Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

[p. 109]

Ankara - 24 april 1959 (2)

Gedurende 1959 vervolgde Sukarno zijn rondreis naar landen die ‘nieuw’ voor hem waren. Terwijl anderzijds ook Indonesië en Sukarno meestal onbekend waren voor de grote massa van landen die werden bezocht. Voor Sukarno Bung Karno waren die reizen op de allereerste plaats vlagvertoon. De president besefte maar al te goed, dat Indonesië als ‘jong’ land grootdeels nog onbekend was in de wereld. ‘Wij zijn “obvious”,’^1. zei hij tegen William Stringer van de Christian Science Monitor. ‘Wij zijn geen klein landje ergens in een vergeten hoek van de wereld. Wij zijn een belangrijk land, zowel geografisch, politiek als economisch.’^2.

Zo herinner ik mij een incident in de lobby van het Grand Hotel in Florence, tijdens Sukarno's staatsbezoek aan Italië in juni 1956. Omringd door hoogwaardigheidsbekleders en personen uit het presidentiële gezelschap, stond de president van Indonesië in uniform in de hal, toen hij door twee Amerikaanse toeristen uit Hollywood, Californië werd benaderd.

‘Wie bent u?’ vroeg de man die met vakantie in Europa was. ‘Ik ben president van Indonesië,’ antwoordde Bung Karno. ‘Where the heil is that?’^3. riep de Amerikaan verbaasd uit. ‘Vraagt u het hem maar,’ zei Sukarno geïrriteerd naar mij wijzend.

In april 1959 zou Sukarno een staatsbezoek aan Turkije brengen. In overleg met de groep-Rijkens reisde ik naar Ankara. Contacten, ook die van Emile van Konijnenburg, waren enigszins vervaagd na de scherpe Indonesische boycot tegen Nederland van december 1957. Ik zou op verkenning uit gaan.

De Turkse regering bood een lunch aan in het Ankara Palas Hotel.^4. Sukarno en de ministers Subandrio en Chaerul Saleh zaten met president Bayar, premier Menderes en minister van Buitenlandse Zaken Zorlu op een podium, terwijl de gasten vóor de maaltijd een drankje werd aangeboden. Terwijl ik bij die gelegenheid stond te praten met de Sowjet-ambassadeur en de correspondent van de New York Times, Jay Walz, kwam de Ambonese adjudant van Bung Karno, kolonel Nanlohy mij halen. Hij salueerde en zei: ‘Wilt u meegaan naar Bapak.’ Sukarno had mij tussen de gasten opgemerkt. In een volle zaal met honderden gasten betrad ik als enige het podium en werd door Bung Karno aan diens Turkse gastheren voorgesteld.

De president vroeg vrijwel onmiddellijk naar Van Konijnenburg en zei: ‘Komen jullie maar allemaal naar Kopenhagen als ik volgende maand in Denemarken ben. Breng ook je vrouw mee, dat ik haar eens kan ontmoeten.’^5.

In de zaal van het Ankara Palas was die vroege middag een andere Nederlander, de heer Hagenaar aanwezig, die vroeger het koninkrijk in Djakarta had vertegenwoordigd en thans ambassadeur in Turkije was. Hij heeft zien gebeuren wat hierboven werd beschreven. Ik vroeg mij af of ook hij Den Haag zou informeren, dat mijn aanwezigheid tot onvaderlands gedrag had geleid.

1. Een feit, is in het oog springend, duidelijk.

2. Interview van 15 januari 1959.

3. Waar ligt dat land in godsnaam?

4. Op 25 april 1959.

5. In 1957 trouwde ik met Frieda Westerman, van wie ik in 1960 ben gescheiden.

[p. 110]

Aan de heer Tamzil, toen chef van het protocol, had ik namens de groep-Rijkens een aantal nieuw in Nederland verschenen boeken overhandigd om aan Sukarno te geven.

Ook het toen pas verschenen Het Akkoord van Linggadjati van professor Schermerhorn was hierbij.

Het Duitse persbureau zette naar aanleiding hiervan een telegram op zijn net, dat de volgende dag op de voorpagina's van de Indonesische bladen prijkte: dutch present sukarno with memoirs,^6. ‘Istanbul, maandag - President Sukarno ontving tijdens zijn verblijf in Ankara de memoires van een voormalige Nederlandse premier als een geschenk van Nederlandse industriëlen. Dit en het feit dat Sukarno Oltmans als vriend behandelde tijdens een officiële lunch, aangeboden door premier Menderes, trok in diplomatieke kringen in de Turkse hoofdstad sterk de aandacht, temeer omdat de Indonesische president tevoren in een redevoering voor het Turkse parlement de Nederlandse politiek in Nieuw-Guinea scherp had veroordeeld,’ aldus het persbureau Deutsche Presse Agentur.

6. Times of Indonesia van 28 april 1959, voorpagina.