|
| |
| |
| |
Tweede Bedryf.
Eene openbare plaets te Leide, links op het eerste plan het huis van Vanderwerf, dat men met twee trappen beklimt, regts in het verschiet de Koeipoort, eene vesting ter hoogte van 5 à 6 voet die geheel het verschiet beslaet, een schildwachthuis dicht by de poort. By het opgaen der gordyn wandelt een schildwacht voor de poort.
| |
Eerste tooneel.
MONTALLO, BROUWER, zy komen regts op het tooneel.
Dus was den slag niet gevaerlyk?
Neen, mynheer. Gy kent zyne behendigheid. Toen ik op den burgemeester toeschoot viel zyn kling snel als de bliksem op myne vuist en verlamde die zoodanig dat het my voor een oogenblik onmogelyk werd die te bewegen, intusschen kwam de wacht toegesneld die ons op de vlugt dreef. Maer uitgesteld is niet verloren. Ik zweer dat ik my by de eerste gelegenheid op den verrader zal wreken.
Wees gerust; het uer der wraek is nakend.
Zooveel te beter, want ik haet den muiter, niet alleen omdat hy godsdienst en koning verraden heeft, maer hy is den zoon van dien Willem van Oranje, die my eens het voorwerp myner liefde ontrukte, die Laura, die ik na verloop van twintig jaren zonder ontroering niet heb kunnen wederzien.
| |
| |
Geene zwakke wereldsche gevoelens moeten uw hart ontroeren: bedenk dat wy eene heilige zending te volbrengen hebben: wy gaen onzen godsdienst en onzen koning wreken. Ik heb myn leven aen die zending ten offer gebragt, met de vaste overtuiging dat zoo wy onder deszelfs last bezwyken, de martelkroon het loon onzer poogingen zal wezen.
De ontroering die Laura my veroorzaekte, heeft in myn hart de wraekzucht en den haet niet uitgedoofd. Neen, even als gy ben ik bereid alles te wagen om ons doel te bereiken, ten bewyze daervan zal ik u slechts herinneren dat wy niet alleen elk oogenblik gevaer loopen als verraders gevat te worden, maer wy zyn daerenboven den verscheurendsten honger ten prooi en moet het langer duren...
Heden zal aen dat alles een einde komen.
Ofschoon de zee door een gunstigen wind, sedert eenige uren opryst, heeft men de overtuiging dat zy nooit eene genoegzame hoogte zal bereiken opdat de vloot de stad kunne naderen en men heeft alle hoop van redding verloren; de krygsraed heeft deshalve besloten dat men dezen nacht, met al wat in Leide nog in staet is de wapens op te vallen eenen uitval zal doen, terwyl Oranje van zynen kant te gelyker tyd het spaensch leger zal nentasten, 't welk zich aldus, onverwachts, tusschen twee vuren zal bevinden.
Het plan is goed beraemd.
| |
| |
Maer het zal verydeld worden.
Ik zal Valdes verwittigen.
Gy kunt zwemmen, niet waer?
Welnu, dezen avond wanneer de duisternis de aerde bedekt, zwemt gy hier aen de Koeipoort door de stadswallen en gy brengt myn brief aen Valdes. Verstaet gy?
| |
| |
Zeer goed. Echter is de boodschap niet zonder gevaer. Ik moet niet alleen in de duisternis door het water der vesting, maer ik heb bovendien de waekzaemheid der schildwachten te vreezen, die zich in menigte des avonds op de bolwerken bevinden.
Waer zou de verdienste zyn zonder het gevaer? En denkt gy aen de belooning niet. Indien wy in onze ontwerpen slagen uwe fortuin is gemaekt: koning Philips zal u met schatten overladen en de kerk zal u met dankbaerheid zegenen, want misschien ontsnapt geen enkelen ketter aen den strik die wy hen spannen.
Ik ben bereid u te gehoorzamen; breng den brief in gereedheid, dezen avond zal ik hem aen Valdes overhandigen.
Dat noem ik ten minste spreken. En nu de grootste voorzichtigheid. Om allen argwaen te vermyden, zyn wy overeengekomen elkander niet te kennen, opdat altyd een wreker overblyve indien een van ons beide gevat wordt. En nu tot dezen avond.
| |
Tweede tooneel.
MONTALLO, alleen.
Eindelyk is het uer der wraek nakend. Ha! Oranje! godelooze ketter, wederspannige rebel aen godsdienst en koning! gy hebt gedacht dat het genoeg was de grootmoedige te spelen, met my het leven te schenken nadat gy
| |
| |
het bevlekt en onteerd had. O neen, sedert twintig jaren woedt de wraekzucht in myn boezem, sedert twintig jaren heeft uwen zoon uw eerloos bestaen geboet. Maer hoe komt het dat dien zoon my sedert eenige dagen onophoudelyk schynt te achtervolgen? steeds vind ik hem als een bespieder op myne hielen. Zou hy iets vermoeden, zou hy my willen verraden!... O neen, hy denkt immers dat ik zyn vader ben. Daer is hy. (Hy wil vertrekken.)
| |
Derde tooneel.
MONTALLO, WILLEM.
Een oogenblik, mynheer, sedert eene maend dat gy in de stad gedrongen zyt hebt gy my steeds weten te ontvlugten; maer ditmael zult gy my aenhooren.
Wy hebben elkander niets te zeggen en thans even als vroeger zullen wy geene verdere onderhandeling hebben. (Hy wil gaen.)
Ik bid u my te aenhooren. Zoo ik u heden volstrekt spreken wil, het is in uw eigen belang, want het geldt misschien uw leven.
Men begint wantrouwen omtrent uwe opregtheid te voeden, de argwaen is opgewekt, ik kom u waerschuwen op uwe hoede te zyn; gy zyt immers myn vader!
Op myne hoede, en waerom?
Kyk, vader, het is onnoodig langer te veinzen: ik ken u
| |
| |
te wel om niet overtuigd te zyn dat gy hier eene valsche rol speelt.
De waerheid. En zoo ik nog een oogenblik had kunnen twyfelen, sedert twee dagen heb ik de overtuiging dat myne vermoedens gegrond zyn.
Eergister avond werd de burgemeester door eene bende Glippers aengerand en Brouwer, de snoode Brouwer, uw vertrouweling, bevond zich aen hun hoofd.
O neen, ik bedrieg my niet. Schoon de duisternis ons omringde heb ik aenstonds de uitvoerder uwer hatelyke bevelen, de beul myner kindschheid herkend.
En moet u zulks doen veronderstellen dat ik niet opregt in myn handelen ben. Sedert lang heeft Brouwer myn vertrouwen en myne vriendschap verloren. Ik heb overigens sedert myn verblyf in Leide, genoegzame blyken van trouw en verkleefdheid aen de heilige zaek der vryheid gegeven. Wat legt men my ten laste? welke zyn de beweegredenen der wantrouw die men zou kunnen voeden?
Men heeft u reeds meermalen midden de oproerige Glippers gezien en in den raed spreekt gy onophoudelyk van de stad aen Valdes over te geven.
In den raed zeg ik rond uit en onbewimpeld myne meening zooals het aen een opregt en eerlyk man betaemt. Dat belet
| |
| |
echter niet dat ik altyd bereid ben myn leven voor de goede zaek te pande te stellen.
Dat kunt gy wellicht aen anderen doen gelooven maer aen my is het onmogelyk.
Een der yverigste werktuigen der dwingelandy van Alva, kan nooit een vriend der vryheid wezen. Gy verheugdet u in Spanje by de vlammen van de brandstappels der inkwisitie, gy hebt den dood van Egmont en Horne en duizend andere slagtoffers met geestdrift toegejuicht, en heden zoudt gy my doen gelooven dat gy in Leide gedrongen zyt om de zaek der vryheid te verdedigen! O neen, dat is onmogelyk, ik heb de overtuiging dat uwe voornemens valsch en verraderlyk zyn.
Vader, gy hebt myne kindschheid met lyden en bittere folteringen vergiftigd, als jongeling hebt gy my met hardnekkige en medoogenlooze gestrengheid vervolgt, tot zoover dat ik dikwyls twyffelde of gy wezentlyk myn vader waert, en dat ik uwe wreede mishandelingen heb moeten ontvlugten. Welnu ik zal alles vergeten, ik zal denken dat uwen haet eene oorzaek heeft die ik niet kan noch mag doorgronden. Maer spaer my de schande den zoon van een verrader te worden, want zoo gy wierd aengehouden en indien men te weten kwame dat gy myn vader zyt, ik zweer u, dat ik eene dergelyke schande niet zou overleven!
Zwyg ellendige! uwe vermetelheid gaet te ver. Gy zyt het dan die van verraed durft spreken! Gy, die uwen gods-
| |
| |
dienst verloochend en uwen koning verraden hebt: gy die als deserteur lafhartig uw vaendel ontvlugt zyt!
O! ik wist wel dat ik my niet bedroog! De woede verraedt en ontmaskert u!
Welnn, ja, ik hael u, helsche dienaren van Satan! godelooze ketters, die door uwe valsche en wederspannige leere den Pauzelyken zetel ondermynt, die gansch Europa in vuer en vlam hebt gezet. Dat het bloed op uwe hoofden nedervalle 't welk in de oorlogen vergoten is, door de leere van Luther veroorzaekt!
Wat hoor ik! wy zyn het dan die men van vergoden bloed durft beschuldigen: wy die steeds de slagtoffers van uwen onverzoenlyken haet geweest zyn! En wat hebben wy gedaen om uwe hardnekkige vervolgingen te verdienen? Wy hebben u vry en ongehinderd uw geloof laten beleiden en als wy die vrybeid voor ons zelve afsmeekten, hebt gy onze bede met schavotten en brandstappels beantwoord!
Gy ondergingt uwe welverdiende straf. Hy die aen de onfeilbaerheid van Rome durft twyffelen begaet eene godelooze misdaed, en met vreugde zou ik den laetsten ketter het schavot zien beklimmen.
Ja, ik ben hier met het voornemen ingedrongen om een wederspannig muiters gebroedsel aen zyne welverdiende straf over te leveren en myn grootste spyt is dat ik in myne onderneming niet, heb kunnen slagen. En nu kent gy my geheel. Ga, godelooze ketter! vul de maet uwer euveldaden! gy hebt uwen God verloochent, uwen koning verraden: ga! levert thans uwen vader aen zyne beulen over!
| |
| |
Ach! gy weet wel dat ik daertoe niet in staet ben; dat ik veeleer duizend levens zou verliezen dan eene dergelyke euveldaed te begaen. Maer ik smeek u op de kniën, vader! zie van uw voornemen af, of gy veroordeelt my ter dood.
Ben ik niet gedwongen van myn voornemen af te zien aengezien het lot van Leide binnen weinige uren zal beslist zyn. Ja, dezen nacht doet men eene laetste pooging tot redding en wy zien elkander voor de laetste mael, want ik verlaet ten spoedigst dit wederspanig muitersnest en alle banden zyn voor eeuwig tusschen ons verbroken. Een verrader, een godsloochenaer kan myn zoon niet meer zyn.
Ik ben uw vader niet meer, ik vervloek u. (Hy verwydert zich spoedig regts, terwyl Laura langs het verschiet optreedt. Zy ziet hem ontroerd achterna.)
O, hemel! wanneer zal er een einde aen myne rampen komen!
| |
Vierde tooneel.
WILLEM, LAURA.
Ja. (Ter zyde.) Wat wilt zy!
| |
| |
Montallo! zyt gy wel zeker dat die man zich Montallo noemt?
Ja, mevrouw. 't Is reeds lang dat ik hem ken. Maer wat deert u! Gy schynt ontroerd.
Welke buitengewoone gelykenis! 't Is zonderling. (Tot Willem.) Inderdaed ik voel myn boezem hevig kloppen; het zien van dien man verbysterd myne zinnen; hy herinnert my den dag die my de ongelukkigste der moeders maekte, den dag waerin my myn zoon ontstolen wierd.
Welzeker; gy moet het, u herinneren 't was nacht... Gy kwaemt my zeggen wie gy waert... Gy belofde my uwe bescherming... 't Is twintig jaren dat de staetkundige gebeurtenissen ons van elkander scheiden... Maer ik zie u eindelyk weder. Oranje, myn vriend, hy voert uwen zoon met zich, daer, daer in zyn mantel gewikkeld... Ruk hem uit zyne armen... O! ik smeek u, geef my myn kind weder.
Ongelukkige vrouw herstel u, gy dwaelt, uwe zinnen zyn verbystert.
Ik dwael, zegt gy? is het mogelyk! alweer die rampzalige verbystering. Zal die kwael my dan eeuwig blyven kwellen! O myn God! dult niet dat ik weer zinneloos worde! geef my kracht en moed om myne ontroering te verwinnen, wellicht ben ik op het spoor van myn kind.
| |
| |
Wat zegt gy. Moed, mevrouw, herstel u.
Ja... ja... ik wil niet dat die bittere herinneringen op nieuw myne zinnen benevele. Laet zien... Montallo, hebt gy gezegd... het is wel zoo, niez waer, Montallo.
Montallo. Maer dit is een spaensche naem. Hy is dus geen Nederlander?
Neen, 't is een spanjaerd.
Een spanjaerd! zyt gy er wel zeker van?
Een spanjaerd in Leide in een oogenblik als deze, 't is vreemd! 't is onvoorzichtig. Hoe is het mogelyk dat men vertrouwen in dien man stelle. Kent men den haet der Spanjaerden voor de Nederlanders niet en vreest men niet verraden te worden?
Hemel! wat zegt zy. (Luid.) Mevrouw, allen haten de Nederlanders niet; men vindt in Spanje edele en grootmoedige zielen, die de Nederlanders achten en beminnen, die even als zy naer vryheid haken en de dwingelandy van Philips doemen en verfoeien. En ik zelf, mevrouw.
Gy zelf. Hoe gy zyt dan ook een Spanjaerd?
Ja, mevrouw. En echter kan een Nederlander niet meer aen de heilige zaek der vryheid verknocht zyn. Van myne vroegste jeugd bewonderde ik de heldendaden van dien
| |
| |
Willem van Oranje, die op eigen koste legers samenstelde om tegen de dwingelandy van dien ontzagelyken reus te worstelen, op wiens staten de zon nooit ondergaet; die zyne eigene broeders voor de onafhankelykheid van 't vaderland zag nedervallen en die nog steeds voor de vryheid in het harnas staet.
En wie zou niet wenschen, niet fier zyn een Nederlander te worden. Een volk wiens grondgebied byna onopgemerkt op de kaert van Europa staet aengeteekend en dat hoofd bied aen een vorst voor wien al de andere vorsten het hoofd bukken; zulk een volk, mag te regt het grootste en heldhaftigste volk van Europa genoemd worden.
Ach! gy spreekt de tael van dien Oranje, van dien held die gy bewonderd! de klank uwer stem zou in staet zyn op nieuw myne zinnen te bedwelmen; indien ik niet overtuigt ware dat de gedachten die my voor den geest zweven, onmogelyke begoochelingen zyn. Ach! edele jongeling, verschoon de geluksdroomen eener lydende moeder; indien myn zoon nog leeft ben ik zeker dat hy u moet gelyken en uw byzyn leenigt myne smart.
Mevrouw!... Ach! hare stem dringt my tot in de ziel.
Maer dien Montallo, dien Spanjaerd; zyt gy wel zeker dat hy in uwe gevoelens deelt?
Zeer zeker, mevrouw. Ik ken hem te wel om eraen te twyffelen.
't Is vreemd! O, ik wil dien man van naby zien; ik zal niet overtuigt zyn vóor hem gesproken te hebben. (Tot
| |
| |
Willem.) Edele jongeling, aenstaenden nacht kan u noodlottig zyn en ondanks my beef ik voor het gevaer dat u bedreigt. Ik zal God bidden dat hy u gunstig weze, dat hy u behouden uit den stryd late wederkeeren. Indien gy denkt dat myn zegen een gunstigen invloed op uw bestaen kan uitoefenen, ontvang die van eene vrouw die voor u al de gevoelens eener tedere moeder in het hart draegt.
O ja, mevrouw, ja, ik ontvang die met al de erkentenis van eenen dankbaren zoon! 't Is de eerste mael in myn leven dat my een dergelyk geluk te beurt valt. (Hy knielt.)
Wees gelukkig en gezegend jongeling. Vertrouw op God, die wellicht de heilige zaek die gy gaet verdedigen zal doen zegepralen. Vaerwel! vaerwel! (Regts af.)
Ach! met haer zegen dringt de hoop in myne ziel. Welaen! dezen nacht moet myn lot met dat van Leide beslist worden; wellicht keert myn vader naer het leger van Valdes terug, wellicht komt een einde aen zyne hatelyke vervolgingen.
(Gedurende dit tooneel is het volk langzaem opgekomen en heeft zich in het verschiet in groepen gevormd. Johanna komt uit het huis regts, vergezeld van twee bedienden die elk eene mand wyn dragen. Het volk groet haer eerbiedig.
| |
Vyfde tooneel.
WILLEM, JOANNA.
Goede menschen, ik breng u de laetste verkwikkende drank die ons overblyft, herstel zooveel mogelyk uwe
| |
| |
uitgeputte krachten en maekt u tot den aenval gereed, met vertrouwen in God. Van Hem komt de zege of de nederlaeg.
Wy danken u edele vrouw en wy beloven te overwinnen of te sterven. Welaen broeders op de aenstaende verlossing van Leide.
(De bedienden verdeelen, in het verschiet, den wyn onder het volk.)
Ha! heer lieutenant, ik heb de gelegenheid nog niet gevonden u myne dankbaerheid te betuigen.
Uwe dankbaerheid, mejuffer! Ik weet niet wat gy zeggen wilt.
Hebt gy myn vader het leven niet gered?
Ik heb my slechts van mynen pligt gekweten. Elk regtschappen man zou als ik gehandeld hebben.
Men kan zich van zynen pligt kwyten en ter zelver tyd de dankbaerheid en de belooning voor een bewezen dienst verdienen.
Eene belooning aen my, mejuffer?
Het is het voornemen myns vaders: hy heeft besloten uwe diensten niet onbeloond te laten en zoo de hemel ons de overwinning schenkt, hy zal alle poogingen aenwenden om u de rampen uwer jeugd te doen vergeten.
| |
| |
Zou het mogelyk zyn! Ach mejuffer, ik ben reeds rykelyk beloond daer ik verneem dat hy belang in myn lot gelieft te stellen, en mogt de gelegenheid zich nogmaels aenbieden, ik zou gelukkig zyn myn laetsten druppel bloed voor het behoud van nwen vader te schenken.
O! ik twyffel er niet aen. Ik dank u, Willem! ik dank u!
Willem, hebt gy gezegd! Ach, Joanna! ben ik gelukkig genoeg u niet onverschillig te zyn.
Willem, myn vader wil ook den uwen worden, ziedaer de belooning die hy u voorbereid.
Hemel! Joanna! heb ik u wel begrepen!
Waerom langer de gevoelens van myn hart te bedwingen, aengezien myn vader onze liefde goedkeurt.
Gy bemint my, Joanna! Ach! zooveel geluk zal ik weten te verdienen. Heden trekken wy ten stryde: ik zweer dat ik uwen vader geen oogenblik uit het oog zal verliezen, ja, dat men my zal dooden vooraleer hem te naderen.
O ja, Willem, bewaek, bescherm myn vader, maer spreek niet van sterven; bedenk dat by uwe terugkomst eene bruid u wacht, die uw verlies niet zou overleven.
Joanna! dierbare vriendin!
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
De Vorigen, VANDERWERF, die regts optreedt.
Ach! edele heer! hoe u myne dankbaerheid te betuigen; gy vergund my Joanna te beminnen, zoo veel geluk had ik niet durven hopen.
Ja, Willem. Gy zyt waerdig een zoon van Nederland te worden: gy hebt my niet alleen het leven gered, maer uwe bekomene wonden ter verdediging van onze zaek getuigen van uwe dapperheid, en ik ben gelukkig u myne dochter, het dierbaerste dat ik in de wereld bezit, tot belooning te schenken. Maek haer gelukkig, 't is alles wat ik van u verlang.
Thans, myne kinderen, nadert het uer waerin wy ons tot den uitval moeten bereiden die over het lot van Leide moet beslissen.
joanna, die zich in haers vaders armen werpt.
Ach, vader! ik schrik als ik aen de gevaren denk die u te wachten staen.
Moed myn kind! verdryf alle vrouwelyke zwakheid, droog uwe tranen, toon u waerdig van den naem die gy draegt; het geldt de verlossing van 't vaderland.
Ja vader ja. Ik zal den angst die myne ziel beklemd verwinnen en God bidden dat hy u den zege schenke.
Willem, de kapitein Montallo voert de hem gegeven bevelen niet uit, met de zorgen en de stiptheid die de omstandig-
| |
| |
heden vereischen; dat vermeerdert myn wantrouwen. Verlies hem uit het oog niet, hy zou ons kunnen verraden.
Hemel! wat zegt hy! (Luid.) Wellicht hebt gy u vergist, edele heer. Misschien is hy de oorzaek niet der achteloosheid die gy in de uitvoering uwer bevelen hebt kunnen ontwaren. Hy heeft tot heden blyken van moed en getrouwheid gegeven.
Dat betwist ik niet. Doch ik heb redenen te gelooven dat wy moeten voorzichtig zyn: Ga, zorg dat de bevolking zich in gereedheid houde, de avond is aen het vallen, wy zullen niet toeven ons op deze plaets te verzamelen om langs de Koeipoort te vertrekken. Willem, ik reken op de mannen die onder uwe bevelen staen: in verschillige omstandigheden gaven zy blyken van moed en onverschrokkenheid... Gy zult my met hun in den aenval tot lyfwacht dienen.
Ik dank u, edele heer, voor zooveel onderscheiding: ik zal my uw vertrouwen waerdig weten te maken. Overigens, het is immers myn vader die ik zal verdedigen.
Ja, myn zoon... Omhelst my kinderen! en dat God ons bescherme en geleide. (Men hoort den donder in de verte.) Luistert! het onweder! dat kan ons gunstig zyn; wy zullen ongemerkt den vyand naderen. (Tot het volk in het verschiet.) Myne vrienden, gaet uwe wapens halen, wy zullen niet toeven te vertrekken. Ik acht het onnoodig u van pligt en moed te spreken: gy zyt Nederlanders en het geldt de vryheid en het vaderland!
Ja, ja, te wapen! te wapen! voor vryheid en Vaderland!
(Het onweder groeit aen. Het is nacht geworden.)
Willem, ik reken op u: bescherm en bewaek myn vader.
| |
| |
Joanna, gy bemint my! ik zweer dat ik zal onoverwinnelyk zyn! (Hy kust haer de hand en vertrekt links in 't verschiet.)
(Beide af in huis links. Het onweder breekt los, de schildwacht verdwynt in zyn schildwachthuis.)
| |
Zevende tooneel.
MONTALLO, BROUWER, zy komen regts op het tooneel.
Welnu, zyt gy bereid om te vertrekken!
Ja, mynheer. Geef my den brief, ik zal hem dadelyk aen Valdes brengen. Het onweder begunstigd ons.
montallo, hem een brief gevende.
Hier is hy. Zeg aen Valdes dat hy de berigten die ik hem mededeel wel in overweging neme: indien hy er gebruik van maekt, ontkomt wellicht geen enkele Leidenaer den strik die wy hem spannen. Ga! dat God u geleide.
(Montallo vertrekt regts terwyl Brouwer de vesting beklimt; als hy er boven gekomen is verlicht de bliksem eensklaps het tooneel; de schildwacht komt spoedig te voorschijn, roepende: werda! Brouwer springt van de vesting en verdwynt, terwyl de schildwacht de vesting beklommen heeft en zyn roer op hem afschiet, op de scheut komen de persoonen van het volgende tooneel toegesnelt.)
| |
| |
| |
Achtste tooneel.
VANDERDOES, VANDERWERF, WILLEM, JOANNA, een weinig daerna MONTALLO. Wachten, gewapend volk, sommigen met fakkels. Het onweder houdt steeds aen.
Wat is hier gaende! waerom die scheut?
Een man daer, daer beneden de vesting!
(Willem loopt de vesting op, vergezeld van twee fakkeldragers, verdwynt een oogenblik en komt spoedig met Brouwer terug, die aen het hoofd gewond is. Hy brengt hem voor op het tooneel.)
Wat zie ik, Brouwer! altyd Brouwer! (Luid.) Ellendige! waerom wildet gy langs het water de stad verlaten. (Stilzwygen van Brouwer.)
vanderwerf, Brouwer by de borst vattende.
Zult gy antwoorden, verrader!
(De brief van Montallo valt ten gronde.)
willem, de brief opnemende.
Een brief!
Lees, luitenant! wellicht ontdekken wy een verraed.
willem, opent den brief en zegt ter zyde.
Wat zie ik! het geschrift myns vaders!
Welnu, wat behelst de brief! (Hy neemt die uit de hand van Willem die ontroerd en sprakeloos blyft staen.) Laet
| |
| |
zien. (Hy leest.) «Aen Valdes, opperbevelhebber van het » spaensch leger. Deze nacht wordt gy door al wat in » Leide de wapens kan dragen aengetast, terwyl Oranje van » zynen kant u zal bespringen. (Sprekend.) Verraed! verraed!
(Gedurende de lezing is Montallo Brouwer onaengemerkt genadert en heeft hem iets in het oor gefluisterd.)
vanderwerf, die stil heeft voortgelezen.
Ja, geheel ons plan wordt hier aen Valdes overgemaekt! Verrader! wie heeft u met dit schrift belast, wie is uw medepligtige?
brouwer, op Willem wyzende.
Hy!
Hy liegt! hy liegt, de ellendige! ik zweer dat hy liegt, dat ik onschuldig ben.
En ik zweer dat hy het is, die my gelast heeft deze brief aen Valdes te brengen.
willem, die Montallo bezien heeft.
Ach ik weet van waer my de slag wordt toegebragt! rampzalige die ik ben!
Gy weet het, zegt gy. Welnu, Willem, verdedig u, bewyst dat die beschuldiging valsch is.
Ik kan niet! ik kan niet.
| |
| |
Hoe, gy kunt niet, Willem! O hemel! zou het mogelyk zyn! Maer spreek dan spreek dan! verdedig u!
Ja luitenant, spreek, verontschuldig u, indien gy kunt.
willem, wanhopig en zacht tot Montallo.
O vader! dat God het u vergeve. (Zyne oogen vallen op Joanna die hem angstig beziet.) Onteerd! geschandvlekt in hare tegenwoordigheid. O God! laet my sterven! (Tot Vanderwerf.) Edele heer, ik heb niets meer te zeggen; dat men my weg brenge; er blyft my niets meer over dan de dood!
Voer my weg! voer my weg! ik heb niets meer te zeggen.
Maer spreek, Willem, spreek in 's hemels naem!
vanderdoes, tot de wachten.
Brengt de luitenant met zyn medepligtige naer de gevangenis: de krygsraed zal uitspraek doen.
willem, werpt zich aen de voeten van Joanna.
Vaerwel, Joanna. Wy zien elkander nimmer weder. Veracht my niet, ik ben onschuldig en nogtans zal ik de dood der verraders niet ontgaen. (Wanhopig af met Brouwer en de wachten.)
Vader! vader! ik zal het besterven.
(Joanna valt, in de armen van haren vader die haer in het huis links brengt. Het orkaen is losgebroken, de wind loeit, de donder ratelt, de bliksem flikkert, men hoort het kanon in de verte.)
| |
| |
| |
Negende tooneel.
VANDERDOES, VOLK.
Luistert, het kanon; Oranje tast den vyand aen. Volk van Leide, ziedaer het oogenblik van den aenval: De hemel begunstigd ons, want in een weder als 't deze zal de vyand ons niet verwachten. Moed en vertrouwen in God en wy zullen zegepralen. Zweert gy te overwinnen of te sterven!
het volk, met geestdrift.
Ja, ja, wy zweeren het.
Welaen dan, voor vryheid en vaderland!
Voor vryheid en vaderland!
(Allen hebben de wapens in de hoogte, zy doen eene beweging naer de poort in het verschiet, op het zelfde oogenblik hoort men het gedruis van eene vesting die instort, terwyl het orkaen steeds blyft woeden, zy blyven in de houding staen, die elk by het oprukken naer de poort had aengenomen: de gordyn valt op dit tafereel.)
einde van het tweede bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij