Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Djakarta - 1 oktober 1965 (8)

Toen bovendien het koninkrijk Maleisië in de Veiligheidsraad een zetel werd aangeboden, nam Bung Karno op 1 januari 1965 het besluit Indonesië uit de Verenigde Naties terug te trekken.

Bung Karno had al in zijn rede voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 1960 in New York^1. uitvoerig gewezen op de urgente noodzakelijkheid het Handvest van de uno - immers opgesteld in 1945 aan de hand van totaal andere verhoudingen in de wereld - ingrijpend te herzien. Hij protesteerde tegen de verdeling van zetels in de Veiligheidsraad en andere uno-organen.

‘Wij, in Indonesië, bezien deze organisatie met hoop en tegelijkertijd met enige angst. Wij beschouwen de uno met aanzienlijke hoop, omdat wij van mening zijn dat alleen een organisatie als deze het geraamte kan bieden voor een gezonde en veilige wereldsamenleving, die wij ons allen wensen. Wij beschouwen de Verenigde Naties met reserve, wanneer wij zien dat wij ons nationale probleem, dat van Irian-Barat, aan deze Algemene Vergadering hebben voorgelegd en er geen oplossing voor is gevonden. Wij bezien de uno met angst, omdat de grote mogendheden in de wereld hun gevaarlijke koude-oorlogspel in uw vergaderzalen hebben geïntroduceerd. Wij bezien het eveneens met angsten, omdat wanneer de uno zou falen en het lot van haar voorganger zou gaan delen (de Geneefse

1. Towards Freedom and Dignity of Man, redevoeringen van Sukarno. Pagina 148 en 149.

[p. 256]

Volkenbond) voor de mensheid een visioen van een veilige en verenigde samenleving verloren zal zijn gegaan.

Laten wij onder ogen zien, het feit dat deze organisatie bij haar huidige methoden een produkt van westerse systemen is. Neemt u mij niet kwalijk, maar ik kan dat systeem niet met verering beschouwen. Ik kan het zelfs niet met affectie beschouwen, al respecteer ik het ten zeerste.

Imperialisme en kolonialisme waren vruchten van westerse regerings-systemen. In overeenstemming met de overgrote meerderheid van hen, die hier verzameld zijn, haat ik imperialisme, verafschuw ik kolonialisme en ik ben bevreesd voor het laatste bittere gevecht voor het behoud ervan.’

Sukarno koesterde reeds vele jaren een duidelijke reserve jegens de wijze waarop de volkerenorganisatie functioneerde. Hij vond ridicuul, dat het grootste land ter wereld, China, nog altijd door de Verenigde Staten werd uitgesloten, omdat ook de cia nog altijd achter de realiteiten van de menselijke samenleving bleef aanlopen.

Onmiddellijk noemde Dean Rusk de Indonesische beslissing een ramp. Wanneer Amerika nu Zuid-Vietnam zou opgeven, zouden de communisten pas goed vrij spel in Azië hebben! Ook premier Wilson van Engeland riep zijn kabinet in spoedvergadering bijeen. Het kon niet duidelijker. Bung Karno's besluit veroorzaakte de meeste heibel in Washington en Londen, met een aftreksel ervan in Den Haag. Het minst verontrust was Peking. Het bewees allemaal precies wat Bung Karno al die jaren had verkondigd, dat de necolim-landen paniek zaaiden in een hoek van de aarde waar zij het recht niet hadden zich mee te bemoeien.

Ook om een andere reden werd 1965 een triest jaar voor de Afro-Aziatische idealen die Sukarno zijn hele leven had nagestreefd. In 1955 had hij met premier Ali Sastroamidjojo de eerste wereldconferentie van ontwikkelingslanden in Bandung bijeen geroepen. Voortdurend had hij zich opgeworpen als promotor van de gedachte om de Derde Wereld van Azië, Afrika en Latijns-Amerika als tegenwicht voor de overstelpende wereldmacht van Amerika en de Sowjet-Unie samen te bundelen in een veld van nieuwe krachten: de nefos.^2. Daar stonden de club van rijke landen tegenover de oldefos.^3.

Bung Karno's geïrriteerdheid over de stuiptrekkingen van necolim reflecteerde zich in het stichten van de in 1962 in Djakarta gehouden Aziatische Spelen. Ook organiseerde hij een conferentie en een permanent secretariaat voor Afro-Aziatische journalisten dat in 1973 nog steeds in Peking is gevestigd en waarvan Djawoto, Indonesië's laatste ambassadeur in China, secretaris-generaal is.

In 1963 organiseerde Sukarno eveneens in Djakarta de ganefo-Games (Spelen van New Emerging Forces) waar 50 landen aan deelnamen. Met algemene stemmen werd toen besloten om in Djakarta het permanente hoofdkwartier van ganefo te vestigen. In 1967 zouden in Caïro de tweede Afro-Aziatische Spelen hebben moeten plaatsvinden.

Parallel aan ganefo - en nog altijd als logische consequentie van de Bandung-conferentie van 1955 - richtte Sukarno eveneens de conefo (Conference of New Emerging Forces) op. Zoals ganefo de tegenhanger

2. nefos: Sukarno's samenvattende term voor New Emerging Forces.

3. oldefos: Old Established Forces.

[p. 257]

van de door het westen sterk gedomineerde Olympische Spelen had moeten zijn, zou conefo de tegenhanger van de door Rusland en Amerika gemanipuleerde Verenigde Naties in New York hebben moeten zijn. Bij de staatsgreep van 1965 was een gigantisch gebouwencomplex, met vele vormen van hulp van Peking, in aanbouw dat permanent tot hoofdkwartier van conefo had moeten dienen. Suharto heeft deze plannen stopgezet. Opmerkelijk is, dat de Afrikaanse landen een eigen conefo in Addis Abeba hebben opgericht. Waarbij wel op het markante verschil tussen beide gastheren, Sukarno en keizer Haile Selassie als ‘revolutionaire’ leiders moet worden gewezen.

29 juni 1965 zou in Algiers een derde Afro-Aziatische wereldconferentie worden gehouden.^4. Sukarno behoorde met Nehru, Nasser, Tito en Nkrumah tot de voornaamste organisatoren. Zestig landen zonden afvaardigingen. Het Kremlin, bevreesd voor een overheersende rol van Peking in dit gezelschap, probeerde als ‘Aziatische mogendheid’ aan de conferentie deel te nemen. Er werd tweestrijd gezaaid. Meningsverschillen over de toelating van Moskou verziekten de sfeer al bij voorbaat. De Verenigde Staten waren al van den beginne tegen iedere samenbundeling van de nefos-landen, omdat dit volgens de berekening in Washington (terecht) anti-Amerikanisme in de hand zou werken.

Vlak vóor de Conferentie van Algiers zou Ben Bella volgens het vaste patroon worden afgezet om vervangen te worden door een legerkolonel, Houari Boumedienne. Ben Bella werd in een villa onder huisarrest ge- plaatst, had een zwembad en een tennisbaan ter beschikking en kon van tijd tot tijd familieleden ontvangen. Hij zit nog. Sukarno, Nasser en Chou En-lai hielden ondanks het vervallen van de conferentie een kleine ná-top in Caïro.

Ook Kwame Nkrumah zou in 1965, terwijl hij zich in Azië bevond, door militairen worden afgezet. In Brazilië was het jaar tevoren, in 1964, een ander produkt van de Amerikaanse cia aan de macht geholpen, Emelio G. Medici. Het valt bij deze staatsgrepen in alle delen van de wereld op, dat dikwijls voormalige militaire attachés in Washington D.C. op de hoogste posten bij machtsovernamen in Derde Wereld-landen opduiken. Medici in Brazilië. Lanusse in Argentinië. Kolonel Sutikno, als privé-secretaris van Suharto in 1966 in Djakarta. De Nasution-groep van Indonesische generaals had Ujeng Suwargana maandenlang in de Amerikaanse hoofdstad gestationeerd. Prins Norodom Sihanouk schreef een boek over zijn persoonlijke oorlog met de Amerikaanse cia. Over Latijns-Amerika zouden lijvige rapporten samen te stellen zijn: over Amerikaanse subversieve spionageactiviteiten en directe inmenging aan de hand van geperfectioneerde gangsterpraktijken, van Cuba tot Chili.

4. De Volkskrant, 4 september 1973, berichtte dat Fidel Castro in Georgetown het monument bezocht voor de oprichters van de groep van landen van de derde wereld, Tito, Nehru, Nkrumah, en Nasser. God mag weten waarom Sukarno, de eigenlijke stichter van de Afro-Aziatische gedachte niet werd genoemd.