De verraders

Amsterdam

19 Mei 1962 bracht Elseviers een uitgebreide reportage over Rijkens, de Bilderberg groep, de mysterieuze bezoeken van Werner Verrips aan New York en Washington, terwijl ook de namen Suurhof en Goedhart in dit verband vielen.

Ik was uitsluitend verantwoordelijk geweest voor het doorgeven van de Verrips inlichtingen aan Elseviers en had nauwelijks kunnen voorzien, dat deze informatie voor minister Luns in Wenen aanleiding zou zijn om Lunshof inzage in portefeuille te geven en de hele affaire open te gooien, die tot een nationaal schandaal zou leiden. Ik werd hierdoor zelfs een soort bondgenoot van Luns wat voor mij volmaakt een belachelijke situatie was, maar die zich volkomen buiten mijn verantwoordelijkheid en bemoeingen in welke vorm ook als een rolprent verder afspeelde. De film draaide gewoon door. Ik had hoogstens het apparaat in werking gesteld door de stekker in een stopcontact te steken op een moment dat de zaak voor kortsluiting rijp was. Ik stelde Eppo Doeve een karikatuur voor, die hij ook in no time produceerde, van een Rijkens figuur, die een weegschaal in handen houdt, waarbij Verrips in het naar beneden gezakte schaaltje zou zitten, en ik zelf te licht bevonden, ergens in de hoogte zou zweven.

Als in 1961, na mijn OPEN BRIEF in Vrij Nederland, volgde ook ditmaal, na het verschijnen van Elseviers, een macabere stilte. Niemand reageerde.

Verrips belde woedend de redactie op. Zijn woonplaats, Arnhem werd genoemd. Hij zou Elseviers gemakkelijk in rechten kunnen doen vervolgen voor deze lasterlijke voorstelling van zaken, maar, ach, daar was dit weekblad ook weer niet belangrijk genoeg voor. Hij verhuisde evenwel spoedig van Arnhem naar Huis ter Heide, en

[p. 200]

zou zich uitgerekend om de hoek van de toenmalige bungalow waarin mijn ouders woonden, gaan vestigen. Een landhuis, waar naar later bleek ook de heer Rijkens anderhalve ton had in geinvesteerd. Een jaar lang ben ik van deze onbehaaglijke situatie onkundig gebleven.

Hoofdredacteur Lunshof van Elseviers bevond zich in de Oostenrijkse hoofdstad, waar het koninklijk paar een staatsbezoek aflegde, toen hem een exemplaar van zijn weekblad bereikte met daarin de door van Rosmalen en Barkey Wolf samengestelde reportage over de Nieuw Guinea affaire, opgeluisterd, als pièce de résistance, met de figuur Verrips. Hij had vrijwel direct een langdurige ontmoeting met minister Luns en keerde in staat van grote opwinding naar Amsterdam terug. Niet alleen had minister Luns in grote lijnen de geschiedenis van Verrips bevestigd, maar volgens de redenering van ‘als je A zegt, Lunshof, kun je ook wel B zeggen’, had hij belangrijke aanvullende inlichtingen verstrekt, welke tevens bepaalde manipulaties van de Bilderberg groep in het Nieuw Guinea spel in een twijfelachtig licht stelden.

Lunshof sleep zijn potlood. Wij hadden die dagen enige lange gesprekken. Ik herinner mij, dat ik hem heb gewezen, dat het Verrips verhaal klopte, door achter zijn schrijftafel de heer Van der Jagt, van de K.L.M. in New York op te bellen, om deze - Lunshof luisterde mee - te doen bevestigen, dat er een K.L.M. telex was geweest, waarbij een professor Verrips door Van Konijnenburg werd aangediend. Van der Jagt voegde aan zijn bevestigende antwoorden toe, dat hij uit alle veiligheid een copie van het originele telexbericht had bewaard. Ook beaamde Van der Jagt, dat hij mij bij deze professor in het Roosevelt hotel had gebracht, en andere door mij genoemde details. Ik stelde Lunshof voor, dat zijn correspondent in New York, Max Tak, bepaalde gegevens zou natrekken in Washington, onder andere bij ambassadeur Zain. ‘Tak is nergens voor te gebruiken’, merkte Lunshof op over zijn Amerikaanse representant. Daarop suggereerde ik Lunshof, Peter Korteweg, correspondent van de Grote Dagblad Pers in Washington in te schakelen. Dit is toen ook inderdaad op mijn verzoek aan Korteweg gebeurd, maar veel is er niet uit gekomen.

24 Mei 1962 opende Lunshof zijn frontale aanval op Rijkens. Doeve maakte er een plaat naast, van een marinier op Nieuw

[p. 201]

Guinea, die met een dolk in de rug wordt gestoken De titel: HET VERRAAD!

In zes punten werden de voornaamste gegevens samengevat. De eigenaardige situatie deed zich voor, dat de punten 1, 2, 5 en 6 gebaseerd waren op gegevens verstrekt door minister Luns, terwijl 3 en 4 rond mijn inlichtingen betreffende Verrips en de heren Suurhof en Goedhart waren opgesteld. Na alles wat er de afgelopen jaren was voorgevallen zat ik eindelijk met Luns in één schuitje.

De hierop gevolgde deining in Den Haag was op zijn zachtst gezegd groot. Er werd niet gevraagd, wie, en hoe geheime kamerstukken uit de kamer commissie voor buitenlandse zaken in Stockholm in de zak van een Amerikaan terecht waren gekomen, die de Bilderberg conferentie aldaar bijwoonde, nee, de kop over deze zaak in de bladen aangesloten bij de Regionale Dagblad Pers van Dries Ekker las, ‘Inlichtingen van Oltmans nog gekker dan gewoonlijk.......!’ In andere bladen verschenen koppen met, ‘Wie is de figuur achter de schermen van Elseviers?’ Ik hoorde, zittend op ons terras, aan de rand van het Panbos in Huis ter Heide, het gedaas enige dagen aan en besloot spoedig, dat de tijd weer gekomen was naar New York en Washington terug te keren, voor het vervolg van het drama daar.

Minister Luns kreeg het nog even met zijn Amerikaanse ambtsgenoot, Dean Rusk aan de stok tijdens een NATO vergadering in Athene. Volgens professor Schlesinger in de ‘Duizend Dagen’ (van de Kennedy regering) diende Rusk onze bewindsman zodanig van advies, dat Luns zich tegen de haren ingestreken voelde. Het resultaat van deze Rusk-Luns ‘brawl’ was, volgens Schlesinger dan ook geweest, ‘dat Nederland uiteindelijk nog ongunstiger voorwaarden diende te accepteren dan mogelijk zou zijn geweest.....’

De Haagse deining breidde zich gestadig uit. De heer Burger (P.v.d.A.) dacht ongeveer als Smedt van Vrij Nederland, ‘dit is allemaal te mooi om waar te zijn’. Hij vloog Lunshof en Elseviers naar de keel, deels ook om zijn wapenbroeders Suurhof en Goedhart te hulp te komen, deels omdat hij HET VERRAAD, als door Lunshof gepresenteerd voor een Münchhausen verhaal hield. Hij stelde een serie vragen aan de minister president professor De Quay en deponeerde deze wettig bij de griffier van de tweede kamer van de Staten Generaal. Hoe slecht hij

[p. 202]

geinformeerd bleek te zijn, zou enige dagen later wel duidelijk worden.

Lunshof, eenmaal goed op gang, achtte het moment gekomen om dan ook de heer Burger maar de genadeslag toe te kennen.

Hij trok in het volgende Elseviers nummer op de voorpagina van leer tegen Mr. Burger, vlijmscherp, en zo onaangenaam - geillustreerd met een fraaie caricatuur van Eppo Doeve waarbij Burger in een middeleeuws harnas met een groot zwaard werd uitgebeeld - dat politieke kringen in Den Haag van mening waren, dat het beslissende invloed heeft gehad op Burger's aftreden als voorzitter van zijn fractie enkele weken later.

Dr. van Roijen keerde terug uit Washington.

De prins, die bij de ambassadeur in de V.S. zojuist had gelogeerd, landde 9 juni 1962 op Schiphol en verklaarde diep verontwaardigd te zijn, dat Lunshof had gelogen. ‘Dat een studentenblad als “Propria Cures” leugenverhalen publiceert’, aldus Bernhard, ‘was tot daar aan toe, maar Elseviers, dat liep de spuigaten uit.’

De prins kwam zijn vriend Rijkens en diens lobby loyaal te hulp en tegelijkertijd trachtte hij zijn Bilderbergstraatje schoon te houden. Maar het zou hem niet lukken.

Lunshof is een vechtjas. De prins der Nederlanden had gesproken - H.M. de Koningin deed nog een vergeefse poging om de woorden van haar echtgenoot wat afgezwakt te krijgen - en hij nam de geworpen handschoen op. Hij hield het been stijf.

Bovendien wist hij zich in de rug door zijn gezaghebbende tippant, Luns, gesteund.

Driftige activiteiten achter de schermen volgden. Als bemiddelaar tussen bemiddelaars trad de president directeur van de K.L.M., Van der Beugel op. Lunshof richtte een hoofdkwartier in aan de overkant in hotel ‘De Witte Brug’.

12 Juni 1962, dinsdagmiddag, ontving hij daar een telefoontje van Soestdijk. Of de heer Lunshof er plezier in zou hebben voor een glaasje sherry langs te komen. De bemiddelaar, Van der Beugel, zelf Bilderberg participant, had voortreffelijk werk gedaan. Prins Bernhard was thans eveneens volledig van de gang van zaken op de hoogte gebracht.

Die avond opende de heer Lunshof het televisieprogramma om 20.00 uur. Hij kwam het Nederlandse volk officieel meedelen, dat de prins der Nederlanden zich groot genoeg van karakter had getoond om het weekblad Elseviers zijn verontschuldigingen

[p. 203]

aan te bieden voor de zaterdag op Schiphol gemaakte demigrerende opmerkingen. Formeel was hiermee deze phase van de gigantische rel, die begonnen was met mijn besluit Werner Verrips onder de aandacht van het publiek te brengen, afgesloten. What next?