Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

Kuala Lumpur - 5 oktober 1964 (2)

Brian Crozier, die op het omslag van zijn boek liet zetten, dat zijn verhaal handelde over de ‘explosieve ambities van een lokale “boy”, ‘Sukarno, schreef dat de Bung ervan droomde een keizerrijk in Zuidoost-Azië te stichten. Daarom hing in Sukarno's werkkamer op het paleis een levensgrote kaart van het oude Javaanse rijk van Madjapahit^1. waar delen van de Filippijnen, Maleisië, Nieuw-Guinea en omliggende eilanden toe zouden hebben behoord. In echtheid hing in Bung Karno's kamer een prachtig schilderij van een episode uit de Ramayana,^2. waarin de moedige strijder Hanoman de kwade boosaardige Rahvana neervelt, een schilderij waar nu Suharto onder prijkt,^3. alsof het zijn idee was.^4.

In werkelijkheid interpreteerde Bung Karno het tot stand komen van de Maleisische Federatie aan de poorten van Indonesië, als een verkapte vorm van westers kolonialisme en imperialisme. Als een affront voor China en Indonesië. Hij opende meteen diplomatieke betrekkingen met Noord-Korea, Noord-Vietnam en het Zuidvietnamese Bevrijdingsfront. Indonesië begon zich in reactie op deze provocaties in de richting van nauwere banden met de anti-imperialistische krachten in Azië onder leiding van Peking te bewegen. Robert F. Kennedy, opnieuw in samenwerking met ambassadeur Zairin Zain, deed in 1964, ditmaal in opdracht van president Lyndon B. Johnson,^5. een bemiddelingspoging. Hij reisde naar Tokio voor een ontmoeting met Sukarno, ging naar Maleisië en Cambodja, waar hij sprak met prins Norodom Sihanouk, die overigens net zo over de situatie dacht en denkt als Sukarno,^6. kwam opnieuw naar Djakarta, en bereikte inderdaad een staakt-het-vuren in de Ganjang (verpletter) Malaysia-campagne van Indonesië. Het bestand zou niet lang standhouden. Volgens ingewijden kwam het onder druk van het Indonesische leger zelf tot stand. De Maleisische confrontatie is zeker niet een particuliere hobby van Bung Karno geweest, die een nieuwe buitenlandse provocatie zou hebben gezocht als afleidingsmanoeuvre voor allerlei binnenlandse problemen. De confrontatiepolitiek tussen Indonesië en Maleisië werd 1 januari 1965 een voldongen feit. Bung Karno stelde een speciaal commando in voor de strijd tegen Maleisië, de Dwikora-campagne,^7. en benoemde generaal Suharto, die commandant van Trikora, de bevrijding van Irian-Barat was geweest, tot plaatsvervangend commandant van Kolaga. Vice-luchtmaarschalk Omar Dhani van de arli zou commandant van de operatie zijn.^8.

1. Madjapahit, 1294-1478: zie ook Prof. B.H.M. Vlekke, Nusantara, A History of Indonesia. Idem, pagina 445.

2. Hindu: episch heldendicht.

3. Zie The Smiling General, autobiografie, foto waar het boek mee opent. Sukarno's rijk gevulde boekenkasten zijn eveneens in de door Suharto overgenomen werkkamer achtergebleven.

4. Brian Crozier, South-East Asia in Turmoil. Penguin Special, Baltimore, Maryland 1965, Hoofdstuk 4: ‘Sukarno's Dream of Empire’, pagina 146-160.

5. President John F. Kennedy was immers op 22 november 1963 in Dallas, Texas vermoord en door vice-president Lyndon B. Johnson ogevolgd.

6. Zie prins Norodom Sihanouk, My War with the cia. Pelican Original, 1973. Nog onlangs (in 1973) zei Norodom Sihanouk in een t.v.-interview onder meer: ‘Ik heb nog liever met communisten, die zich als heren gedragen te maken, dan met gangsters uit Amerika, die zich als heren voordoen.’ Dit mede naar aanleiding van Nixon's bombardementen op Cambodja, in strijd met alle internationale gebruiken en in strijd met de wil van van het Amerikaanse Congres zelf.

7. Dwikora: Dua Kommando Rakjat.

8. Zie The Smiling General. Suharto's biografie, door O.G. Roeder, Gunung Agung Ltd., Djakarta, 1969. Pagina 135. Hierbij wordt opgemerkt dat Sukarno's autobiografie verscheen in 1965, nadat hij twintig jaar president van Indonesië was geweest; Suharto kwam een jaar na zijn troonsbestijging op de markt met een verhaal.

[p. 228]

5 oktober 1964 landde ik, na een bezoek aan het strijdtoneel in Zuid-Vietnam,^9. in de Maleisische hoofdstad. Er hing duidelijk een sfeer in die stad, zoals die in 1945, vóor de Indonesische onafhankelijkheid, in Batavia moet zijn geweest. Kuala Lumpur ‘stonk’ naar imperialisme.

Ik ontmoette onder anderen de minister van Voorlichting, de heer Euche Senu Bin Abdul Rahman. Hij verzekerde mij, dat gevreesd werd, dat het Indonesische argument bij de overname van Nieuw-Guinea opnieuw gehanteerd zou worden bij een aanval op Noord-Borneo of misschien Malakka zelf. De Indonesische ambassadeur, luitenant-generaal Gusti Djatikusomo zou reeds in een geheime operatie onder de codenaam Zeus tientallen Indonesische agenten via Singapore binnen hebben gebracht. ‘Peking schaart zich openlijk aan de zijde van Sukarno,’ aldus de minister. ‘Dit doet de onzekerheid bij ons toenemen.’

Bij nader onderzoek waren er inderdaad aanwijzingen dat ambassadeur Djatikusomo, reizend op diplomatiek paspoort no. 106101, afgegeven op 6 april 1963 in Djakarta, de leider van een gigantisch spionagekomplot was. Hij zou tot in Moskou, de Verenigde Staten, Brussel en Bangkok, overal waar hij zich bevond, door westerse agenten zijn geschaduwd. De regering van Maleisië scheen gedetailleerd van het Indonesische komplot op de hoogte. Bovendien bleek ook Werner Verrips bij de kwestie Maleisië te zijn betrokken. Hij reisde herhaaldelijk naar Londen op en neer en beklaagde zich erover, op een bepaald moment de toegang tot Heathrow Airport te zijn ontzegd. Generaal Parman, hoofd van de Indonesische leger-inlichtingendienst heeft mij dit overigens bevestigd: hij had verscheidene ontmoetingen met Verrips in Londen gehad, ook in verband met Maleisië.

9. Op 7 oktober 1964 woonde ik een belangrijke militaire operatie in de omgeving van Can Tho, in de Mekong-delta bij, wat mij het soort bange uren bezorgde, als wij in de Duitse bezetting hadden gekend.