Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

[p. 311]

Djakarta - 6 oktober 1966 (3)

In een bijgebouw van het Istana Negara was een tandartskamer ingericht en wij wandelden met Bung Karno mee naar zijn afspraak. Hij werd door een tandarts van Chinese afkomst behandeld. ‘Ken je dat verhaal van die tandarts, die dat gat bij die juffrouw moest vullen? Hij gaf haar lachgas en gebruikte haar meteen. Daarop schreef een journalist, die een sensatiebericht wilde maken: “Tandarts vult verkeerde gat”.’ Bung Karno vertelde de anekdote afkomstig van Konijnenburg half in het Nederlands, half in het Engels. Het volgende moment kon hij weer een ernstige vraag stellen: ‘Wim, heb je al War against trees gelezen van Wilfred Burchett?’

Op weg naar het genoemde bijgebouw bij de wandeling door de paleistuin, gevolgd door verscheidene medewerkers van de president en kolonel Bambang, liep ik voorop naast Sukarno. Wij spraken over Vietnam. ‘Geef me je vuist. Dit is Vietnam, waar de Amerikanen zitten. Hier is de rrt^1.’ en hij nam zijn linkerhand, ‘en dit is Indonesië,’ zijn rechterhand. Daarop omsloot hij met beide handen mijn vuist en zei, zoals hij dat kon doen met een vertrokken mond: ‘Gezamenlijk zullen wij de Amerikanen verpletteren.’

President Lyndon B. Johnson vermeldde deze opvatting van Bung Karno, zoals hij mij die in de paleistuin aan de hand van mijn vuist uiteenzette, in zijn memoires over zijn presidentschap. ‘The Vantage Point.’^2. lbj citeert een knipsel uit de New York Times van 7 september 1966, dus vier weken vóor ik zelf dit gesprek met Sukarno had, waarin de president gezegd had: ‘De strategie om het imperialisme te verslaan is deze. Communistisch China (Bung Karno zal zeker niet deze necolim-term voor de Volksrepubliek hebben gebruikt) zal een slag toebrengen vanuit het noorden tegen Amerikaanse troepen in Vietnam terwijl Indonesië dit vanuit het zuiden zal moeten doen.’

Terwijl Sukarno dit tegen mij zei waren Suharto en Malik bezig zoete broodjes te bakken in Kuala Lumpur, om de ‘dreiging’ voor de Amerikanen in de rug bij de strijd in Zuid-vietnam, die zij op grote schaal aan het verliezen waren, te doen afnemen. Geen wonder dat voor Bung Karno's opvattingen en idealen bij deze generaalsjunta geen plaats was.

Sukarno was een zuivere Merdeka-vechter, een pure nationalist, een Asia-first-denker. Hij duldde geen enkele vorm van inmenging of overheersing in ‘zijn hoek’ van de wereld, niet in Indonesië, niet in Maleisië, niet in Vietnam.

‘Ik heb al een hatti sakit^3. over de Amerikanen. Soms verlang ik werke-

1. rrt: Indonesische afkorting voor Chinese Volksrepubliek.

2. L.B. Johnson, The Vantage Point. The Popular Library, New York 1971. Pagina 135.

3. Pijnlijk getroffen hart.

[p. 312]

lijk dat Amerika platgegooid zal worden om wraak te nemen voor wat zij in Azië aan het doen zijn. Zij (hij bedoelde de generaals) willen, dat ik een vredesactie voor Vietnam ontketen. Dat is de wens van Washington natuurlijk. Maar wie zijn het die de Japanners opstoken om ons geld te lenen, vele miljoenen dollars, om Indonesië om te kopen en te plunderen? De Amerikanen! Wie zitten er achter Marcos op de Filippijnen? De Amerikanen! Moet ik dan helpen om die Amerikanen uit het moeras te trekken?’^4.

Bung Karno zag de Amerikaanse oorlog in Vietnam zuiver als een vorm van koloniale oorlog. ‘Elk soort kolonisatie vernielt. Elke kolonisatie verwoest en brengt rampen over land en volk, dat gekoloniseerd wordt. Zijn rijkdom, zijn cultuur, zijn levensvreugde, zijn vermetelheid, alles wordt vernietigd, alles wordt te gronde gericht...’^5.

4. Washington oefende druk uit op het nieuwe Indonesische bewind om een bemiddelingspoging te ondernemen ten einde de oorlog in Vietnam tot een bevredigend slot te brengen.

5. Professor Bernard Dahm, Sukarno, en de Strijd om Indonesië's Onafhankelijkheid. Boom, Meppel 1964. Pagina 217-218.