Memoires 1997-B

[p. 82]

Los Altos Hills

15 september 1997

05:00 uur, Los Altos Hills

Ik weet dat dit gezien onze leeftijd een laatste bezoek kan zijn aan mijn oude vrienden Bill Kellogg en Marjorie van Rheeden. Bill kwam me van het vliegveld afhalen. We lachten veel onderweg naar zijn woning, waar we gezellig dineerden. Ik ging slapen rond 20:00 uur en ben net wakker.

Bill (75) heeft problemen met lopen. Marjorie heeft nieuwe knieën, maar ik kan horen dat ze nog veel moeite heeft om de paar treden naar de andere kamers op te lopen. Misschien zie ik hen ooit nog in San Francisco, maar ik moet er niet op staan hier weer te verblijven, laat staan mezelf uitnodigen.

Ik schreef Gerard Spong dat hij met Frits Pengel en ambassadeur Hoekman moet gaan praten en dat hij voorzichtiger moet zijn met wat hij over Bouterse zegt.

Bill Kellogg denkt dat alleen al mijn gedachte dat Diana eruit is gewerkt door mi5 of wie dan ook, absurd is. ‘I cried all day,’ zei Marjorie.

Ik schreef Peter de derde brief sinds Schiphol. Ook Arendo heb ik maar eens een kort briefje gestuurd. Ik was stil geweest de laatste tijd omdat ik baalde van het stukje wat hij na vier maanden uiteindelijk schreef over Memoires 1961-1963. Maar goed, hij schreef er in ieder geval over.

Stanford University

Ik lunchte tweeënhalf uur op het terras van het studentenrestaurant met Bill Kellogg. De studenten hier realiseren zich niet dat mijn generatie in de kast zat, en toen ik op Yale zat was er geen vrijheid van kledij. Informele omgangsvormen bestonden niet. Ik had tegen Bill gezegd dat ik aarzelde om met hem te gaan lunchen, omdat ik me niet wilde opdoffen. Het is 1997, zei hij, professors zitten gewoon in korte broek tijdens de lunch. Door puur toeval vond ik in de boekhandel op Stanford een nieuw boek uit 1996 over Lee Harvey Oswald, met veel passages over mij, dus ik zal de uitgever vragen om een exemplaar, in plaats van 25 dollar uit te geven. Oliver Stone schreef er een aanbeveling in.

[p. 83]

16 september 1997

Los Altos Hills

Ik heb ruim acht uur geslapen. Ik ben weer bijna normaal.

Marjorie had koffie gezet, maar had zo weinig koffie gebruikt dat het niet te drinken was.

Bill en ik botsten voortdurend over allerlei onderwerpen. Zo zei hij over de moord op Rost van Tonningen toen ik vertelde dat deze in de gevangenis van een hoge balustrade was afgegooid: ‘Well, it was an easier death as some people went in the concentration camps,’ zonder een spoor van emotie. Het komt dan niet in hem op dat je iemand die je schuldig acht voor de rechter hoort te brengen. Hij liet me een foto zien - Bill in zijn uniform met helm op - waarop hij met president Roosevelt staat die hem een hand gaf na hem met de Distinguished Service Cross gedecoreerd te hebben. Ik zei hem dat zijn kinderen daar afdrukken van moesten hebben. ‘Nee,’ reageerde hij kortaf. Bill is een aardige kerel, maar hij is een totally fucked up oorlogsheld. Ook voor Marjorie is hij vaak erg moeilijk.

Ik had met haar afgesproken na een lezing waar ze naartoe ging. Ze kwam vijftig minuten te laat opdagen, wat me erg chagrijnig maakte. Met enige moeite kon ik toch aardig blijven, maar dit had als gevolg dat Marjorie haar hart luchtte en ging huilen en snikte dat Bill haar al dertig jaar tegenhield hem te verlaten. Ik zei haar dat ik er verder niets over wilde horen omdat het mij midden in hun problemen zou zetten waar ik part noch deel aan heb.

17 september 1997

Luchthaven San Francisco

Ik vertrok vroeg met een limousine taxi naar het vliegveld. De kosten: slechts 35 dollar. De chauffeur was een aardige, intelligente Joodse man van in de veertig.

Ik heb bijna een uur vertraging, maar nu zijn we dan toch in de lucht. Goodbye San Francisco.

Stone vertelt ICON Magazine dat hij naar Vietnam ging om te sterven, omdat hij te bang was om zelfmoord te plegen.¹⁰⁵ Stone romantiseert sterk, maar waarschijnlijk gelooft hij het inmiddels zelf allemaal. Ik weet nu dat hij over het algemeen phony is. Hij schept zichzelf valse herinneringen.

Ik luister naar Rachmaninoff, onderweg naar Minneapolis, waar ik op zoek ga naar Frederick Ress.

Ik heb alweer het nodige gelezen vanmorgen. De flinke stapel

105 ICON, oktober 1997.

[p. 84]

knipsels die ik heb meegenomen is al aardig weggewerkt. Ik lees dat Van Mierlo aanwezig was bij de begrafenis van Brugsma op Den en Rust. Op die begraafplaats wil ik ook eindigen, maar eerst de Memoires afmaken.

De Amerikaanse vliegtuigen - deze is van Northwest Airlines - zijn zeer aangenaam. Ik kreeg wel een verschrikkelijk soort pannekoekrol gevuld met kip. Het vliegtuig is half leeg en de meeste mensen op mijn rij lezen, schrijven en zijn druk.

18:20 uur, Minneapolis

Ik vond op het vliegveld van Minneapolis al snel het telefoonnummer van Frederick Ress. Ik heb hem meteen gebeld, maar hij nam niet op. Ik kon helaas geen boodschap achterlaten, want hij had geen antwoordapparaat. Ik nam vervolgens een vlucht naar O'Hare, Chicago.

23:00 uur, Days Inn, O'Hare

Ik ontmoette Jonathan Raymond in Days Inn, in de buurt van het vliegveld, waar we een erg aangenaam diner hadden, en waar ik ook overnacht. Jonathan is in orde, maar hij drinkt teveel. Hij is een beetje grijs geworden. Na een relatie van vijftien jaar trouwde hij met Sonja, maar nu heeft hij zijn twijfels. Ze is nu bezitterig geworden en is jaloers op Jono als hij naar zijn moeder gaat - of zelfs als hij zijn zoon Adam bezoekt in Tennessee waar hij in opleiding is om oogarts te worden. Sonja en Adam hebben elkaar al drie jaar niet meer gesproken. We praatten zeer intensief, alsof we een maand geleden voor het laatst met elkaar spraken - maar het is misschien wel acht jaar geleden.

Jonathan heeft een makkelijk baantje: hij inspecteert bruggen, levert verslagen in, en verdient daar 60.000 dollar per jaar mee. Hij gaat nog steeds naar concerten. Zijn cello stond echter boven. Er wordt af en toe op gespeeld, zei hij toen ik ernaar vroeg.

Ik heb Frederick Ress weer gebeld, maar opnieuw geen antwoord.

18 september 1997

Chicago-Detroit

Ik stond vroeg op, nam 20 minutenlang een hete douche, vertrok anderhalf uur te vroeg en kon een vlucht eerder nemen, en zal al om 14:00 uur op vliegveld LaGuardia zijn.

The Wall Street Journal heeft tegenwoordig een aparte sectie over de globalisering van de economie, die ze ‘Money Hun-

[p. 85]

gry’ hebben genoemd.¹⁰⁶ Het is om te walgen, echt. Geld, geld, geld, dat is Amerika's belangrijkste prioriteit. Het is waar dat geldinjecties zoals bijvoorbeeld in Indonesië of China de kans op toename van de productie, een grotere winst op de investeringen, maar ook een beter leven in de ontwikkelingslanden vergroten, maar blijft staan dat de vs het eigendom in handen hebben van 54 van de 100 grootste bedrijven in de wereld. Dat is te ongelijk en te oneerlijk.

106 The Wall Street Journal, 18 september 1997.

Detroit-vliegveld LaGuardia, New York

In New York neem ik de bus naar de stad, en loop ik naar het ymca. Misschien ga ik eerst langs Woolworth voor ondergoed, want dat ben ik vergeten mee te nemen.

Tsjechovs vader sloeg zijn kinderen.¹⁰⁷ Dat is iets waarmee ik mijn vader nooit meer associeer, terwijl hij soms wel zijn geduld verloor. Ik vraag me af of het eraan heeft bijgedragen dat ik geen kinderen wilde en daarom niet wilde trouwen. Jono was zo verbaasd dat ik Frieda in onze relatie van vijf jaar niet geneukt heb. Ik kwam niet in de positie dat de ouders toestemming gaven voor het huwelijk, dus in dat opzicht voelde ik me alsof ik geen rechten had, noch dat ik eerlijk was dat ik deed alsof ik met haar een kind wilde, terwijl ik die verantwoordelijkheid nooit wilde dragen, uit angst dat ik het gedrag en de fouten van mijn ouders zou herhalen.

Het is slecht weer in New York, jammer. Niets aan te doen. Ik vreesde ervoor en nam een kleine paraplu mee.

107 NRC Handelsblad, 12 september 1997.

16:30 uur, New York City

Het ymca was in orde. Ik betaalde voor vier nachten, een nacht was al betaald door Eduard. Dus ik zit goed tot dinsdagavond.

Metro, lijn E

Ik ging naar The Village voor mijn ‘bedevaart’ naar de Bookshop. Het duurde drie uur, maar ik kreeg er twee blow jobs: een lieve zwarte jongen, en daarna ontlaadde ik me bij een jonge Hindoe. Beiden hadden diamanten in hun oren. Typische zomeravond in The Village. Wat er rondloopt, hou je soms niet voor mogelijk.

Prinses Diana is nog steeds overal in de media. Het lijkt zo ongelooflijk dat ze verdwenen is. Het was geen normaal ongeluk. mi5 of wie dan ook hield al haar stappen bij. ‘Ze’ wilden haar

[p. 86]

uit de weg ruimen voor ze de kans kreeg over een huwelijk met Dodi te praten, ook tegen haar zonen. Het moest meteen gedaan worden of het schandaal zou gigantisch geweest zijn. Ook wordt beweerd dat ze zwanger zou zijn geweest.

Ik geloof geen woord van prins Charles, dat hij het publiek enorm dankbaar is voor hun ‘warmth and support’ sinds de dood van Diana en dat hij haar altijd zal missen. Rees-Jones, de lijfwacht van Dodi Fayed die bij hen in de auto zat en het ongeluk als enige overleefde, herinnert zich niets van het ongeluk. Volgens hem was de chauffeur ‘perfectly fine’ toen hij de auto instapte om hen naar het appartement van Dodi te brengen, terwijl die volgens de politierapporten meer dan drie keer de maximale hoeveelheid alcohol in zijn bloed had. We zullen beetje bij beetje horen wat er gebeurd is, maar net als in Dallas zal de waarheid nooit aan het licht komen. Diana was dom om zich met deze man te engageren. Ze had moeten weten dat het niet kon.

19 september 1997

08:15 uur, in de metro

Drie zwarte arbeiders maken zoveel lawaai: holle vaten klinken het hardst. Ze hebben niets te zeggen en niets belangrijks te vertellen - laat staan te denken - maar ze stemmen, natuurlijk. En dan vragen mensen zich af waarom de wereld op de fles gaat.

Ik dacht aan mijn broer, aan hoe hij is. Zoveel antwoorden die ik zou willen weten: hoe hij zich bepaalde dingen herinnert? Wat voor herinneringen zouden bij hem opkomen als hij leest dat Tsjechov werd geslagen door zijn vader? Ik weet dat ik geslagen werd, maar hoe zat het met mijn broers?

Ik heb drie keer geprobeerd de persvoorlichter van de Braziliaanse minister van Buitenlandse zaken Lampreia te bereiken, maar er neemt steeds een meisje op dat nauwelijks Engels spreekt.

Metro lijn E

Ik had een een laatste gesprek met dokter E. Wachs (86), die hier 40 jaar geleden begon en nu naar Florida gaat verhuizen. Hij vond dat ik nog zes of zeven kilo moet afvallen, ik zou moeten minderen met koffie en overstappen op kruidenthee en dhea is prima om te gebruiken. Hij is zelf vel over been - hij doet nog altijd dagelijks zijn push ups - en nu vraag ik me af: wil ik ooit zo worden?

Nu ben ik onderweg naar Bertie.

[p. 87]

Bus

Ik verliet Bertie bepaald verdrietig. Hij heeft weer een ruim appartement, maar moet twee lange trappen op om er te komen. Hoe kan hij dat doen met zijn rampzalige knieën? Een knie zou nu al moeten worden behandeld, maar hij kan de twee maanden werk niet missen. Hij spendeert geld aan een advocaat in een zaak tegen een of andere man die zijn naam gebruikt. Hij werkt aanstaand weekend als visagist bij twee joodse huwelijken. Bertie houdt me zeer bezig.

Metro lijn E

Voormalig koningin Soraya zei op televisie dat Dodi de publiciteit geweldig vond. Hij liet de paparazzi altijd weten waar hij was. Bertie nam aan dat Diana er zich van bewust was dat ze niet met deze man kon trouwen. Dodi was een man die niets om de paparazzi gaf, terwijl de meeste mannen niet met Diana wilden afspreken vanwege deze altijd aanwezige gluurders.

Ik ben al een paar keer gaan verzitten. Ik kan het lege lawaai niet uitstaan: noise for the hell of noise. Net als de jongen die op een dak van een villa in Kew Gardens werkte, met een radio aan die voluit over de hele buurt schalde. Afschuwelijk.

Toen ik om 21:30 uur thuiskwam, uitgeput van The Village, belde ik Karina, die zei dat Dewi ging afreizen, dus ik belde haar meteen. Dewi had me al eerder verwacht, dus ging ik per taxi naar haar toe en bleef twee uur, tot na middernacht. Dewi had een gigantisch appartement, met een paar bescheiden foto's van Bapak aan een muur. We gingen naar een boudoirachtige kamer die best aangenaam was. De Japanse televisie was in de namiddag geweest. ‘They asked why I had chosen New York,’ zei ze, en ik antwoordde: ‘What a difficult question.’ Ze brulde het uit, letterlijk.

We begonnen over Hartini, en Dewi vertelde dat toen ze van 1980 tot 1990 in Djakarta woonde, ze van 1980 tot 1983 er gelukkig was. Ze was er een ster, en overal populair, maar ‘Hartini felt there should not be two madames Sukarno. She began to scheme and make trouble with Mrs. Hatta and Mrs. Malika [wo: Dat is waarschijnlijk waar]. I had 35 people working for me and I wanted to prove that I made my own money - especially after all the talk of my fortunes from Sukarno. It took three years to get a contract - after the tenders - and they began to fall thru. By the end of the 80's I wanted to leave so much. I had built a house, which I now rent to the Croatian ambassador (as residence) but they don't have much money.’

[p. 88]

Dewi wilde dat ik een artikel zou schrijven en publiceren op basis van haar brief aan Alwi Dahlan in Djakarta. Ze zegt dat ze alles vergeet de laatste tijd, maar ze zei ook: ‘When Suharto goes, I can tell many shocking things.’ Zij noemde Hartini geen domme huisvrouw (Mega deed dat ook niet), integendeel, ze was erg intelligent; ook vond Dewi dat Mega zeer evenwichtig en wijs was geworden en een verschil kon maken in de toekomst.

‘But Suharto stopped her from making a speech in Singapore. Did you read that,’ vroeg ze, en vervolgens deponeerde ze een enorme stapel knipsels op tafel - net als indertijd in Parijs. Ze gaf me een pak Sumatraanse koffie met haar naam ‘Dewi’ erop, ze zit ook in die zaken.

Ze schaterlachte toen ik haar vertelde dat ik de Staat heb aangeklaagd, omdat ze mij op de zwarte lijst hebben gezet. We zitten zeer op dezelfde golflengte. Nog steeds. Ze zei dat ik niet onder mijn eigen naam zou moeten schrijven ‘because then you could not come back to Indonesia.’

Ze had de hele week gehuild om Diana. Ze zei over wat Soraya op tv had gezegd: ‘She is stupid, because Dodi's father is sueing Paris Match and others, because they hated the paparazzi.’

Dewi dacht dat Karina geen boek kon schrijven. En ze vroeg of ik Subandrio gezien had. Niet dus.

Toen ik Dewi vroeg of ze de silver stripes in Villa Rajada herinnerde die de vogels achterna zaten zodat zij kon slapen, riep zij: ‘But I love to hear the birds singing.’

20 september 1997

18:40 uur

Ik bracht zes uur in de sauna door. Er gebeurde veel. Je houdt het soms niet voor mogelijk: uiteindelijk tweemaal. Er werkten twee jongens tegelijkertijd aan mijn pik.

21 september 1997

Ik sprak Willebrord Nieuwenhuis (nrc Handelsblad) tijdens zijn ontbijt op Second Avenue. Van Mierlo is in het Beekman Hotel; Alatas is ook hier, net als Lampreia. Ze zijn er allemaal. Er is natuurlijk geen doorkomen aan. Willebrord gaat stoppen met de politiek in Den Haag te verslaan, na elf jaar, en vertrekt naar de cultuurredactie. Hij beloofde me dat hij Harm van den Berg over mijn zaak zou bijpraten. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken had een kopie van de fax van Buitenlandse Zaken Zuid-Afrika, waarin zij verklaren dat Nederland

[p. 89]

niets met mijn uitzetting te maken had, met het persbericht naar alle kranten gestuurd.¹⁰⁸ De fax was volgens Nieuwenhuis rechtstreeks van de nis afkomstig. Het was duidelijk dat Mike Louw erachter zat en zichtbaar loog. ‘We hebben er dan ook niets mee gedaan,’ zei Nieuwenhuis.

We dwaalden af en spraken over Diana en de pers tot ik vroeg: ‘Hoe krijgt Bernhard het voor elkaar de paparazzi in Parijs bij zijn dochter vandaan te houden? Niemand heeft daarover nog geschreven.’

Hij antwoordde ontwijkend: ‘She receives her payments through the embassy in Paris.’

‘Maar waarom schrijven journalisten nooit op wat ze weten? Jij schrijft misschien ook maar tien procent van wat je weet.’ Daar reageerde hij niet op, en kwam terug op mijn rechtszaak. ‘Buitenlandse Zaken wil van jouw zaak af,’ zei Nieuwenhuis, ‘maar niet voor het bedrag dat jij wil. Waarom neem je niet genoegen met minder, en ga dan weg?’ Hij betaalde mijn koffie en liet een dollar fooi op tafel liggen: ‘Don't take it,’ zei hij grimmig.

Als ik aan Diana denk, kan ik niet negeren dat door het autoongeluk alle problemen voor de monarchie werden opgelost. Het was een wrede oplossing, een criminele, maar Diana veroorzaakte teveel problemen. Ze praatte terug tegen de Windsors, dat was nooit eerder gebeurd.

Na twee uur in de sauna ging ik eind van de middag naar Bertie en sprak ik Karina 's avonds.

Bertie komt niet meer naar Nederland omdat hij helemaal stijf wordt van het weer in Nederland. ‘De pijn in mijn knie op dit moment, is als een zeurende tandpijn.’ Hoe kan ik hem helpen? Hij heeft nu werk waarvan hij kan leven, maar hij is waarschijnlijk snel niet meer in staat om te werken. En dan?

Hij bestelde eten (we betaalden samen) en ik verdiepte me in zijn situatie. Hij lijkt hier zo eenzaam met zijn hond, twee katten en papegaai. Ik verliet Bertie zeer triest.

Karina zag er prima uit en we praatten twee uur intensief. Zij vertelde dat Alatas haar gezegd had dat hij me probeerde te helpen, maar dat ik hem in verlegenheid had gebracht (W.O.: met Bon voyage, Majesteit, waar hij voor bedankte). Maar hij sprak vriendelijk over me. Omdat Alatas in New York is vroeg ik Karina hem te benaderen.

De brief van 10 september ondertekend door Dewi, met het gele plakkertje erop, was door Karina naar de vs gebracht. De

108 Redactie: Zie bijlage 30.

[p. 90]

brief was eigenlijk afkomstig van Sukmawati en haar advocaat. Zij hadden Dewi gevraagd die te ondertekenen en rond te sturen. Ik vroeg me al af hoe Dewi aan al die informatie was gekomen. Dat is dus waarom Dewi op het plakkertje had geschreven: ‘We need you.’ Ineens ben je dan weer de geweldige journalist, omdat Dewi hiermee ook een kans zag om terug in de schijnwerpers komen. Maar Karina verdedigde haar en zei: ‘My mother is not a dead end.’ Dewi had oprecht mijn telefoontje afgewacht.

Dewi geeft 2.000 dollar per maand aan Karina, omdat ze momenteel geen werk heeft. Karina zoekt een baan en wil meer in Indonesië zijn. Ook wil ze nog steeds een boek over haar vader maken. Wie gaat dat financieren? Ik dacht dat dit van de baan was. Ze wil van mij een lijst namen van mensen die haar vader kenden.

‘You know what Queen Elisabeth will give Fergie Ferguson for Christmas? A dinner for two at the Ritz Hotel,’ vertelde Karina. Het is duidelijk dat iedereen zich realiseert dat dit niet gewoon een ongeluk was.

Ik vond het naar om Karina te horen zeggen dat ze meer respect had voor Cindy Adams dan voor haar moeder. ‘She was in 1970's on top of the world in Paris - and what did she do with it? She went running around with the wrong people.’

22 september 1997

Ik moet weer terugdenken aan Bertie. Ik zag hem gisteren als een hoopje ellende, gekromde rug (net als zijn grootmoeder) en invalide. Het ging me door merg en been hem zo te zien.

Ik kwam mijn oude vriend Hashram Zainoeddhin tegen bij Barnes & Noble. Hij is geestelijk behoorlijk afgetakeld en zegt niets zinnigs meer. Ik zat daar maar en kon hem totaal niet volgen. Hij sprong van de hak op de tak.

Ik schreef Eduard over Bertie, ook al weet ik dat hem dat niets kan schelen. Ook schreef ik Alatas.

Ik betaalde 28 dollar aan het Motor Vehicle Bureau om mijn Amerikaanse rijbewijs te verlengen.

Ik zag een colonne met de president van India die naar de vn ging. Al het verkeer liep in de soep vanwege de toespraak van Clinton, waar alle marionetten van de wereld zich naartoe haasten om te luisteren.

16:30 uur

Na een kalme ochtend zag ik om twee uur Karina weer. Ze liet me het voorstel over het houden van een referendum over de

[p. 91]

onafhankelijkheid van Oost-Timor van de Portugese hertog Duarte Pio van Bragança zien. Ze kreeg het al in augustus, en had vervolgens de Franse ambassadeur gevraagd om haar met dit voorstel naar Alatas te begeleiden, maar ze heeft het hem nog steeds niet gebracht. ‘Karina, you should have taken a cab to his house,’ zei ik.

Ik las het. De Timorezen lijken het ermee eens te zijn. Bragança maakt de vergelijking tussen Israël, Arabieren en de Palestijnse autoriteit. Hij stelt een interim-regering voor. Ik zei haar dat ze dit document zo snel mogelijk aan Alatas moet geven. Maar ze is om de een of andere reden bang. Ik denk dat ze het aan hem zal sturen. Ik zie Karina morgen nog een keer. Ik kreeg eindelijk het directe telefoonnummer van Da Silva, de persvoorlichter van Lampreia, te pakken. Da Silva zei dat de minister had gehoopt me dit weekend te zien. Ik zei dat ik vrijdag drie keer had gebeld, maar dat de vrouw die opnam geen Engels sprak. Hij realiseerde zich de fout en verontschuldigde zich. Hij zal naar de vn gaan, en daar Lampreia zien, en me van daar bellen bij Karina. Snel bracht ik Karina op de hoogte. Lampreia verblijft in het St. Regis Hotel, dus ik zei tegen Karina: ‘I cannot tell him I am at ymca,’ waarop zij moest lachen.

Ik heb tot nu toe zuinig geleefd, dus vanavond trakteer ik mezelf op een T-bonesteak. Daarna ben ik nog even bij Bertie langs geweest.

Het ymca zit letterlijk vol met Nederlanders, met als gevolg dat ik soms mijn naam hoor roepen.

Ellen Pasman heeft goed aangevoeld dat ze me in de vs met rust moet laten. Haar interventies op 11 september in de rechtszaal waren de allerlaatste die ze ooit jegens mij heeft gedaan of anders ligt ze eruit.

23 september 1997

Toen ik vanmorgen vroeg door het PanAm-gebouw wandelde, zag ik al die plichtsgetrouwe brave mannetjes in hun intimidatiepakken op weg naar hun bureautjes waar ze weer met frisse moed hun dag starten en verder gaan met hun frauduleuze handelingen.

Ik brandde twee kaarsjes (voor Mam en Pip en Peter) in de St. Patricks kathedraal. Gelukkig gebruiken ze daar weer echte kaarsen in plaats van lampjes.

Wat een verhaal weer. Da Silva had Karina gisteravond opgebeld met de mededeling dat ik Lampreia niet kon ontmoeten. Ik belde hem zojuist terug en nu sprak hij uitsluitend Frans. Da

[p. 92]

Silva zei dat hij alles had geprobeerd, maar dat er geen tijd was. Toen ging het door mijn hoofd dat ik mijn mogelijk bezoek aan Lampreia aan Willebrord Nieuwenhuis had verteld. Hij, kontlikker van de Staat die hij is, - hij denkt nb dat dit hem ver heeft gebracht - heeft vast de Nederlandse delegatie op de hoogte gesteld, om een wit voetje te halen, vervolgens is de ontmoeting geweest tussen Nederland en Brazilië inzake Suriname, en moet er geroddeld zijn. Ik heb geen moment aan deze mogelijkheid gedacht, anders had ik Willebrord niets gezegd.

In een poging persoonlijk contact met Lampreia toch nog tot stand te brengen, schreef ik een kort briefje wat ik zelf onder de deur van Lampreia's suite 1401, de Tiffany suite, schoof. Je moet uiteindelijk toch gokken.¹⁰⁹

Karina verwachtte me om tien uur. We liepen haar brief aan Alatas door. We worstelden een tijdje met de tekst; ik adviseerde haar het persoonlijk af te geven bij Waldorf Towers (waar ik vanmorgen een heleboel Indonesiërs zag). Ze vroeg me mee te gaan, maar ik zei dat het niet in haar belang was als ik dat zou doen.

Toen vertelde ze me een lang verhaal. Dewi was in Griekenland geweest, waar ze juwelen had gekocht waarvan sommige wel meer dan 20.000 dollar kostten. ‘Now, if she was a real mother, she would help me a bit more, instead of having this dump I live in now. Okay, she lends me some jewelry, sometimes, but she always stresses she wants it back. She gives dinners and parties for 12 and 16 - and had musicians perform, and lots of champagne is floating. But she sees people I would not want to be seen with. Cindy Adams only answers one in four calls of my mother, and that is for love of my father.’

Ik werd kwaad en benadrukte dat ze een verraderlijk tweede boek had geschreven. ‘At least Dewi is loyal to Bapak,’ zei ik. ‘What!’ riep ze uit, ‘My mother schemed for me to marry Tommy Suharto and he began already to ask me for lunch and dinner. She would give anything to be invited to the Istana.’ Ik vond het afschuwelijk wat ze allemaal vertelde.

109 Zie bijlage 31.

Vliegveld JFK

Er was geen stoel gereserveerd in het vliegtuig. Ik moest flink praten om 42C te krijgen, naast het gangpad. Ik ging naar de ticketbalie en een onvriendelijke man zei dat de computer wel naar mijn voorkeur vroeg, maar dat de plaatsen voorin niet

[p. 93]

meer beschikbaar waren. Ik zal hier zeker de klm over schrijven.

New York - Amsterdam

Vroeger kreeg je een dinertje, nu kan je alleen een afschuwelijke boterham met rotzooi krijgen. Ik heb geen interesse.

Ik had het genoegen om aan de andere kant van het gangpad een Scandinavische man en vrouw van in de veertig te hebben, die praatten en lachten tot diep in de nacht. Uiteindelijk gaf ik ze een briefje waarop ik had geschreven: ‘You are not alone, most people try to sleep.’ Dit hielp - zo lang het duurde.

24 september 1997

12:30 uur, trein Schiphol - Centraal Station Amsterdam

Het ging vlot. Ik had geen douanecontrole en kon snel naar huis.

Westerkade

Peter belde vanavond. Hij wilde alleen komen om met me te praten. Ik zei: ‘Die vrijdag ja, maar nu is het niet nodig. Het is leuker jullie samen te zien.’ Ik zei dit om Edwin opnieuw gerust te stellen. En het is waar, we kunnen later praten. Er is nu teveel gedoe.

Ik ben weer aan het werk getogen en deed vier pagina's. Was ook nog even (gratis) in Adonis, maar het zat er niet in.