'Tell me who your friends are...'

[p. 35]

Toon Quarles

Jhr. A.A.A. Twiss Quarles van Ufford ken ik sinds zijn veertiende jaar. Hij woonde op een buitengoed in Groenekan en had een oudere broer en zuster, John en Louise, die we in de oorlogsjaren ook dikwijls zagen. Toon speelde op De Horst bridge met mijn grootmoeder als partner tegen mijn moeder en mij. Er bestaat geen twijfel over, dat de vriendschappen uit je jeugd ook zestig jaar later de waardevolste blijken te zijn. Onlangs vertelde hij een anekdote. In de jaren vijftig voerden hij en ik een gesprek met mijn grootmoeder Poslavsky in Zeist. Ik zocht weer eens een baan. Zowel mijn grootmoeder als Toon waren zeer anti Sukarno, zoals de meeste landgenoten, terwijl ik juist met hem bevriend was. Het onderwerp van gesprek belandde bij de vraag wie ik om een brief van aanbeveling kon vragen voor een nieuwe baan. Toon herinnerde zich vijftig jaar later dat mijn grootmoeder had gezegd, ‘Wim, vraag een aanbeveling aan Sukarno.’

Toon huwde Marlene Stans en kreeg een buitengewoon charmante en intelligente dochter. Zij is inmiddels ook getrouwd. Hij is grootvader. Hij werkte als econoom in een managementfunctie bij Philips en hield zich jarenlang met Latijns Amerika bezig. Nadat mijn ouders waren overleden heb ik jarenlang oudejaarsavond bij Toon en Marlene doorgebracht, die zich erom bekommerden, dat ik alleen was. Ook Toon dacht dat mijn proces tegen de staat niet te winnen was. In dit opzicht was het inderdaad een eenzame strijd tegen de staat, omdat geen van mijn naaste vrienden in een gunstige afloop geloofden.

Hoe Willem Oltmans 50 jaar geleden journalist werd.

Toen ik Willem in 1944 in Bosch en Duin leerde kennen had hij zojuist zijn eindexamen hbs-a in zijn zak. Om vrijheidstelling voor de Arbeitseinsatz te krijgen werd hij prompt weer scholier. Het werd een bewogen nieuw schooljaar, waarin op De Horst veel werd gemusiceerd. Hij beleefde ook andere avonturen, zoals een voedseltocht naar Almelo op de fiets als ‘dame’ vermomd, wat hem klaarblijkelijk goed afging. (Ik maakte die tocht deels samen met ons

[p. 36]

buurmeisje, freule Cila Schimmelpenninck, waarover de details staan in Memoires: 1925-1953, In den Toren, Baarn, 1985).

Het valt te begrijpen dat er voor het gewone schoolwerk in oorlogstijd weinig tijd over was. Maar alles liep op rolletjes. Toen de bevrijding kwam werd door rector J.A. Vor der Hake aan Willem het eindexamen hbs-b uitgereikt en met twee middelbare school diploma's op zak ging onze held de wijde wereld in. Zonder komische voorvallen zou Willem Willem niet zijn. Gedreven door vaderlandsliefde meldde hij zich aan als marinier. Al gauw bleek Willem de maarschalkstaf toch niet in zijn ransel te hebben. Hij stond weer op straat met een ruim uitgemeten soldij op zak, die hij zonder meer doorgaf aan een collega marinier (Die het geld nodig had om te trouwen). Na weer een jaar van veel muziek maken ging hij het nieuwe seizoen naar Nijenrode en daarna naar Yale.

Teruggekomen in Nederland vestigde hij zich te Amsterdam, waar hij ervaring opdeed in het opwaaien van veel stof mede dankzij zijn contacten met ene mevrouw R. geboren W. zaliger nagedachtenis, (Dit was de moeder van mijn toenmalige vriendin, Inez Röell, zie voornoemd deel Memoires). Het bleek allemaal, ook al speelde dit zich op lokaal niveau af, een uitstekende leerschool voor de journalistiek. Maar ook de dagelijkse kost moest verdiend worden. Hij trad in dienst bij Keerdijk Producten Maatschappij. Daarna was hij in opleiding voor inspecteur van verzekeringen. Het grote zakenleven was echter niet voor hem weggelegd. Hij solliciteerde zelfs als huisknecht-chauffeur bij de consul-generaal van Spanje. Hij werd niet aangenomen. Te beschaafd. Dan maar per boot naar zijn ouders en broers in Zuid-Afrika. Ik heb Willem mede uitgeleide gedaan op de kade. Maar alles is mogelijk bij Willem. De volgende ochtend ging de telefoon. Onze landverhuizer had het schip vijf minuten voor de afvaart van de Holland-Afrikalijn via het stokersgat weer verlaten.

Daarna trad hij in dienst bij het Algemeen Handelsblad. Het was het begin van een kleurrijke loopbaan, die thans de 50 jaar heeft bereikt, en waarin hij veel leven in de brouwerij heeft gebracht. Nu hij eindelijk genoegdoening van het Koninkrijk der Nederlanden heeft gekregen, wens ik hem een goede en royale oude dag toe, maar hoop wel, dat hij van tijd tot tijd nog voor nieuw leven in

[p. 37]

de brouwerij zal zorgen, ook al ben ik het niet altijd met hem eens. Dat is het dan.

Toon.

PS. Er schiet mij nog een komisch incident te binnen, dat niets met de journalistiek heeft te maken. In 1956 besloot Willem zich in de echt te verenigen. Uitgenodigd voor de plechtigheid in het stadhuis, kreeg ik aldaar te horen dat het huwelijk niet doorging, maar ik werd verwacht op de receptie. Het huwelijk is één jaar later in New York voltrokken. De echtelieden waren beiden in vrede uit elkaar gegaan, ware het niet dat de vrouwelijke helft ook nog de bezem had meegenomen. Toen heeft Willem haar een advocaat op haar dak gestuurd, (De exacte details over de befaamde bezem en New Yorkse scheidingsperikelen zijn vermeld in de reeds verschenen Memoires).