Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Appendix XXII

Propria Cures, datum...

Wij, P.C., bij de gratie Gods

Amsterdam, 8 november 1971

Aan de Leden van de Staten-Generaal:

Wij, redacteuren van het Amsterdamse studentenweekblad Propria Cures, verzoeken u hierbij onmiddellijk een parlementaire onderzoekscommissie in het leven te roepen, die tot taak krijgt een diepgaande studie te maken van het beleid van de Nederlandse regering ten aanzien van wat wordt aangeduid als ‘de kwestie Nieuw-Guinea’, die zo'n dramatische rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de Nederlands-Indonesische verhoudingen.

Wij hebben twee motieven voor dit verzoek:

I

Wij achten het van groot historisch belang als iedere twijfel jegens de politiek van de Nederlandse regering betreffende de hierboven genoemde kwestie wordt weggenomen. Wij menen dat er alle aanleiding bestaat te erkennen dat de rol van de Nederlandse regering in de gebeurtenissen, die tenslotte hebben geleid tot een derde oorlog met Indonesië, onduidelijk is.

In dit verband verzoeken wij u kennis te nemen van de volgende feiten.

a. Op 20 augustus jl. verklaarde oud-minister mr. J.M.A.H. Luns tijdens een n.o.s.-t.v.-discussie dat het mislukken van de Geneefse Conferentie (1955-1956) te wijten was aan het uitdrukkelijk streven in deze richting van de voormalige Indonesische president Sukarno.

Deze verklaring van mr. Luns is inmiddels bestreden door:

1. Mr. Anak Agung Gde Agung, ambassadeur van Indonesië in Oostenrijk, oud-minister van Buitenlandse Zaken van Indonesië en destijds leider van de Indonesische delegatie in Genève.

2. Mr. Mohammed Roem, delegatielid in Genève.

3. Dr. Zairin Zain, oud-ambassadeur van Indonesië en thans woonachtig in Den Haag, destijds adviseur van de Indonesische delegatie in Genève.

b. Mr. Luns heeft op 10 oktober 1969 in een interview met ‘The Voice of America’ verklaard dat Nederland door de Verenigde Staten van Amerika gedwongen werd zijn verantwoordelijkheid jegens het volk van Nieuw-Guinea te verraden.

Deze verklaring van mr. Luns is inmiddels bestreden door:

1. Howard P. Jones, oud-onderminister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten van Amerika tijdens de ambtsperiode van John Foster Dulles en voormalig Amerikaans ambassadeur in Indonesië.

2. Michael V. Forestall, destijds adviseur van president John F. Kennedy op het Witte Huis, speciaal belast met zaken Zuidoost-Azië betreffende.

3. Prof. Guy Pauker, Amerikaans specialist voor Zuidoost-Azië.

4. McGeorge Bundy, destijds de voornaamste adviseur van president Kennedy inzake de nationale veiligheid.

5. Prof. Arthur Schlesinger jr., destijds adviseur van president Kennedy op het Witte Huis.

6. Theodore Sorensen, medewerker van president Kennedy en minister R. Kennedy.

7. Robert Komer, adviseur van president Kennedy, speciaal belast met de kwestie Nieuw-Guinea.

In dit verband verwijzen wij naar een artikel van Willem Oltmans in Propria Cures van 2 oktober jl., waarin deze stelt dat de voormalige Nederlandse ambassadeur in de Verenigde Staten van Amerika, dr. J.H. van Roijen, het destijds nodig oordeelde h.m. de Koningin in te lichten over de onjuiste weergave door mr. Luns van besprekingen tussen John Foster Dulles, mr. Luns

[p. 643]

en dr. Van Roijen aan het Nederlandse kabinet en het Nederlandse parlement.

II

Wij hebben de indruk dat parlementaire controle op het buitenlands beleid in Nederland niet zeer stringent geschiedt. Wij begrijpen dat maximale controle van de volksvertegenwoordiging bijna per definitie uiterst moeilijk is, omdat het buitenlands beleid vaak in nauwe relatie staat met staatsgeheimen en daarover spreekt men niet licht in openbare vergaderingen van het parlement. Wij menen dat de Nederlandse volksvertegenwoordiging het aan haar waardigheid verplicht is tenminste achteraf de gedragslijn van de Nederlandse regering in deze kwestie te onderzoeken. Wij hebben de overtuiging dat u dat in ieder geval aan ons verplicht bent.

Wij hopen te hebben aangetoond dat de onderste steen van het Nederlands beleid in deze zaak nimmer is bovengekomen. Talloze betrokkenen zijn thans nog in leven en kunnen dus door u gehoord worden. Wij vertrouwen dat u met voortvarendheid te werk gaat.

Wij zijn van oordeel dat u - nadat de resultaten van uw onderzoek bekend zijn - een politiek oordeel dient uit te spreken over het Nederlands regeringsbeleid ten aanzien van de kwestie Nieuw-Guinea. Wij weten ons moreel gesteund door n.r.c.-Handelsblad dat reeds op 25 mei 1970 in een hoofdartikel op een onderzoek, als het door ons verlangde, aandrong.

Als uw onderzoek zou bijdragen tot een juistere geschiedschrijving zijn de gelden, die uw studie zal vergen, naar onze mening op verantwoorde wijze besteed. Latere generaties hebben recht op een zo exact mogelijk verslag van het beleid van de Nederlandse regering in deze.

Amsterdam, 8 november 1971

De redactie van Propria Cures:

w.g.

K. Koch

I. Haagsma

M.F. van Keulen-van der Steen

H.M.T. Krabbé

P. Hagtingius