplaar; bijna alsof zij was geschapen als psycho-analytisch mannequin. Kristalliseerden zich in haar steeds weerkerende rasondeugden of was haar ondeugd een enmarge-geval? - Oplossen van het erotische in het gedachtelijke, door een vaste idee geconsumeerd.

Zij had Alessandro gehuwd omdat hij volkomen machteloos was. Niet onmacht, maar machteloosheid. 't Spreekt vanzelf: hij mocht niet onmachtig zijn, dit zou immers de prikkel van de machteloosheid hebben geneutraliseerd. Of had pensionaatlectuur, in dewelke de echtgenoot de narrenrol speelt en de minnaar de held is, de cerebraal-sadistische hang in haar ontwikkeld? Men vertelt dat sommige vrouwen, wanneer zij overspeels zijn, hardnekkig aan hun trouwring houden. Voor geen geld der wereld zouden zij deze ring in zulke omstandigheden willen missen. Alsof deze ring de man tot getuige maakte van het overspel van zijn idool. Doch dit is scherts tegenover het erotisch bepaald-zijn van Angèle. Niet de ring, de man zelf moest tegenwoordig zijn. Enkel dan zouden hare omarmingen kracht hebben; enkel dan kon zij sexueel existent-zijn door het werkelijkheid-worden harer idée fixe: de oernarrenrol van de echtgenoot. De pijnlijke gelaats-

uitdrukking van de echtgenoot maakt de omarming sterker; gesmeek en gejammer inspireren haar wonderlijke woorden vóór de mond van de geliefde; dreigen maakt haar triomf om de machteloosheid van de man. Sadistisch-masochistisch complex: weerloosheid in de handen van de gewetenloze minnaar. Omgekeerde romantiek, doch romantiek voluit. A quoi rèvent les jeunes filles.

Het achter de rug ontrouw zijn was voor Angèle banaal. Een gravin Collin is ridderlijk ontrouw, terwijl de gemaal er bij is. Maar deze aanwezigheid zou slechts zuiver denkbaar blijven, wanneer niet de natuur, in haar geheel organisch, een stronkmens had gecreëerd voor de aldus sexueelgedetermineerde vrouwen. Alessandro had juist geoordeeld. Zij wenste inderdaad een stronk. Hier echter hield de juistheid van zijn redenering op. Waar was: enkel een stronk kon permanent de rol spelen van de bedrogen echtgenoot, die bij het overspel steeds aanwezig was. Zoveel realiteitzin had Angèle dat zij wist: hier moest zij een compromis maken. Een ‘normale’ zou gereageerd, geageerd hebben. De stronk echter moest passief blijven. De minnaars mochten zeker zijn van zijn passiviteit. Niemand zou hun spel storen. De stronk zou als een fetisch aanwezig zijn.

Nadat Beppo de stronk in zijn pyama had geholpen, wou deze de markiezin goede nacht wensen. Wie weet vandaag misschien meer geluk, is de markiezin misschien minder schuchter. Beppo droeg hem in het slaapvertrek van mevrouw, ('s Avonds werd de stronk van zijn benenstel ontlast

en aan de bereidwilligheid van Beppo overgelaten.) Beppo wachtte: misschien moest hij een handje helpen. Mevrouw gaf teken: Beppo mocht gaan. Nauwelijks was Beppo verdwenen of Knackfuss trad binnen, nam Alessandro op en zette hem op een 1,50 m hoog voetstuk, vanwaar de stronk het echtelijk bed zeer goed kon overschouwen. Hoe lieftallig streelde de markiezin Knackfuss, hoe bevallig was zij in haar wit déshabillé en hoe vol belofte en drift sloeg haar adem. Wat heeft dat altemaal te betekenen, dacht de stronk, droom ik of waak ik? Is de markiezin soms niet wel te pas of lijdt zij aan zinsverbijstering? Om deze laatste mogelijkheid af te weren en in de hoop dat deze de waarheid mocht zijn, riep de stronk van op zijn voetstuk: ‘Ei, lieve, uw mirlitonare-mannetje, uw speelgoed, uw alles, mijn schat, staat hier op dit voetstuk. Lieve dokter, help mij van dit voetstuk, ge ziet toch wel dat gij daarna illico moogt verdwijnen.’ De markiezin keek de stronk verwonderd en frank in de ogen en legde haar hoofd op de schouder van haar lieve Gaëtan, zoals Knackfuss nu weer heette. Zij lachte - haar tanden schitterden als een belofte - terwijl zij het hoofd schudde om een boze herinnering te weren. Twee elementen bevochten elkaar crescendo: het gejammer en gedreig van de stronk op zijn voetstuk en het spel der geliefden. Elk woord van de stronk prikkelde de markiezin tot liefkozen en, godverdomme, deze gemene kerel van een Knackfuss hield inderdaad de passieve partij, welke hij, stronk, voor zich had gedacht. Toen Gaëtan mannelijk-robuust de markie-



illustratie

zin op haar bed droeg, vlak voorbij het voetstuk, had hij haar bijna kunnen grijpen. Het hoofd zijdelings naar de stronk gewend lag zij, aanzwellende lijn, in de armen van Gaëtan. ‘Wat ben jij sterk, Gaëtan!’ - Ofwel een ogenblik wendde zij haar minnaar af met: ‘Ben je wel zeker dat mijn man niet van zijn voetstuk kan vallen?’ -

Vermoeid sprak zij over gewone dingen, streelde Knackfuss nog - hoe schoon was haar lijf-rust in blonde haren - en vroeg: ‘Is mijn man niet zeer decoratief? Heb ik niet een zeer decoratieve man?’ Hoe banger zij werd van de eerste ervaring harer natuurlijke afwijking, des te meer wou zij zich redden door een sterker affirmeren dezer afwijking. Coïto ergo sum. Angst voor de revanche der natuur verdubbelde haar moed in een overspannen sexualiteit. Knackfuss nam het allemaal rustig op, benutte zijn schranderheid tot het tot-de-uiterste-consequentie-drijven van zijn minnares. De stronk stond - stond op het voetstuk. De nacht was lang. Was dikwijls lang. De nacht was dikwijls een lange nacht.

's Morgens lachte Beppo, toen hij de stronk in het bed der markiezin ontwaarde. Hij nam Alessandro op, hielp hem in zijn toiletkamer en zei ‘veinard, va’. Zoveel tegenwoordigheid van geest had de stronk nog, spijts de nacht ook voor hem uitputtend was geweest, dat hij geklaag op de lippen smoorde. Hij glimlachte, nauwelijks wel, maar toch hij glimlachte. Begrijpelijk deze zwakte van de glimlach, overlegde Beppo, die eerste nacht en zo zonder hulp, dan wanneer Alessandro aan mijn hulp gewoon is;

't zal wel niet zo gemakkelijk zijn geweest. - Luid zegde hij: ‘Waarom heb je mijn raad niet gevolgd. Zonder mij kun je niet uit de voeten. Dat zie-je nu wel. Ik had - natuurlijk op eerbiedige afstand - erbij moeten zijn. Je bent een verwenste stronk, je wilt steeds je zin hebben. Nu heb je je misschien erg geblameerd. En nog wel de eerste nacht. Ik zeg: zoiets is pure onzin. Minder discretie en meer rationeel. Zo denk ik er over.’

Alessandro was verplicht Beppo voor te liegen: ‘Neen, Beppo, ik zeg het is uitstekend gegaan, spijts uw hulp ontbrak. Jawel, bepaald uitstekend. Ik had het me zelf zo niet kunnen voorstellen. Waarlijk, ik ben helemaal niet zozeer stronk als men het wil aannemen. Mijn vrouw is een parel. Zij heeft een zo juiste voorstelling van mijn toestand dat zij alles wat mijn bewegingsmogelijkheid betreft, daaruit zeer juist afleidt. Dat zij zo zeer à la hauteur zou zijn, had ik niet durven veronderstellen. In vertrouwen: zij is louter beweging en ik ben, zoals je weet, zeer stabiel. Kan het mooier samentreffen?’

Bij het ontbijt gedroeg Knackfuss zich eerbiedig vriendelijk jegens de markies en de markiezin was één attentie voor haar man. Beppo moest het toegeven: deze jandoorse stronk had niet gezwetst. Allemaal waarheid wat hij had verteld. Wat goed merkbaar was aan het smoordronken verliefd-zijn van de markiezin. ‘Zo zijn de vrouwen’, dacht Beppo.

Toen Knackfuss haar vroeg of zij een wandeltoer wou maken, schudde zij neen. Zij wou bij haar man blijven en zij was verder zeer lieftallig: zij vroeg Alessandro

of zij bloemen voor hem zou plukken. Rond de middag was de samenhang de arme Alessandro onduidelijk geworden. Gedroomd had hij niet. Had de vrouw wier liefde vandaag weer zo buiten alle twijfel stond hem werkelijk bedrogen? Zij was het slachtoffer van een zinsverbijstering geweest, waarvan deze schurk van een Knackfuss had geprofiteerd. Tot vergiffenis was Alessandro alras bereid; natuurlijk de feiten mochten zich niet meer voordoen. Dit naar markiezeneer. En Knackfuss zou hij aan de deur zetten. Hij was dus tegenover Knackfuss zeer brutaal. De markiezin ondersteunde hem in deze houding, bewijs harer momentele zinsverbijstering. Stellig vergiffenis schenken, dacht de stronk. Daartoe drong hem ook zijn fysiek: enige vorm van verweer, de vorstelijke vergiffenis. In het psychische vertaalde stronkfysiek.

's Avonds waren allen zeer vermoeid: ‘Eenieder trok zich vroegtijdig in zijn vertrekken terug.’Nadat de dag was heengegaan in roezig verliefd spel der jonggehuwden, bracht Beppo de stronk weer in de kamer van Mevrouw. Alessandro had het zo uitdrukkelijk bevolen, zelfs in het bijzijn der markiezin die - Beppo was nu eenmaal de onontwijkbare discrete derde - schuchter in La peur de vivre des heren Bordeaux had gestaard. Deze taak volbracht, aarzelde Beppo; de stronk echter beduidde hem dat hij mocht gaan. Angèle trad binnen, omhelsde haar gemaal. De stronk had dus goed geraden: zinsverbijstering. Enkele ogenblikken daarna wierp Dr. Knackfuss een zijdeur open, stond in de deuropening als een schim. De markiezin

die de stronk als een heuse darling op haar schoot had genomen, liet nu de darling knalhard, plotse hypnose, op de grond vallen, gil: Gaëtan! Dan lag zij in zijn armen en de stronk als verlaten speelgoed op de grond. De stronk kroop tot bij de minnaars, wou Knackfuss in de kuit bijten. Een prachtschop van Knackfuss ‘daar jij, verdomde kuitebijter’ zond hem enkele meters ver. Angèle trappelde eros-in-lieve-voetjes-genot, ‘nog, nog, Gaëtan’ smeekte zij en Knackfuss moest de meesterschop enkele malen herhalen. Dan werd de stronk weer op het voetstuk geplaatst.

's Anderdaags vroeg Beppo geen uitleg, vond het vanzelfsprekend dat de zaak had geklopt. En Alessandro, deze fiere Hidaljaan, was te trots zijn vriend deze nieuwe nederlaag te bekennen. Wie weet overigens of deze niet met Knackfuss gemene zaak maakte?

Zijn gemalin zou hij echter mores leren. Hij viel enigszins uit zijn rol, toen hij, zonder inleiding, haar zei: ‘Mijn zeer edele vrouwe, in zulke condities zijn wij niet getrouwd.’ Dan wachtte hij bedaard op antwoord, daar hij dit onmogelijk wist.

Angèle echter riposteerde: ‘Dat is mij niet erg duidelijk.’

Alessandro: ‘Hoezo niet erg duidelijk? Wilt gij daarmee gezegd hebben dat gij mij niet kunt antwoorden?’

De markiezin: ‘Helemaal niet.’

Alessandro, tot de binnentredende Dr. Knackfuss: ‘Mijnheer, ik heb de markiezin te spreken.’

Zij: ‘Pas du tout. Caro dottore mag blijven. Geheimen hebben wij hem wel niet te

verbergen, meent gij ook niet, lieve man?’ Alessandro: ‘Dit schijnt mij inderdaad de ongelukkige waarheid. Juist daarom en nogmaals: voorwaar, mijn edele vrouwe, in zulke condities zijn wij niet getrouwd.’ Zij: ‘Ik zeg u, lieve man, dat ik u niet begrijp. Wat meent ge met deze voorwaarden.’

Alessandro: ‘Wat het huwelijk betekent weet de meest blode bakvis.’

Zij: ‘Wat niet wil zeggen dat deze bakvis daarom ook weet wat het huwelijk met een stronk psycho-analytisch te betekenen heeft.’

Alessandro: ‘Psycho-analytisch?’

Zij: ‘Jawel, psycho-analytisch. “Ken u zelf” is een woord uit de helleense wijsheid, mijn lieve. Dat ik voor de psycho-analyse een zonderling geval ben, weet ik. Verder: morele of andere conclusies uit deze studie der psycho-analyse heb ik niet getrokken. Tegen mijn sadistisch-masochistisch bepaald zijn ben ik niet opgewassen. Wil dit trouwens ook niet zijn, omdat ik, cerebraalgesublimeerde hetaere, tenslotte de boeken weggooi, triviale wijsheid: tout ça ne vaut pas l'amour. Maar gij, mijn brave levensvriend, wat hebt gij u gedacht, wanneer ik er in toestemde uw levensgezellin te worden? Hebt gij u voorgesteld dat ik u liefhad. Gij zijt te slim dan dat ik u deze dwaze pretentie zou toeschrijven. Zo waar de psycho-analytische boeken voor mij bijzaak zijn, zo hadt gij echter langs psycho-analytische weg het geheim kunnen ontdekken. Ik ben rationeel naar mijn doel gegaan. Ik heb mij de meest decoratieve en slechts decoratieve man gekozen die in Atupal was te

vinden. Voor uw pretentie en voor uw domheid ben ik niet verantwoordelijk. Mijn liefde heeft hij die temperament toont in mijn richting, gelijk wie; de dokter die mij goed kent, zal mij deze franchise niet euvel nemen. Herinnert gij u nog de nachtelijke tuinscène? En dat ik u juist na dit accident koos, toen ik uw weerloosheid kende? - Dat gij gelijk een dol beest in uw ongeluk zijt gelopen - ik spreek figuurlijk, excuseer mij de hyperbool - is niet mijn schuld. Ik heb te kiezen tussen een afmattende kamp tegen mijn sexuele determinering of het onvoorwaardelijk toegeven daaraan. Is het eerste alternatief manmoedig, zo is het tweede alternatief het enige dat ik, vrij, kan kiezen. De alternatieven, zoals dit trouwens gewoonlijk het geval is, bestaan slechts theoretisch. Toch heb ik de illusie dit tweede vrij te hebben gekozen et cela me suffit. Hetaerische vreugde om slachtoffer van zijn noodlot te zijn. Slechts een ras als het onze - ach hoe traditieloos zijt gij daarentegen Mirlitonare-spruit - zet zich door tot deze spanning. Dit alles is duidelijk. Onduidelijker is uw houding. Wanneer er een van ons twee zo onnozel is als een bakvis, dan zijt gij het, die een ogenblik aan een liefde, buiten pathologie om, kon geloven. En nog zo naïef zijt te protesteren. Mij natuurlijk liever dan berusten. Studeer psycho-analyse, er is daar voor u nog iets te leren. Bijzonder waar gij zo schitterend studiemateriaal vóór u hebt. Wie weet wordt gij nog een beroemdheid, spijts gij tot hiertoe bijster weinig aanleg hebt getoond. Mijn lieve Gaëtan kan u onderrichten. Studeer bij de dokter psycho-analyse, opdat

gij ook door uw wetenschap mijn huwelijk tot eer strekke, o gij mijn zeer decoratieve echtgenoot, die ik, in zijn decoratieve functie zo zeer liefheb. Ook dit, zonder u is mij het bestaan thans onmogelijk, van alle charme ontbloot. Gij en uw voetstuk. Mocht u dit troost zijn. Grande-zoon, het leven is niet zo eenvoudig; wij dragen een zware last.’

De stronk antwoordde: ‘Het mag zijn dat ik geen held ben in het vak der psychoanalyse. Nochtans dat hoort er allemaal niet toe en zonder psycho-analyse weet ik toch hoe of men het moet doen. Dit in de boeken te studeren heb ik niet van node. En ik sta op mijn goed recht van gehuwd man. Het staat nergens geschreven dat de studie der psycho-analyse verplicht is. Ik zeg u dus: laat af met dit kinderspel.’

‘Goed zo’, zegde de markiezin, ‘neem mij.’ Zo speelde zij de volgende nacht de verkrachte vrouw en riep voortdurend: ‘Markies, verdedig uw vrouw.’ Maar de markies moest op zijn voetstuk blijven. Zij vocht met Arturo, maar werd, natuurlijk, tenslotte steeds overwonnen. Wat bewijst dat het voorzichtig is verkrachtingsklachten steeds nauwkeurig te onderzoeken. Wordt niet verkracht wie wil. Het was eenvoudig prachtig, meende de markiezin, elke dag bracht een nieuwe roes met een nieuwe variante op het thema van haar eros. Zij bedroog haar man, zich weggooiend; een andermaal drong de indringer in haar kamer, schaakte haar, terwijl de man machteloos moest toezien. Soms kende zij de wulpsheid van het bezwijken na hardnekkige verdediging, dan weer deze zich weg te gooien,

cent-sous-diabolique. Zij kende de romantiek van de Raveburg en die der goot. Elke cerebrale gril kon dank zij het stronk wezen van haar echtgenoot onmiddellijk verwezenlijkt worden.

Tot het gewone spel met z'n drieën de minnaars niet meer bevredigde. Gasten werden geïnviteerd en Alessandro prijkte op een voetstuk, in plaats van als gastheer te fungeren. Met deze functie belastte zich Dr. Knackfuss. De markiezin loofde haar man als het fraaiste surrogaat voor marmeren busten. ‘Mijn man is niet alleen zeer decoratief in het gewone leven, neen, hij bezit daarenboven de eigenschap dat hij onmiddellijk kan worden geïmmortaliseerd. Niet de dood zal hem tot buste maken, veeleer zijn natuurlijk torso-zijn maakt hem zo doodschoon als marmer. Mijn man is gezant en tevens zijn eigen statue. Hij werkt zich zelf tot statue op om mogelijke vergetelheid af te weren. Mijn man is de levende onsterfelijke. Daaruit blijkt dat de kunstzin een inherente eigenschap van het Hidaljaanse volk is. Zijn grote mannen immortaliseren zich van zelf. Ik vind het overigens bijna natuurnoodzakelijk dat een gezant torso weze. Zo kan men ook alle gezanten werkelijk als statue behouden, men zou slechts voor zorgvuldig balsemen hebben te zorgen. Aldus kan de gezant zonder moeite van zijn decoratieve gezantenrol in zijn decoratieve functie van torso van een gezant overstappen, figuurlijk overstappen. Jawel, alle gezanten zouden moeten stronk zijn. Dit past uitstekend bij hun ambt. Het verwondert mij dat deze eis nog niet vroeger is gesteld, immers zo

van-zelfsprekend is hij.’

‘Neen, lieve markiezin’, zegde Knackfuss, ‘daarmee ben ik het niet helemaal eens. Dat de gezant van Hidalië, uw geachte echtgenoot, de markies de Mirlitonare stronk is en dat dit goed bij zijn ambt past, daar hij gezant is van het meest kunstminnende volk van Beurropa en bij het Atupaalse hof geaccrediteerd, en dat dit stronk-zijn voor hem een ideale toestand is, kan ook ik geredelijk toegeven. Maar het zou verkeerd zijn voor alle gezanten de stronkatrofie te eisen, alleen reeds wegens de mogelijke verwarring. Hoe gemakkelijk is het thans, b.v.: “Kent gij de gezant van Hidalië niet? Neen? - Hoe is het mogelijk. Die stronk daar.” - Daarom verdedig ik het volgende voorstel: alle gezanten zouden geatrofeerd of misvormd moeten zijn. Doch daarin zou de grootste verscheidenheid bestaan met, voor elk gezant, een voor zijn land karakteristieke misvormdheid of atrofie. Atrofie is zeer decoratief, omdat zij is eenvoudig lineair en academisch-sculpturaal. Detaildifformiteiten zouden natuurlijk niet in aanmerking komen. Een slechts gering misvormde haalt de vereiste 6/10 van de punten niet. Eentonigheid van diplomatieke lunch en thee wordt daardoor gebroken. Zoals gezegd de gezanten zouden de typische difformiteit van hun land moeten kristalliseren. Beter misschien nog een atrofie die de structuur, zowaar de psychische structuur van het land concretiseert. Wat b.v. het koninkrijk Siam betreft, is de gezant reeds aangeduid: de Siamese tweeling, ook wanneer geen exemplaar in Siam is te vinden, moet dit land



illustratie

vertegenwoordigen. Voor het Teutonenland ware iemand met een waterhoofd, suikerbroodvormig naar de langwerpige vorm der Teutoonse pijpen voor te stellen. Het kunstminnende Hidalië past de beeldhouwkunstige torso, terwijl het aloude Andalouzië door een rachiticus, die het ras synthetiseert, volkomen naar de nationaal-psychische structuur, wordt weergegeven. Voor Fochanije kan de vrouw met het luipaardevel in vooruitzicht worden gesteld, daar deze dame het karakteristieke van de gepantserde Jeanette Quark, de patrones van Fochanije, in het constant fysische overdraagt. De zwaardslikker kon het martiale Atupal vertegenwoordigen en de dogmens is eo ipso John Bull. Platland is gesymboliseerd door een mens met een nauwelijks nerveus-geaccentueerd, volmaakt rond kaasballetjeshoofd. Ja, ik houd het zelfs voor wenselijk de grens zover mogelijk te trekken, zodanig dat het Nieuwe-Agamemnonië, zijn roemrijke traditie, pijler der moderne beschaving indachtig, het rekenende paard van Elberfeld, het astrologisch-filosofische paard der jaarmarkttenten als gezant zou mogen aanstellen.’

Rond dit voorstel ontstond een levendige discussie; van uit zijn voetstuk-standpunt hoorde Alessandro de diverse voorstellen rustig aan. De markiezin vond het voorstel wel prettig, doch, meende zij, nam de dokter te weinig notitie van hetgeen zij juist in hoofdzaak had bedoeld, namelijk de decoratieve dubbelfunctie van de gezant; dat deze reeds gedurende zijn leven als statue moest fungeren. De dokter bekampte

hardnekkig dit voorstel, waarvan het gevolg, naar zijn mening, monotonie moest zijn. Waren alle gezanten stronk dan verdween de buitengewone charme en de waarde van het unicum.

Het gesprek drong verder in de details en men ontleedde de stronkstatue. Een heer vond dat de stronk beter geschikt was om de plaats van Umberto-koning in te nemen. Toen meende een expressionist dat men de stronkstatue door scherpe kleurcontrasten moest verlevendigen. Hij stelde voor de linkerhelft van het gezicht cadmium-geel te verven, de rechter bovenhelft tot op de hoogte van de neusvleugel kobalt-violet en de rechter benedenhelft smaragdgroen. Dit werd door de markiezin geestdriftig begroet. Zij gaf de nodige bevelen en het personeel zette zich aan 't werk: Alessandro werd in drie kleuren verdeeld. Men ontkleedde de stronk en een klassicist versierde het benedenlichaam met witte tul. Het feest duurde tot laat in de nacht door Alessandro gepatroneerd, expressionistisch van boven en klassiek van onder. In de beste stemming verlieten de gasten het gastvrije hotel der Mirlitonares.

X

Toen, na deze onfijne behandeling, Alessandro besloot zijn nood aan Beppo te klagen, was het reeds te laat. Beppo stond reeds op de zijde der erotische spitsboeven. Dit een eenvoudige ontwikkeling.

Reeds hebben wij doen opmerken dat het lieve spel met z'n drieën de minnaars ten slotte ontoereikend was. Het lag niet in de erotische determinering der markiezin op schandelijk bourgeoise wijze haar man met één derde te bedriegen, een zulke liaison als huiselijk van-zelf-sprekend te bevestigen. De man in het narrenpak moest voor vele minnaars zijn rol spelen. Het belachelijk-maken door de éne liaison was niet de markiezin maar slechts pensionaat-vriendinnetjes met bourgeois-traditie waardig.

Opperras in de antipode: gemeenheid. ‘Sie ist rassig gemein’ meende Dr. Knackfuss. Hij had de toestand dadelijk herkend: dat het dwaas zou zijn de idylle met z'n drieën, - de stronk als stomme, juister als stompe derde - als een afgesloten existentie te beschouwen. De erotiek der markiezin was elementair: dynamisch-statische contrastwens. Haar man was de statiek - inderdaad - en de dynamiek, de ‘stroom aller dingen’ van Herakleitos was haar ‘de stroom aller minnaars.’ Enkel de wet - de stroom, de erotische bepaling - was blijvend; de golven en ook de bedding echter veranderlijk. Zoveel had de dokter onmiddellijk begrepen.

Wereldberoemd is de wijsheid der Pompadour; door welke list zij zich in de genade van haar heer en meester wist te bewaren. Geen andere dan deze methode van de Pompadour in het Parc aux Cerfs, paste

Dr. Knackfuss in zijn verhouding tot de markiezin toe. Hij bezorgde haar minnaars van allerlei slag. Zoals de Pompadour jonge meisjes, dreef Dr. Knackfuss wonderslanke efeben op. Hun elasticiteit en hun puberteitsdrift hadden de eigenschap de stronk bijzonder ongeduldig te maken. De markiezin kende overigens alle verborgen prikkels en de wonderlijkste efeben moesten aan hun inferioriteit geloven. Op deze wijze bleef Dr. Knackfuss steeds in de genade der markiezin. Hij was permanent. Hij was haar Pompadour. Zij noemde hem Le Pompadour.

Dit was Alessandro al te bar en hij besloot Beppo om raad te vragen. Zijn verlangen was als Simson de zuilen te breken, de overspeelse en haar nest van wulpse Filistijnen onder de puinen te bedelven. Maar de stronk was geen Simson, ‘bij lijve’ niet. Hij meende nu in Beppo een uitkomst te vinden. Doch hoe Beppo winnen voor dit desperado-plan? Deze proleet hield gewis zijn positie thans voor overheerlijk. Zo had Alessandro steeds gedraald. Nu was het te laat.

Variante: de markies bedriegen met de kamerknecht, voorkeur schenken aan de plebejer en de markies op het voetstuk plaatsen, jawel de dokter had ook hier niet misrekend, dit beviel de markiezin. Toen Beppo de markies in het slaapvertrek der markiezin had gedragen en toen de markiezin hem verrassend snel om de hals was gevallen, ‘Beppo, mijn lieve Beppo, laat gij mij alleen, ziet gij dan niet hoe ik naar u verlang’ toonde de kamerknecht geen ogenblik gewetensbezwaar. Hij beschouwde

de stronk nog steeds als zijn koopwaar en deze verklaring van de markiezin scheen hem doorgaans niet verrassend. De sterke Beppo nam Angèle op en zegde: ‘Ik had het gedacht. Wou je heel je leven met zo'n stronk.’ Alessandro moest ook dit verraad gelaten torsen; torso torst dacht Alessandro een ogenblik in zelf-sarcasme. Beppo was een prachtminnaar, de markiezin herhaalde meermaals het toneel.

Eenmaal zover, gebeurde het haar soms haar gemaal om zijn preferenties te vragen. ‘Wie verkiest mijn man vandaag als speelgenoot’ vroeg zij, Alessandro aaiend. ‘Spreek, mijn lieve, zie, uw vrouw is uwe dienares en wie gij ook moogt verkiezen, hij zal de uitverkorene zijn. Gij zijt genoeg edelman om te weten dat men nooit zich-zelf kiest. Kies, - mijn woord heb ik nooit gebroken.

Zal het de dottore, de Kamasoethra-ervarene zijn of Beppo, de natuur-sterke, ofwel nog Loïs, de dwaze efeeb van het Collège Saint-Germain? Of zal ik Iostenius die schuchtere schilder ontbieden? - Zie uw aardse dienstmaagd wentelt zich in het slijk der ontucht om uw superbe decorativiteit tot gelding te brengen. Voelt gij dan niet dat ik u zeer bemin om u zo ontrouw te zijn?’

Dat voelde de stronk niet. Hij was nu overtuigd de klaverenzot van het spel te zijn. Schone droom was weggewasemd.

Dr. Knackfuss en Beppo, Bernard en Loïs, allen hadden van het meesterstuk geprofiteerd. Enkel hij, de stronk, de spil van het complot droeg geheel het passief. Wat had hij er aan, markies en gezant te zijn, ten prijze van zoveel vernederingen? En ook: hij had

maling aan deze erefuncties waar hem de positieve levensvreugde zo ontnomen werd. Als Beppo hem zeide: ‘Je bent markies en gezant, is dat jou soms niet voldoende’, was hem dit bittere spot. Wat baatte hem al dit goud, waar hem dit nutteloos was? Zo besloot hij kort spel te maken: de echtscheiding te vragen; naar een ander comtesje, zonder bakvisjesallures om te zien. Dr. Knackfuss hield hem een schone rede, betogend dat de echtscheiding een burgerlijk zedenfeit was en dat bijgevolg geen mens een echtscheidingswens van een edelman als de Mirlitonare zou kunnen begrijpen. ‘In uwe wereld, markies, wordt het huwelijk nog steeds als onverbreekbaar beschouwd. Is uw ras niet sedert eeuwen een der hechtste steunpilaren van de katholieke moraal? - Alle kommer en alle leed, elke hartstochtontgoocheling moet een Grande geduldig dragen. De echtscheiding, dat is de onuitwisbare schande van ontrouw tegenover de traditie. Weet gij dan niet dat uw prestige door de echtscheiding onherroepelijk verdwijnen moet. Gij zijt een gebroken man. Daarom, Grande, caro amico mio Alessandro Magno ed il tronco, draag veeleer het ganse jammer der ongenade, die tenslotte het summum der genade is - immers Angèle bemint u zozeer dat zij haar ideële liefde niet door lijfelijke hartstocht wil vernederen - dan wel door de echtscheiding én vrouw én eer te verliezen. Wat het geld betreft, daarover nu niet, ten eerste daar dit van lagere orde en ten tweede omdat ik reeds voorzichtigheidshalve voor de nodige verplaatsingsoperaties heb gezorgd.’

De stronk stond er niet paf bij; wat kon hem nog verwonderen. Toch deelde hij de mening van de dottore niet. Eer of niet, 't kon hem weinig bommen. Hij had zijn vrouw gewild, dat was zijn goed recht, meende hij en zo ook had kardinaal Epernay geoordeeld. Nu bedankte hij voor z'n vrouw: na Knackfuss, Beppo, Loïs en bijna de hele rethorica van het Collège Saint-Germain en na Iostenius die schuchtere kwast. Nu bepaald, dottore, dank je hoor. De echtscheiding!

‘Goed’, zei Knackfuss, ‘doe wat je niet kan laten.’ Daar bemerkte de stronk hoeveel gemakkelijker is praten dan uitvoeren. Wel schreef hij brieven - hun inhoud was ellendig, dat zag de stronk zelf in - doch de brieven bleven steeds op dezelfde plaats, tot dan eindelijk Knackfuss ze in de kachel wierp. Alessandro zag spoedig het doelloze van zijn poging in; nu aanschouwde hij zijn malheur in zijn ware verhoudingen. Diep ongelukkig, doch reeds enigermate geëntraineerd, duldde hij die avond Loïs en de slanke Rudi, diens studiekameraad.

De laatste kans om uit de ‘kom der vernedering’ te komen, zag Alessandro in een openhartig de waarheid biechten aan zijn echtgenote, de valse markiezin de Mirlitonare. Tevens om wraakneming te tonen dat niet alleen hij de beetgenomene was. De markiezin stond hem aanstonds het gewenste onderhoud toe. Knackfuss was aanwezig.

Alessandro had alles netjes voorbereid: frank en vrij de waarheid zeggen, zoals men pleegt te doen wanneer de partij toch verloren is.

‘Edele vrouwe’, zo begon Alessandro,

‘mijn edele vrouwe, wat ik u thans zal mededelen, zal u wis en zeker niet gering verrassen, maar getrouw aan de leus van het geslacht der Mirlitonares “jusqu'au bout”, wil ik u de ganse waarheid vertellen, hoe gruwelijk het verhaal alleen der gebeurtenissen ook zijn mag. Edele vrouwe, ik waagde het zoëven de spreuk der Mirlitonares tot de mijne te maken. Nu dan wees niet verrast: dit was de daad van een indringer. Jawel, in der waarheid, zo is het, Angèle. Met het geslacht der Mirlitonares heb ik niets gemeen en met de man die uw verloofde was en over Kiki struikelde, zoals ik uit uw mond vernam, ben ik niet identiek. Ik ben een valse Mirlitonare en hij die mij tot deze snode daad niet enkel aanspoorde, maar ook dwong, is niemand minder dan uw minnaar en permanence, Dr. Knackfuss, echte métis, zoon van een Teutoons vader en van een inboorlinge van de Canarische eilanden. De man welke over Kiki viel, werd in een hinderlaag gelokt door de sbirren van Knackfuss en daarna gruwelijk vermassacreerd, edele vrouwe. Hij dus die uw uitverkorene was, de man welke gij liefhad, in de hoop hem in zijne aanwezigheid en spijts deze te kunnen bedriegen, is niet meer en ik zie niet in waarom ik deze wijze van bemind-worden zou overnemen, zonder mij daartegen te verzetten, daar het inderdaad de zuivere waarheid is, wanneer ik zeg dat deze uwe wijze van echtelijke liefde mijn goedkeuring niet kan wegdragen, wat ook de echte Mirlitonare daarover zou hebben gedacht. Gij zijt dus met een verkeerde getrouwd. Dit is niet mijn schuld. Gij weet door

ervaring hoe weerloos ik ben. Welnu, in de handen van Dr. Knackfuss moest ik mij tot deze gruwel lenen en van mijn verzet werd evenmin notitie genomen als van al mijn andere klachten welke ik, zoals gij weet, sedert deze noodlottige dag der substituering heb geuit. Ach, hadde ik mijn pijpje lekkere St-Vincent nooit moeten afleggen. Wat heb ik aan een havanna met zoveel smaad betaald! - Gij, edele vrouwe, werd door Knackfuss listig bedrogen. Niet de markies de Mirlitonare bedriegt gij, maar wel een doodgewone stronk van het genre der deernetalismans. Dit is wel voor u een gewichtig moment zou ik denken, ten minste wanneer ik, psycho-analytisch, zoals gij dit heet, uw erotische bepaling goed heb begrepen. Neen, neen! leer de nuchtere waarheid kennen: niet een de Mirlitonare wordt door u smadelijk bedrogen en moet de edik der oneer drinken. Een arme spitsboef, vroeger door meiden gemainteneerd wegens de wondere kracht van zijn stronk, is het object uwer cerebrale sadistiek. Na deze verklaring, hoop ik u met mij te horen instemmen dat het de beste oplossing is te trachten naar een vergelijk. Ronduit gesproken, aan deze wijze van bemind worden heb ik niets; waarschijnlijk ben ik om deze op prijs te stellen niet rassig genoeg. En nu gij de waarheid kent, zal de arme Alessandro u wel verder geen belangstelling inboezemen. Laat ons de zaak in der minne - une fois n'est pas coutume - schikken.’

Een ogenblik verwondering, dan sprong de markiezin op. Nadat zij de samenhang goed intuïtief had gecorrigeerd, omhelsde zij de

stronk en kuste hem. ‘Mijn Toutou, mijn Kiki, dingetje-stronk, zoveel heb je gedragen om mijn man te worden? Je hebt je de rest van je benen doen afhakken en je gezicht werd verminkt om mij? En je was vol verwachting en je had me lief en daarom droeg je dit alles, mijn allerliefste Toutou!’ Beppo kon het getuigen hoe vol verwachting de stronk was geweest; en hoe gelukkig de dag van het huwelijk en hoopvol die eerste dagen. De laatste troef van de stronk keerde zich weer averechts tegen hem die de troef uitspeelde. Het werd natuurnoodzakelijk een nieuw idyllisch motief in de liefde tussen de markiezin en Gaëtan.

‘O, mijn lieve man, nu eerst besef ik hoe onwaardig ik ben. Alle leed droegt gij geduldig in de hoop dat ik uw vrouw zou worden. En zie, ik kan dit niet worden, ik neem uw leed en bied het hem die u verminkte.’

De stronk viel alles tegen. Zelfs de biecht van de zuivere waarheid had slechts tot gevolg de misdadige banden tussen de markiezin en Knackfuss dichter toe te halen. Nu was hij gans verlaten en zonder uitweg. ‘Was ik maar talisman gebleven en geringe stronk’ zei hij nog tot Beppo, de ellendeling. Of hij met ‘geringer’ meende, sociaal geringer of minder geatrofeerd? Wellicht beide. Zijn pijpje St-Vincent miste hij en de reinheid van barhetaeren met geloof in de kracht van de stronk-talisman. Het is nooit goed verder te springen dan zijn stok lang is, dacht hij, terwijl, geblaseerd, hij een havanna wegwierp. En zijn stok was bepaald niet lang. Het was een stronkstok.

Van een sprong kon bezwaarlijk sprake zijn. Knackfuss bracht ondertussen financieel orde in de zaken van de markies. Dat hij onroerende goederen op de naam der markiezin deed overschrijven, kwam de notaris doorgaans plausibel voor. Aandelen en renten werden in baar gerealiseerd, geld op korte termijn geplaatst: je kunt nooit weten. Dat de kruik reeds te lang te water ging, begreep de dottore; daarom was hij nu eenmaal dottore. Doch hij althans zou er zijn pels niet bij inschieten. Veeleer hij zou van de pels van wijlen de markies nog redden wat te redden viel.

Op een mooie dag verdween Knackfuss overzee. Daar was reden toe.

XI

De bende van de stronk had buiten de waard gerekend. De secretaris van de Mirlitonare had zijn ongenade niet als zo van-zelfsprekend opgenomen. Hij had gezworen slechts dan te rusten, wanneer hij het geheim zou hebben ontsluierd.

Cleo, de wonderschone vriendin van Beppo, gehoorzaamde Knackfuss slechts blindelings, omdat zij hem vurig liefhad. Voor haar was hij de superbe cosmopoliet, de gentleman fin-de-siècle, tot dewelke zij, de invers-romantische, de cambrioleur-romantische gedreven werd. Nadat zij zich meesterlijk van haar taak had gekweten en de chauffeur onschadelijk had gemaakt - zij had hem aan een Algerijns slavenhandelaar verkocht - keerde zij naar Makstad terug, om bij Knackfuss haar liefdeloon te halen.

Hier toonde Knackfuss zich niet meester van de toestand en beging de grove fout Cleo onvriendelijk af te schepen, zonder haar zelfs een illusie te laten. Cleo vermoedde de vrouw, spionneerde en zekere dag - zij had zich nabij het parkterras verscholen en kon het trio gadeslaan - had zij de verhouding tussen de markiezin en Knackfuss instinctmatig begrepen.

Zodan gebeurde het dat de secretaris, die zijnerzijds ook reeds tot merkwaardige resultaten was gekomen, Cleo in een nachtlokaal leerde kennen, alwaar deze somber haar wraak kweekte, bitter daar zij geen uitweg zag. Zusterlijke zielen die elkaar vonden, wraak die liefde werd of zoniet offerande van beiden aan het sexuele-derde, in wraak-gemeenschap.

Doch zij wilden te snel voorwaarts. Slechts nadat zij aan de politie alles hadden

uitgelegd, bemerkten zij dat het hun, spijts de duidelijkheid van hun stelling, aan bewijzen ontbrak. Nu was het te laat. Dr. Knackfuss en Mirlitonare werden ondervraagd, met voor beiden gunstig resultaat. Wel had Alessandro lust gehad nogmaals de waarheid te bekennen, maar het weten dat het hem in dit geval bepaald niet voor de wind zou gaan, deed hem de door de dottore gegeven instructies volgen. Meer nog: onmiddellijk riposteerde Mirlitonare met een klacht tegen Cleo welke, naar haar eigen verklaring, zijn chauffeur aan een Algerijns slavenhandelaar had verkocht. Dit schonk de stronkbende een adempauze. Knackfuss zag wel in dat het ogenblik gekomen was afscheid van het markiezelijk leven te nemen. Voorlopig stond de secretaris schaak en hij zou het wel moeilijk hebben, zonder Cleo's hulp, het bewijsmateriaal samen te brengen. Toch moest hem dit tenslotte gelukken. Verkeerd zou het zijn de duur van de adempauze te overschatten. Zo snel als mogelijk de impostuur liquideren; naar een veilig schuiloord zoeken en vertrekken.

Vorstelijk sprong nu Knackfuss met het realiseerbare vermogen van de markies om. Hij schonk de markiezin een prachtige halssnoer van donkere parels. Beppo ontving baar. En ook voor zich zelf bezorgde Knackfuss een fraaie aftochtsom. De markiezin vond de geschiedenis eenvoudig vreselijk leuk. Knackfuss zegde haar: ‘Zo onvoorwaardelijk als jij leeft niemand naar de wet van zijn eros. Het is de prachtigste ontknoping.’ Inderdaad de laatste dagen waren voor de markiezin het paroxisme.



illustratie

Waren zij 's avonds met z'n drieën, dan maakte Gaëtan Alessandro de toestand duidelijk. - ‘Onze dagen zijn geteld, Alessandro. Voor jou zijn ze überhaupt geteld; wat de markiezin en mij betreft alleen deze hier in Makstad. Pijnlijk is het ons weliswaar daaraan te denken dat wij u zullen moeten ontberen, doch wie weet misschien is het niet gans onmogelijk voor u een ten minste aannemelijk ersatz te vinden. Ik vertrek weldra naar overzee, ook Beppo. De markiezin volgt, zodra alle successie-moeilijkheden van de baan zijn geruimd. Ook wil zij niet vertrekken zonder het proces tegen de bende van de stronk tot het einde, d.w.z. tot uwe terechtstelling, welke niet meer te ontgaan is, te hebben medegemaakt. Dat het proces met een terechtstelling eindigt, daarvoor zal de markiezin als voornaamste getuige, wel zorg dragen. Jammer dat je aan pathologie zo weinig hebt, stronk, zoniet zou het je duidelijk zijn dat de markiezin, gedetermineerd als zij is, niet anders kan handelen. Je bent gelijk een muis voor de kat. Heb je reeds bemerkt hoe lief het spel van de kat met de muis is en zou jij een “altruïstische” kat wensen? Neen, nietwaar. Zo onnatuurlijk ben jij zelf niet, Alessandro. Laat de dingen zoals zij zijn, verander niets, zelfs niet aan de grillen van de natuur, wat overigens verloren moeite zijn zou. De markiezin heeft je zeer lief; jammer dat het begrijpen van deze liefde weer niet op jouw geestesniveau ligt. Jammer, stronk. Het weten van zulke liefde ook kan voldoening schenken en er zijn mannen die in dit geval gaarne hun hoofd aan de beul zouden laten. Wat ook

komen moge, onze dagen zijn geteld. Mijn lieve minnares zal mij weer opzoeken, nadat je hoofd als zoenoffer in de mand zal zijn gerold. Je bent een man die volkomen het erotische “Schicksal” zijner vrouw heeft gerealiseerd. Daarom ere zij jou, kleine Torsikaan! Neem je laatste dagen vreugdig op, kom, kom ten minste bij wijze van spreken, ik zal je op je voetstuk plaatsen. Stronk, let wel, het zijn de laatste dagen van ons samenzijn. Daarna valt het masker van Mirlitonare af en het hoofd van Alessandro in de mand. Voor kransen zorgen wij jaarlijks.’ Deze laatste dagen werd de stronk zeer eerbiedig behandeld. Zijn voetstuk was steeds met frisse guirlandes versierd. Weliswaar waren hem de handen op de rug gebonden, doch op zijn hoofd rustte een krans vuurrode papaver, snel verwelkt wel, maar toch papaver en vuurrood. De voorlaatste dag was het slaapvertrek van de markiezin gans violette-zijde. De stronk stond in zwarte rok op een in geel gehuld voetstuk. Gaëtan lag lui op het lage bed. Uit een zijvertrek trad Angèle, als een Nijl-vervallen maagd.

Langzaam was haar noodlot-gaan tot Gaëtan. De volgende morgen vertrok Knackfuss naar Montevideo.

XII

De dagbladen hadden overal naar venters gezocht. Nu verspreidde zich het venters- en jochiesleger over de stad, al maar roepend: ‘Leest de misdaad van de bende van de stronk.’ Het misdaad-verhaal in twintigmaal verscheidene bewerking doorkliefde de stad, doorboorde de wanden: gesprek in alle milieus en vreugde der concierges.

De secretaris had eindelijk het bewijsmateriaal bijeengebracht. Hij had Bernard ontdekt, was in de moordkelder gedrongen, had werktuigen gevonden en tenslotte, na de aanhouding van Bernard, had hij ook de hand gelegd op een verdachte correspondentie, betreffende salamiworst. Het niet gevonden lijk van de Mirlitonare werd daarmee in verband gebracht.

Dadelijk echter stelde het hoogste kerkelijk en burgerlijk gezag alles in 't werk om het schandaal te dempen. Immers elk hoogstaand persoon was min of meer in de zaak betrokken. Maxeen had het huwelijk voltrokken; Kardinaal Epernay had het ingezegend. Graaf Jean-François Collin moest over de eer van zijn dochter waken. De diplomatieke wereld zou door een schandaal in de hoogste mate en bloc gecompromitteerd zijn, bijzonder waar sedert enkele tijd de Atupaalse arbeiderspartij, haar zogezegde verknochtheid aan het vorstenhuis ten spijt, weer door haar zonderling programma betreffende het democratiseren der diplomatie demagogisch ageerde.

Maar er was, eilaas, niet meer te remmen. De ongezonde nieuwsgierigheid van het janhagel wilde steeds meer weten en de dagbladen werden meegesleurd in de stroom.

Een dag zwijgen kostte een dagblad zijn cliënteel. Wel kon men er voorlopig in slagen de markiezin uit het gedrang te houden, doch het meesterstuk van de bende van de stronk werd van dag tot dag meer populair. Films en portretten. Filmromanreconstructie van de geschiedenis, weliswaar in Romeinse costuums, historische film. De beroemde uitgeversfirma van Soest & Co bracht een feuilleton in afleveringen met vol-bladzijde-gravures naar ontwerpen der tekenaars à la mode, Bannaha en Serklaas. Toneelgezelschappen brachten nieuwe werken op het affiche; hier echter greep de politieprefect energiek in en verbood de opvoeringen, reden: prikkeltoneel.

Tot de markiezin waagden zich slechts de dapperste dagbladschrijvers. Men wist niet goed of men de markiezin condoleren moest of gelukwensen. Zou men mevrouw de markiezin zeggen of ‘jonkvrouw’. Ook van haar bloedverwanten en vrienden ontving zij slechts zelden bezoek. Zolang haar toestand juridisch niet opgehelderd was, vond men het beter zich niet te ver met haar in te laten. Zelfs hij die, poëten-filantropie, repliceerde ‘de markiezin is zelve het slachtoffer van deze misdaad’ moest toegeven dat ook hem deze repliek niet gans bevredigde, er was daarin iets dat ongemotiveerd medelijden verried. Dat zij de echtgenote was geweest van een doortrapte bandiet, van iemand die als deernetalisman zijn brood had verdiend, dit kon niet worden weggecijferd. Het de facto huwelijk bestond, overal berucht nu, wat men ook over het de jure huwelijk mocht denken. Leo van Clootheim meende de kans

klaar te hebben en bood haar - om haar van alle laster te vrijwaren, zoals hij haar zelf verklaarde - zijn naam aan. Dat zij dit aanbod afsloeg vond van Clootheim - of Atupaals juister: Van Clootheim - vrij sterk: zij was toch een de facto gecompromitteerde vrouw. Dit was inderdaad ook het standpunt van de hoge wereld. Men wachtte op een uitspraak van het gerecht, die de markiezin in eer moest herstellen.

Wat deze uitspraak van het gerecht feitelijk moest inhouden, daaromtrent heerste geen klaarheid. Hoe was de toestand? Tastbaar was er tegen de markiezin niets in te brengen, hoewel zij juist door het tastbare al te tastbaar was gecompromitteerd. Het eenmaal gebeurde kon niet uit de wereld geholpen worden. Virgo intacta! Papa Collin had een ogenblik zijn hoop aldus georiënteerd, doch eenvoudig psychologisch inducerend was hij tot de conclusie gekomen dat, indien zijn dochter in werkelijkheid met de stronk niets gemeen had gehad, hij daaruit haar intact-zijn niet mocht afleiden. Wel integendeel moest zulks de waarheid zijn, dan moest hij ongetwijfeld bij nader onderzoek op een weinig eerbare derde stoten. Papa Collin vond het beter deze richting niet uit te diepen. De meest vrijdenkenden namen ongeveer het burgerlijke standpunt in tegenover het gevallen meisje. Onvrijwillig jawel. Doch het feit blijft, of vrije wil of niet. De promiscuïteit is door de verklaring ‘niet gewild’ lang niet geneutraliseerd.

De mannelijke opvatting zegevierde, de fysiologisch-gemotiveerde dat de vrouw blijvend door sexuele beroering gebonden

is. Van de markiezin konden maagden niets goeds leren. En de kwaden meenden: dat zij het niet geweten heeft, wie zal het ons zeggen? In elk geval zij heeft de talisman beroerd, dat de talisman haar behoede! - Onnodig daarover uit te weiden dat de demi-mondaines scherp op het burgerlijk standpunt stonden en de markiezin ver beneden een ‘demi-mondaine honnête’ stelden.

Deze algemene strekking werd door het optreden der erfgenamen de Mirlitonare versterkt. Eerst en vooral was het niet aan te nemen, meenden de erfgenamen, dat Angèle Collin de substituering niet zou hebben bemerkt. Het verschil tussen de Mirlitonare en de plebejerstronk was toch zo flagrant, dat het niet opmerken daarvan enkel door onnozelaars kon worden geloofd. Miskenning van het aloude ras der Mirlitonares.

Voor het overige: de zogezeide markiezin kon natuurlijk niet de geringste aanspraak op successie maken. Immers van een huwelijk kon geen sprake zijn, daar de Mirlitonare reeds lang vermoord was, toen het huwelijk werd ingezegend door kardinaal Epernay. Het was echter een tactische fout van de erfgenamen de naam van Epernay in het gedrang te brengen, daar hij de populairste man van Atupal was. Of Angèle al dan niet als de echtgenote van Alessandro Pancrazze was te beschouwen, liet de erfgenamenthesis in het midden. In werkelijkheid was zij met hem gehuwd. Nochtans kon men theoretisch de ongeldigheid van dit huwelijk, om reden der substituering aanvaarden. Sommige erfge-

namen beweerden dat de zaak zeer eenvoudig was! Een besluit diende slechts in de huwelijksakte de Mirlitonare door Pancrazze te vervangen. Aldus voerden de erfgenamen een verwoede campagne tegen de ‘markiezin’ en verwaarloosden het niet de sequestrering der goederen op te eisen. Na de financiële toestand te hebben ontleed, besloten zij tegen haar een geding wegens verspilling, althans wegens verheling der goederen te beginnen. Zij hadden de hand gelegd op de cheques van de laatste tijd en tevens bemerkt dat onroerende goederen van de markies thans op de naam der markiezin beschreven stonden. Doch daar er geen markiezin de Mirlitonare bestond moest ook deze beschrijving worden geannuleerd.

Enkele zeer hooggeplaatste personen echter deden wonderen om de markiezin uit deze netelige toestand te redden. Vooraan papa Collin, kardinaal Epernay en Maxeen; de papa pro domo, de kardinaal omdat hij het huwelijk had ingezegend en Maxeen als ambtenaar van de burgerlijke stand. Ook om de traditie te redden handelde de kardinaal. De eer der traditielijke huizen mocht niet in de schaduw worden gesteld. Daaraan schenen echter de erfgenamen Mirlitonare op dit ogenblik maling te hebben: zij eisten centen. Hoe welwillend de heren van het Beroepshof tegenover het populaire trio ook optraden, zij konden er niet overheen het huwelijk als niet bestaande te verklaren. Maar, Angèle dan? Klonk het niet belachelijk ze weer als ‘mademoiselle’ in de wereld te zetten? Ook niet Madame met meisjesnaam; ene Collin

is nooit een gescheiden vrouw.

Ook van verknochtheid aan hun bloedverwant meenden de Mirlitonare-erfgenamen blijk te moeten geven. Zij eisten het lijk op. Jawel, het lijk. Of de ‘overblijfsels’. Bernard werd desbetreffende ondervraagd. ‘Ik verkoop worsten en daarmee is alles gezegd’ meende Bernard.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels