Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Djakarta - 1 oktober 1965 (3)

Sukarno was in 1965 op volle toeren bezig om de massa van zijn volk tot een verhoogd bewustzijn, tot het ontwikkelen van eigen creatieve krach-

[p. 246]

ten en energie op te vijzelen. Hij trachtte het verder ontwikkelen en moderniseren van de Indonesische samenleving te bewerkstelligen. Ook Gamal Abdel Nasser stelde in zijn Philosophy of the Revolution,^1.: Ieder land op aarde ondergaat twee revoluties: de politieke revolutie, waarbij het recht tot zelfbeschikking wordt teruggenomen, hetzij van een opgedrongen despoot hetzij van het verwijderen van een agressief leger, dat zonder toestemming het vaderland heeft bezet. De tweede revolutie is een sociale omwenteling, waarbij de klassen in de maatschappij onderling strijden totdat rechtvaardigheid voor alle burgers zal zijn verkregen en de levensomstandigheden zich zullen hebben gestabiliseerd.’

Dit soort uitspraken zei Amerikanen niets. Men had in Washington precies een even gruwelijke pest aan Nasser als aan Sukarno, of de hele groep van Afro-Aziatische leiders, die in Bandung en Belgrado bijeen kwamen om een eerste stap te doen naar een gezamenlijk front tegen wat Harvard's Noam Chomsky eens heeft omschreven als de ‘verachtelijke houding’^2. van de rijke club van landen jegens de Derde Wereld.

Zonder in een dissertatie te vervallen over de rol van de media in deze deplorabele situatie, moet gewezen worden op de primitieve programmering en het dikwijls pover ‘ingelicht’ zijn van de gangmakers in de rijke club van landen. Dit gold betreffende Indonesië beslist niet alleen voor Den Haag. Ik herinner mij een fraai voorbeeld van een verachtelijke uitspraak door een zuidelijk lid van het Amerikaanse Congres gedaan, die op 17 juni 1962 verklaarde: ‘Ik zou nog liever met een ratelslang uit Texas te maken hebben, dan met een communist. Vergeleken bij iedere echte communist was Adolf Hitler een padvinder.’

Het enige wat in de v.s. nodig was om de publieke opinie achter een ingrijpen door de cia, met mensen, dollars, of bommenwerpers in Indonesië te krijgen, was juist om wat onder Sukarno's leiding gebeurde als een links en communistisch gerichte revolutie af te schilderen, want dan ging men er immers mee akkoord dat een contra-revolutie ten koste van miljarden werd ontketend en bevorderd?

Ambassadeur Howard P. Jones en onder-minister van Buitenlandse Zaken, Roger Hilsman geven in hun memoires tal van voorbeelden, waarbij leden van het Amerikaanse Congres zich de meest onzinnige uitspraken over Sukarno permitteerden. Zo stelde de republikein, William S. Broomfield in het Congres, dat Sukarno ‘een despoot’ was, ‘een Hitler’, en ‘een internationale jeugd-delinquent’. Broomfield legde deze verklaring nog liefst af in de commissie voor Buitenlandse Zaken van het Huis van Afgevaardigden, de Amerikaanse Tweede Kamer. De Haagse fabeltjes-vertellers hadden bepaald steun elders in de westerse wereld.

Er was beslist reden te over om Bung Karno voor de gang van zaken in Indonesië vooral ná 1959 in verscheiden sectoren te bekritiseren. Hij nodigde tot kritiek uit. Hij gaf de voorkeur aan een woordenstrijd, een fair twistgesprek. Maar waarom moest een republikeinse senator, Peter Dominick in de Amerikaanse senaat Sukarno een ‘bandiet’ noemen? Waarom moest de democratische senator Wayne Morse^3. zeggen: ‘Sukarno is een corrupte man, die in éen bed met de communisten zou liggen, wanneer Amerikaanse dollars hem hier niet van af zouden houden!’ Morse

1. Gamal Abdel Nasser, Philosophy of the Revolution. Book I, Mondiale Press, Cairo.

2. Noam Chomsky, Problems of Knowledge and Freedom. Fontana/Collins 1972. Pagina 55.

3. Overigens anderzijds een ijverige senator, met wie ik geregeld in contact heb gestaan in verband met mijn reizen naar Cuba, toen hij voorzitter van de Senaatscommissie voor Latijns-Amerika was.

[p. 247]

stelde Bung Karno als een kameleon voor. De Amerikaanse pers drukte al die onzinnige verklaringen in vette koppen in de kranten en de publieke opinie dreef in de Verenigde Staten steeds verder van de werkelijke toestand af. Geen wonder, dat vele niet beter wetende Amerikanen dikwijls hun regering bij het organiseren van misdaden elders in de wereld steunen. Men wordt jaren lang van te voren gehersenspoeld. Alles wat Sukarno deed of zei werd eigenlijk door de meeste westerse media stelselmatig en opzettelijk verdraaid.

Toen hij bijvoorbeeld in het bijzijn van ambassadeur Howard P. Jones^4. uitriep: ‘Loop naar de duivel met Amerikaanse dollars!’ rapporteerde de Amerikaanse pers, dat de Indonesische president de ambassadeur letterlijk had bedreigd. Jones ontkende dit later in zijn memoires: ‘Met al zijn fouten was Sukarno er echt de man niet naar om opzettelijk de vertegenwoordiger van een andere mogendheid in verlegenheid te brengen.’^5.

De rol van een belangrijk deel van de Amerikaanse pers, een land dat nog altijd bezaaid is met Telegrafen en achtergebleven ultra-rechtse commentatoren, kan bij de behandeling van Indonesië en Sukarno als primitief worden omschreven. Zo berichtte Robert Ruark, een invloedrijk scribent over Bung Karno: ‘Deze gemene, kleine man, die op slinkse manieren aan de macht wist te komen, die met eerbetoon in ons land en op het Witte Huis werd ontvangen, zoals wij steeds weer aan de macht gekomen bus-chauffeurs begroeten in een vlaag van wonderlijke onzin, dat wij dan het recht van zelfbeschikking noemen.’

De Philadelphia Inquirer, een illuster dagblad uit Pennsylvania, waarvan de hoofdredacteur door president Nixon tot ambassadeur in Londen werd benoemd, dit volgens de corrupte Amerikaanse praktijk, dat rijkaards, die belangrijke geldschenkingen aan de partij doen, beloond zullen worden met dergelijke posten, stelde, dat Sukarno alléen maar kans had gezien staatshoofd van Indonesië te worden, ‘omdat de Amerikanen hem daarbij steun, lees dollars, hadden geschonken.’ Polybius waarschuwde reeds vele jaren voor de christelijke jaartelling, dat schrijvers al genoeg fouten maakten uit ‘onwetendheid’. Hij hoopte, dat historici daarentegen zouden vermijden iets te melden, dat in strijd met de feiten zou zijn.

Ambassadeur Zairin Zain werd eens zo boos over de schandalige teksten in Amerikaanse kranten, dat hij tegen journalisten in Washington uitriep: ‘U kunt het oneens zijn met ons, maar u hebt niet het recht ons te beledigen. U vertegenwoordigt een machtig en rijk land, maar dat geeft u niet het recht ons staatshoofd aan de hand van onwaarheden te belasteren en beledigen.’

In zijn biografie zei Sukarno tegen mevrouw Adams, dat toen hij zijn ideeën over Demokrasi Merpimpin ontvouwde, de Amerikaanse pers hem onmiddellijk bestempelde als ‘een vette communist’. Tegenover Louis Fischer beklaagde Sukarno zich over een omslag-artikel in Time^6. en zei: ‘Ik zal er geen commentaar op geven, maar zeg mij, Louis, waarom schilderen zij mij als een monster af?’^7. Voor mij is het dikwijls maar al te duidelijk, waarom westerse media een dikwijls verfoeilijke reputatie in de rest van de wereld hebben. Er wordt maar raak gedrukt, waar of niet waar, waarbij de waarheid wordt opgeofferd aan de verkoop van het

4. Op 25 maart 1964.

5. Indonesia: A Possible Dream. Idem, pagina 322.

6. Time, 10 maart 1958.

7. The Story of Indonesia. Idem, pagina 150.

[p. 248]

nummer of koude oorlog-belangen. Hierbij moet eraan worden herinnerd, dat de fameuze uitspraak dat waarheid het eerste slachtoffer bij ‘oorlog voeren’ alleen maar een cliché is geworden vanwege de juistheid van die uitspraak.

In de vijftien jaar dat ik in Amerika woon is mij voortdurend bij gesprekken met collega's op het hoofdkwartier van de Verenigde Naties of in Washington opgevallen, dat de meeste van hen onjuiste artikelen schrijven, omdat zij gedurende hun carrière te weinig mobiel op globale schaal zijn geweest. Men heeft te weinig praktijkervaring. Iedere journalist, die gedaan zou hebben wat ik deed, in Rome op Sukarno af stappen en naar Indonesië reizen, zou op den duur over deze onderwerpen hebben moeten gaan schrijven zoals ik doe. De senatoren Morse of Dominick, de journalist Ruark, praatten anderen na, die er belang bij hadden onware vertelsels te doen circuleren. Voor het overgrote deel is wat ik deze jaren over Sukarno of Indonesië heb gelezen danook onwaar.

‘Waar komen juiste (correcte) ideeën vandaan?’ schreef Mao. ‘Vallen zij uit de lucht? Nee. Zijn zij een onverbrekelijk deel van ons denken? Nee. Zij vinden hun oorsprong in sociale ervaringen uit de praktijk en alleen daar. Zij ontstaan uit drie verschillende soorten van sociale praktijk: de strijd om produktie: de klassenstrijd en het wetenschappelijk onderzoek. Het is de mens als sociaal wezen, dat zijn denken bepaalt.’^8.

Voilà. Ook van dit denken en redeneren hadden elitaire Congresleden en journalisten in het politiek prollerige Amerika geen kaas gegeten. Voor hen waren Sukarno, Nasser, Nkrumah, Ben Bella, Castro, Goulart, Allende, of de goede Sihanouk, rode despoten, ergere boosdoeners dan Hitler, fellow-travellers van het internationale communisme, die zonder verwijl ondermijnd en liefst weggewerkt dienden te worden. Het verbaasde mij danook niet meer om ons nationale orakel in buitenlandse wijsheid, mr. G.B.J. Hiltermann, na terugkeer uit Peking, negen jaar te laat, op de televisie te horen zeggen, dat Norodom Sihanouk een vreemd en gek mannetje was dat aan een ondefinieerbare ziekte zou lijden. Had de laatkomer Hiltermann soms ook tien dagen vergeefs in Peking op de gang gewacht om de moedige Sihanouk te spreken te krijgen, zoals hij indertijd Sukarno in Rome ‘misliep’? Het is Washington en de cia in eerste instantie aardig gelukt de meeste van de ‘folkwar’ leiders in de Derde Wereld afgezet te krijgen. Amerika heeft zeker de klad weten te brengen in de verwoede pogingen van Sukarno en anderen om de nefos-landen in éen hecht blok bijeen te brengen. Al is het Cambodiaanse cia-avontuur op het moment dat ik deze reportage schrijf nog allerminst beslist. Pnom Penh is door de Rode Khmer omsingeld en de terugkeer van Sihanouk is denkbaar. Oh wee, de dag, waarop om met Noam Chomsky te spreken, het ‘ongegeneerde, misdadige, onrechtvaardige ingrijpen’ van de rijke club van vaderlanden elders in de wereld zich zal wreken! Eens zullen de werkelijke rekeningen worden vereffend! Nu concentreren Washington en de cia zich nog op het wel of niet veroveren van Saigon, Vientiane of Pnom Penh. In het jaar 2.000 zal de planeet drie maal zoveel armen als rijken tellen. Dan zullen de 4,5 miljard mensen in de landen van de Bandungen-Belgrado-groep een gemiddeld jaarlijks verbruik van 300 dollars per

8. Mao Tse-tung, Where Do Correct Ideas Come From? Foreign Language Press, Peking, mei 1963.

[p. 249]

persoon hebben. De bevoorrechte landen zullen in het jaar 2.000 twintig tot dertig maal zoveel opmaken en verkwisten dan de arme landen, de ontwikkelingslanden. Dit zijn de vraagstukken, waar Washington en de cia zich dringend mee zouden moeten bezig houden, want, en dat vergeten de Amerikanen, er is, zoals men in India zegt, maar éen waarheid, ook al geeft men haar duizend namen!