Spanhoek

Ruitenwissers

HET REGENDE.

Hij zat achter de zenuwachtig op-en-neer zwiepende ruitenwissers van zijn vierdeurs personen auto. De hele wereld, heel zijn leven, lag nu omsloten binnen dit klein segment van enkele vierkante centimeters. Want, zo is zijn wereld en zo is zijn leven: vol regen, zonder uitzicht.

Hij doet dan ook niet anders dan rusteloos voortjagen over de wegen in een verboden snelheid, terwijl hij met alle krachten die in hem werken, in zenuwachtige spanning probeert het uitzicht van zijn leven schoon te houden.

[p. 26]

Zo zat hij op Witte Donderdag van dat jaar in zijn auto in de regen en reed door Paramaribo.

Vlak voor een groot bankgebouw remde hij af, draaide de ruiten van zijn autoportieren op en stapte uit. In het bankgebouw liep hij regelrecht af op de klerk die de afdeling ‘stortingen’ verzorgde en vroeg gejaagd of er gisteren een bedrag van ƒ15000.- op zijn bankrekening was gestort.

‘Neen meneer’, zei de klerk, nadat hij de boeken had ingekeken. Op het gezicht van de bezoeker was na dit antwoord plotseling grote teleurstelling te lezen. Hij gromde iets onverstaanbaars, groette en ging haastig het kantoor weer uit.

Buiten regende het nog altijd en daarom zette hij weer zijn ruitenwissers aan, want het uitzicht bleef wazig en afgeschermd door de aanhoudende regen, die door windvlagen werd opgezweept.

Toen hij weer zijn wagen stopte, stond hij voor een ziekenhuis. Even was er een aarzeling in zijn houding. Zou hij Herman wel vandaag bezoeken? Zou hij niet liever wachten tot morgen? Zo vroeg hij zich af en draaide voor enkele ogenblikken als een ‘zonfooroe’ om en om.

Vlak bij de ingang van het ziekenhuis stond een vrouw met twee kinderen aan de hand. Hij herkende haar als de vrouw van Herman. Herman, die op dit ogenblik, na een ernstige aanval in het ziekenhuis lag.

Nadat hun blikken elkaar ontmoet hadden, stapte hij maar resoluut op de vrouw af en vroeg, zonder haar vooraf te groeten:

‘Hoe gaat het met Herman?’

‘Niet goed’, antwoordde de vrouw kortaf, en tegelijkertijd sprongen er tranen uit haar ogen, die over haar wangen tot op haar boezem rolden. Want, ook voor haar was nu het leven uitzichtloos geworden. Herman, haar man, lag eigenlijk op sterven. En, hoewel hij reeds vele jaren lang alcoholist geweest was, was Hermans liefde voor vrouw en kinderen, zes in getal, ononderbroken, onmetelijk geweest. Een model echtgenoot zou hij zijn, indien hij niet gekluisterd lag aan de drang naar drank en alcohol.

‘Neen, niet goed’, herhaalde de vrouw nu zuchtend. En toen weer:

[p. 27]

‘Niet goed - en verder als in een uitbarsting - omdat jij - nu wees zij met haar vinger op de eigenaar van de auto met de ruitenwissers - omdat jij hem aan de drank geholpen hebt, omdat jij hem het geld terleen gaf, omdat jij dat deed met het vooruitzicht, dat Herman nooit zou kunnen terugbetalen, zodat je ons erf en ons huis, ons enig eigendom zou kunnen overnemen.’

Toen snikte ze even, doch vervolgde:

‘Nu is het zover. Alles wat wij bezaten is nu jou eigendom. Op die hoek kun je nu een mooi en modern kantoorgebouw opzetten. Inplaats van 6, heb je nu 7 panden. Ik gun ze je, maar hoe kan ik je gunnen het leven van mijn man? Je weet toch dat hij die zware aanval kreeg op de dag dat jullie bij de notaris de akte hebben ondertekend?

Als aan de grond genageld stond de man die op Witte Donderdag door de regen reed, te luisteren naar een vrouw, die daags daarna, op Goede Vrijdag weduwe worden zou.

Wat er in hem omging?

Hij wist het zelf niet. Wist niet meer, hoe hij met Herman die nu op sterven lag, eerst als gewone vrienden hun borrel en drankfeesten organiseerde; wist niet meer, dat hij daarna berekenend, Herman tientjes en honderdjes terleen gaf; wist niet meer dat hij voor ieder bedrag nauwkeurig een kwitantie op zegel van Herman vroeg en hoe hij op zijn kantoor precies berekende hoeveel het bij elkaar zou zijn. Hij stond daar en wist niet meer dat hij het erf van Herman gekocht had onder bedreiging dat hij anders met een deurwaarder zou komen en in het openbaar zou executeren.

Hij stond op Witte Donderdag daar en wist niet eens dat het morgen Goede Vrijdag zou zijn.

Alsof deze ontmoeting een groot misverstand was, haalde hij zijn schouders op en wilde terugkeren naar zijn auto, toen echter een zuster op hem kwam aflopen met in haar uitgestoken hand een brief, die zij aan de vrouw van Herman overhandigde.

Zonder te weten waarom en waarvoor, bleef hij nu waar hij was, verward starend naar de brief. Het bleek dat de brief, in een gesloten enveloppe aan hem geadresseerd

[p. 28]

was. Zijn naam stond er op. Een brief van een stervende, bestemd voor de man achter de ruitenwissers, de man, die geen uitzicht heeft in zijn leven, omdat dit wordt versperd en wordt gescreend door zijn zucht naar geld en goed, naar eigendommen en effecten, naar rijkdom, huizenbezit en vooruitgang in het zakenleven.

Bij de ingang van dit ziekenhuis stonden nu volwassenen en kinderen, maar die tezamen vervuld waren van een wereld vol gedachten. Gedachten die misschien omschreven waren in een gesloten enveloppe.

Hoe dit alles te beschrijven? Dat kunnen wij niet. Wél, de handelingen die daarop plaats vonden:

De zuster gaf aan de vrouw van Herman de brief, omdat zij wist wat daarin stond. Met haar eigen hand had zij neergeschreven hetgeen Herman haar op zijn sterfbed gedicteerd had. De vrouw overhandigde deze brief aan de man van de auto, omdat zij al begreep wat de inhoud daarvan was. De man griste de enveloppe uit haar handen, groette heel kort en stapte gejaagd in zijn dure wagen met de zenuwachtig op-en-neer zwiepende ruitenwissers De zuster nam toen de vrouw en beide kinderen mee naar binnen en voor de toeschouwer viel verder niets te zien, omdat het doek voor dit toneel was neer gevallen.

Maar achter de deuren van de ziekenkamer en achter de ruitenwissers zette het drama zich voort.

Daags daarna, op Goede Vrijdag, toen hij weer door de regen in zijn wagen naar kantoor reed, met de radio aan, omwille van de verstrooiing die hij zo hard nodig had, kwam de stem van de omroeper na de treurig slepende mars funèbre van Chopin, omfloerst het overlijden aankondigen van meneer Herman die en die, in leven zus en zo, die een weduwe en zes nog opgroeiende kinderen, achterliet.

Als een vogel die door een geweerschot wordt opgeschrikt, veerde hij op achter het stuur, zette de radio af, trapte harder op zijn gaspedaal en reed in steeds toenemende vaart naar zijn kantoor. Daar zuisde hij naar binnen, liep zijn kamer in en regelrecht op de brandkast af, waarin hij de brief van Herman ongeopend had gedeponeerd. Ongeopend, omdat hij voor de inhoud bevreesd was geweest.

[p. 29]

Nu werd hij echter ertoe gedrongen van de inhoud kennis te nemen.

Zenuwachtig draaide hij het slot van de brandkast open, greep naar de bekende enveloppe en ritste deze met één handbeweging open. Toen las hij de laatste brief van Herman aan hem, een brief, die aldus luidde:

‘Beste Hein,

Ik lig op sterven. Je weet, hoe het mij verging. Daarom wil ik je vandaag nog even voor mijn sterven een enkele gedachte meegeven.

Hein, eigenlijk ben je tegenover mij een Judas geweest. Het geld en de zucht daarnaar heeft ook jou in z'n ban. Gelukkig echter dat alles dezer dagen plaats vond. Want, je weet het, ik ben zelf ook een ploert geweest. Maar, ik ben je toch dankbaar, want net als een van die moordenaars naast Jezus op het kruis te Golgotha, heb ik ook gevraagd: “Heer gedenk mij, wanneer Gij zult zijn gekomen in Uw Rijk”.

En heus Hein ik weet al dat mijn gebed verhoord is.’

Dit heeft mij onzegbaar veel goed gedaan.

Voor jou zal ik bidden.

Wees verstandig Hein en maak je ook los van die zucht naar geld.

Aan jou vraag ik nu op mijn beurt; ‘Gedenk mijn vrouw en zes jonge kinderen, wanneer ik niet meer op deze wereld ben.’

Eén jaar na deze Witte Donderdag en deze Goede Vrijdag woonde de weduwe met haar zes kinderen van meneer Herman nu wijlen, nóg op hetzelfde erf en in hetzelfde huis. Het huis is intussen zelfs verbouwd en in frisse kleuren bijgeschilderd.

Uit de officiële akte blijkt ook, dat de eigendom weer is overgedragen aan de weduwe: een schenking om niet, van niemand anders dan de man met de auto met de ruitenwissers: Meneer Hein.

En op de Paasmorgen van dat zelfde jaar, kon men meneer Hein in rustige vaart zien toeren door de stad. De stad, die zonnig en open lag voor iedereen. Een stad met

[p. 30]

straten, waarin een Paasparade werd gehouden, en waarin Hein meeparadeerde in dezelfde auto, waarvan de ruitenwissers nu stil en beheerst lagen omdat het uitzicht op de wereld en het uitzicht op zijn eigen leven, voor hem niet langer wazig, of afgeschermd, niet langer gescreend of schemerig was.