Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

[p. 298]

Djakarta - 17 augustus 1966 (2)

In zijn traditionele 17 augustus-redevoering stelde Bung Karno de vraag hoe het met Indonesië, ‘na een regen van klappen en slagen’ die het land te incasseren had gekregen, was gesteld.

‘Hoe staat het met Sukarno die ook van de ene naar de andere kant is geduwd en geschoven?

Eindelijk, eindelijk, eindelijk - zeggen sommigen. Eindelijk is Sukarno begrepen door zijn eigen mensen. Er is een staatsgreep tegen Sukarno geweest. President Sukarno is beroofd van al zijn macht, president Sukarno's handen zijn gebonden door een driemanschap, bestaande uit generaal Suharto, sultan Hamengku Buwono en Adam Malik. En dan die order van de elfde maart! Dat is toch, zo zeggen ze, een overdracht van gezag aan generaal Suharto? In het begin maakten zij zich uitbundig vrolijk over die order van de elfde maart.^1.

Maar het was geen overdracht van gezag. De order van de elfde maart is een veiligheidsorder. Een richtlijn om het functioneren van de regering te verzekeren; het functioneren van welke regering dan ook - dat was hetgeen ik heb gezegd toen ik het kabinet installeerde.

Bovendien was het een richtlijn voor het verzekeren van de persoonlijke veiligheid van de president, een richtlijn tot het veiligstellen van de leer van de president. Een richtlijn om een heleboel dingen veilig te stellen (en generaal Suharto heeft deze richtlijn van mij goed uitgevoerd), maar geen overdracht van gezag, geen overdracht van gezag!

Zij hadden het allemaal bij het verkeerde eind. En ook vandaag, op de Onafhankelijkheidsdag hebben zij het bij het verkeerde eind. Sukarno is nog steeds president. Sukarno is nog steeds de Grote Leider van de Revolutie. Sukarno is nog steeds de gemachtigde van het voorlopige volkscongres. Sukarno is nog steeds minister-president. Sukarno staat hier weer op het platform!’

Bung Karno vervolgde:

‘O, Vietnam! Hoe barbaars is het imperialisme in Vietnam! Met welk recht doet het imperialisme deze dingen in Vietnam? Met welk recht doodt, verbrandt, bombardeert het en verspreidt het gifgas, met welk recht vernietigt het al het moois in vele streken daar? En als de wereld niet op zijn hoede is, als de vredelievende volken niet solidair zijn in hun verzet tegen de misdaden die daar worden begaan, dan is het zeker dat de wereld een nog grotere en nog verschrikkelijker ramp zal ondergaan. Wat is het nut van onze Onafhankelijkheidsproclamatie, wat is het nut van de fraaie woorden in de preambule van onze Grondwet, als wij zwijgen over de wreedheid in Vietnam en niet onomwonden en zonder voorbehoud protesteren tegen de Amerikaanse oorlog in Vietnam en deze veroordelen?

Ik smeek Amerika: Amerika, verlaat Vietnam! Alsjeblieft Amerika, ga alsjeblieft weg uit Vietnam. Je zult niet in staat zijn de kwestie Vietnam op te lossen op de manier die je nu volgt. Jij zult uiteindelijk verslagen worden. Jij zult verantwoordelijk zijn voor een wereldcatastrofe, die nog erger is. Keer terug naar de overeenkomst van Genève. Of pas de doc-

1. Zie pagina 292.

[p. 299]

trine van Sukarno en Macapagal^2. toe: “Aziatische kwesties moeten door de Aziaten zelf worden geregeld op de Aziatische manier.” Hierbij biedt Indonesië desgewenst zijn hulp aan voor de regeling van de kwestie Vietnam op basis van de Sukarno-Macapagal-leer.

Wij zijn het geweest die de uitdrukking Nieuw Opkomende Krachten (New Emerging Forces, afgekort nefos) schiepen. Wij zijn het geweest die het initiatief namen om alle nieuw opkomende krachten bijeen te brengen. Wij zijn het geweest die het initiatief namen voor de Spelen van de Nieuw Opkomende Krachten (ganefo). Wij waren destijds een van degenen die het initiatief namen voor de Aziatisch-Afrikaanse Conferentie. Het imperialisme, dat in beginsel internationaal is, kan alleen maar worden overwonnen door een bundeling van de anti-imperialistische krachten, die ook internationaal zijn.

Evenals de imperialisten zich ergerden aan de Aziatisch-Afrikaanse conferentie en probeerden deze te saboteren, zo ergeren zij zich aan de bijeenroeping van de conefo (conferentie van de nieuw opkomende krachten). Bedenk eens: de conefo is een conferentie die alle anti-imperialistische krachten op aarde verenigt. De conefo is groter dan de Conferentie van Aziatische betrekkingen die eens in New Delhi werd gehouden en groter dan de Aziatisch-Afrikaanse conferentie in Bandung.

De conefo betekent een grotere bedreiging voor het imperialisme dan de conferentie van New Delhi en die van Bandung. Nooit tevoren zag het imperialisme zich geplaatst tegenover een verenigd anti-imperialistisch front van de omvang van de conefo. Daarom zal het imperialisme al het mogelijke doen - openlijk of sluiks - om de bijeenroeping van de conefo te verhinderen. Op welke manier? Op elke manier! Bijvoorbeeld door het veroorzaken van binnenlandse chaos in ons land - politieke of economische - zodat wij niet in staat zijn de conefo bijeen te roepen.

Wees waakzaam. Wees op uw hoede! Laten wij het houden van de conefo niet te zeer afhankelijk maken van “binnenlandse omstandigheden”. Ik persoonlijk ben vastbesloten de conefo bijeen te roepen. Zo mogelijk in dat prachtige conefo-gebouw dat thans ondanks allerlei hindernissen wordt gebouwd. Als het mogelijk is in dat gebouw, goddank. Als het onmogelijk is, wegens... nu ja, “enkele” hindernissen, laten wij als progressieve revolutionairen de conefo op een andere plaats bijeenroepen, desnoods in de meest primitieve hutjes midden in de rijstvelden, in bamboehutten met vloeren van aarde. Het gebouw is niet belangrijk. Belangrijk is de mobilisatie van alle anti-imperialistische krachten. God zij gedankt als het kan in een prachtig gebouw, zodat het prestige van Indonesië zal stijgen, maar als het niet anders kan, dan maar in het armzaligste hutje... misschien zal dat een nog diepere politieke uitwerking hebben.

Ik ben uw grote leider, dus volg mij en gehoorzaam mijn richtlijnen. Ik ben niet te ambitieus, ik streef niet naar persoonlijk gewin, ik word niet gedreven door zelfbelang. Ik wil u alleen maar de weg wijzen, altijd met u zijn en nooit zonder u. Samen met u sta ik rechtop, zonder u ben ik niemand.’

17 augustus 1945 hadden Sukarno en Hatta de vrijheid van Indonesië

2. Macapagal: vroegere president van de Filippijnen.

[p. 300]

uitgeroepen. 17 augustus 1966 zou Bung Karno voor het laatst zijn volk op deze dag toespreken. De geschiedenis zal eens over zijn onwrikbare denkbeelden een oordeel vellen. Ik vermoed dat hij in grote lijnen op den duur in het gelijk zal worden gesteld.

Onmiddellijk na Bung Karno's laatste lange 17 augustus-rede brak, zoals Time Magazine het noemde, opnieuw de ‘Aziatische griep’ uit in Djakarta. Dat wil zeggen, de cia-generaals organiseerden met grote behendigheid nieuwe demonstraties van kami-studenten, waarvan er later enige in het zogenaamde parlement zouden komen te zitten en anderen met privé-vliegtuigjes op safari in Afrika zouden gaan. Sukarno's aftreden werd thans door bepaalde groepen geëist. Maar anderzijds hadden Sukarno-getrouwen uit de rede nieuwe moed en inspiratie geput om pro-Sukarno-demonstraties te organiseren.

Tweeduizend pro-Sukarno jongeren marcheerden door de straten van Bandung en sloegen een hoofdkwartier van anti-Sukarno-studenten kort en klein. In de gevechten die uitbraken werd een pro-Suharto student gedood. Meteen gingen andere hordes pro-Suharto-jongeren in de hoofdstad de straat op.

De Suharto-regering verbood voorts alle communistische of marxistische lectuur en in Zuid-Sumatra werden bijvoorbeeld openbare vuren gestookt van door de autoriteiten in beslag genomen boekwerken.

Ook de oude strijd tussen Masjumi en Nadatal Ulama laaide weer op. Er gingen namelijk geruchten dat Suharto van plan zou zijn de Masjumi weer politieke activiteit toe te staan. Aanhangers van de Nadatal Ulama draaiden toen opnieuw om en schaarden zich weer achter Bung Karno.

Het gevecht Sukarno-Suharto duurde in 1966 dus onverminderd voort.