Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Amsterdam - 15 januari 1972

De Volkskrant mengde zich vandaag in de rel om Luns met een hoofdartikel: ‘Privacy’.

‘Het is voor ons aller veiligheid te hopen, dat Atlantisch leider Luns met vertrouwelijke navo-stukken iets zorgvuldiger omspringt dan met de kennelijk geheime stukken van zijn privé-archief. Deze hebben enige arbeidzame lieden, wier nieuwsgierigheid de overhand kreeg op fatsoensnormen en eerbied voor groot staatsmanschap, menig vrolijk uurtje bezorgd. Gevolg: de heer Luns heeft zich ontstemd getoond (wat hem overigens in zijn nieuwe functie nogal eens overkomen is), ambtelijke diensten gonzen van competentiegeschillen en dreigen met berispingen en parlementariërs zoeken in hun officiële commentaren naar een subtiel evenwicht tussen algemeen belang en het verschuldigde respect voor de oud-minister van Buitenlandse Zaken. Had de heer Luns in september een aantal solide stationskluizen afgehuurd, veel leed was hemzelf en de Haagse ambtelijke en politieke top bespaard gebleven, al had de buitenwereld dan wellicht enig vermaak moeten missen.

De vraag rijst wat meer geschaad zou zijn met het uitlekken van de inhoud der stukken: de privacy van de heer Luns (waartoe ook diens New Yorkse bankrekening behoort) of het nationaal belang? Dat kan alleen beoordeeld worden door de heer Luns zelf en wellicht door degenen, die in de papieren van de oud-minister hebben zitten neuzen. De vraag is ook wel van belang in verband met het erachter liggende probleem of stukken, die raken aan het nationaal beleid en op verschillende kwesties een nieuw licht kunnen werpen, wel in persoonlijk eigendom van Nederlands burger J. Luns moeten blijven. Wellicht ligt hier een aanduiding van het antwoord op de vraag, waarom de gesprekken tussen de secretaris-generaal van de navo en de Nederlandse ministers Biesheuvel en Schmelzer niet zonder emoties schijnen te zijn verlopen.

Ook al zou het alleen gaan om de privacy van burger Luns, dan is hij er zelf wel roekeloos mee omgesprongen, nu de Staat der Nederlanden zo vriendelijk was gratis enige opslagruimte voor hem beschikbaar te stellen. Deze Staat is dan immers niet gehouden enige redelijk gesalarieerde lieden met karabijn waakzaam op te stellen voor de opslagruimte van de heer Luns. De overheid kan met bescherming van de privacy ook te ver gaan. Als het erom gaat, dat ambtelijke lieden berispingen moeten krijgen, zou er óok een per aangetekende post naar Brussel verzonden moeten

[p. 514]

worden.

Luns' onzorgvuldigheid is des te onbegrijpelijker, nu hij, gezien zijn recente boek, doordrongen is van het feit, dat ‘de publieke moraal diep gezonken is’. Zelfs zijn eigen ‘linkse ambtenaren’ hebben destijds geheimpjes doorgegeven aan ‘anti-gouvernementele leden van het parlement’. De heer Luns is tijdig dit diep gezonken land ontvlucht, maar zijn kostbare paperassen liet hij er te grabbel liggen. Naast ontstemming is er voor hem dus enige reden tot zelfverwijt.

We vertrouwen erop dat deze de natie en de navo schokkende affaire tot de bodem wordt uitgezocht. Immers, hoe kunnen wij landen als Portugal en Griekenland verwijten maken als onze publieke moraal en het onderling verkeer tussen hoge publieke functionarissen niet geheel op peil zijn? De goede verhoudingen binnen de navo mogen niet verstoord worden door slordigheden van Nederlandse werknemers (in welke functie ook) en van de heer Luns.'

Het stond er duidelijk: ‘We vertrouwen erop dat deze de natie en de navo schokkende affaire tot de bodem wordt uitgezocht.’

Het was lief bedacht door Van der Pluym en zijn redactie, maar niemand verroerde hierna een vin inzake de koffertjes van Luns.

In een interview met Dick van de Pol van de nrc-Handelsblad zei Langemeyer cum suis op 21 juli 1973: ‘Het gebeurt wel dat ik een paar keer per jaar van iemand het verzoek krijg een minister te vervolgen. Dan schrijf ik altijd terug dat ik dat niet kan, tenzij de Kamer mij daartoe opdracht geeft. Van een doctor in een andere dan de rechtswetenschap kreeg ik toen het antwoord dat dat “een flauwe uitvlucht” van me was.’

Een beetje vreemd verhaal van de procureur-generaal. Misschien heeft hij mij geantwoord, maar dan heeft de bvd de brief onderschept en achtergehouden.

Hij vertelde Van de Pol dat er gelukkig nog nooit een ambtsmisdrijf door een minister bedreven voor de Hoge Raad was gebracht en alléen de koningin (met andere woorden, de collega-ministers van de betrokken minister) of de Tweede Kamer opdracht tot vervolging zouden kunnen verstrekken. Niet kwam uit dit interview naar voren of men een oud-minister bij de Hoge Raad zou kunnen aanklagen, omdat hij tijdens zijn ministerschap gelogen zou hebben.

Wel benadrukte de heer Langemeyer: ‘Politiek speelt bij de Hoge Raad een uiterst geringe rol. Van de meerderheid van mijn collega's, de advocaten-generaal en de raadsheren kén ik de politieke overtuiging niet eens. Mijn ambt is heel weinig persoonsgebonden. Als hier een andere man komt te zitten, zeg iemand met een uitgesproken conservatieve instelling, dan zal het Nederlandse volk daar niet veel van merken.’

Als de heer Langemeyer per 1 december 1973 met pensioen is gegaan zal op 3 december opnieuw een klacht door schrijver dezes wegens ongecontroleerde en opzettelijke misleiding van regering, volk en parlement tegen Luns worden ingediend. Zolang Joseph in welke hoge, belangrijke functie waar maar ook zit, waar Nederland en Nederlanders bij betrokken zijn, zoals de functie van secretaris-generaal van de navo, hebben wij de plicht tegenover ons zelf of onze bondgenoten de feiten onder ogen

[p. 515]

te zien, dat er periculum in mora dreigt! Luns lijdt aan periodieke geheugenstoornissen, geeft telegrammen niet door, liegt achteraf over staatshoofden die inmiddels overleden zijn, en is een levensgevaarlijke clown op een doodenge wiebelstoel.