De staat van bedrog

[p. 195]

Bijlage 39

Oltmans brengt Van der Stoel in rechtszaal tot ontploffing

DEN HAAG. RONALD FRISART

Zijn hoofd wordt rood als een pioen. Max van der Stoel, oud-minister van buitenlandse zaken, ontploft van woede. De Amsterdamse journalist Willem Oltmans heeft hem zojuist beschuldigd van liegen onder ede. De 71-jarige politicus eist dat de 70-jarige journalist zijn woorden terugneemt. ‘Never’, repliceert Oltmans.
Het zinderde gisteren in de rechtszaal van de Haagse rechter-commissaris B. Punt. Oltmans proces tegen de Staat beleefde er zijn zoveelste zittingsdag. De journalist eist rond drie miljoen gulden schadevergoeding omdat de Staat hem bijna veertig jaar in zijn werk zou hebben gedwarsboomd.
Van der Stoel werd ondervraagd over een reis die hij in 1974 maakte naar Moskou. Als lid van een NOS-televisieploeg was Oltmans daar ook en Van der Stoel had, zei hij, instructie gegeven de Amsterdammer normaal te behandelen. ‘Mijn lijn was: geen discriminatie van journalisten’. Toch werd Oltmans in de Nederlandse ambassade tegengehouden toen hij op weg was naar een receptie, waar de NOS-ploeg onder andere Sovjetminister Gromyko (buitenlandse zaken) wilde interviewen. Van der Stoel zei gisteren van niets te weten.
Toen Oltmans de oud-minister voorhield dat een diplomaat hem in de ambassade tegenhield en verklaarde dat hij dat in opdracht van Van der Stoel deed, was voor de politicus de maat vol. ‘Dat betekent dat ik volgens u meineed heb gepleegd’, beet hij Oltmans toe, vergeefs eisend dat deze zijn woorden zou inslikken. Een van Oltmans' advocaten, P. Nicolaï. opperde dat Van der Stoel misschien verkeerd is ingelicht, omdat hij een deel van zijn getuigenis baseerde op inlichtingen van zijn voormalige woordvoerder, Sterneberg. Het vermocht Oltmans niet te vermurwen.
‘Mijn eer en goede naam worden aangetast en ik verwacht dat dit wordt teruggenomen’, zei Van der Stoel buiten de rechtszaal. ‘Daar kan hij naar fluiten. Ik heb tè veel getuigen die kunnen verklaren dat ik niet met hem mee mocht in het vliegtuig naar Moskou en dat ik de ambassade niet in mocht. Misschien met de beste bedoelingen, maar Van der Stoel spreekt onwaarheid’, persisteerde Oltmans.
Later op de dag zette landsadvocaat D. den Hertog uiteen dat prinses Margriet, gedagvaard om gisteren te getuigen, niet alleen gisteren niet kwam opdagen maar ook een volgende keer wegblijft. Ze zou moeten getuigen over een bezoek aan Canada, vorig jaar, waarbij Oltmans aanwezig was. Volgens Den Hertog was de prinses daar echter namens koningin Beatrix. Het staatshoofd is onschendbaar en hoeft niet te getuigen, en dus hoeft prinses Margriet dat in dit geval ook niet, aldus de landsadvocaat. Oltmans' raadslieden verklaarden daarop dat de prinses een tweede dagvaarding krijgt, tenzij de landsadvocaat hen uiterlijk 6 juni alsnog duidelijk kan maken waarom de prinses, niet zou hoeven getuigen.
Tijdens het steekspel hierover verweet Den Hertog Oltmans' raadslieden opnieuw de media te misbruiken voor het ventileren van ‘doorlopende schimpscheuten’. Hij citeerde uit een bericht dat deze krant afgelopen zaterdag publiceerde. Daarin stellen Oltmans' advocaten dat de Staat het verhoor van Margriet tracht te verhinderen.
Het voormalige hoofd van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), de huidige Haagse procureur-generaal Arthur Docters van Leeuwen, die bij twee eerdere gelegenheden niet kwam opdagen verklaarde gisteren dat de BVD in Oltmans op zichzelf helemaal niet is geïnteresseerd. Wel in zijn vroegere reizen naar Oost-Europa en in zijn contacten met communistische functionarissen. Op de vraag waarom in BVD-stukken dan zaken als Oltmans' seksuele geaardheid aan de orde komen, antwoordde Docters van Leenwen ‘dat de BVD uiteraard iets moet weten over de personen die contact onderhouden’ met mensen die als ‘staatsgevaarlijk’ worden beschouwd, Dit ‘om aard en strekking van die contacten te kunnen beoordelen’.
Met kracht sprak Docters van Leeuwen tegen dat hij in 1992 tegenover toenmalig Tweede-Kamerlid Piet Stoffelen (PvdA) zou hebben ontkend dat de BVD een Oltmans-dossier had. ‘Natuurlijk hadden we dat. Dat was ook bekend.’ Het voormalige BVD-hoofd opperde dat er bij Stoffelen, die eerder al getuigde, misschien sprake is van een misverstand: ‘Kamerleden hebben het wel over het dossier-Schiphollijn of het dossier-Betuwelijn. Mogelijk ligt daar de oorzaak van het misverstand.’
Desgevraagd liet Stoffelen deze krant gisteravond weten: ‘Hij heeft me wel degelijk gezegd dat de BVD geen dossier-Oltmans had. En van een misverstand is geen sprake. Als Docters van Leeuwen ontkent dat hij dat tegen me heeft gezegd, dan is dat het ontwijken van de waarheid.’