'Tell me who your friends are...'

[p. 166]

Bart Spring in 't Veld

Met Bart in de conferentiezaal in Baghdad

Bart (26), de eerste winnaar van het televisieprogramma Big Brother, zocht in 2002 contact. Hij wilde journalist worden. ‘Teach me,’ zei hij en dat meende hij, dat was me duidelijk. Ik vroeg hem dus in mei om als fotograaf mee naar Bagdad te gaan. Hij woonde mijn gesprek met vice-premier Tariq Azis bij en nam er uitstekende foto's van. Die reis werd één van de plezierigste journalistieke reizen ooit. Aanleiding een stap verder te gaan en voor september serieus met een privéstudie journalistiek te beginnen. Intussen stelde hij voor de ‘Fortuijn van Oostenrijk’, Jorg Haider, te gaan interviewen. We vlogen in augustus naar Karinthië. Maar deze reis werd een keerpunt. Hij had blijkbaar de nacht tevoren nauwelijks geslapen. Hij nam foto's maar viel voortdurend in slaap. Bij het overstap-

[p. 167]

pen in Wenen bleek hij zijn paspoort en ticket verloren te hebben. Het was voor mij een ommekeer in de aanvankelijke overtuiging dat hij de tijd waard zou zijn met het aangeven van een richting in de journalistiek. Dat lukt niet met doorzakken in de kroeg, om 06:00 uur naar bed gaan en alleen na het roken van een stickie te kunnen slapen. Ik schortte om die reden het plan voor september voorlopig op. Dit kwam hem slecht uit. Hij had alle voorbereidingen getroffen naar Amsterdam te verhuizen. Vandaar dat hij me hier neerzet als onbetrouwbaar. Maar, na hem beter te hebben leren kennen, en vooral na een beangstigende botsing over een waarheid als een koe, waarbij ik dacht dat hij me zou aanvliegen - en daarin ben ik dus geen match voor hém - realiseerde ik me met mijn aanbod vergist te hebben. Dat spijt me, zoals ik ook zijn moeder liet weten.

Ik blijf er bij dat Bart een meer dan uitstekende journalist zou kunnen zijn. Maar ik vrees dat eerst vier jaar militaire dienst, gevolgd door de waanzin fall-out van Big Brother, een soort shake-up in zijn leven hebben veroorzaakt, die eigenlijk op psychoanalytische wijze bestreden zou moeten worden. Ik voel me onveranderd zeer bij zijn welzijn en lot betrokken. Zo zelfs, dat ik hem heb gevraagd tussen andere vrienden, die ik vele tientallen jaren ken mee te schrijven, ook al kennen wij elkaar pas negen maanden. Ik deel ook de mening van Guido den Aantrekker van Story, die me tenslotte aan Bart voorstelde dat hij ‘een gouden knul’ is. Ik blijf op beter tijden hopen. Hij is nog jong en de wereld ligt voor hem open.

Bird of Paradise

In 2002 was ik twee keer in Bagdad, met Willem Oltmans. De tweede keer was er ook een cameraploeg van het nos-programma nova mee. Interviewer Tom Kleijn zei over Oltmans: hij is een loose canon, een Bird of Paradise.

Denk daar eens over na.

Paradise, een hemelse plaats. Zo moet the Garden of Eden eruit hebben gezien. Weelderige bomen, prachtige kleurrijke bloemen, vogels met bonte verenpakken. Een oase van groen en geur, en daar ergens tussenin, aan een tafeltje van witgelakt hout, zit Willem. In alle rust en eenvoud (jeans, grijs T-shirt, witte gympen) schrijft hij aan zijn dagboeken, of een brief aan een voormalig staatshoofd, of een korte reminder aan mijzelf. Ik zie hem helemaal zitten. Hoofd iets opzij, ganzenveer in de aanslag, blik op oneindig. Dan vloeit

[p. 168]

de energie van anderhalve kilo grijze massa in een gecontroleerde move naar de rechterhand. Een mengeling van feit en fictie, van Engels en Nederlands vindt vorm op het papier. Terwijl de inkt in duidelijke patronen uit de veer vloeit, formuleert de oude meester reeds zijn volgende gedachten.

Een tijger landt op de stoel tegenover hem. Post.

Bijen zoemen langs de struiken, tussen de bomen loert een roze eenhoorn naar Willem's open plek in paradise.

Willem leest het kattebelletje, zucht en vloekt zachtjes. Als de dagelijkse waarheid het magische moment verbreekt, wankelt en valt de surrealistische omgeving.

De bomen worden boekenkasten, de bijen zoemen samen en vormen samen de zoemende airco. De eenhoorn houdt lang stand, maar ook hij kan niet op tegen de werkelijkheid, zoals een sneeuwpop geen partij is voor de zomer. Een foto van Peter is wat er overblijft. Waar zojuist een tijger met een opgerold perkament zat, ligt nu slechts een enveloppe van de advocaat.

Geluiden uit de straat sijpelen door tot in de werkkamer van Willem. Het moment is voorbij, de paradijsvogel zucht nog maar eens. Gewoon, voor de lol, zoals hij meer dan eenmaal teleurgesteld kan zijn over hetzelfde voorval.

Willem Oltmans, een asielzoeker in eigen land - dwarsgezeten en doodgezwegen.

Ik heb alles mee gehad. Jong, sterk, financieel gevuld op m'n drieëntwintigste. Maar zelden serieus genomen, behalve door Willem (in de vaktechnische zin van het woord). Hij blijft voor mij een bird of paradise, een hartenaas tussen eenenvijftig schoppenboeren. Een aparte man, soms hard, soms achterdochtig en nooit te vertrouwen, maar altijd mijn vriend.

Bart Spring in 't Veld