Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Blitar - 22 juni 1970

Een opzienbarende zevenkoloms kop verscheen vandaag in De Telegraaf: ratna sari dewi kon tranen niet bedwingen ‘50 000 mensen aan Sukarno's groeve,’ aldus berichtte een bijzondere correspondent, rechtstreeks uit Oost-Java.

‘De mooie Japanse Ratna Sari Dewi stond gistermorgen stil te kijken bij het graf van ex-president Sukarno van Indonesië. Op de arm droeg ze haar driejarig dochtertje Kartika, dat haar vader nog geen 24 uur voor zijn sterven voor het eerst en het laatst zag.

Toen de lijkkist onder het rood en wit van de nationale vlag in de aarde verdween, kon ze haar tranen niet langer bedwingen en huilde openlijk, samen met Sukarno's eerste vijf kinderen en zijn zuster Wardojo.

Een erewacht van marine, luchtmacht, leger en van politie-eenhe-

[p. 433]

den, vuurde nog een laatste salvo af ten afscheid. Toen was alles afgelopen.

Eerder op de ochtend hadden tienduizenden treurende Indonesiërs langs de route in Djakarta gestaan, waarlangs het stoffelijk overschot van het huis van zijn vierde vrouw Ratna Sari Dewi naar het acht kilometer verder gelegen vliegveld Halim overgebracht zou worden.

Vaak stonden ze tien rijen dik om een glimp te mogen opvangen van de man die jaren lang voor hen symbool was geweest van nationale eenheid, onafhankelijkheid en trots.

Verdrietig en huilend probeerden ze de lijkwagen aan te raken als een laatste blijk van genegenheid. Anderen strooiden bloemen op de straten waar de lijkstoet passeerde. Kreten als “Lang leve Bung Karno” klonken op.

Op het vliegveld Halim werd de lijkkist van de nogal verwaarloosde legerlijkwagen in een transportvliegtuig van de luchtmacht, dat de naam “Vip nr. éen” droeg, geplaatst. Voordat het vliegtuig kon vertrekken moesten eerst twee meisjes en een jongen van de startbaan worden verwijderd. Luid gillend lieten zij zich wegvoeren.

Op de begraafplaats in Blitar op Oost-Java woonden meer dan 50 000 mensen de plechtigheid bij. Soldaten met in de zon opflikkerende bajonetten zetten het met sparren omringde terrein af. Aan het graf sprak de vertegenwoordiger van president Suharto, generaal Maraden Panggabean, een kort afscheidswoord tot de dode ex-leider.

De generaal, plaatsvervangend chef staf van het Indonesische leger, zei: “In naam van het Indonesische volk, de regering en het leger geef ik ir. Sukarno, die stierf op 21 juni 1970, terug aan het vaderland. Moge zijn ziel een eigen plaats krijgen naast God en mogen zijn daden en bewezen diensten een voorbeeld zijn voor ons allen.”

President Suharto zelf was 's ochtends aanwezig geweest tijdens een korte plechtigheid in de villa waar Sukarno opgebaard had gelegen. Gekleed in het zwart had Suharto daar de lijkkist overgedragen aan zijn afgevaardigde bij de begrafenis, generaal Panggabean, die de kist persoonlijk tot het graf zou escorteren.’^1.

Merkwaardig genoeg schreef De Telegraaf over de begrafenis alsof madame Hartini er niet bij was geweest. Het moet voor Sukarno's familie een troost zijn om te weten dat bijvoorbeeld de vrijheidsheld van Ghana, Kwame Nkrumah, eenzelfde lot onderging. In 1957 wist hij vrijheid voor zijn land van Engeland te krijgen. In 1966 werd hij, tijdens een bezoek aan Zuidoost-Azië, waar hij een vredespoging in Vietnam wilde ondernemen, door militairen achter zijn rug om afgezet. Hij woonde sedertdien in Guinea, als beschermeling van president Sekou Touré. In Conakry schreef hij het boek Dark days in Ghana, waarin hij een uitvoerige en gedetailleerde opsomming gaf van hoe de cia, ‘en andere organisaties van dat allooi’, staatshoofden in Afrika lieten vermoorden, afzetten en door necolim puppets vervangen. Nkrumah zette uiteen hoe door Amerikanen ‘naar verraders en quislings in ons midden wordt gezocht om met beloften van toekomstige politieke macht en omkoperij hen aan te moedigen de grond-

1. De Telegraaf, 23 juni 1970.

[p. 434]

wettelijke regeringen in hun landen omver te werpen.’ De gegevens uit Nkrumah's boek zijn verbijsterend. Op 27 april 1972 overleed de president op 62-jarige leeftijd, tijdens een medische spoedbehandeling in Roemenië. Het militaire bewind in Accra liet het stoffelijk overschot naar Ghana terugbrengen. Kwame Nkrumah werd begraven op een afstand van 400 kilometer van de hoofdstad in Nkroful, zijn geboortedorp, waar nog geen duizend mensen wonen. Coupregimes als in Ghana of Indonesië zouden zich niet kunnen permitteren om de vrijheidshelden van hun volkeren een mausoleum in het hart van het land te geven. Hun graftombes zouden populaire bedevaartplaatsen van de overgrote meerderheid van de massa worden. Toch ben ik overtuigd dat er een tijd komt dat Bung Karno's eigen wens door het Indonesische volk gerespecteerd zal worden en hij alsnog in de schaduw van een boom in zijn tuin te Batutulis bij Bogor zal worden herbegraven.