Stemmen op schrift. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf het begin tot 1300

[pagina 1]

Stemmen op schrift

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf het begin

tot 1300

[pagina 2]

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur

 

Onder hoofdredactie van

A.J. Gelderblom en A.M. Musschoot

 

Dit deel, Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, vanaf het begin tot 1300, is begeleid door een Raad van Advies, waarvan deel uitmaakten:

J.D. Janssens, Th.F.C. Mertens, J.P. Reynaert, P.W.M. Wackers en F. Willaert.

 

Dit boek maakt deel uit van de reeks Geschiedenis van de Nederlandse literatuur die gefinancierd wordt door de Nederlandse Taalunie ter uitvoering van het besluit van het Comité van Ministers van 15 oktober 1997 over een nieuwe literatuurgeschiedenis

[pagina 3]

Frits van Oostrom

Stemmen op schrift

Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf het begin tot 1300

2016 Uitgeverij Bert Bakker Amsterdam

[pagina 4]

Eerste druk 2006

Vijfde, gewijzigde druk 2006

Zevende druk 2016

 

© 2006 Frits van Oostrom

Boekverzorging Tessa van der Waals

Omslagontwerp Roald Triebels

Zetwerk en opmaak Willem Morelis

Druk en afwerking Koninklijke Wöhrmann

Omslagbeeld De eerste kus van Lancelot en Guinevere; miniatuur in een Frans handschrift van de Proza Lancelot. Randschrift in rood: Comment messire Lancelot baisa la royna Genievre la premiere fois

Foto auteur Bob Bronshoff

www.uitgeverijbertbakker.nl

isbn 978 90 351 2944 3

 

Uitgeverij Bert Bakker is onderdeel van Uitgeverij Prometheus

[pagina 5]

Inhoud

11	Ouverture Het boek der boeken
Van Wachtendonck naar Gruuthuse	12
Van stamelend naar soeverein	18
De tweede stem	19
Dubbelspel	21
25	1 Wereld in losse woorden
Latijnse boeken	27
Boekcultuur in Egmond-Binnen	27
Het creatieve zuiden	33
De wereld volgens Ysengrimus	37
Gentse boekerijen	40
Een boek als levenswerk	42
Oudnederlands als zijsprong	46
Natuurtaal en cultuurtaal	46
Boeken met glossen	51
Latijnse topstukken	56
Vrijheid en veelkleurigheid	57
De magie van het schrift	58
Weerwolven en drempelriten	64
Poëzie in Oudfries recht	69
Kleurrijke namen	74
Spreekwoorden	76
Vertellen, zingen en noteren	77
Literatuur van horen zeggen	77
De machtigste der koningen	79
Helden van de wereld	80
Beer met een missie	83
Orale liedkunst	87

 

[pagina 6]

Poëzie als pennenproef	93
Sterke verhalen	107
Op schrift	112
117	2 Veldekes Umwelt
Land zonder grenzen	118
Wie sjoên ôs Limburg is...	120
Vakmanschap en meesterschap	122
Romaanse boeken	125
Hemelse schoonheid, aardse macht	127
Wat des keizers was	129
De Luikse school	130
De oorsprong van hoofsheid	134
Twee modellen	134
Experiment Ruodlieb	138
Heinric van Veldeke, dichter van naam en faam	141
Hoofse Eneas	143
Liefde in tijden van Barbarossa	150
Servaas en de zilveren sleutel	158
Tijd, plaats, persoon	170
Rondom de meester	172
Maaslandse epiek: Floyris, Aiol, Tristan	175
Op avontuur met Sint-Brandaan	185
Maaslandse export?	194
Een keienlint	197
Tegenstem in proza	197
Hoofsheid aan de Nederrijn	203
Lund en hertog Jan	205
De zucht tot schoner schrijven	210

 

[pagina 7]

215	3 Het grote verhaal
Chronologie en sociologie	216
Vlaams tussen Duits en Frans	216
Franse literatuur in Vlaanderen en Brabant	218
Communicerende kringen	223
De voertaal van de stad	225
Literatuur voor de elite	232
Verfraaide historie: Karelepiek	234
De koning en de dief	234
Vlootschouw van een genre	241
Het Roelantslied	246
Van feodaal naar feeëriek	249
In een baan rond de keizer	255
Koning Arthur: vorstelijke fictie	256
Koning voor eens en altijd	256
Folklore en romans	260
Walewein en het zwevende schaakbord	262
Van pummel tot koning	269
De zwarte ridder Moriaen	274
Te mooi om waar te zijn	279
Epiek van eigen bodem	281
Mozaïeken	281
Ten aanval met Seghelijn	285
De hoofse liefde ingepolderd?	288
Spanningen in een Trojaans prieel	291
Roman van Limborch	295
Lancelot en het einde	302
Een woud van avonturen	302
Uniek onthaal	306
Alles ineen	308
Ambivalenties	314
Van verhalen naar romans	317

 

[pagina 8]

333	4 Missie en mystiek
Bijbelepiek en heiligenlevens	334
Vanden levene ons Heren	334
Heilige helden	341
De kluizenaar onder de trap: Alexius	343
Een schitterend ongeluk: de Enaamse codex	345
Een brokkenpiloot: Der ystorien bloeme	350
Devotie zonder dichters	352
Bijbelvertalingen	357
Vondsten in Sint-Petersburg	357
De Zuid-Nederlandse evangelievertaling	360
De wondere wereld van het diatessaron	362
Een priegelig karwei	371
De weg van de mystiek	379
Aanwezigheid van God	379
Mystiek in het Latijn	380
Bruidsmystiek	383
De oudste preken in het Nederlands	385
Heilige vrouwen in Lotharingen	389
De lichtende Lutgard	391
Alle remmen los: Christina de Wonderbare	397
Schrijvende vrouwen	401
Gesluierde schrijfster: Beatrijs van Nazareth	404
Van seven manieren van heileger minne	409
De begijnen	414
Ic, Hadewijch	419
Visioenen: ik ervoer	421
Strofische gedichten: ik spoor u aan	427
Brieven: ik ben bij u	433
Mystieke kunstenares	438
Hadewijch en de anderen	439
Repressie en vervolging	443
De zaak-H.?	445
Hadewijch en Heilwig	449
Mystieke netwerken	450

 

[pagina 9]

Het Nederlands als vrijplaats	456
463	5 Willem en Jacob
Mr. Willem	464
Meesterwerk, toen en nu	464
Datering, lokalisering, bronnen	466
Nobels oerschreeuw	469
Het pernicieuze slot	474
Humor in stijl	478
Taal en taboe	482
Sadistisch universum	485
De schoonheid van het lelijke	488
Vos en vervolg	491
Willem die de Reynaert maakte	496
Meester Maerlant	502
De natuur onder ogen	502
Maerlants wereld	512
Het debuut	516
Oeuvre in opbouw	519
De wereld als geschiedenis	523
Schrijven met scherp	530
Baanbrekend en omstreden	536
Evenwichtskunstenaar	541
Maerlants weerklank	543
Boeken op niveau	545
Firmament met dubbelster	548
binnen	550
553	Dankbetuiging
559	Aantekeningen
589	Illustratieverantwoording
593	Literatuur
629	Register