Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Amsterdam - 1 oktober 1971 (5)

Alhoewel ik erken dat het mode is in de reactionaire pers de Sowjets, Chinezen, Cubanen of andere revolutionairen bij iedere gelegenheid die God de Vader biedt als misdadigers en rode rakkers voor te stellen, om wanneer onze eigen Amerikanen barbarisme bedrijven, onze mond zo mogelijk stijf dicht te houden, wil ik toch het voorbeeld van Den Uyl in deze liever niet volgen en een passage aan dit verschijnsel wijden.

Morris B. Abrams, een Amerikaans advocaat die indertijd voor de Commissie van de Verenigde Naties voor de Rechten van de Mens optrad sprak eens van ‘Amerika's doofstomme geweten’. ‘Niet éenmaal hebben de Verenigde Staten in een enkel wereldforum uitdruk-

[p. 485]

king aan hun afgrijzen uitgesproken over de slachting in Indonesië,’ zo schreef hij in de New York Times van 26 december 1971. Ik ben Abrams niet gaan vertellen, dat leden van het Nederlandse koningshuis inmiddels vaste bezoekers bij de Suharto's zijn geworden, of dat de Nederlandse regering helemaal nergens ooit zelfs heeft durven fluisteren, dat wat in Indonesië is gebeurd alle records van criminalitiet in onze époque heeft gebroken. De advocaat Abrams concludeert dan ook, ‘dat de twintigste eeuw langzamerhand gekarakteriseerd zou kunnen worden als de eeuw van de massaslachting.’ ‘Geen woord wordt gerept,’ aldus Abrams, ‘over de wreedheden van onze junta-geallieerden in Athene.’ Wanneer de beschaafde wereld bij monde van Amerika honderdduizenden doden en gewonden in Azië veroorzaakt, zonder dat iemand nog op het idee is gekomen de schuldigen van deze waanzin als oorlogsmisdadigers voor een Neurenbergs tribunaal te slepen, kan men zich indenken dat geen mens zich meer bekommert om honderdduizend Tutsis die in het koninkrijk Burundi een kopje kleiner werden gemaakt, om éen voorbeeld te noemen. Het immuniseringsproces is al jaren in volle gang. Berichten over doden en moorden op kleine of grote schaal zijn immers schering en inslag, zelfs op televisie, en het is de vraag waar de grens ligt van ontwijkende associaties met namaakmoorden uit Hollywood of wanneer de naakte, wrede werkelijkheid nog bewust wordt beleefd.

Ook een belangrijk deel van de westerse pers heeft al jaren aan de zonderlinge zwijgzaamheid jegens het oorlogsgedrag van onze Amerikaanse bondgenoten meegedaan. Intellectuelen zijn onder een hoedje te vangen wanneer het gaat om namen te verzamelen voor een protest om de Sowjet-schrijver Andrej Amalrik uit de nor te krijgen. Voor de zwarte marxiste, Angela Davis was ook wel belangstelling van de zijde van historici en auteurs om haar uit de tentakels van de Amerikaanse justitie bevrijd te krijgen, het moet gezegd worden. Maar wie komt er hier in het geweer voor de tienduizenden gevangenen in Suharto's concentratiekampen, of voor onrechtmatige arrestaties van schrijvers en intellectuelen in Indonesië? Leerlingen van de Haagse Vrije School haastten zich bij de Sowjet-ambassadeur in Den Haag te protesteren tegen het feit, dat geen journalisten het proces tegen Pjotr Jakir en Victor Krasin mochten bijwonen. Wat deden Haagse scholieren toen massamoordenaar Suharto per helikopter bij Huis ten Bosch neerstreek? Een lijst van Indonesische intellectuelen en schrijvers uit Suharto's concentratiekampen moet nog worden opgesteld! Nico Scheepmaker heeft meen ik eens in De Volkskrant gewezen op het belachelijke anti-rode gemarchandeer van onze zogenaamde intellectuelen. Waarom werd er nimmer bij Suharto geprotesteerd ten behoeve van Indonesische helden als Pramudya Ananta Tur, Bujung Saleh, Sitor Situmorang, Rivai Apin, Hadi Sosrodanukusumo, Benni Tjung, mevrouw Sugiarti Siswadi, Samandjaja of Bandaharo Harahap om enkele al zeven jaren achter tralies opgesloten vooraanstaande schrijvers te noemen? Of, collega-journalisten als Suroto, Rusijati, Suprijo, en Walujo van het persbureau Antara, Naibaho, Juliarso, Arispranowo, Wahjudi en Daho-

[p. 486]

no van het blad Harian Rakjat; Satyagraha van Suluh Indonesia, A. Karim D.P. van Warta Bhakti, A. Yusuf van Sinar Harapan, Djoni Hendra Sitompul van het weekblad Pantjawarna, Njoman S. Pendit van de Indonesian Observer, Tom Anwar, mijn goede vriend, van Bintang Timur, Hasjim Rachman, eveneens van Bintang Timur, en Marlon Tampubolan, een free-lance-collega, om enkele namen uit vele duizenden te noemen? Waarom maken Haagse scholieren zich om hen niet druk en sturen zij geen protesten naar meneer Alam Sjah, ambassadeur van de coupgeneraals in Den Haag? Neen! Nederland staat al jaren op de achterste benen om verantwoordelijke misdadigers in Djakarta in het zadel te houden en te helpen financieren! Laten de lieve kinderen van de Haagse Vrije School zich daar maar eens in gaan verdiepen en zich ook om die mensen bekommeren!

Op de dag, dat in het nrc-Handelsblad werd gemeld, dat Amerikaanse bombardiers de stad Neak Luong ‘per vergissing’ hadden platgegooid ten koste van honderden dode Cambodjaanse mannen, vrouwen en kinderen verklaarde de belegen commentator J.L. Heldring elders in het blad, dat de schuld van Nixon nog bewezen moest worden. Apologist Heldring verkoos zich achter deze uitspraak op te stellen, die juridisch gedeeltelijk juist was, maar die als een tang op een varken sloeg op een moment dat de wereld walgde van Nixon's voortgezette kalender-bombardementen in Azië.

Diezelfde 7 augustus 1973 namelijk constateerde senator Harold E. Hughes uit Iowa dat Nixon ‘pertinente leugens’ aan het Amerikaanse volk had verkocht, toen hij op 30 april 1970 via televisie verklaarde dat Washington de strikte neutraliteit van Cambodja zou respecteren. Beloofde Hitler niet eens met de hand op het hart aan Wilhelmina, dat hij de Nederlandse neutraliteit zou respecteren? Nixon was op 30 april 1970 reeds 14 maanden lang bezig het luchtruim van Cambodja te schenden en het land plat te gooien.

Op de dag dat Heldring over Nixon's onschuld zwamde schreef Anthony Lewis in de New York Times dat de president nu het Amerikaanse 'Congres had gesmeekt ‘onze Cambodjaanse vrienden’ niet in de steek te laten. Als bedrieger van het volk had Nixon eerst, zoals in Djakarta Sukarno door Suharto met behulp van de Amerikanen werd vervangen, Norodom Sihanouk door Lon Nol laten opvolgen, waarna hij het koninkrijk in 1970 bovendien binnenviel. ‘Hij heeft Cambodja vele maanden in strijd met de grondwet laten bombarderen,’ aldus Lewis. ‘En waarom? Omdat bombarderen het enige antwoord is dat Nixon en Kissinger bij al hun frustraties weten te bedenken.’ Lewis observeerde: ‘De arme bevolking van Cambodja kan aardig meepraten, genoeg zelfs voor de duur van een mensenleven, over wat vriendschap van Nixon voor hen betekent. De wreedheid en absurditeit van de Amerikaanse politiek worden verder gedramatiseerd door de afgelopen tien dagen van bombarderen om des bombarderens wille!’ Je vraagt je af hoe het mogelijk was dat een man als Nixon vrijwel ongehinderd nonsens als dat het Lon Nol-regime in Cambodja ‘onze vrienden’ zijn en daarom met bommenwerpers moeten worden gesteund over ra-

[p. 487]

dio en televisie in Amerika überhaupt kwijt kon. Vermoedelijk kon dit gebeuren omdat de media er nog altijd niet in waren geslaagd duidelijk en feitelijk in Amerika over te laten komen, dat de machtigste man op aarde aan levensgevaarlijke hallucinaties leed. Overigens schijnt het Watergate-panel van senatoren zich inmiddels niet zonder resultaten met de penibele taak van het ontleden van de presidentiële grondwets- en waarheidsschendingen belast te hebben. Er komt bepaald wat voor kijken voor men potentaten als Nixon of Luns goed bij de strot heeft.

Met zijn gebrabbel van 7 augustus 1973 verlaagde Heldring c.s. zich tot medeplichtige van de belangrijkste en wat bombarderen van een burgerbevolking betreft de meest succesvolle oorlogsmisdadiger van deze eeuw. Al heeft wijlen Lyndon B. Johnson zich ook niet onbetuigd gelaten. Onze bondgenoten halen met glans de eerste prijs! Wat mij brengt tot de puzzel waarom Mao en Chou de heer Nixon zo nodig in Peking wilden hebben. Ik voel meer voor de houding van Bung Karno's vriend, Norodom Sihanouk, die zich het gezelschap van een Henry Kissinger tijdens moordende bombardementen op Azië niet verwaardigde. Misschien zijn nationalisten van de klasse Sukarno en Sihanouk toch principiëler en minder plooibaar en opportunistisch dan marxistische pragmatici uit Moskou of Peking om het even. Ik geef grif toe, dat uit deze beschouwing bij gebrek aan training in dialectisch denken en betrouwbare informatie over deze onderwerpen zou kunnen blijken dat ik er op een dag naast zit. Vooralsnog staat men nu te dicht op deze jongste ontwikkelingen in de betrekkingen tussen China, de Sowjet-Unie en Amerika om enig blijvend perspectief te zien. Onlangs haalde China minder progressief georiënteerde collega's als Daan van Rosmalen en G.B.J. Hiltermann van Elseviers Magazine naar Peking, blijkbaar om via deze heren in conservatieve en liberale kringen in Nederland een wat gunstiger image te verkrijgen. Een opzet die voortreffelijk is geslaagd, te oordelen naar wat zij bij thuiskomst hadden te vertellen. Het zou ook zeer goed mogelijk kunnen zijn, dat Moskou en Peking voldoende van de samenstelling van Nixon's frame of mind op de hoogte zijn om het althans tot 1976 te doen voorkomen, dat men het goed kersen eten vindt met deze wilde onberekenbare man.

In welk verband mij rest op te merken, dat onze eigen premier Den Uyl sneller is met de alarmklok luiden bij een moordpartij van Portugese nazi's op burgers in Mozambique, dan bij moord door Amerikaanse nazi's op burgers in Zuidoost-Azië. In feite een constatering, waardoor ik met Luns van mening ben dat van een werkelijke ‘vernieuwing’ onder leiding van een man als Den Uyl even weinig te verwachten valt als pater-Kotte-bewonderaar Luns in het vooruitzicht stelde. Hoe toekomstige generaties van Labschwanzen als Luns of Den Uyl vroegtijdig af zouden kunnen komen - om twee uitersten in de huidige politieke realiteit te noemen - lijkt mij de kernvraag van onze tijd. ‘Mentaliteitsverandering, dat is de enige oplossing,’ zeggen Amsterdamse studenten mij.