Willem Oltmans in gesprek met Desi Bouterse

[p. 48]

13

‘1983 is het jaar waarin het leger de leider en het politieke instrument van de revolutie moest worden. Er heeft een zuivering plaats gehad, zowel ideologisch als militair. Een aantal officieren, die om principiële redenen deze lijn niet wilden volgen, hebben de kans gekregen het leger te verlaten. Sommigen zijn werkzaam in andere sectoren van de Surinaamse samenleving, bijvoorbeeld de rijstsector, en weer anderen zijn naar het buitenland gegaan.

1983 kenmerkte zich op het politieke front door idee-vorming. Bij de viering van de revolutie op 25 februari 1983 kwam een verrassend groot aantal mensen naar het paleis. We constateerden toch een zekere doorbraak naar de massa. Op 1 mei 1983 werd de Regeringsverklaring afgelegd, die een programma van 50 punten bevatte gericht op de periode 1983 tot 1986. Op 30 juni volgde de Brasa Dee en op 24 november hebben we de “Stanvaste”-beweging gelanceerd.

Drie basisopvattingen speelden de eerste helft van 1983 een overwegende rol: 1) we streefden naar een herstel van het revolutionaire front op een nieuwe basis, 2) we hebben een alliantie tot stand gebracht tussen de verschillende groepen, die het leiderschap van het leger en mij wensten te helpen consolideren en 3) we richtten ons op het toewerken naar één brede politieke beweging voor de hele samenleving. Dit betekent niet dat “Stanvaste” niet zou kunnen uitgroeien tot een politieke partij of zelfs tot meer dan één partij. Het was echter essentieel, dat we na een historie van politieke geschillen en verdeeldheid en van partijtjes en hokjes, de beschikking kregen over een gericht apparaat. We hadden een platform nodig van waaruit we konden gaan sleutelen aan de revolutie. Binnen “Stanvaste” nu kunnen we discussiëren over hoe we verder zullen gaan. De aankondiging van “Stanvaste” gebeurde dus op 30 juni 1983 en in de periode tot 24 november is gewerkt aan de produktie en de proclamatie van de beweging op die dag, welke u dus hebt bijgewoond.

Internationaal was 1983 voor Suriname een boeiend jaar. Allereerst hebben we het Managua-moment gehad, waar voor het eerst kritiek op Nederland werd geleverd. Dit werd aanvankelijk in sommige persorganen in Nederland als een nederlaag voor Den Haag ervaren. 1983 kenmerkte zich

[p. 49]

voornamelijk ook door een verscherping van de relatie met Nederland. Dit hing samen met de hier ontwikkelde tactische conceptie, dat we naar nauwere banden met Brazilië moesten toewerken en - althans regionaal gezien - ons dienden in te dekken, zowel naar het Noorden als naar het Zuiden toe. Nederland is in 1983 naar Suriname's belangrijkste antipode toegegroeid. Den Haag heeft ons op een aantal manieren aangevallen.

Den Haag deed dit allereerst door een miskenning van onze souvereiniteit, in die zin dus, dat Nederland eenzijdig het cons-verdrag verbrak in strijd met de regels van het internationale recht. Want zelfs, indien je de diplomatieke betrekkingen verbreekt, heb je je nog aan bestaande verdragen te houden. Daar bestaan regels voor. Die zijn vastgelegd. En die lagen vast lang voordat de Surinaamse revolutie van start ging. Die regels zijn in alle internationale publikaties te vinden. Den Haag beschuldigt ons ervan geen rechtsstaat te zijn, maar Nederland rijdt zelf een scheve schaats op het gebied van het internationale recht door zich aldus op te stellen. Het Verdrag van Wenen bepaalt trouwens precies welke de opschortingsprocedures behoren te zijn, wanneer je verdragen opzegt. Nederland is ondertekenaar van het Verdrag van Wenen, maar Den Haag handelt dus volslagen in strijd met die bepalingen en de internationale rechtsorde.

Ten tweede heeft Nederland alle technici die in Suriname zaten, vrijwel onmiddellijk teruggetrokken. Dit waren dus specialisten, die in Suriname nodig waren, soms zelfs onmisbaar waren, die bijvoorbeeld aan ontwikkelingsprojecten werkten, of mensen, die aan ministeries waren verbonden. “Rücksichtslos” zijn ze allemaal teruggehaald. We zaten dus plotseling met één klap met een nijpend gebrek aan deskundigheid op een groot aantal posten. Dit aspect is weinig genoemd, maar voor Suriname was dit een zware tegenslag. Openbare Werken was bijvoorbeeld meteen al zeven of acht belangrijke technici kwijt. Op andere ministeries hetzelfde.

Het derde aspect van vijandigheid was dat Nederland zeer openlijk de zijde van Chin A Sen koos, die door ons al meer dan twee jaar is afgeschreven en een verraderlijke rol vis-à-vis zijn vaderland speelt. Nederland weet zelf maar al te goed, dat hij geen staatsman is, en geen politicus, en daardoor een handelbare marionet. Maar dit betekende wel - en dit is voor ons steeds een moeilijk verteerbare zaak geweest - dat Den Haag zonder meer publiekelijk partij had gekozen. En dus niet partij had gekozen voor het Surinaamse volk, maar voor een aan de leiband lopende dilettant.

In de vierde plaats zien we Nederland internationaal zijn

[p. 50]

meer dan honderd buitenlandse vestigingen gebruiken, om een bepaald nadelig “image” van Suriname te helpen vestigen. En hier gaat Den Haag voorlopig nog steeds mee door.

In de vijfde plaats maakt Nederland gebruik van zijn internationale positie om Suriname multilateraal aan te vallen, onder meer in eeg-verband. Wanneer we leningen aanvragen weten we dat Den Haag zijn invloed aanwendt om ons in de wielen te rijden bij een aantal internationale organisaties en instituten. Het zal u dus duidelijk zijn waarom we in den aanvang van 1983 Nederland brandmerkten als enige vijand. Die opstelling was bepaald niet van grond ontbloot. Of we die gevoelens of die stelling naar buiten hadden moeten brengen op de wijze waarop het geschiedde, is een vraag. Dit geef ik toe. Er was echter wel degelijk reden toe om onze gevoelens omtrent de Nederlandse houding te luchten. Hoe denkt men eigenlijk in Nederland over het onderhouden van zogenaamde vriendschappelijke relaties, wanneer men dergelijke betrekkingen onderhoudt met mensen, die het Surinaamse leiderschap naar het leven staan? Deze mensen niet alleen openlijk ondersteunt, maar ook salarissen uitbetaalt en noem maar op? Den Haag werkt op die manier immers indirect mee aan ondermijnende activiteiten tegen de regering en de republiek Suriname! Dezelfde activiteiten, die Nederland ondersteunt, helpen hier de mensenrechten in gevaar brengen, terwijl anderzijds Nederland erop aandringt dat we garanties zouden geven voor het handhaven van diezelfde mensenrechten in Suriname.

Het is een absurde situatie. Den Haag slooft zich uit om hier een zodanige situatie te helpen scheppen, dat de hem dierbare mensenrechten weer vanvorenafaan in gevaar komen. Waarmee ik wil zeggen, dat die onaangename betrekkingen, zoals we die in 1983 hebben gezien, niet van grond zijn ontbloot. Het betekent overigens eveneens een patstelling. Een mate van breuk, die bovendien scheen te worden bezegeld met het beëindigen van de contacten met de klm.’