Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist
(1973)–Willem Oltmans–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 95]
| |
grootste aantal’, houden steeds meer psychologen, gedragsdeskundigen, politieke wetenschappers, filosofen en futurologen zich met de verschijnselen rond het niet-functioneren van westerse democratische politieke systemen bezig. De politieke filosofe, Hannah Arendt noemde de Amerikaanse democratie in de zeventiger jaren een ‘levend sprookje’. Politico-loog Hans Morgenthau gaf toe, dat meerderheidsregeringen een situatie schiepen, waarin de mens impotenter, en machtelozer was om eigen regering of haar beleid te beïnvloeden dan 150 jaar geleden. Harvard University's psycholoog B.F. Skinner heeft voorspeld, dat de Westerse cultuur mogelijk ten onder zal gaan, om te worden vervangen door meer gedisciplineerde regeringssystemen, zoals bijvoorbeeld dat van China. Westerse democratieën, met hun parlementaire systemen, functioneren in feite al lang niet meer op basis van meerderheidsbesluiten. De problemen waar regeringen zich voor geplaatst zien zijn zo alomvattend en gecompliceerd dat de doorsnee stemgerechtigde geen begrip heeft, of kan hebben, over de werkelijke situatie en haar achtergronden. Ook Westerse commentatoren en journalisten hebben reeds een dosis ‘geleide democratie’ aanbevolen. C.L. Sulzberger schreef in de New York Times ‘Geleid door een krachtig en met enige verbeelding uitgevoerd leiderschap, zou democratie wellicht uit het slop van eindeloze debatten kunnen geraken.’ Tad Szulc: ‘Misschien is een scheut dictatuur achteraf bezien nog niet zo'n slechte zaak. Terwijl natuurlijk niet uit het oog mag worden verloren, dat macht corrupteert en absolute macht absoluut corrupteert.’ Guy Wint ging nog een stapje verder: ‘Het communisme zou wel eens de kruk kunnen blijken waarmee de gewonde jeugd van Azië zich naar de moderne wereld helpt.’ Zal het Oosten, of de Derde Wereld het kapitalistische stadium van maatschappij-ontwikkeling overslaan of verlaten en van een pre-kapitalistisch produktieproces in een socialistische vorm van produceren en organiseren terecht komen? Terwijl minstens 50 miljoen arbeiders in India in stoïcijnse gelatenheid op werk wachten, zet de regering in Peking iedere man, vrouw en kind in de Volks Republiek aan het werk op een wijze, dat men soms in het andere uiterste schijnt te vervallen. Sommige waarnemers zijn van mening dat in India de klok op vijf voor twaalf staat, althans wat het slagen van de democratie als staatsvorm in het grootste ontwikkelingsland in de ‘vrije wereld’ betreft. Zal Westerse democratie, als politiek systeem bewijzen beter in staat te zijn aan de menselijke, sociale en economische behoeften van de Derde Wereld te voldoen, dan het totalitaire of socialistische systeem van regeren? De Amerikaanse diplomaat Chester Bowles waarschuwde: ‘Het is werkelijke waanzin, om aan de kracht van de communistische oproep aan verbitterde, verarmde massa's voorbij te gaan, die op drastische maatregelen wachten, opdat beter voor hun voedselvoorziening zal worden gezorgd, die naar scholen hunkeren of klinieken dringend nodig hebben, en die zich betrokken zouden willen voelen bij de groei van onze complexe, moderne wereld.’Ga naar eindnoot1. Nikita Khrushchev zei het anders: ‘De volkeren van de ontwikkelingslanden zullen door hun magen worden overtuigd.’ Dat Sukarno zich met deze vragen in de vijftiger jaren ernstig bezig- | |
[pagina 96]
| |
hield werd inmiddels door de geschiedenis bewezen een logische en zeer dringende aangelegenheid te zijn. Maar zoals Siddhartha waarschuwde, wijsheid is niet over te brengen. ‘De wijsheid die een wijs man tracht over te dragen klinkt bijna altijd onwijs,’ schreef Herman Hesse. De Amerikaanse pers, zelfs gezaghebbende bladen als de New York Times en New York Herald Tribune, berichtten vrijwel onmiddellijk in 1957 dat Bung Karno na zijn reizen naar de Sowjet-Unie en China visioenen van een rode Indonesische Volks Republiek voor ogen stonden. Evenals in Den Haag heeft het ook in Washington wel zeer lang geduurd voor men ná de Tweede Wereldoorlog enigszins begreep welke gigantische slag er in de Derde Wereld om de harten en magen, en misschien meer nog, het toekomstig denken van een paar miljard mensen werd gevochten. Amerika bleef onverstoord wapens, spionnen, scheepsladingen dollars, en in het geval van Korea en Vietnam honderdduizenden soldaten, zenden. Wat Azië boven alles werkelijk nodig had was wijsheid, raad, advies, hulp om zoals Bung Karno bezig was in die nadagen van het Westerse kolonialisme en imperialisme in een ontredderd Azië te komen tot een gezamenlijk formuleren van een nieuwe waarheid. Een nieuw systeem bij het regeren van een ontwikkelingsland Indonesië, waar deze nieuwe natie haar voordeel mee zou kunnen doen bij het oplossen van de geheel onvergelijkelijke problematiek, waar ontwikkelde landen zich voor geplaatst zagen onmiddellijk na de bevrijding in de veertiger en vijftiger jaren. Maar nee. Voor Amerikaanse congresleden en Haagse parlementariërs was iedere oplossing die in strijd was met in het westen geldende normen en maatstaven automatisch verraad aan de democratie, en collaboratie met het internationale communisme. Zo typeerde Donald Weatherbee de door Sukarno ontwikkelde theorie van ‘Geleide Democratie’ als ‘primitief totalitarianisme.’ Men begreep het niet. Men wilde het niet begrijpen. |
|