De staat van bedrog

[p. 107]

14 november 1996

Onze getuige uit Zuid-Afrika, Christo Landman, in 1986 tweede man op de Zuid-Afrikaanse ambassade in Den Haag, daarna hoofd van de afdeling clandestiene operaties van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en vervolgens ambassadeur in Berlijn, legde vanmorgen voor mr. Punt de belofte af. Hij getuigt, gezien de gevoeligheid van de informatie, achter gesloten deuren. Den Hertog wilde natuurlijk eerst weten, waarom dit nodig was, puur om dwars te liggen. De man maakt zich al vijf jaar belachelijk met dit soort interrupties.

Landman vertelde voor hij als diplomaat naar Den Haag kwam, betrokken te zijn geweest bij een uiterst geheime eenheid van de Zuid-Afrikaanse staatspresident, welke de inlichtingendiensten van Zuid-Afrika coördineerde. Deze en andere functies legden hem bepaalde beperkingen op wat betreft zijn getuigenis in Den Haag. Ook de Zuid-Afrikaanse Public Secrets Act, een wet op ambtelijke geheimen, stond in de weg om in een openbare zitting van rechter-commissaris Punt alle informatie te verstrekken betreffende mijn zaak.

Hij behandelde indertijd op de ambassade in Den Haag de politieke zaken en de belangen van de inlichtingendiensten. Toen ik om een visum kwam vragen in 1986 had ik eerst de diplomaat Edward Heath ontmoet en pas later Landman zelf. Landman hield wekelijks contact met het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Haagse inlichtingendiensten. De ambassade kreeg prompt bezoek van een vooraanstaande Nederlandse ex-navo-generaal en twee andere hoge ambtenaren. Er werd op gewezen dat mij geen visum moest worden verstrekt omdat dit schadelijk zou zijn voor de betrekkingen tussen Zuid-Afrika en Nederland. Ook werd een verkapt dreigement geuit, dat de toegestane positie van de Zuid-Afrikaanse ambtenaar der inlichtingendiensten op de ambassade

[p. 108]

gevaar zou kunnen lopen indien anders werd besloten. Ik werd bij de Zuid-Afrikaanse diplomatie zelfs voorgesteld als een dubbelagent van cia en kgb.

De lezer zal zich wellicht in kunnen denken hoe je je tien jaar later voelt wanneer je dit soort mededelingen in een rechtszaal over je persoon moet aanhoren. Slechts baron Von Münchausen zou ze in absurditeit kunnen overtreffen.

Zo werden opnieuw een paar uur, ditmaal in verhoorkamer 305, volgekletst. Kwam ik daardoor dichter tot mijn doel? Rechter Punt hoorde het allemaal aan en concludeerde dat hij op een dag waarschijnlijk zelf met een zogenaamde rogatoire onderzoekscommissie naar Pretoria zou moeten vertrekken om nader onderzoek te verrichten. Dit deelde ik later aan Arjen Paans van het Algemeen Dagblad mee die er een opgesmukt stukje van maakte.

Ook meende Punt dat we er waarschijnlijk goed aan zouden doen via een kort geding ‘een eis tot vermeerdering’ in te dienen. Dit bracht landsadvocaat Den Hertog ertoe tegen de rechter-commissaris uit te roepen: ‘Bent u nu de vierde advocaat van de heer Oltmans geworden?’

De Volkskrant opende op de voorpagina met de voorgenomen klacht van mijn advocaten tegen A. Docters van Leeuwen vanwege meineed inzake

[p. 109]

de bvd-dossiers. Deze zaak was door obstructie vanuit mijn eigen kamp een halfjaar vertraagd, maar beter laat dan nooit. Henk Hofland belde al vroeg. ‘Wim, dit is een betekenisvolle publicitaire doorbraak, die de Volkskrant je leverde.’