Willem Oltmans in gesprek met Desi Bouterse

7

‘Of we in onze per slot van rekening beperkte gesprekken alle aspecten van de Surinaamse situatie zullen kunnen belichten vraag ik me af. Onze critici, en andere bezoekers van dit land, die ons te hooi en te gras komen bezoeken, beschikken dikwijls nauwelijks over de meest elementaire kennis van de Surinaamse geschiedenis. Waar menen ze het morele recht aan te ontlenen om ons te critiseren zonder de geringste informatie over en kennisneming van wat zich hier de laatste tientallen jaren heeft afgespeeld. Kennen deze mensen de naam van de Surinaamse patriot Anton de Kom, die erin slaagde de rassenscheiding in de kolonie Suriname opgeheven te krijgen? Hij werd hiervoor als zogenaamde communistische agigator door het Nederlandse koloniale gezag naar Europa verbannen. Hitler zou hem in het concentratiekamp Neuengamme laten opsluiten, waar hij in 1945 op zevenenveertigjarige leeftijd zou omkomen.

Zo vraag ik me af of u werkelijk begrijpt wat we bedoelen wanneer we spreken over de democratisering van het volk. Of wanneer we spreken over de betekenisloze, holle parlementaire democratie, zoals die hier bestond en opereerde. Wij richten ons op waarachtige democratisering, zoals om te beginnen duidelijk heeft moeten zijn uit lezing van de Regeringsverklaring van 1 mei 1983. Het gaat ons in de eerste plaats om de behartiging van de specifieke belangen van de arbeiders en landbouwers en de brede laag van het volk als geheel. Wanneer je in Latijns-Amerika om je heen ziet - in landen, die zogenaamde democratische systemen huldigen en vrije verkiezingen organiseren - constateer je dat juist bovengenoemde bevolkingsgroepen meestal in kommervolle omstandigheden leven. Voor hen wordt dikwijls niets of althans uitermate weinig gedaan. De mensen hebben kiesrecht, zeker, maar “pour la forme”. Intussen komen ze om van de honger en de armoede, of creperen in krottenwijken en leven op het platteland in de allergrootste misere.

[p. 25]

In feite bestaat dus in zulke landen helemaal geen democratie, hoogstens in naam. Het volk wordt opzettelijk dom en achterlijk gehouden. Er bestaat hoogstens een soort schijndemocratie, omdat de democratie in die landen absoluut niet is gekoppeld aan de werkelijke belangen van de mensen. Een overheid zal pas werkelijk legitimiteit krijgen, wanneer zij erin slaagt de waarachtige medezeggenschap en een authentieke inspraak tot stand te brengen voor brede lagen van de bevolking. Dat is pas echte democratie. Deze benadering ziet u eerst als een rode draad door de Regeringsverklaring van 1 mei 1983 lopen en vervolgens is dit ons uitgangspunt geweest bij het afkondigen van de “Stanvaste”-beweging op 24 november 1983. Want het andere aspect van de nieuwe Surinaamse democratie, zoals we deze bezig zijn te ontwikkelen, is dat er een beleid moet zijn, dat van bovenaf regelrecht en direct in het intrinsieke belang van de mensen zelf wordt gevoerd. Dit zijn twee beleidscriteria die levensgroot voor ons op tafel hebben gelegen bij het totstandkomen van onze in november afgekondigde plannen. We richten ons dus op het opgangbrengen van een bewustwording van het volk in zijn geheel, opdat men zich geleidelijk aan “en masse” zal aansluiten.

Wanneer we in plaats hiervan naar het herstel van een meer-partijen-systeem zouden toewerken, zou dit immers een vorm van dwingelandij zijn. Wij hebben gekozen voor een vorm, die als nationaal platform zal gaan fungeren. Misschien moet ik eerst iets schetsen van de historische achtergronden, die mede tot de vorming van “Stanvaste” hebben geleid. Je zou kunnen zeggen, dat deze beweging historisch gezien uit twee kiemen is voortgekomen: de kiem van Kielstra, die als uitgangspunt voor de samenleving de etnische verdeeldheid nam bij het bepalen van een economische en cultuurpolitiek, en daarnaast de andere kiem van Anton de Kom. Men is overgeschakeld van de a-culturele politiek, die einde negentiende eeuw was afgesproken, toen we dus allemaal Nederlanders moesten worden. Kielstra, met ruime ervaring in het voormalige Nederlands-Indië was voorstander van de “verindisering” van Suriname en stelde daar duidelijke plannen voor op.

Eigenlijk kon je Suriname geen samenleving noemen. Het was meer een conglomeraat van etnische groepen. Tot 1945 zag je Hindoestanen in hoofdzaak in de kleine landbouw werken, Javanen in de grote landbouw, Creolen in industrie en mijnbouw, of in de sfeer van kleine beroepen in Paramaribo, terwijl de gekleurde Surinamers de vrije beroepen uitoefenden en de hogere ambtelijke posten bekleedden. De bos-

[p. 26]

negers kapten hout. De etnische opdeling van Suriname was dus ook min of meer een geografische opdeling en het was ook een opdeling in economische activiteit. Men was verder van plan hele kampongs vanuit Indië naar Suriname over te brengen en de eerste zending immigranten kwam ook inderdaad in 1939 uit Java aan. De Tweede Wereldoorlog heeft de klad in die plannen gebracht.

Na 1945 werd de etnische verdeeldheid van de Surinaamse samenleving in geografische, culturele en economische zin nog eens extra versterkt door een politiek, die gebaseerd was op zogenaamd vrije partijvorming. Toen deze mogelijkheid in 1948 een feit werd, diende zich onmiddellijk als eerste politieke partij een moslimgezelschap aan. Daarop volgden de roomskatholieken, de Hindoestanen en alle anderen. Spoedig waren er zestien politieke groeperingen in het land. Naarmate de regeringscoalities groter werden, verzwakten de regeringen. Dat is dus mede de reden, dat we nu hebben gezegd, ook al wordt er van alle kanten gehamerd op de noodzakelijkheid van een meer-partijen-democratie, we zullen nu een systeem ontwikkelen waarin het volk werkelijk kan participeren. De inbreng van het volk moet concreet worden gemaakt. We willen nooit meer een stelsel van partijvorming op etnische basis. Het is op dit moment dus nog niet mogelijk een meer-partijen-stelsel aan te kondigen binnen een democratische structuur. We zullen eerst een werkelijk Surinaams forum moeten creëren, waarbinnen het politieke proces zich zal kunnen gaan voltrekken.

We zijn dus eigenlijk voor het eerst in de geschiedenis met waarachtige natievorming bezig en dat wordt verder in het buitenland noch begrepen noch bekend gemaakt. We zijn sectoraal, regionaal en nationaal bezig met het organiseren en opzetten van een nieuwe vorm van democratie. Je kunt niet over een nieuwe politieke basis gaan praten voor het grondwerk aan de basis is verricht. Dus voor je de wortels in de samenleving zelf hebt geplant en kadervorming hebt verricht. Surinamers moeten in volledige vrijheid, zoals bijvoorbeeld onze landbouwers, vissers en arbeiders, in de gelegenheid worden gesteld zich ideeën te vormen over wat van nationaal belang is voor het land. Mensen in de regio's van Suriname moeten worden geconfronteerd met regionale belangen en op basis daarvan politieke concepties vormen opdat men aan die belangen tegemoet kan komen.

Het ontstaan van politieke groeperingen op basis van “ik ben Creool” of “ik ben Hindoestaan” of “ik ben Javaan”, daar is de natie als zodanig immers niet mee gediend. Dat lesje hebben we nu wel langzamerhand van de historie geleerd.

[p. 27]

Neem een regio als Coronie. De meerderheid bestaat uit Creolen, maar er zijn ook Javanen, Hindoestanen, enzovoort. Wat we nu nastreven is, dat wanneer je Coronie democratiseert ook daadwerkelijk de belangen van de regio Coronie aan de orde zullen komen zoals de rijstcultuur, de cocoscultuur, de visserij, de grondveredelingsproblemen en noem maar op.

De oriëntatie van de mensen zal in dit proces dus in de loop van de tijd meer en meer op de werkelijke belangen en behoeften van de regio's en de mensen moeten worden gericht. Wat tot dusverre gebeurde was dit. Voelde men zich behoren tot de Creoolse groep, dan zochten de Creolen in Paramaribo, Coronie, Nickerie, noem maar op, elkaar op in een politieke partij. Maar daarmee werden de werkelijke belangen van de Creolen verdoezeld. Dat systeem hield immers geen enkele rekening met hun werkelijke sociale status? Deze erfenis moet worden doorbroken. Daar zijn we mee bezig. Dat is de “Stanvaste”-beweging en ik vraag me af of dit wordt begrepen. De beweging schept het forum waardoor de mensen op sectoraal, regionaal en nationaal niveau in staat zullen zijn reële belangen aan de orde te stellen. Wat “Stanvaste” dus in de eerste plaats bewerkstelligt, is een zo groot mogelijk aantal mensen uitgebreid informeren. We doen dit niet alleen om de politieke gerichtheid te bevorderen, maar vooral ook om het sociale bewustzijn van de mensen te helpen ontwikkelen en stimuleren. Je zou kunnen zeggen: we willen de bevolking vertrouwd maken met, wat we noemen, het ontwikkelen van een economisch bewustzijn.

We zijn dus doorlopend met de mensen bezig. Ik begrijp, dat u veel meer tijd met mij zou willen doorbrengen voor dit interview, maar u begrijpt, onze prioriteit ligt nu bij onze bezigheden hier. We zijn dus bijvoorbeeld bezig om de landbouwers in Nickerie uiteen te zetten, wat voor hen, ook in geld, dus wat de voordelen voor henzelf bij deze nieuwe vorm van democratie zijn. Nu heeft iedereen een eigen tractortje, een eigen “combine”, een eigen opslagplaats. Wat we dus aan het uitleggen zijn, is welke voordelen eraan zijn verbonden, wanneer een aantal landbouwers gezamenlijk een tractorenpark zou opzetten, gezamenlijk onderdelen zou aanschaffen, gezamenlijk de kunstmest en pesticiden in zou kopen en opslaan. Dat kan voordelen opleveren. Dat bedoelen we dus met het bijbrengen van een meer ontwikkeld economisch bewustzijn. Die scholing houdt dan ook inderdaad in het leren van elementaire economische principes, naast dus het verbreiden van kennis van onze eigen geschiedenis en van de politieke doelstellingen van de revolutie.’