De staat van bedrog

14 februari 1997

Het kostte zeer veel moeite om telefonisch contact tot stand te brengen tussen Peter Nicolaï en de voorzitter van de nvj, Ron Abram.

Met Verploeg is voorlopig nog geen land te bezeilen wanneer de naam Oltmans valt. Hem heb ik te vaak een spiegel voorgehouden. Verploeg wil alleen zich weer voor de zaak inzetten als ik excuses aan hem maak voor al het lelijks dat ik in het jongste verleden over hem heb gezegd. Dit lelijks bestond voornamelijk uit man en paard noemen en eerlijk zijn. Voor Verploeg schijnt dit zoiets ongewoons en onacceptabels te zijn dat ik eerst in het stof moet bijten. Pas dan is hij bereid de verplichtingen van mijn vakorganisatie jegens mij te vervullen. Dit was in het kort de boodschap van Abram aan Nicolaï.

Met Ellen Pasman willen Abram en Verploeg eveneens liever geen contact hebben, omdat deze dame hen te veel aan mij doet denken. Ook zij geeft hen de wind van voren en weet exact wat ze op hun kerfstok hebben. In dit opzicht is Peter Nicolaï ‘diplomatieker’. Hij zal in een veel eerder stadium het Brest-Litovsk-dictum van Lenin hanteren dan Ellen of ik. Al zit ik er nu weer dicht tegenaan wat Verploeg betreft.¹²⁴ Peter zal hem benaderen om een formule uit te werken waarbij we de eis van excuses zullen inwilligen zonder een openlijke knieval te maken of oneerlijk zoete broodjes te bakken. Ga er maar aan staan. Overigens ben

124 Zie bijlage 61.

[p. 115]

ik eerder bereid Hans Verploeg (die me bij tijd en wijle zeer krachtdadig heeft geholpen) dienaangaande tegemoet te komen, dan types als Docters van Leeuwen of Max van der Stoel, die zich in naam van het koninkrijk als ordinaire waarheidsvervalsers hebben ontpopt.

Ellen Pasman heeft een zeer tactische en toch duidelijke brief aan oudpremier Lubbers geschreven om te zien of hij alsnog bereid zou zijn onze strijd een zetje in de goede richting te geven.

Oranje Nassaulaan 53
105 AK Amseerdam
telefax 020 670 57 57
prof. mr P. Nicolaï
mr E. Patman
adviscurs
Wet openboorheid
van bescaet
mr A.A.L. Beets
anderwijsteche
dr.F.P.C.L. Tonnaer
0180-517059
Drs. R.F.M. Lubbers
12 februari 1997
Oltmans / Staat
Amice,
Gaarne zou ik nogmaals een beroep op uw bereidheid willen doen om uw invloed aan te wenden in het belang van de zaak van Willem Oltmans.
Momenteel bereiden wij een gesprek voor met NVJ om te geraken tot plaatsing van de zaak op de agenda van de vaste kamercommissie voor Buitenlandse Zaken.
Dit zou op zo kort mogelijke termijn moeten plaatsvinden. Van de griffie heb ik begrepen, dat de openbare vergaderingen reeds tot mei zijn gepland.
Benadering uwerzijds van ofwel de voorzitter van deze commissie en / of de fractievoorzitter van de Partij van de Arbeid zou van nut kunnen zijn om ofwel de zaak nog tussentijds op de agenda te laten zetten, dan wel in mei 1997.
Indien u bereid zou zijn Jacques Wallage te benaderen, zou het dan tevens verstandig zijn om hem te informeren over de betrokkenheid en interventie van Nederlandse inlichtingendiensten bij de Zuid-afrikaanse autoriteiten die uiteindelijk tot uitzetting van Oltmans uit Zuid Afrika hebben geleid?
Wij beschikken inmiddels over steeds meer informatie, waaruit kan blijken op welke wijze de Nederlandse inlichtingendiensten ten nadele van Oltmans hebben gehandeld, onder andere via zogenaamde frontorganisaties.
Evenzeer is van betekenis, dat wij over een verklaring beschikken, gedaan op een zeer hoog politiek niveau, dat de Zuidafrikaanse autoriteiten slechts instrumenteel van dienst waren bij de uitzetting, omdat het initiatief daartoe in Nederland was genomen. Deze bronnen zeggen, dat Oltmans werd ‘gehaat’ in Nederland, en, bevestigen dat hij door Nederlandse inlichtingendiensten als KGB en CIA agent werd afgeschilderd. Een verband met de afgifte van de zogenaamde codetelgerammen lijkt niet te vergezocht, nu deze voor de Nederlandse overheid in de jaren 50 en 60 zeer belastend materiaal bevat.
Ook weten wij dat zeer recentelijk vanuit Nederland pogingen zijn ondernomen om te verhinderen, dat invloedrijke Zuidafrikaanse politici in contact treden met Oltmans of hun invloed aanwenden ten gunste van zijn zaak.
Juridisch is essentieel, dal deze inlichtingendiensten onbevoegd en buitenwettelijk te

[p. 116]

werk zijn gegaan, en ook nog de geheimhoudingsplicht hebben geschonden tegenover derden. Voor de aanleg van dossiers over en van Oltmans' handel en wandel door de BVD bestond geen wettelijke grondslag, nu hij geen object van onderzoek in de zin van de wet was en is, volgens mr Docters van Leeuwen, welk standpunt juist is.
Dat zou dus een onderzoek rechtvaardigen naar de betrokkenheid van en het functioneren van deze diensten in het algemeen en in deze zaak in het bijzonder.
Wellicht kunt u dan ook de aandacht vestigen op hetgeen is gepasseerd voor het staatsbezoek van koningin Beatrix aan Indonesie in 1995.
Uw verklaring, dat het vaststaat dat de Nederlandse regering heeft verhinderd dat Oltmans mee zou gaan, is ook bevestigd door de minister van Buitenlandse Zaken van Indonesie en de ambassadeur te Den Haag.
Minister Alatas heeft om die reden op 20 januari 1996, volgens onze informatie, op minister Van Mierlo een beroep gedaan om het hinderen van Oltmans te staken. Of 40 jaar ‘treiteren’ nog niet genoeg was geweest, zo heeft hij hem gezegd. Voorts hebben wij uit andere bron vernomen, dat Van Mierlo vragen over de gang van zaken bij diot staatsbezoek hoogst onplezierig vindt en uit de weg gaat. In dit verband rijst dan ook de vraag in hoeverre hij juiste informatie heeft verschaft waar het betreft de gepretendeerde inspanningen die het ministerie zou hebben betracht om Indonesie alsnog ene visum aan Oltmans te doen verstrekken.
Ik sprak u ook over de smet die nog steeds ligt op de naam Oltmans bij het ministerie. Nog steeds zijn er journalisten, diplomaten, oud-diplomaten die vrezen, dat hun relatie met Buitenlandse Zaken ernstig beschadigd raakt, indien zij zich, zoals een hunner mij mededeelde, in het ‘Oltmanskamp zouden begeven.’
Ook grijpen zij alle terug op het Nieuw Guinea conflict als oorzaak. Wel bevestigen zij de juistheid van de weergave van incidentendoor Oltmans, maar vrezen, indien zij, daarvoor uitkomen, tegenwerking.
Naar ik vermoed, zijn deze gegevens in beginsel ook bruikbaar voor de benadering van minister van Mierlo.
Ik zal u daarover in elk geval nog nader berichten.
Ik kan u in dat verband nogmaals bevestigen, dat Oltmans bereid is geen ruchtbaarheid te geven aan het treffen van een regeling.
Dit is ook reeds in mei 1996 met G.J. Wolffensperger, die mij toen mededeelde namens de minister contact met mij te zoeken.
Elementen van een regeling zijn toen ook besproken. Helaas bleek de minister toch niet voldoende geinteresseerd in de zaak om daadwerkelijk tot actie te komen.
Tot nader overleg ben ik gaarne bereid.
Met vrlendelijke groet,
Ellen Pasman