Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Hilversum - 22 augustus 1971 (3)

Intussen liet drs. Schmelzer, als voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken in 1970, mij die dagen schriftelijk weten, ‘dat er geen enkele aanleiding was om het Nieuw-Guinea-beleid van de heer Luns te doen doorlichten.’^1. Ook antwoordde Schmelzer als minister van Buitenlandse Zaken het Kamerlid voor d'66, de heer Schwartz, ‘dat de Nederlandse regering lastig aansprakelijk gesteld kon worden voor uitspraken van oud-ministers.’

‘De regering meent dat incidentele openbaarmaking van documenten en vertrouwelijke gegevens uit een vroegere regeringsperiode in het algemeen niet in overeenstemming is met de vereisten van een verantwoordelijke geschiedschrijving. Zij is derhalve ook niet bereid hiertoe over te gaan,’ aldus de heer Schmelzer aan Schwartz.

Alleen al Schmelzer's eigen boek uit 1973 staat boordevol vraagtekens en insinuaties omtrent Luns' Nieuw-Guinea beleid, zodat Schmelzer's eigen mededelingen alléen al voldoende zouden zijn om een onderzoek te rechtvaardigen. Waarbij naar mijn mening bij alle publikaties en zogenaamde onthullingen van officiële personen niet vergeten moet worden, dat zij die in het openbaar liegen en staatszaken helpen verdoezelen of blunders van elkaar helpen verbergen ongetwijfeld hetzelfde binnenskamers zullen doen, misschien nog wel in sterkere mate. Met andere woorden, hij die publiekelijk liegt, liegt privé zeker.

Het was duidelijk. Het establishment bleef bij iedere aanval op een van haar leden snel een kordon om het desbetreffende slachtoffer trekken. Luns, eens seiner tweede klasse bij de koninklijke marine zou geen gemakkelijk varken zijn om te wassen. De kernvraag rond deze geniale manipulator is steeds geweest, hoe hij in godsnaam negentien

1. Zie Appendix XX.

[p. 474]

jaar lang de hele Haagse meute over de Indonesische kwestie op sleeptouw heeft kunnen nemen. Hij wist op een geraffineerde manier de anti-Indonesische sentimenten in Nederland te bespelen. Was Bruins Slot niet tijdens de eerste vergadering van het kabinet-De Quay opgestaan om aan te kondigen dat er vooral nooit met Indonesië over Nieuw-Guinea mocht worden onderhandeld? Luns had zich slechts gepersonifieerd met de wensen van de overgrote meerderheid van het Nederlandse volk! Luns kon immers stellen, ‘ik werd tot dit beleid gedwongen!’ Niemand kon hem immers iets maken. Zelfs pvda-bons Burger kwam in 1961 nog aankakken met de wens Nieuw-Guinea te internationaliseren en vooral niet aan Indonesië te geven. De hele Haagse meute heeft in feite wat de Nieuw-Guinea-zaak betreft, ook al was Luns c.s. de misleider en achterhouder van de belangrijkste feiten, boter op het hoofd. Probeer dan maar eens datzelfde college medeplichtigen een onderzoek te laten instellen naar wat er is gebeurd! Om die reden ook blijf ik Schmelzer's boek van 1973, waarin hij, eenmaal zelf uit de actieve politiek weggewerkt, Luns plotseling aanvalt, een brevet van chronische schijtlaarzerij vinden. Dit waren mosterd-na-demaaltijd-beschouwingen, van iemand, die tegen Luns in levenden lijve niet op durfde, alhoewel hij hem wél door scheen te hebben. Premier De Quay durfde Schmelzer blijkbaar helemaal niet tegen te spreken, terwijl hij juist als De Quay's belangrijkste adviseur op het gebied van de buitenlandse politiek optrad. En zelfs wanneer dr. J.H. van Roijen in juni 1973 een ‘Beste Norbert’-brief schrijft, waarin de oud-ambassadeur glashard stelt, dat Luns zijn diplomatieke boodschappen over de niet te verwachten Amerikaanse steun, niet steeds aan het kabinet doorgaf, durft Schmelzer deze mening van de gezaghebbende Van Roijen nog altijd niet aan de pers vrij te geven. Hij publiceert de brief minus deze belangrijke informatie.

Het televisie-optreden van Luns in 1971 en het degens kruisen met mevrouw Beb Vuyk deed velen in Den Haag even de adem inhouden. Stel je voor dat de verneukerij uit zou komen! Oud-premier Drees zei door de telefoon tegen Willem L. Brugsma, gespreksleider van het nos-forum: ‘Ik houd mijn hart vast, meneer Brugsma!’