Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist
(1973)–Willem Oltmans–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 267]
| |
Djakarta - 1 oktober 1965 (14)Mao Tse-tung beschouwde het als de basis-methode bij het leidinggeven aan de staat, het putten van gedachten en ideeën uit de massa zelf, deze te ontwikkelen en zich er op te concentreren, de nieuwe ideeën publiekelijk met de massa ter discussie te stellen, de resultaten van de discussie vorm te geven, vervolgens in praktijk te brengen en werkelijk uit te voeren. ‘Commanderen,’ schreef Mao, ‘bij iedere vorm van werken is verkeerd, omdat men wanneer men de hoogte van politiek bewustzijn bij de massa overschrijdt en dus het beginsel van vrijwillige massale actie negeert, dan reflecteert zulk een handelwijze de ziekte van onstuimigheid, van ongeduld.’ Mao zag de grote massa van het volk als ‘de werkelijke helden’ van het vaderland. ‘Het gebeurt maar al te vaak,’ schreef hij, ‘dat de massa objectief gezien een bepaalde nieuwe richting in zou moeten gaan, maar subjectief gezien kunnen zij zich nog niet bewust zijn van die noodzaak. De massa kan nog niet bereid zijn of besloten hebben de wijziging door te voeren. In zulke gevallen zullen de leiders geduldig moeten wachten en wij zullen geen andere koers moeten gaan varen tot dat, middels ons harde werken, het merendeel van de massa zich bewust is geworden van de noodzaak ervan en bereid is en besloten is die koerswijziging te helpen uitvoeren.’Ga naar eindnoot1. Untung en de zijnen beoogden een zuivering van het leger. Maar wat bracht hen er toe, die patriottische daad in overeenstemming met de handhaving van het wettige gezag en de positie van Bung Karno uit te breiden tot een uitroepen van een Revolutionaire Raad? Deze heethoofdige actie als produkt van nationalistische ijver ging totaal voorbij aan het soort analyse, hier door Mao aangeduid, en gebaseerd op kalm, geduldig leiderschap voortkomend uit wat de massa zelf het meeste beroerde. Toen Untung en de zijnen Bung Karno met hun fait accompli confronteerden, riep de president danook spontaan uit: ‘Zijn jullie helemaal gek geworden om te denken, dat ik erin zou toestemmen dat mijn eigen regering en kabinet als afgedaan worden verklaard?’Ga naar eindnoot2. De Indonesische massa was in 1965 voor het soort actie dat Untung beoogde absoluut niet rijp. De pki was zich dit zeer bewust en keurde in beginsel de actie tegen de samenzwerende generaals goed, als een ruzie onder hoge militairen, maar zij was totaal niet voorbereid op het soort ‘ongeduldige wilde actie’ als door Untung en de zijnen ondernomen. Ik weet, uit persoonlijke gesprekken, dat ook Bung Karno een fel tegenstander was van dit soort illegale, drastische maatregelen, hetzij van links, hetzij van rechts, en dat hij nooit of te nimmer - wat outsider Anthonie Dake ook in zijn promotie-studie mag beweren - een actie van Untung, zoals deze werd uitgevoerd, a priori kan hebben goedgekeurd. Als iemand dat deksels goed weet, dan is het contra-revolutionair Suharto zelf. Hetzelfde geldt in nog sterkere mate voor Nasution, die Sukarno veel langer en veel meer van nabij heeft gekend dan Suharto. |
|