Willem Oltmans in gesprek met Desi Bouterse

10

‘Er ontstond dus inderdaad een situatie, waarbij de revolutie en de revolutionairen met alle goede bedoelingen die zij hadden, geconfronteerd werden met een contra-beweging, die er via controle op de media in slaagde, dat er nagenoeg niets doorkwam van wat zij zeiden of deden. De doelstellingen en daden van de revolutie bereikten de publieke opinie niet. We kregen bijvoorbeeld een uitgesproken pro-Cuba image opgeplakt door een mijnheer Wijngaarde. Het werd wekelijks in de krant herhaald. Het is tot op de dag van vandaag nog niet weg. Terwijl Rambocus juist als een held in de pers werd voorgesteld, ook in Nederland. Van Rambocus zou men hebben kunnen verwachten dat hij juist het land in een totale chaos zou hebben gestort. Intussen had het incident rond hem een bepaald negatief effect, ook binnen het leger. Tenslotte was juist het leger de spil van wat zich in Suriname afspeelde. Het scenario van 15 mei 1982 werd verder onverminderd afgedraaid. Chaos op straat. Het beledigen van het leiderschap. Deze activiteiten waren schering en inslag. Het liet mij persoonlijk relatief koud, welke onzinnige verhalen over mijn persoon de ronde deden, maar de ondermijnende activiteiten lieten het leger niet onberoerd. U kunt zich voorstellen wat voor stemming er in die dagen binnen de strijdkrachten heerste. Ook de universiteiten werden erin betrokken. Er werd hard gewerkt aan stemming kweken bij ouders en docenten. En dit gebeurde allemaal in 1982, toen er nog volledige persvrijheid heerste. Een aantal van onze militairen wilden

[p. 40]

onmiddellijk een einde aan de rotzooi maken. Er heerste een zeer onaangename spanning.

Tijdens het bezoek van een bevriend staatshoofd, premier Bishop van Grenada - die bovendien een zwarte man was, een factor, die je in Suriname niet mag onderschatten - werden wilde demonstraties georganiseerd. Dat waren allemaal zaken die meespeelden in 1983. Bishop was hier trouwens populair.

Dus je zag in 1982 steeds duidelijker en in alle sectoren van de samenleving hoe de burgerregering opzettelijk in de wielen werd gereden. Wij waren bezig te democratiseren, en de contra's besloten dat thema eveneens te gaan hanteren, en waar mogelijk in een extreme richting te duwen. Ik kom nog even terug op het verschijnsel universiteiten. Nachtenlang is er vergaderd door welwillende mensen van onze zijde om modellen voor toenadering te zoeken. Maar iedere verzoenende houding werd achterwege gelaten. Ze wilden geen oplossing.

Het is nu eenmaal altijd zo geweest dat de dienst op de universiteiten door de professoren en het college van curatoren werd uitgemaakt. Op de faculteiten waren een paar machtsposities en de rest zweeg. Zo begrijp ik het althans. De revolutie ontketende een vernieuwingsbeweging in de richting van meer inspraak en de contra's stelden voor om dit door te voeren tot het niveau van het kiezen van het universiteitsbestuur. Van onze kant hebben we geduldig onderhandeld en erop gewezen, dat dit te ver zou gaan. We waren bereid vormen van democratie door te voeren tot het functionele niveau. Het was beslist niet mogelijk en zelfs op dat moment ook niet relevant, het bestuur van de universiteit te laten kiezen. Je zou een eiland hebben gekregen in een volstrekt andere situatie.

Politiek had de revolutie in 1982 absoluut geen kans om door te breken tot het volk. Ik herinner me dat bijvoorbeeld de minister van Buitenlandse Zaken, Harvey Naarendorp, een maandelijkse bijeenkomst had met de pers. Hij zei dit en zij zeiden dat. Alles wat werd geschreven tegen ons, moest dus weer gecorrigeerd worden. Maar op een gegeven moment corrigeerden we niet meer. Het had immers geen zin. Je kon wel aan de gang blijven. Alles wat we zeiden en deden, werd categorisch verdraaid. Er was immers nog steeds volledige vrijheid van pers. Er was dus politiek gezien geen mogelijkheid voor ons tot overleg met de bevolking. De polarisatie was totaal ten detrimente van het land.

Na het bezoek van premier Maurice Bishop ging de contra-revolutie zelfs varen op de lijn van het anticommunisme. De bedoeling was nu om ons aan te wrijven dat ook de Surinaamse revolutie op de rode lijn zat. Er werd continu inge-

[p. 41]

speeld op een onderliggende angst voor het communisme. Dit was de angst die al jarenlang was aangekweekt door mensen als Jopie Pengel tegen Bruma. Dit oude verhaal werd iedere keer weer uit de kast gehaald wanneer het nodig werd gevonden.

Wat ik probeer duidelijk te maken is dat de contra's met alle pers en radiomiddelen waarover zij beschikten, een belangrijke voorsprong op de revolutie behaalden. Zij hadden de middelen. Wij hadden de ideeën. Politiek was er niets meer te brouwen. We zaten met een oppositie, die geen akkoord mogelijk maakte. We hebben ettelijke pogingen gedaan om tot overeenstemming te komen. Onze pogingen werden gewoon verraden en in een kwaad daglicht geplaatst. Bovendien beschikten we niet over juridisch vastgelegde middelen, die ons de mogelijkheid gaven op te treden omdat er tegen de staat werd geconspireerd. We hadden gewoon geen juridische grondslag, geen juridisch middel om op te treden. Er waren ook geen bewijzen, waaruit kon worden geconcludeerd dat er een samenzwering tegen de staat op touw was gezet. De pers lanceerde wel veel leugens en valse beschuldigingen, maar er was immers geen beginnen aan om hier via processen tegen op te treden?

Dus in 1982 ontwikkelde zich geleidelijk aan inderdaad een situatie in het land waarbij alles in laatste instantie viel terug te leiden tot rauwe macht. Dat is dan tenslotte de hevige confrontatie van 8-9 december 1982 geworden. Die gebeurtenis gaf aan, dat er inderdaad geen politieke oplossing meer mogelijk was. Dus 1982 zien wij als het jaar, waarin de differentiatie in opvattingen over de revolutie zich heeft voltrokken en waarin de kampen zich duidelijk hebben gescheiden, culminerend in de “clash” van december. Ik zie 1982 niet als een barrière of een hinderpaal, maar als een onontkoombare fase in het proces. Tegen het einde van het jaar hadden bepaalde mensen notoir aangetoond niet in staat te zijn constructief en in het belang van Suriname en het volk in zijn geheel bezig te zijn. De oude garde, zoals Lachmon en Arron, had geen zin meer. Zou je dus het land hebben overgedragen aan anti-revolutionaire krachten, dan zou na een of twee maanden het leger ongetwijfeld opnieuw hebben moeten ingrijpen om orde in de chaos te scheppen. Zo zou je aan de gang zijn gebleven. Wat zich aandiende om politiek te gaan bedrijven was beslist niet acceptabel, noch zou het een oplossing hebben gebracht voor de vernieuwingen in de sociale en economische sector.’