Persona non grata

[p. 76]

15 Claus homo?

In 1983 draaide de internationale pendant van de rode knop van professor Van Hamel op volle toeren. Er dook een buitengewoon hardnekkig en smerig roddelverhaal op rond de vermeende homoseksualiteit van prins Claus.

De zaak werd hier te lande aangezwengeld, door wie anders, Josje Hagers, hofjournaliste van De Telegraaf onder dekking van Johan Olde Kalter, de opvolger van J.G. Heitink. Josje vertelde me de nodige saillante details over infrarode camera's, die opnamen hadden gemaakt van Claus met zijn vriend Frits Salomonson in nichtenbars in New York tijdens het officiële bezoek van koningin en prins aan de vs. Er was een internationaal schandaal in de maak, zoals in 1956 met de zaak Greet Hofmans, via het blad Der Spiegel in Hamburg. Zij zouden de spits afbijten en De Telegraaf zou volgen. Op de manier zoals het gegaan is bij het artikel in Time-magazine: Oltmans werkt met de Sovjets om Beatrix op de troon te krijgen en De Telegraaf neemt het geklets alleen maar van Time over.

Ik telefoneerde met de directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst, Gijs van der Wiel. Hij bevestigde, dat mejuffrouw Hagers al enige maanden op het oorlogspad was met dit indianenverhaal. Hij ontkende het dus, maar zolang zij niets had geschreven kon de rvd geen maatregelen nemen.

Ik probeerde Hagers er van te overtuigen dat het onzin was prins Claus van nichterij te beschuldigen, ‘want ik heb die man een aantal malen ontmoet, en wie in dit opzicht niet op mijn radarscherm verschijnt komt hiervoor niet in aanmerking. Bedenk maar, dat ik ben afgestudeerd in deze zaken’. Misschien bracht ik haar aan het twijfelen want zij stelde voor dat we een ontmoeting met Olde Kalter zouden hebben. Ik had echter in New York deze figuur ook ontmoet en een aantal ervaringen (waaronder met een dame aan wie ik hem had voorgesteld, een andere dan zijn vrouw) hadden me allang geleden overtuigd de man te mijden met a seven foot pole. Ik volgde een andere route.

Op 2 juli 1982 gaf ik een interview aan John Jansen van Galen van de Haagse Post. Ik probeerde binnen de grenzen van het betamelijke zodanige inside information naar buiten te brengen dat de idiote verhalen van Josje Hagers permanent de kop in zouden worden gedrukt. John gaf wat ik aan informatie van mejuffrouw G. Büringh Boekhoudt had verkregen en nu naar buiten bracht volkomen correct weer.

[p. 77]

Maar zijn hoofdredacteur schrok zich te pletter, toen hij de kopij al op de persen zag staan. Hij mishandelde en verwaterde wat ik had willen zeggen dermate, dat van het door mij beoogde resultaat niets over bleef. De hoofdredacteur was niet alleen slecht geïnformeerd, hij leed bovendien aan het bange-wezel-syndroom in de journalistiek, met als resultaat dat Josje en De Telegraaf hun kattekwaad vervolgden. Prins Claus wist natuurlijk ook wat zij tegen hem in hun schild voerden. Eerst het Time verhaal van de rode Feldwebel en nu Claus als clandestiene nicht. Het is niet voor niets geweest dat hij na een tijd van spanningen, vanwege een schandaal rond hem, als bij zijn schoonvader en de Lockheed-affaire die het Oranje Huis internationaal opnieuw in opspraak zou brengen, twee maanden later onder psychiatrische behandeling zou komen.

Op 2 juli 1982 presenteerde het blad Privé, een zijtak van De Telegraaf met aan het hoofd Henk van der Meijden, een reportage over de vriend van prins Claus, de heer Frits Salomonson, die vijftig jaar was geworden en een diner had gegeven in het Amstel Hotel. Tafelheer, let op geen tafeldame dus, was diens vriend Munster van Heuven geweest. Hiermee meenden Hagers, Van der Meijden en Olde Kalter een nieuw bewijs te hebben geleverd, dat Claus homoseksueel was. De meesten van mijn persoonlijke vrienden over de afgelopen veertig jaar zijn steeds hetero's geweest. Bewijst dit dat ik dus hetero zou zijn?

Ook al vond ik wat rond Claus gebeurde een grof schandaal, en ook al wist ik onuitsprekelijk veel meer over de achtergronden van Beatrix en Claus dan ik met goed fatsoen naar buiten kon brengen, nà de mislukte reddingspoging in de Haagse Post besloot ik mijn andere werk in Rome, Moskou en Caracas voort te zetten. Overigens zei me die dagen de heer Gijs van der Wiel dat hij uitstekend had waargenomen hoe ik had geprobeerd Claus in de Haagse Post te hulp te komen.

Op 3 augustus 1982 werd ik opgebeld door Erich Wiedemann, redacteur van de Duitse Der Spiegel vanuit het Amstel Hotel. Hij wilde me spreken en vroeg naar het hotel te komen in verband met een aanstaand omslagverhaal over de pech, die de Oranjes met geïmporteerde Duitse prinsen zouden hebben gehad, te weten prins Hendrik von Mecklenburg Schwerin, prins Bernhard von Lippe Bisterfeld en de heer Claus von Amsberg, alias prins Claus. Dit verbaasde me omdat mejuffrouw Hagers dus gelijk had, dat een serieus blad als Der Spiegel blijkbaar van plan was de Vögel Geschichten rond de Oranjes te gaan publiceren. Iedereen zou Wiedemann hebben verzekerd dat ik zou kunnen bevestigen dat Claus homoseksueel was. Ik antwoorde dat indien hij me wilde spreken ik hem in mijn drive-in huis in Amsterdam Noord wilde ontvangen. Hij kwam.

[p. 78]

Gedurende enkele uren heb ik mijn uiterste best gedaan deze man de onzin over Claus uit zijn hoofd te praten. Ik deed dit zoveel mogelijk op het scherp van de snede, dus de achtergronden uit het leven van Claus en Beatrix enigermate schetsend, zoals ik deze via mejuffrouw Boekhoudt had leren kennen. Ik probeerde te schetsen wat het voor de jonge Duitse diplomaat betekend had om in het Oranje Huis verzeild te raken en hoe hij jarenlang had geknokt voor het behoud van zijn psychische autonomie, als kern van de menselijke waardigheid, terwijl het prinsgemaalzijn voor hem een soort capitulatie ten aanzien van zijn zelfrespect was gaan betekenen.

Wiedemann luisterde niet echt. Hij zocht geen ingrediënten van informatie, die mogelijk zijn snode plannen zouden kunnen verstoren, want dat zou betekenen, geen verhaal over de Oranjes en alle centen overboord, inbegrepen de kosten van logies van een Spiegel-team in het Amstel Hotel. Het was voor mij meer dan duidelijk, Wiedemann was uit op een rel. Der Spiegel was uit op een hogere oplage en een hogere omzet door middel van een schandaalverhaal over de Oranjes. Ik besefte dat het weer tijd was geworden over te stappen van nieuws-doorgever op nieuws-maker en vooral dat ik snel diende te handelen.

Op 22 augustus 1982 kondigde De Volkskrant in een vier- kolommen-artikel aan, dat officieel Den Haag hoogst verontrust was over een binnenkort te verschijnen omslagverhaal over het koningshuis in Der Spiegel. De Nederlandse ambassade in Bonn had reeds opdracht ontvangen om te informeren naar wat op handen was. Ik besloot onmiddellijk te handelen. Eerst nog als nieuws-doorgever.

Ik schreef als de bliksem een artikel van zes volle pagina's voor de Nieuwe Revu om de leugenachtige Telegraaf/Spiegel stunt te torpederen. De redactie besloot in eerste instantie onmiddellijk tot publikatie over te gaan. Zoals echter wel meer met controversiële onderwerpen gebeurt werd de tekst ook nog even aan de juristen van het blad voorgelegd. Deze heren verwachtten te veel heisa en hadden geen tijd meer mijn informatie na te trekken of te controleren dus mijn reportage verhuisde naar de prullenbak. Er zat niets anders op dan maar weer de pet van nieuws-maker op te zetten.

Ik reserveerde voor 24 augustus 1982 om elf uur de bekende opkamer in Nieuwspoort. Op het bord werd aangekondigd: ‘Persconferentie prins Claus van Willem Oltmans’. Ik begreep wel dat het geen kleinigheid was, want het handelde om de echtgenoot van het staatshoofd, maar het moest.

[p. 79]

De avond te voren belde de nieuwe directeur van de rvd Hans van der Voet. Hij wilde weten wat ik in mijn schild voerde. ‘Ik zal doen wat de rvd tot dusverre heeft nagelaten’, antwoordde ik, ‘namelijk de nek van Claus proberen te redden, want het is niet waar’.

Van der Voet legde geduldig uit, dat men van overheidszijde niets kon ondernemen tegen roddels zoals tegen de beweerde homoseksualiteit van de prins zolang er geen letter over was geschreven. ‘Ja, maar als u langer wacht staat die onzin straks internationaal in geuren en kleuren in Der Spiegel en doe er dan nog maar eens iets aan.’ Ik vroeg Van der Voet me mijn gang te laten gaan en er op te vertrouwen dat ik het varkentje kundig zou wassen. Ook vroeg ik hem een medewerker met een bandopname-apparaat te sturen, opdat hij exact zou weten wat ik in Nieuwspoort had gezegd. Hij liet mijn persconferentie inderdaad opnemen en de band is later op Huis ten Bosch afgedraaid. ‘Fasten your seatbelt, mijnheer Van der Voet, ik torpedeer alles.’

Op 24 augustus 1982 waren ruim zestig journalisten van de binnen- en buitenlandse pers aanwezig, waaronder drie medewerkers van nrc Handelsblad, meer dan één medewerker van alle grote bladen, inbegrepen De Telegraaf en de radio en televisie.

Ik heb nagenoeg één uur college gegeven over de situatie rond Beatrix en Claus, uit het hoofd en zonder geprepareerde tekst. Ik vertelde hoe ik via mejuffrouw Büringh Boekhoudt vanaf mijn jeugd op de hoogte was geraakt van wat er eerst op Drakensteijn en later op Huis ten Bosch speelde en dat ik me een redelijk accuraat beeld kon vormen van de situatie waarin Claus zich bevond. Mijn hele pleidooi was gericht op ‘Laat ze met rust’, niet wetende dat prins Claus eigenlijk al in psychische moeilijkheden was gekomen. Ook ontzenuwde ik de geruchten, dat de regering van Ronald Reagan, zoals Hagers-Olde Kalter beweerden, zich ernstig ongerust zou maken over de vermeende links georiënteerde koningin en prins-gemaal. Ik gebruikte ook binnen de mogelijkheden achtergrondinformatie, die ik hierover van Sovjet-zijde had ontvangen, zowel in Moskou op verscheidene niveaus als van de Sovjet-ambassadeur in Den Haag, Alexandr Romanov, die met zijn vrouw tijdens de rondreis van Beatrix en Claus door de ussr nogal bevriend waren geraakt met het prinselijke paar.

Ook beantwoorde ik vragen. Een Westduitse journaliste vroeg waarom ik me opwierp als edele ridder voor het koningshuis. ‘Wanneer we met zijn allen niet ophouden Claus en Beatrix te blijven pesten met rod-

[p. 80]

del en schandalen, dan zitten we straks zonder koningshuis, want dan krijgt uiteindelijk ook Beatrix er genoeg van. Ik vind niet dat ze dit verdienen. Ik ken de situatie te goed, en vind de druk waar ze onder zijn komen te staan nà de Amerikaanse reis gewoon misdadig. Claus weet ook, dat er al maanden lang achter de coulissen over zijn homoseksualiteit wordt gespeculeerd. Iedere dag kan hij op staan en kan de hel over hem losbarsten.’

Ook werd gevraagd hoe ik een incident in een homobar in New York kon ontkennen, terwijl Hagers meedeelde dat er foto's met infraroodcamera's van waren genomen. Ik profiteerde bij mijn respons van het antwoord dat premier Lubbers op vragen van H. Janmaat over een mogelijk incident in New York had gesteld. De Centrum Partij trad op als bondgenoot van Olde Kalter en Hagers in de anti-Claus-campagne. Lubbers had op 23 augustus nog op dezelfde dag dat de vragen waren ingediend geantwoord dat er geen incident in de vs rond Claus was geweest. ‘Ik houd me aan Lubbers’, antwoordde ik op de vraag van de journalist. ‘Hij zegt dat er geen incident is geweest. Josje Hagers zegt van wèl. Prima dan weten we morgen wie er liegt. Wanneer de zogenaamde feiten en foto's over een incident in Amerika morgen niet in De Telegraaf staan, dan heeft Lubbers gelijk en liegen Hagers en Olde Kalter.’ De Telegraaf zweeg op 25 augustus 1982 in alle talen.

De hele Nederlandse media-wereld zou trouwens zwijgen als het graf over mijn persgesprek in Nieuwspoort, op een vals stukje in Het Parool na. Der Spiegel zag van een omslagverhaal af en kwam met een reportage over de Oranjes waar alle scherpe kanten van af waren, inbegrepen de ‘grote primeur van Claus als nicht’.

Directeur Hans van der Voet van de rvd zei tegen Lex Runderkamp van Vrij Nederland, dat mijn in nood bijeengeroepen persconferentie ‘de roddel rond de koninklijke familie had gezuiverd’. Een streep aan de balk. Een pluim uit Den Haag, maar Van der Voet staat dan ook op enige afstand van de rode knop.

De geschiedschrijving zal verder uit moeten maken wat er precies is gebeurd. Waarom is Joseph Luns als enige doorgegaan tot op hoge leeftijd met van tijd tot tijd nieuwe insinuaties in de richting van de homoseksualiteit van prins Claus in de publiciteit te brengen, met opnieuw directe gevolgen op de gezondheid van Z.K.H. zelf?

Intussen schijnt mejuffrouw Hagers een metamorfose te hebben ondergaan. Zij is nog altijd hofjournaliste, maar nu hebben haar artikelen over het koningshuis een plus royaliste que le roi teneur. Des te beter.

[p. 81]

Tot slot een aantekening over dit vrijwillige persgesprek in 1982 in Nieuwspoort. Tien jaar later zou Hans Verploeg, algemeen secretaris van mijn vakorganisatie me toe werpen, dat ik dit zou hebben gedaan omdat de rvd me er voor had betaald. Ik heb dus in 1993 onmiddellijk de heer Van der Voet van de rvd om een brief gevraagd, dat ik nooit één cent heb gekregen of gevraagd voor die reddingsmanoeuvre, een brief die me per kerende post werd gegeven. Dit soort kwade roddel van binnenuit mijn vakorganisatie onderstreepte slechts een imcompatibilité des caractères tussen de huidige leiding en mij, als lid sedert 1960. Hoe kunnen collega's die iets dergelijks denken, of je tot iets dergelijks in staat achten, je belangen behartigen in een gevecht op leven en dood met de overheid?