Memoires 1997-B

[p. 94]

Amsterdam

25 september 1997

Gisteren laat in de middag belde Ellen. Zij is nog steeds eerlijk. Ze gaf toe dat ze me bij Punt niet had moeten interrumperen en dat ze niet zo goed was geweest in haar pleidooi. Ze vertelde me dat ze erg nerveus was omdat het kantoor Doeleman geld van haar blijft eisen. Ik heb Doeleman vanmorgen meteen een fax gestuurd. zeer to the point. Ik heb hem gewaarschuwd de dingen niet erger te maken dan ze al zijn. Wie denken ze wel dat ze zijn?¹¹⁰

Een ventje van Nieuwe Revu belde om een reactie over Villa Felderhof. Ik heb hem gezegd wat ik ervan vond.

De School voor de Journalistiek in Utrecht vraagt me voor een praatje op 22 oktober.

Ik heb het contract met Shooting Star getekend en ben gaan kijken naar de nieuwste montage van Rens Broekhuis - nog steeds met ‘ster’ Jan Tromp. Zoals het nu is, is Henk Hofland de beste, want hij kent me, maar de rest... Ik ben het er nog steeds niet mee eens.

Ik had Willebrord Nieuwenhuis niets moeten vertellen, nu ik zijn artikeltje lees. Lampreia heeft tegenover Van Mierlo benadrukt dat ‘het Braziliaanse Hof beslist over uitlevering van verdachte en gezochte personen’.¹¹¹ Ik vertrouw deze tekst niet. Ik ben steeds zekerder dat mijn ontmoeting met Lampreia niet doorging omdat ik Nieuwenhuis als een normale collega heb behandeld door hem van mijn aanstaande ontmoeting met Lampreia te vertellen. Nieuwenhuis heeft verder in New York uit de mond van minister van Mierlo opgetekend dat Brazilië Bouterse heeft gevraagd dat land niet in verlegenheid te brengen door het te bezoeken. Waarom gaat Van Mierlo met de Bouterse-waanzin door? Nu heeft hij ook al met Venezuela gesproken over een uitleveringsverdrag voor Bouterse, mocht hij dat land bezoeken.¹¹²

110 Zie bijlage 32.

111 NRC Handelsblad, 25 september 1997.

112 NRC Handelsblad, 24 september 1997.

[p. 95]

26 september 1997

Wil was hier vanochtend om de boel schoon te maken, dus van werken kwam niets deze ochtend. Gelukkig kwam Ed ook langs, en konden we even bijpraten. Hij zag er prima uit, maar zijn haar blijft afschuwelijk.

Via de Surinaamse ambassade in Den Haag heb ik een brief aan ambassadeur Christopher gestuurd, met het verzoek de contacten weer aan te halen. Ik heb kort uitgelegd hoe de keet met Suriname door Den Haag met succes was aangewakkerd en hoe ik vervolgens na een aantal jaren ook als een crimineel Zuid-Afrika werd uitgezet.¹¹³

Peter belde. Hij was met Edwin op de fiets naar een plek in de bossen gegaan waar studenten cruisen. Peter moest eerder terug, maar het sleuteltje van Edwins fiets zat in Peters zak, dus Edwin moest teruglopen (Peter zei ‘20 kilometer’, wat nauwelijks kan). Toen Edwin aan het einde van de middag nog niet terug was, belde Peter naar de politie en ziekenhuizen uit schrik dat er iets gebeurd kon zijn.

Peter en Edwin komen maandag en eten dinsdag hier. Prima, dan kan ik lekker opschieten.

Ellen belde vanavond. Ze had het manuscript van mijn nieuwe boek tot pagina 53 gelezen. Haar stem klonk anders, en ik vermoedde dat ze wat wijn had gedronken. Ze vond het ‘aardig’, maar wat vond zij echt? Vanmiddag had G.J. Kemper (ook van Höcker, Rueb & Doeleman) haar gebeld dat het nooit hun intentie was dat zij hen uit eigen zak zou betalen. Mijn brief aan Doeleman betaalde zich dus uit. Ellen en Peter hadden zich kapot gelachen over de tekst. Toch vreesde Peter dat het kantoor van Doeleman nu al haar pijlen op Ellen zal richten, vanwege mijn komende boek. Ik denk dat niet. Ellen had Kemper gevraagd schriftelijk te bevestigen wat hij haar aan de telefoon had gezegd.

Intussen zei Ellen ook dat Erik Jurgens een uitstekende brief aan de nvj heeft geschreven over het opnieuw opnemen van mijn zaak. Ze ziet hem als een opportunist en vertrouwt hem niet echt. Lubbers wel. ‘Hij is de enige die je geholpen heeft.’ Vanmiddag belde Tjong, wat me blij maakte. Hij vertelde over Caroline. Ik klaagde dat mijn tv sinds vanmorgen sneeuwde. Hij zou proberen een tv uit het hotel van Caroline te brengen, en warempel, ze arriveerden rond 21:00 uur met een televisie. Zij is een belastingjuriste, en mooi. Een perfecte combinatie die twee, het lijkt bijna een herhaling van John en Greet van

113 Brief d.d. 26 september 1997.

[p. 96]

Haagen. Caroline ontdekte een los draadje in de stekker van mijn televisie. Zij repareerde het en nu is mijn Sony weer perfect.

27 september 1997

Ik heb een heerlijke sauna gepakt bij Thermos en ga nu door met het nieuwe boekje. Ik ben al bij 18 september 1996.

Peter belde. Hij had eerst het geklaag van Hans Lonis moeten opvangen, die hen vanavond had verwacht en van alles voor het ontbijt had gekocht.

Ik heb vrijwel de hele dag gewerkt en ben nu op 31 januari 1997, dat we bij Lubbers zaten. In dit tempo moet ik het boekje volgende week af kunnen krijgen.

28 september 1997

Ik heb Lonis hier gehad om de druk op Peter te ontlasten zodat hij later naar Amsterdam kan komen.

Ik werkte de hele dag. Het is nu 19:00 uur en het nieuwe boek is bijna klaar.

29 september 1997

Bijna hadden ze bij Shooting Star weer een stomme streek uitgehaald, want ze wilden Lubbers uitnodigen morgen voor de presentatie van de film in het Rembrandt bioscooptheater in Utrecht. Gelukkig vertelde Ellen mij dat waardoor ik daar net op tijd een stokje voor kon steken.

Ellen vertelde dat Jurgens eens, toen zij gezamenlijk ergens heen fietsten, naar haar huwelijkssituatie had geïnformeerd. Wat een proleet! Wie hou je over?

Ellen van Slagmaat belde - en dat bracht me terug bij de vertoning van de film morgen in Utrecht, of Peter en Edwin mee kunnen komen. Toen fietste ik naar Ineke en Ben (achter Barbizon), waar Hans Lonis Peter en Edwin een dinertje aanbood (voor zijn verjaardag). Ze zagen er allebei zeer goed uit. Het was gezellig en er werden zelfs foto's genomen. Peter zei dat ze dan woensdag bij mij zouden eten, wat ik als een afspraak beschouw.

Ik vind het heerlijk dat Peter nu dichtbij is. Ik heb hem nog even opgezocht bij Hans Lonis en we hebben nog een uurtje zitten praten. Ik gaf Peter vier flessen dhea, twee voor hem en twee voor Edwin. Hans maakt er veel werk van, als zij er zijn. Ellen belde dat de rechtbank 31 oktober uitspraak zal doen. Dat is tegen de toezegging van Punt om begin oktober te vonnissen. Ik zei tegen Ellen: ‘Je moet er iets tegen doen.’

[p. 97]

‘Ik pieker er niet over,’ was haar antwoord dus ik maakte een einde aan het gesprek. In mijn manuscript zal ik ermee afrekenen. Ook Punt neemt een loopje met mij.

Serge van Duijnhoven kwam voor het blad Millennium van de Bezige Bij wat informatie ophalen voor een artikel. Aardig ventje; woont in Gent. Ik gaf hem een boekje mee.

30 september 1997

Vanmorgen stond Volodja Molchanov op het antwoordapparaat. Hij wordt 7 oktober 47 jaar. Hij vroeg of ik naar het filmfestival in Berlijn kom. Ik heb er eigenlijk geen zin in.

Later belde Karina. Alatas had haar naar aanleiding van haar (onze) brief gebeld en stelde vragen over wat ze deed. Ze vroeg hoe het nu verder moest. Ik zei dat ze Bregança moest vragen wanneer hij wilde gaan en dan Alatas een ticket moest vragen. Ik vertelde haar niet dat ik Alatas al had geschreven haar te helpen. Ik denk dat hij heeft moeten lachen over die brief, want niemand schrijft hem op die manier.¹¹⁴

Peter gaat alleen mee naar Utrecht. Fijn. Edwin heeft een interview met een homoblad hier in Amsterdam.

Peter was op tijd om met de trein naar Utrecht te gaan. Daar aangekomen, namen we een taxi naar het Rembrandt Bioscooptheater. Marie van Oostenbrugge en haar zoon waren warempel gekomen, ondanks dat Shooting Star haar hadden gebeld dat ze nog niet in de montage zit die nu vertoond zal worden. Het was vreemd om haar daar te zien. Ze herinnerde zich goed dat we het cadeau naar Soestdijk brachten toen Beatrix geboren werd (zoals ik in de film vertel). Marcel en Patricia Enkelaar (met aanhang) waren er, net als Klaas Jan Hindriks en zelfs Almar Tjepkema. Dat stelde ik zeer op prijs.

Ook Peter en Marina Nicolaï, van wie ik een ruikertje bloemen kreeg, waren er, en Paul de Ridder en Jan van Herp. Ik stelde Peter aan Paul voor, met het oog op de toekomst. Erik Jurgens was er niet, en zelfs Theo van Gogh was er niet.

Peter raakte in gesprek met Frans Affman en zij kwamen erachter dat zij allebei veel producers in Zuid-Afrika kenden.

Ik ergerde me bij het kijken naar de film opnieuw groen en geel aan Tromp. Na afloop werden Rens Broekhuis en ik geïnterviewd door een jongen van Radio 1. Het was zo'n klootzak dat ik wegliep. Rens Broekhuis is trouwens ook hopeloos. Ellen Pasman vertelde dat hij aanvankelijk had gezegd Den Hertog heel erg goed te hebben gevonden, maar nadat hij de op-

114 Zie bijlage 33.

[p. 98]

names in de montage beter had gezien, veranderde hij van gedachten.

Peter Nicolaï zei: ‘Iedereen houdt zich nu nog in, maar moet je zien wat ze allemaal gaan zeggen als je straks wint.’

Toen ik Peter in de ogen keek, zag ik een blik die me herinnerde aan teveel whisky. Ik vertelde het hem, maar was verder vooral bezorgd omdat ik hem ook wijn zag drinken. Toch vond ik het heerlijk dat we samen, naast elkaar, deze film konden zien.

Peter zei opnieuw dat ik Ellen teveel pest, waar hij wel gelijk in heeft. Ik hou dit in gedachten.

1 oktober 1997

Ik zag bij Lonis een trailer van drie minuten van de film Lenny, waarin Edwin in de hoofdrol de man speelt die in Johannesburg op het eind van zijn leven een vrouw werd. Edwin heeft die man ook daadwerkelijk gekend. Wat ik ervan zag was fantastisch. Edwin had gisteren een interview met Rainbow Magazine, geregeld door Lonis.

Peter en Edwin arriveerden op de Westerkade, begeleid door Hans Lonis, rond 18:15 uur, zeulend met tassen. Ellen Pasman kwam een uur later en we hebben tot 21:30 uur geanimeerd zitten praten. Ik bereidde kogelbiefstukjes; het was allemaal erg aangenaam.

Ellen heeft veel over het proces verteld. Edwin stelde veel vragen als hoe het mogelijk was dat het stuk van Verrips hoe dan ook in de papieren van de regering terecht was gekomen. Ik vergezelde Peter en Edwin later naar het Centraal Station.

2 oktober 1997

De tijd vliegt. Ik moet verder. Ik wil dit jaar 1986 afhebben. Theo van Gogh belde gisteravond dat Het Parool een aardig stukje had. Hij gaat vanavond met Frans Affman eten. Hij was verrast dat ik de man kende.

Jan van de Papieren Tijger had tegen Ellen gezegd dat er vanuit de kraakbeweging bij hun was aangedrongen mijn werk niet langer uit te geven. Hun antwoord was: ‘We gaan door.’

3 oktober 1997

Paul zei vanmorgen dat hij het manuscript nu had gelezen: ‘Het is gewoon waanzin wat er gebeurt. En die haat van de advocaten van de Staat.’ Ik denk dat Paul wil beknibbelen op het aantal documenten wat we als bijlagen opnemen, maar ik zal ervoor knokken.

[p. 99]

Peter belde. Ze hadden toch mosselen gegeten, wat ik hem sterk had afgeraden. Hij was nog steeds erg blij met de trip naar Amsterdam. Ik ben er dus in geslaagd, wat ik me had voorgenomen te doen: Edwin zich zoveel mogelijk welkom laten voelen. Misschien is hij de beste keus voor Peter.

De gemeenteraad van Amsterdam heeft een studiefonds voor de zonen van de Turkse kleermaker Gümüs opgezet. Ze zijn vandaag vertrokken. De gemeente hielp ook met de verkoop van de winkel.

4 oktober 1997

Tjong belde. We zagen elkaar 45 minuten, en ik ging daarna naar Thermos.

Bouterse heeft fantastisch gereageerd op het strafdossier tegen hem van Docters van Leeuwen. Hij gaat het dossier volledig openbaar maken aan het Surinaamse volk. ‘De pers en de gemeenschap kunnen dan vernemen op welke wijze Nederland niet alleen Bouterse, maar ook andere personen en bedrijven in een kwaad daglicht stelt.’¹¹⁵ Het wordt een gigantisch debacle, dat staat vast.

Beatrix laat zich door twee prinsen (Maurits en Floris, zoons van prinses Margriet) vertegenwoordigen bij het huwelijk van de jongste dochter van koning Juan Carlos van Spanje.

Vandaag ontdekte ik dat ik een kilo ben aangekomen. Het zijn de broodjes. Ik ga het er onmiddellijk weer afwerken.

115 NRC Handelsblad, 4 oktober 1997.

5 oktober 1997

Heerlijk om te werken, te schrijven, te creëren en te doen wat natuurlijk komt. Dat is ook wat mijn vader jarenlang deed, maar hij vertaalde de gedachten van Romeinse keizers om bezig te zijn. Dit is toch wel andere koek. Met Salomé van Strauss op de achtergrond, perfect. En de bastards in Den Haag denken mij bij de ballen te hebben.

Peter belde. Hij komt woensdag alleen naar Amsterdam, want Edwin moet twee stukken voor Zuid-Afrika schrijven. Ik zou dat wel prettig vinden, maar ik moet het nog zien. Hij was me te vrolijk.

Nog geen reactie van Christopher of Lampreia ontvangen.

6 oktober 1997

Vorige week kwam iemand van Eigen Haard vertellen dat hij de waterleiding even zou afsluiten. Ik zat in een interview en

[p. 100]

dacht er verder niet bij na, maar nu ben ik weer terug bij af. Ik ben al vanaf 04:00 uur wakker vanwege het gedonder met de lekkende kranen. Ik heb meteen een fax naar Bolhoeve van Eigen Haard gestuurd dat de ellende weer opnieuw begonnen is. Bouterse heeft volgens de Volkskrant op televisie ook gezegd dat ze hem kapot willen schieten. De Telegraaf zwijgt erover. Het zou waar kunnen zijn.

Het is alsof ik nooit in een gipsharnas heb gezeten. Ik voel er absoluut niets meer van en ben helemaal terug naar normaal. Ik kan alleen maar zeer dankbaar zijn. Het is een wonderlijk geval van puur geluk hebben.

7 oktober 1997

Ik moest vannacht wel twintig keer naar de wc, waarom?

Er schijnt een brief van Christo Landman gekomen te zijn. Hij heeft Froger geschreven. Christo is natuurlijk niet echt betrouwbaar, maar ik denk toch dat hij wil blijven helpen.

Gisteravond zag ik een tv-programma van Theo van Gogh bij Veronica, wat zoveel pijnlijke momenten had, dat ik af en toe de adem inhield.¹¹⁶ Heb Theo geschreven of hij dit wel moest doen.

Belde Ed, maar kreeg Iwan in Parijs. Ik zei hem dat we elkaar toch eens moesten ontmoeten. ‘Kom voor lunch,’ zei hij meteen, maar dat bedoel ik nou juist niet. Later belde Eduard dat hij een week naar Singapore ging en ze neuskapjes kregen uitgereikt tegen de smog.

Rond drie uur belde Christo en las me de brief aan Froger voor. Wat hij doet, is duidelijk maken dat het ministerie van Buitenlandse Zaken in Pretoria een verklaring uitgaf zonder Landman te raadplegen.

‘Maar waarom doet Evans dat? Hij is een vriend van je,’ zei ik. ‘Hij is ook een jackass als het erop aankomt.’

Peter belde vanavond af. Hij zegt dat hij in een greppel is gevallen en dat zijn kuit nu pijn doet. Ik vind het prima, maar Lonis zal teleurgesteld zijn. Ik bood aan het Lonis te vertellen, en Peter was maar wat blij dat hij hem niet zelf hoefde te bellen. Daarin is hij nooit veranderd.

Geloof dat ik een ontsteking aan de urineleider heb.

116 De Hunkering, een ludieke datingshow.

8 oktober 1997

Ik had een afschuwelijke nacht vanwege de mogelijke ontsteking van mijn urinewegen. Vanmorgen vroeg kwam er een

[p. 101]

klodder bloed uit en nu lijkt het beter te gaan. Ik ga toch even naar de dokter.

Ik heb nooit antwoord gekregen op mijn brief aan de Gay Krant, of ze de Memoires 1961-1963 willen beschrijven. Paul de Ridder zei dat er pas 128 van de 1.500 gedrukte exemplaren waren verkocht.

De vrouwelijke arts zei dat ik inderdaad - ze stak een stokje in mijn urine - een gemene infectie had: een druiper! Jarenlang gokte ik erop dat je van een blowjob niets kon krijgen. Mooi niet dus. Zij heeft een antibioticakuur van veertien dagen voorgeschreven. Ik bid ervoor dat ik van de rotzooi af kom. Betekent het dat blowjobs nu tot het verleden moeten behoren? Schokkend verhaal over Diana. Hoe Charles haar gedurende hun hele relatie belazerd heeft met Camilla Parker Bowles. Wat voor klootzak is die man. Dit verhaal maakt haar te vroege dood alleen maar betreurenswaardiger.¹¹⁷

Ik zal aan niemand zeggen dat ik wat onder de leden heb, behalve aan Peter. Ik heb de telefoon eruit getrokken. Ik moet het bij Argos hebben opgelopen.

De spanning in Indonesië stijgt - het zou wel eens de prélude kunnen zijn voor de ontploffing waar we zolang op hebben gewacht.

De 75.000 oud-Indiëmilitairen krijgen 1.000 gulden heeft het parlement besloten. Ik zou het terugsturen, want het is echt om te lachen. Hoe durf je een man die zijn leven heeft geriskeerd met zo'n fooi af te schepen.

Luister al dagen naar Salomé, heerlijk. En ook heerlijk: een dag zonder telefoon. Morgen weer.

Moet je nagaan, de Bijlmerramp is nu vijf jaar geleden, en niemand heeft ooit - de regering niet - naar de vrachtbrieven gevraagd om te achterhalen wat er in het vliegtuig zat, terwijl veel mensen ziek zijn geworden.

Er komen nog steeds klodders bloed met de urine mee, maar ja, ik heb ook pas twee pillen genomen.

De eerste herfststorm is gearriveerd.

Het is 21:00 uur en ik ben moe. Ik werkte de hele dag en heb pagina 100, 4 april 1986 bereikt.

117 International Herald Tribune, 7 oktober 1997.

9 oktober 1997

Gisteravond belde Jan Willem van Cruysen. Hij zei dat Evert Santegoeds geen manager was, en Leo van Rooijen was iemand die over lijken ging. Maar Jan Willem had een contract

[p. 102]

geregeld voor Evert, van 290 pagina's per jaar à 1.000 gulden. Dan zit Evert nu op 1,5 ton schoon, plus onkosten. Jan Willem dacht dat de rechter een bemiddeling in mijn zaak zou voorstellen, zodat hij de hoogte van het schadebedrag te moeten bepalen kon ontlopen.

Peter gedraagt zich nu echt als een Zuid-Afrikaan: komt niet wanneer hij zou komen, belt niet wanneer hij zal bellen.

Het is ineens twee uur. Ik heb geconcentreerd zitten werken zonder dat ik gestoord werd door de telefoon.

Ik gooi alsnog zakken vol knipsels weg. Dan te bedenken dat ik al tientallen dozen met knipsels heb weggegooid, dikwijls met onderstreepte informatie, toen ik naar Hillbrow verhuisde. Stel je voor dat ik alles had kunnen meenemen in mijn Memoires!

Sinds dinsdag heb ik alleen een half bruin gegeten en wat druiven. Ik heb eigenlijk geen honger, maar ik eet wat om die zware pillen met voedsel te begeleiden.

10 oktober 1997

Ik moest er vannacht weer vaak uit om te plassen en had veel pijn, dus ik ging weer naar dokter Zwiers. Ik kreeg pijnstillers voor als het weer gebeurt.

Ik vroeg Ellen vanmiddag niet af te spreken, maar ik zal haar een brief schrijven.

Peter en Edwin gaan vandaag naar de trappisten. Peter zei dat hij het spannend vond, de rooms-katholieke geesten gekoppeld aan erotiek.

Twan Huys ging voor nova met advocaat Bram Moszkowicz naar Bouterse. Er was een hele uitzending aan gewijd. Bouterse was niet veel veranderd. Hij nam Moszkowicz en Huys mee naar het Brokopondogebied en zei: ‘Ik wist dat het erg was, maar ik wist niet dat het zo erg was. Je moet een criminele geest hebben om zoiets te schrijven, veertig dikke klappers waarvan tachtig procent niet over mij gaat. De rapporten zijn heel slim opgesteld, maar zijn een constante vermenging van feiten, halve waarheden en leugens. Het staat voor mij vast dat ik dit ga winnen, zoals ik al zeventien jaar gewonnen heb.’

‘Weet u het zeker?’

‘Honderd procent. Het is een politiek proces,’ zei Bouterse. Moszkowicz werd na de reportage door Kees Driehuis geïnterviewd, of eigenlijk aangepakt. Omdat die vara-lul alles al wist over Bouterse, luisterde hij zo slecht dat hij Moskowicz' uiteenzettingen niet eens kon volgen, tot verbazing van de advocaat. Toen Driehuis bleef jennen werd Moszkowicz fel. Hij

[p. 103]

lijkt vriendelijk, maar je moet geen spelletjes met hem spelen. Moszkowicz zei dat de dossiers vol met onzin staan, zoals die van een anonieme getuige, die iemand kende, die weer iemand kende op de Surinaamse ambassade. Hij vond Bouterse intelligent en intellectueel en hij was goed overgekomen. Dit wist Driehuis helemaal niet te hanteren en hij toonde zich een nog grotere lul dan hij al was. ‘Ja, en u was nogal innig met dansen,’ zei Driehuis.

‘Ik danste ook met eigen journalisten,’ wierp Moszkowicz tegen.

Sinds een paar maanden valt me heel duidelijk op dat mijn lijf veroudert. Mijn vel zit minder strak, ik voel me slapper, krijg kuilen bij de heupen, alsof wat daar nog aan spieren zat er nu ook de brui aan geeft.

11 oktober 1997

Ik heb nog steeds last van de lekkende kranen in huis, dus heb ik Bolhoeve opnieuw een fax gestuurd.

Theo van Gogh reageerde deze keer niet op mijn brief over zijn datingprogramma.

Zoals het nos Journaal de herdenking van Ché Guevarra in Cuba presenteert op het nieuws van 20:00 uur, is echt geen journalistiek. Het is slechts een verkapte anti-Castro tirade. Hetzelfde natuurlijk met alles over Suriname.

Vierling belde. Hij beklaagde zich geen antwoord meer van Janmaat en de zijnen te krijgen. Hij leek zich weer bij die hufters aan te willen sluiten, maar ik zegde toe bereid te zijn te bemiddelen.

Vincent Mentzel zou in Djakarta hoorbaar voor Beatrix en Van Mierlo hebben gezegd: ‘Oh, daar heb je Oltmans,’ waarop beiden zichtbaar schrokken.

Ik heb er bij Ellen op aangedrongen dat ik de klacht over het lasterlijke bvd-document waarin staat dat ik in 1962 in de vs in de gevangenis heb gezeten erdoor wilde hebben. Het lijkt wel of ze het niet met Nicolaï durft te bespreken.

12 oktober 1997

Het was natuurlijk niet slim van me om gisteren met een ernstige infectie een kwartier lang in een stoomkamer van Thermos te gaan zitten, want de ellende stak gisteravond weer de kop op. Nu gaat het gelukkig weer beter.

Ik schreef vervolgens Nicolaï een brief met het voorstel op 23 oktober bekend te maken dat we de Staat, en meer specifiek Dijkstal en Van Mierlo, gaan aanklagen wegens het opzettelijk

[p. 104]

verspreiden van valse documenten, om op die manier de Staat te laten merken dat het ons nog steeds menens is.¹¹⁸ Ik bracht hem de brief en sprak op het kantoor Ellen nog even: ‘Ik heb besloten dat je niet meer tegen me moet blaffen zoals gisteravond.’

‘Ik blaf alleen als ik wekenlang aandring op actie met het Verrips- document zonder dat er iets gebeurt.’

Overigens heeft ze al een opzet gemaakt voor een klacht, dus blaffen is soms noodzakelijk.

Peter Nicolaï belde 's middags terug en maakte een uitstekende opmerking: als laster in hun dossier zit, hebben ze nog geen laster gepleegd. Goed punt. Dan eisen we terugtrekking van het document en publieke excuses voor het erbij betrekken, en als ze weigeren, plegen ze laster en dienen we alsnog een aanklacht in. Het is ook prima om morgen een persverklaring af te leggen en het vrij te geven: het knaleffect bij de media is weg, maar als ik niet was gaan blaffen tegen Ellen gisteravond, was er niets gebeurd - voor de zoveelste keer.

Peter Nicolaï belde eind van de middag opnieuw en las een ultimatum aan Dijkstal voor met de eis om de Verrips-brief terug te nemen.¹¹⁹ Ik probeerde Van Mierlo erbij te betrekken, maar dat kan niet volgens hem. Dan wilde ik erin krijgen dat er meer van deze stukken moeten zijn, aangezien we er zovele niet mogen hebben. Dat kon ook niet. Ellen is opgelucht dat ze Peter mee kon krijgen. Dat ben ik ook, al knok ik toch eigenlijk alleen.

Spong stuurde een brief naar aanleiding van mijn reactie dat hij voorzichtiger moest zijn met zijn uitlatingen over Bouterse.¹²⁰ Hij stuurt me een stuk mee uit een rapport van de Organisatie van Amerikaanse Staten waarin een interview met Bouterse voorkomt. Wat Bouterse daarin zegt, is volgens Spong voldoende om Bouterse strafrechtelijk aansprakelijk te stellen voor de Decembermoorden. Ik vind het idioot om af te gaan op verslagen geschreven in het hoofdkwartier van het oas. Op pagina 31 van dat rapport legt Bouterse een getuigenis af, die (mogelijk) waar kan zijn. Eigenlijk is dat een lucide verhaal van Desi. En het bewijst niet dat hij schuldig is.

118 Brief aan Nicolaï, d.d. 12 10 1997. Het Verrips-document is controleerbaar een leugen en om dit lasterlijk verzinsel in mijn zaak in te brengen is een bewijs dat er na 1964 nog steeds door de Staat tegen mij gemanipuleerd wordt.

119 Zie bijlage 34.

120 Brief d.d. 9 oktober 1997.

[p. 105]

13 oktober 1997

Het leven in Nederland: eerst het weerbericht bekijken om te weten wanneer je boodschappen kunt doen. Ik kwam om 10:15 uur thuis en vlak daarna begon het te onweren en kwam de regen met bakken uit de lucht.

Ik schreef een brief aan Henk Hofland. Het teruglezen van gebeurtenissen uit 1986 bij het werken aan de Memoires doet me toch weer naar de pen grijpen. Eigenlijk ben ik net als Mimi, goed genoeg als het hem zo uitkomt.¹²¹

Peter is denk ik toch met Edwin mee naar Londen gegaan, wat ik ook had proberen te bereiken als ik Edwin was. Peter heeft geen cent en is totaal van Edwin afhankelijk.

De tegel die ik op De Horst van mijn ouders kreeg, en die ik in Kew Gardens en Hillbrow had uitgestald, viel van de kast en is verloren gegaan.

Werk door, en woeker met uw uren;

Spaar gaaf noch kracht!

Straks daalt de nacht,

De roest verslijt veel meer dan 't schuren.

In gedachten zie ik mezelf weer: de jongen aan de schrijftafel, met dit bordje aan de muur. Die zinnen betekenden altijd zoveel voor me.¹²²

Lonis belde bezorgd omdat hij gezien had dat Peters handen trillen. Ik heb dit ook gezien, zowel eertijds in Hillbrow, en in die paar uur dat hij hier was. Het maakte me zeer triest. Wat kan ik doen? Ik probeerde alles al. Blaffen en al het andere. Het is zijn eigen stomme schuld. Ook Trees had er tegenover Hans gewag van gemaakt.

Frits van Eeden belde. Hij lag naast zijn moeder op bed televisie te kijken. Hij woont nu daar. Haar droom dat hij terug zou keren naar het nest, is vervuld. Hij kocht een kerkje en een stuk grond in Steenwijk: 's zomers daar, 's winters in Florida. Wonderlijk dat hij zo subliem is gevaren door het leven, met zijn handen. Maar hij werkte ook altijd. Wat een verschil weer met Peter, Richard, Loet, Erik, en alle jongens van de jaren zestig.

Vandaag heb ik tot 22:00 uur gewerkt. Dat is weer twaalf uur. Nu ben ik totaal op. Het gaat beter met de infectie, maar helemaal weg is het nog niet.

121 Zie bijlage 35.

122 Redactie: De tekst op het bordje is een gedicht van Nicolaas Beets. Najaarsbladen. Gemengde gedichten, 1874-1880. W.H. Kiberger, Amsterdam, 1881.

[p. 106]

Het nos Journaal is behoorlijk partijdig, en dat laten ze bijvoorbeeld merken door Bolkestein af te keuren, omdat hij een aantal Irakezen buiten de grenzen wil houden. Ze doen het onder andere met zinnetjes als: ‘Als de verkiezingen naderen, begint Bolkestein weer over asielzoekers.’ Goddank doet hij dat. Ook de narcistische reportage over Mulisch' feestje vanwege de heruitgave van zijn elf romans in een cassette, kan ik niet zonder vraagtekens bekijken.¹²³ Ruud Lubbers en tien anderen, waaronder Hedy d'Ancona, boden ieder één deel verzameld werk aan, en staatssecretaris Aad Nuis speldde Mulisch de Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw op.

123 Harry Mulisch, Mulisch' universum, De Bezige Bij, Amsterdam, 1997.

14 oktober 1997

Het is nu 11:00 uur en ik heb het ultimatum van Nicolaï aan Dijkstal doorgestuurd aan Ruud Lubbers, Paul de Ridder, Jos Slats, Barenda Grutterink van het anp, Arjan Paans, Pieter Broertjes en andere journalisten die van belang zijn.

Ik heb de brief van gisteren aan Hofland ook aan Mimi gestuurd en ga nu aan het werk. Ik ben op 27 mei 1986.

Gisteravond had Van Gogh een afschuwelijke juffrouw uitgezocht in zijn datingprogramma en er waren twintig jongens als gegadigden. De juffrouw vroeg alle twintig hun shirt uit te trekken. Twee weigerden, wat op de Amerikaanse tv ondenkbaar zou zijn. En wat je te zien kreeg! Van Gogh met zijn pens die een magere jongen wegzette als kippenborst - er was eigenlijk niets bij. Wat zegt dat veel van de ‘oogst’ van Nederlandse mannen, de staat van het onderwijs, het gebrek aan sport, et cetera. Het werd weer een absolute shitshow.

Ik schreef Janmaat een brief om hem te vragen met Vierling te gaan spreken, zoals ik Vierling had beloofd.

Bij Jerry Springer ging het over vrijgezellenfeestjes. Twee meisjes klaagden dat hun jongens rondgeneukt hadden de avond voor hun huwelijk. Er was zelfs een opname van een bruid en bruidegom die toe moesten kijken hoe tijdens zo'n feestje drie gehuurde meisjes de betreffende bruidegom ontkleedden en hem een blowjob gaven. De bruid was geschokt. De in het programma aanwezige jongens werden gevraagd hoe zij zouden reageren als de meisjes de avond tevoren zouden doorbrengen met gehuurde jongens. Nee, nee, nee, dat was het privilege van mannen.

Netty belde. Ik ga 25 oktober een concert voor twee piano's van haar bijwonen.

[p. 107]

Gino belde rond 16:00 uur. Hij was op de fiets aangereden door een busje, op het fietspad bij de Munt. Zijn fiets lag totaal in kreukels, en hij was de chauffeur, die ongeveer even oud was, aangevlogen. Er ontstond een vechtpartij. Omstanders hadden hen uit elkaar gehaald. Gino werd meegenomen door de politie. Hij belde mij van het politiebureau om hem te helpen, want ik was zijn ‘enige familie’. Ik ging naar het bureau op de boot achter de Munt, waar Gino nog vastzat omdat hij begonnen was met slaan. Er zou een verslag gemaakt worden voor de verzekering.

15 oktober 1997

Ik kwam een passage tegen uit 1986 dat ik met Eduard in een nummer kwam. In mijn herinnering was dat volledig gestopt in 1983. Ik schreef dit aan Eduard, met de constatering dat hij nog steeds de enige persoon is waarmee ik zo'n innige samenkomen van liefde heb ervaren.

Twee dagen geleden op de Westerstraat zei een jongen, vroeg in de 30, met een lach: ‘Goedemorgen, mijn held!’ Vandaag op de Spuistraat schreeuwden vijf bouwvakkers tegen een collega op drie hoog. Dus ik zei: ‘Wat een herrie hier!’. Ze riepen: ‘Nog op de fiets! Heb je je centen nog niet?’ Dat gebeurde vroeger niet, en als het gebeurde was het dikwijls negatief.

Kom vandaag tot niets. Ik heb Kadarisman een brief geschreven dat ik niets begrijp van de houding van Indonesië, hem, en Pak Alatas. Ik schreef hem niet meer aan te dringen op een gesprek tussen hem en mijn advocaten, maar wil wel graag van hem weten of hij problemen voor mij in het verschiet ziet om binnenkort naar Djakarta af te reizen.

Ik zat te denken aan mijn grootvader vroeger in de H. Jacobszstraat, toen hij zo oud was als ik nu. Hij zat in een grote stoel, rookte sigaren, met een krantje erbij. Hij heeft lang postzegels verzameld. Maar verder deed hij eigenlijk al jarenlang niets meer. Als ik mijn studio rondkijk, bruist het van de activiteit. Ik schrijf, ik produceer, ik ben zeer actief. Het verschil is onvergelijkbaar. Mijn vader had ook niets meer om handen op zijn 72ste, en is van moedeloosheid verdwenen. Broer Theo is alweer vijf jaar uit ons midden. Hendrik zit al twintig jaar op zijn gat.

Ik sprak met Nellie Hazeu-Sloos. Ik zal haar op zondag 26 oktober opzoeken.

[p. 108]

16 oktober 1997

Ik heb vandaag rustig doorgewerkt. De pijn in mijn urineleider is minder, maar echt weg is het nog steeds niet. Ik slik nu vijftien dagen deze zware pillen; nog vijf te gaan.

17 oktober 1997

Ik kom wat van Peters eerste inzichten over Zuid-Afrika tegen, die hij me vertelde toen ik hem in juni 1986 opzocht. Dat doet me eraan denken dat hij al tien dagen niet heeft gebeld, wat ik vreemd vind maar waar ik later wel meer over zal horen. Ik ben voldoende ‘los’ van iedereen om er niet meer wakker van te liggen.

Fidel spreekt op cnn bij de herbegrafenis van Che Guevara. Jammer genoeg zenden ze niet de hele plechtigheid uit, want wat Castro heeft te zeggen is niet toegestaan op de Amerikaanse televisie. Dus het zijn maar een paar minuten, walgelijk. Castro is uniek in ons tijdperk.

Henk Hofland belde. Hij zei: ‘Ik dacht, zal ik het nog één keer proberen?’ Hij gaat morgen voor drie weken naar New York. Ik vroeg hem waarom hij me niets had laten weten over het stuk Memoires dat ik hem zond. Hij had het erg druk met een roman en nu een tv-film over verraad in de oorlog gepleegd aan de overkant van het huis op de Oudorpweg, waar Henk en zijn ouders woonden. Ik zei tegen hem: ‘Ik zweer je iedere keer voorgoed af, but somehow it is impossible.’ Ik vroeg hem om in juni voor één keer mee naar Nyenrode te gaan. Hij was zeer terughoudend. Ik zei hem verder dat hij de enige was die naar waarheid had gesproken in de Van Gogh-film. ‘Dat is niet zo moeilijk,’ zei hij.

In Thermos lurkte een kerel aan mijn pik en ik kreeg een complete blowjob, alsof er nooit een vuiltje aan de lucht is geweest. Punt heeft de Staat een dwangsom van 500 miljoen opgelegd in de kwestie van de Antilliaanse rijstexport naar Europa.¹²⁴ De eu had besloten de invoer van rijst uit de Nederlandse Antillen te beperken, en ook Nederland zal dit moeten uitvoeren. Rechter Punt verbiedt nu akkoord te gaan met Europese besluitvorming. Kok zegt echter dat de Staat in hoger beroep gaat. Punt is lekker bezig. Het is te mooi om waar te zijn: Punt en 500 miljoen. Als Punt mij drie miljoen toewijst, gaat de Staat ook onmiddellijk in hoger beroep.

Het is 21:30 uur, ik ben bij 21 juni 1986. Het is genoeg voor vandaag.

124 NRC Handelsblad, 17 oktober 1997.

[p. 109]

Ben ruim een uur naar het hoerenkwartier geweest, bij volle maan.

18 oktober 1997

De Volkskrant zet de uitspraak van Punt op de voorpagina, maar noemt hem niet bij naam.¹²⁵

Directeur J. Martens van Emesa reageerde verheugd op het vonnis. ‘De rechter heeft de arrogantie van Van Mierlo en Patijn afgestraft en dat was hard nodig. Dit is een zaak van fatsoen. Dat is Buitenlandse Zaken op niet mis te verstane wijze bijgebracht.’

Zal Punt ook in mijn geval de arrogantie van Buitenlandse Zaken aanpakken?

Heb lekker doorgewerkt, maar ga vanwege het mooie weer even een eindje fietsen.

Marcel Haenen heeft het weer geflikt: een gigantische primeur over de zaak Bouterse.¹²⁶ Via een lek bij Justitie krijgt Bouterse gevoelige informatie van het Openbaar Ministerie doorgespeeld, en de strafzaak tegen Bouterse schijnt daardoor zelfs te stokken. Ik wist het dat Bouterse deze onzin, gebrouwen door Docters van Leeuwen, zou winnen. Maar zou het Docters' zijn baantje kosten? Natuurlijk niet, in de huidige situatie van slapjanussen en idioten.

Ik kan niet bij Netty logeren! Vreemd. Maar misschien is er een klein hotel in de buurt, waar ik kan slapen. Ik zou toch graag naar haar toe gaan.

Ik werd aangesproken door Yvonne Windt en een vriendin. Jean (nu 51 - ik pikte hem op als lifter bij Baarn toen hij 18 of 19 was) zit in een psychiatrische kliniek in Poortugaal, bij Rotterdam.¹²⁷ Wat afschuwelijk. Ik zal hem schrijven en later naar hem toe gaan.

125 De Volkskrant, 18 oktober 1997.

126 NRC Handelsblad, 18 oktober 1997.

127 Zie ook Memoires 1967-1970, en 1978-1979. Ik ontmoette hem in 1964, wat ik niet in mijn Memoires heb opgenomen.

19 oktober 1997

Peter Rehwinkel zat in Buitenhof bij Paul Witteman tegenover een meisje van de jovd.¹²⁸ Ik vind Rehwinkel een vervelende, betweterige kletskous. Ik zal hem niet meer benaderen voor steun, want de man is plus royaliste que le roi. Bezopen.

128 Redactie: Ciska Scheidel. Het programma ging over de politieke invloed van de koningin. Ciska Scheidel vond dat het koningsschap louter ceremoniëel moest zijn in tegenstelling tot Rehwinkel.

[p. 110]

Vervolgens een gesprek met drie professoren over de verkiezingsprogramma's van PvdA en D66. Bart Tromp zegt dat Kok veel populairder is onder vvd-stemmers, dan bij de eigen achterban. ‘Dat had Lubbers vroeger ook.’ Wim Couwenberg: ‘We leven in een alsof-democratie. De burger wordt niet serieus genomen.’ Maar eigenlijk durft niemand rechtuit te zeggen dat ons democratisch systeem achterhaald is.

Ik ben vanavond met het mooie herfstweer in de hoerenbuurt geweest. Het blijft me verbazen al die koppels te zien die soms arm in arm arriveren, hand in hand, waarvan je op een kilometer afstand kunt zien dat de combinatie totaal niet klopt. En toch lopen ze daar, te genieten van hun ‘geluk’.

20 oktober 1997

Pak Kadarisman belde. Pak Alatas was twee uur op Schiphol geweest. Kadarisman zei dat hij Alatas had herinnerd aan mijn zaak. Kadarisman vertrekt vandaag naar Djakarta. ‘Denkt u niet dat ik u vergeet,’ zei hij.

‘I have been een honest man,’ zei ik.

‘Dat weet ik,’ antwoordde hij.

Ik vertelde in New York met Karina bewust niet mee naar het Waldorf Hotel te zijn gegaan. Hij zei te zien wat ik allemaal moest ondergaan en meemaken. ‘I am ready to suffer more - as long as I keep my self-esteem,’ antwoordde ik.

‘Ik wil wel met u mee, desnoods als derde secretaris.’ Hij lachte.

Peter belde rond 14:00 uur alsof er niets was gebeurd. Ja, het feest voor Edwin was ‘verrukkelijk’ geweest. Twee van zijn broers en zussen waren er niet. Edwin had gezongen. Het was geweldig geweest. Hij komt zaterdag, dus ik schreef Netty Feldhaus van Ham en Nellie Hazeu dat ik mijn bezoekje uitstel. Wim Verkade had met Han André de la Porte gesproken. Verkade had een fotoalbum uit Bandoeng gevonden, waar Wims vader met die van Han op staat. Wim zei: ‘Toen ik hem zei dat ik jou kende en jullie op Nyenrode hadden gezeten, reageerde hij alsof hij niets met je te maken wilde hebben.’ Han belde me vanavond juist op en nodigde me uit om woensdagavond te komen eten.

Vanavond zaten Peter Brusse en Frénk van der Linden in een kletsprogramma van de eo.¹²⁹ Brusse is geschift. Frénk is ziek. Hij is gescheiden, en is nu in de Here, en zegt te schrijven als therapie.

129 Redactie: Het elfde uur was een praatprogramma dat gepresenteerd werd door Andries Knevel.

[p. 111]

21 oktober 1997

Ronald Gase belde gisteren. Ik heb hem blijkbaar twee keer geschreven dat hij wel tegen Theo van Gogh kan zeggen dat ik mijn eigen rol soms overschat, maar dat mijn dagboek uiteindelijk compleet bij de Koninklijke Bibliotheek zal liggen en dat daarin alles te controleren is. Ik herhaalde dit nogmaals aan de telefoon, waarop hij reageerde met uitgerekend de rol van Bernhard in de Nieuw-Guinea-affaire en zijn bezoek aan het Witte Huis, als voorbeeld te noemen. Ik vertelde hem dat ik in De Groene Amsterdammer in 1992 heb opgesomd hoe het was gegaan en dat Bernhard mij ervoor per kerende post bedankte, terwijl ik bijna nooit antwoord van de man krijg.¹³⁰

Het antwoord van Dijkstal op het ultimatum kwam bij de advocaten binnen.¹³¹ Hij schreef dat hij meer tijd nodig had. Dat kennen we. Ik wil binnen zeven dagen antwoord. ‘Ze wachten op wat Punt gaat zeggen,’ zei Ellen ook nog, wat er geen moer mee te maken heeft. Tot overmaat van ramp kwam ze nog met de mededeling dat ze een briefje in mijn bus zou stoppen met het aantal uren dat ze voor mij gewerkt heeft. Dat was het meest onsympathieke dat ze tot nu toe heeft gedaan. ‘Je kunt me zenden wat je wilt, ik heb niets. Bovendien hebben we herhaaldelijk over 10% gesproken. Ik hoop niet dat je met verrassingen komt.’ Er is iets met Ellen aan de hand, al blijf ik ervoor openstaan dat ik het verkeerd heb. Ze had kennelijk ook al tegen Broekhuis gezegd dat het goed was om te filmen bij de rechtszaal. Maar nu blijkt Shooting Star niet eens geld te hebben om morgen bij de School voor Journalistiek in Utrecht te filmen. Ik geloof niet meer in die film.

Ellen kwam even later het antwoord van Dijkstal brengen. Ze had er toch van afgezien haar gewerkte uren bij me in de bus te stoppen. Ze ziet de uitspraak over geld dichterbij komen en dan komt ze met dit. Het blijft een nerveuze dame. Ze wil ook dat ik teken dat ze een boek mag schrijven.

Het deel Memoires 1986 is tot 22 juli geschreven, 209 A-viertjes en ongeveer 100 bijlagen. Het geeft me weer een voldaan gevoel.

130 Redactie: Dat was in De Groene Amsterdammer van 18 september 1992. Zie ook bijlage 85 in Memoires 1992-B.: Willem Oltmans' geheugen laat hem hier in de steek, want prins Bernhard regeerde op toezending van Vogelvrij en niet op het artikel. Zie pagina 177 van Memoires 1992-B.

131 Brief d.d. 20 oktober 1997.

22 oktober 1997

Maarten van Traa is gisteren verongelukt. Weisglas zegt op tv

[p. 112]

dat hij een eminent buitenlandpoliticus was. Het is weer het Hollandse recept: elkaar aanpraten hoe fantastisch ze zijn, zoals ze elkaar aanpraten hoe slecht anderen zijn.

School voor Journalistiek, Utrecht

Ik ben heel wat jaartjes niet bij deze club geweest. Ze zitten in een nieuw gebouw. Het is altijd weer een verrassing of onder de aanwezigen een ventje is wat een blijvertje kan worden, zoals toen met de zoon van de psychiater die me naar Amsterdam terugreed.

Betalen was er weer niet bij, en om mijn reiskosten moest ik vragen.

Trouwe Paul stond er met een tafeltje boeken en verkocht voor 100 gulden. De zaal was vol. De inzet was een interviewvorm, waar door mijn geklets weinig van terechtkwam. Ik vond het een prettig sfeertje, maar in het nagesprek - met een docent, jong ventje, kaal geschoren, die zei dat ik eens op hem had getippeld - bleek wat anders.¹³² De kritiek was - de docent gebruikte het woord ‘relnicht’ - dat ik teveel grappen had gemaakt en over ‘Ria en gelul’ had gesproken. Daar werd wel om gelachen, maar dan word je als journalist niet meer serieus genomen. Ik lachte hem in zijn gezicht uit. Maar ene Anouk kwam het uitleggen: ‘Als u de zaken in een grap verpakt, worden ze in het lacherige gedoe meegesleept en mist men misschien belangrijke oneliners.’

132 Redactie: De jonge docent was Remko van Broekhoven.

Westerkade

Er lag vanmorgen een fax van Karina. Zij had een fax opgesteld voor Alatas inzake de hertog van Bragança, en vroeg me of die goed was. Net terug uit Utrecht belde ze. Ik zei haar dat de fax perfect was.

De verafgoding van Van Traa is al begonnen. Ik beschouwde hem altijd als tweederangsfiguur. Men vond hem vooral goed omdat de rest nog veel slechter was.

Jean Windt heeft nu al teruggeschreven en een foto ingesloten. Ik was totaal geschokt. Wat heeft die jongen zichzelf aangedaan? Het is niet te geloven. Heb de neiging de foto niet te willen bewaren.

Ik was om 19:50 uur bij Han André de la Porte (hij heeft nu een zeer behoorlijke Japanse vleugel) en om 23:50 uur was ik weer thuis. Het was erg plezierig. We gingen naar Prego om te eten. Ik kreeg een gigantisch bord met vier plakjes tournedos

[p. 113]

en een kwakje spaghetti in het midden. De hemel mag weten wat het kostte, maar het was pure oplichterij. We hebben prettig zitten praten.

23 oktober 1997

Ik denk nog veel over die lezing van gisteren en de redenatie dat als je in Nederland oneliners verpakt in humorvolle taal, mensen je niet serieus nemen. ‘Droogkloten’ noemde ik ze. Ze vallen ook over grof taalgebruik, het is eigenlijk om ziek van te worden. Dat is ook het verschil met talkshows hier en in de vs, waar iedereen zichzelf totaal serieus neemt.

Christo Landman belde al om 09:00 uur. Ambassadeur Froger had hem ontboden naar aanleiding van zijn protestbrief. Hij wilde weten wat wij ermee hadden gedaan. Ik beloofde hem vandaag of morgen een fax te sturen met tekst en uitleg. Ik kan er beter niet te lang mee wachten, want hij blijft kennelijk helpen.

Peter stond op het antwoordapparaat: ‘Are you screening your calls again?’ Waarom denkt hij dat toch steeds? Ik was gewoon bij Han.

Rechtbank, Amsterdam

Om de overheid te dwingen meer documenten uit de bvd-dossiers af te geven vonden vandaag verschillende procedures plaats. Er zaten drie rechters en een griffier in de zaal. De rechter zei: ‘U hebt een deel van het dossier gekregen.’

‘Wat verstaat u onder een deel,’ vroeg ik. ‘Docters van Leeuwen wees zo hoog aan (gebaarde met mijn handen), maar ik kreeg een flinterdun mapje, dat was geen deel.’

‘Laat u mij de zitting leiden,’ zei de rechter.

‘U spreekt mij aan, dus ik antwoord u.’

Ik zag een man die ik van gezicht kende, wat ik hem meteen zei.

‘Ik ben Overdam, Binnenlandse Zaken.’

‘Oh, u bent die akelige man van Dijkstal,’ zei ik.

Peter Nicolaï is steengoed; heel rustig, hij zit, hij is perfect.¹³³ De president maakte bij Peter bijna geen aantekeningen maar bij Eric Daalder, de advocaat van de Staat, is hij continu bezig.

De rechter vroeg of ik ook nog wat wilde zeggen. ‘Ja,’ zei ik, ‘kort. Er wordt hier gesproken over naar de Ombudsman gaan. Dat heb ik gedaan. Hij concludeerde dat ik aan mezelf te

133 Zie bijlage 36.

[p. 114]

wijten had dat ik uit Zuid-Afrika was gezet. Ik ben dus gaan doorgraven. Lubbers schreef dat het vanuit Den Haag was gedaan, minister Buthelezi dito en het hoofd van Pik Botha's geheime dienst zegt het ook. Ik ben met de Ombudsman nog niet klaar, maar kan niet alles tegelijk doen.’ Eind januari 1998 volgt de uitspraak.

Peter Nicolaï zei eerder dat Ellen al een paar dagen van streek was, er verschrikkelijk uitzag en erg moe was. Dat ging dus over het geld. Dat heeft zij zichzelf aangedaan, want dat is het deel waarin ik het makkelijkst ben. Daarom bespraken we vanmiddag op kantoor tot in detail over hoe we met het geld omgaan - als er een voorschot zou komen - en: hoe, danwel of, de nvj beslag kon leggen op dat geld, en hoe daar dan mee om te gaan.

Maar toch vond ik het vreselijk dat mijn advocaten een paar dagen voor de uitspraak een gesprek wilden over het verdelen van de poen, terwijl er misschien niet eens een buit te verdelen valt. Ergens begrijp ik het ook wel, maar toch.

Ellen zei nog dat de nvj negatief heeft gereageerd op de brief van Jurgens van 19 september waarin hij schreef dat ze me wel moesten steunen.

Peter belde dat hij zaterdag tegen 18:45 uur alleen naar de Westerkade komt. Dat vind ik wel fijn, want op 3 november reist hij alweer af.

24 oktober 1997

Ik heb voor het eerst Paul voorzichtig onder druk gezet, want hij heeft in al die weken pas 25 pagina's gereedgemaakt. Hij heeft een kind en moet om de haverklap naar huis. Net als Nicolaï, die vanaf 12:30 uur steeds op zijn horloge keek en na afloop om 13:00 uur zich excuseerde: ‘Ik moet naar de kinderen.’ Wat halen zij zich op de hals?

Ben aan een verhaal over Beatrix begonnen voor Elitair, het blad dat Neal Lachman uitgeeft. Er gaat even tijd in zitten, terwijl ik liever verder zou gaan met augustus 1986.

Ik ergerde me groen en geel in Thermos dat ik drie kilo was aangekomen. Ik ging twee keer op de weegschaal staan. Het komt vast door het brood, want ik moest de antibioticapillen met voedsel innemen. Ik at dus kilo's brood. Ik zet er meteen het mes in.

25 oktober 1997

Karina stuurde me een fax door die ze van Alatas kreeg, waarin hij bevestigde graag in gesprek te gaan met Bragança, al ver-

[p. 115]

moedt hij dat die weinig zal kunnen bijdragen aan oplossing van de problemen in Oost-Timor.¹³⁴

Nellie Hazeu belde. Ik dacht even dat ze zou gaan zeggen dat ze een kamer voor me gereserveerd had, maar gelukkig begreep ze dat ik vooral niet kwam vanwege het geld.

Peter arriveerde rond 19:15 uur. We waren nauwelijks twee uur samen, maar het was absoluut heerlijk om eens even samen te zijn.

Ik had niet verwacht dat Peter vertwijfeld is over teruggaan naar Zuid-Afrika. Hij vond het een grotere ramp dan ooit tevoren, en voelde zich er totaal geïsoleerd. ‘Ik ga naar de winkel en zo snel mogelijk weer terug naar de flat. Ik ga naar het zwembad en daarna zo gauw mogelijk terug.’ Later gingen we naar Hans Lonis waar Edwin ook was. Ik probeerde op Edwin in te praten om naar Nederland te komen. Zijn antwoord: ‘But what will I do here?’ Ik voelde aan dat Edwin niet terug wilde en dat hij Peters - en zijn eigen - leven riskeert. Edwin zat alweer aan de whisky, en toen ik wegging om 23:15 uur was hij alweer een beetje dronken. Peter hield het bij wijn.

Peter en Edwin waren bij de trappisten in Tilburg geweest, en erg onder de indruk teruggekomen.¹³⁵ Edwin had Peter serieus horen vragen wat er nodig was om je aan te sluiten. Hij was zich een ongeluk geschrokken.

134 Redactie: Duarte Pio van Bragança zou nog in 1997 zijn ideeën over Oost-Timor aan vice-president Habibie presenteren, in het bijzonder om een referendum over onafhankelijkheid aan de bevolking van Oost-Timor voor te leggen. In 1999 werd Habibie president en schreef hij een referendum uit. 78% van de Oost-Timorezen stemde voor onafhankelijkheid.

135 Redactie: Dit is Abdij Koningshoeven, te Berkel-Enschot, aan de rand van Tilburg.

26 oktober 1997

Toen ik vanochtend aan het schrijven was, verscheen Vierling onaangekondigd: een uur weg. Hij was nauwelijks vertrokken of Tjong arriveerde. Weer een uur weg, maar interessant was het wel om met dit joch van 28 te praten.

Het artikel voor Elitair is af, ik kan weer door met mijn Memoires.

27 oktober 1997

Eduard belde. Ik ben maar gegaan en heb met hem koffie gedronken bij Iwan Beek. Het schijnt met Mora niet goed te gaan.

Ellen belde dat de uitspraak van 29 oktober om 13:50 uur bekend zal zijn en de definitieve tekst om 16:00 uur.

‘I couldn't care less,’ reageerde ik. ‘Ik ben langzamerhand im-

[p. 116]

muun voor Haagse trucjes. Sorry, maar ik werk en denk er zelfs niet over.’ Toen zei ik haar dat ik het niet acceptabel vond dat de correspondentie over mij tussen de nvj en Jurgens werd achtergehouden. ‘Dat hebben we zo afgesproken,’ zei Ellen. Daar was ik het totaal niet mee eens. ‘Vandaag krijg ik deze brief niet, en morgen een andere niet - I do not agree at all. En ik heb ook geen zin er verder over te kletsen, want ik ben aan het werk.’ Nu zal zij wel weer in de vernieling zijn, maar daar kan ik ook niets aan doen.

Even later belde Ellen weer. Zij had Jurgens gebeld om toestemming van hem te krijgen kopies van de correspondentie aan mij te mogen geven. Hij was akkoord, dus ik zou ze krijgen. Weer was het dus nodig om tekeer te gaan voordat er wat gebeurde. Ik stuurde haar een fax dat ik aangenaam verrast was, en de brieven niet zou publiceren tot 2010.

Ik belde Hans Lonis, maar Peter sliep. Terwijl ik met Peter had afgesproken dat hij bij mij vis zou komen eten, had Hans voor hem afgesproken bij Ineke te gaan eten. Ze denken allemaal alleen aan zichzelf. Ik zette Hans op zijn plek, omdat ze soms denken of doen alsof ik niets met Peter te maken heb.

Peter belde terug. Hans Lonis had het verkeerd begrepen. Hij gaat later naar de stad met Ineke.

Ellen belde nog een keer. Ze blijft vragen om een beëdigde verklaring een boek te mogen schrijven. Ze is vrij om te schrijven over mijn zaak. Hoe kan ze daaraan twijfelen?

Ik had een eerste verhaal over Beatrix naar Neal Lachman gefaxt, maar ik heb van hem nog geen enkele reactie.

Peter kwam laat, want er was een kapper op bezoek gekomen. Hans Lonis buit Peters aanwezigheid maximaal uit; hij doet of Peter zijn vriend is, en houdt geen rekening met mijn wens Peter ook te zien. Twee keer twee uur in twee maanden!

Frank Heckman belde tijdens het bezoek van Peter, die me op m'n lazer gaf dat ik veel te kortaf tegen Frank was geweest. Misschien had hij gelijk. Daarna belde ook Casper nog. Het komt ook altijd allemaal tegelijk.

Peter at de hele schelvis met rijst en sla en zat zo te smullen. Hij zei - voor de zoveelste maal - dat hij nu moest besluiten, en dat hij Edwin glashelder duidelijk had gemaakt dat hij snel permanent naar Nederland wilde verhuizen. Ik moet het nog zien gebeuren. Intussen wordt het in Hillbrow steeds gevaarlijker. Ik zei dat ik me zorgen maakte dat zijn handen trilden door het drinken. Peter antwoordde dat hij soms vanuit zijn rug een dof gevoel in een arm of been had, of een tic bij zijn oog als gevolg, en dat het niet van het drinken is.

[p. 117]

Toen wilde Peter ineens weg. Ik wandelde met hem naar Lonis, die sikkeneurig deed, omdat Peter bij mij was gaan eten. Later realiseerde ik me dat het klokje waar Peter op keek nog op zomertijd stond en hij dus dacht dat het een uur later was dan het was.

Ik heb nog stapels familiepapieren gevonden, waaronder een met de handtekening van Koning Willem iii bij de benoeming van Alexander Oltmans. Ik zie weer hoe zorgvuldig mijn vader alles heeft opgeborgen en ben heel dankbaar dat het naar de Koninklijke Bibliotheek kan gaan.

28 oktober 1997

Dus de trillende handen komen door een blessure aan zijn rug. Gisteren trilden zijn handen trouwens helemaal niet. Nu heeft hij een kaakontsteking dus ik gaf hem acht pijnstillers mee die ik over had van dokter Zwiers.

Ik las net de brief van de nvj van 2 oktober aan Jurgens.¹³⁶ Ik belde meteen naar Ellen om te vragen of zij Jurgens mijn brief aan Doeleman met één alinea achtergrond wilde faxen met de vraag of hij de opening van de mondelinge toelichting die Verploeg voorstelde wil oppakken. Zij begreep het. Ik hoop dat ze het snel doet.

Ellen heeft weer met Punt gebeld, wat ze niet had moeten doen. Vervolgens kreeg ik Peter Nicolaï aan de lijn. Als het een glanzende uitspraak is, wil hij faxen aan de media gaan sturen. Dat wil ik absoluut niet hebben. Hij had het ook over een persconferentie, maar ik zei dat daar geen hond op af zou komen. Ik drong erop aan niets te doen. De media komen vanzelf. Dat ze zoiets nu niet begrijpen.

Nicolaï vroeg of ik nerveus was over morgen. Dat ben ik niet, want ik kan het toch niet beïnvloeden, dus ik werk rustig verder aan het gesprek met Bouterse op 13 augustus 1986. Het is erg vreemd om een lang gesprek met Bouterse van elf jaar geleden te reconstrueren.

Peter vroeg me of ik de resterende lectuur nog even wilde brengen, wat ik deed. Ze wilden de stad in, en daarna terugkomen om de bagage te halen. Ik gaf hem drie gulden en zei hem zijn bagage beter in een kluis op Centraal Station te leggen, voor ze de stad in zouden gaan, wat ze nu gaan doen. Bij het afscheid probeerden Peter en ik ons weer zeer te beheersen, want ik zag hoe emotioneel hij was. Ik ook trouwens.

Thuis heb ik Peter recht uit het hart geschreven wat ik van zijn

136 Zie bijlage 37.

[p. 118]

houding jegens mij vond. Toen hij pas hier was, zou hij me snel komen bezoeken; ik stuurde hem meteen 50 gulden opdat hij zijn eigen geld had voor vervoer. Hij kwam vervolgens niet. Ook belde hij me veertien dagen niet, waar hij geen verklaring voor gegeven heeft. Het deed pijn om deze brief te posten. Ik aarzelde. Maar het was tenslotte waar.¹³⁷

De top van Philips vertrekt naar Amsterdam, inclusief de Raad van Bestuur. Ik herinner me nog hoe Jeelof mij het gloednieuwe gebouw van de Raad van Bestuur in Eindhoven toonde - voor hoeveel miljoen? Nu gaan ze naar de Rembrandttoren en ondertussen wordt er naast weer een nieuw kantoor gebouwd.¹³⁸

Een psychologe in de televisieshow van Ricky Lake zegt: ‘Parents should never shame their children.’ Ik ving die zin toevallig op, terwijl ik aan mijn schrijftafel zat. Dat was exact iets van mijn jeugd dat ik nooit heb kunnen vergeten. Het gebeurde constant thuis tot ik bij de familie Van Dijk intern ging, en later bij mejuffrouw Buringh Boekhoudt kwam. Maar, geen twijfel, de schade was geleden.

Had ik Peter die brief moeten sturen? Ja en nee. Hij neemt me voor lief. Maar ik wil hem niet - voor geen goud - van slag maken. Toch had ik er sterk behoefte aan hem dit te schrijven. Ik ben zijn nonchalance een beetje beu.

137 Zie bijlage 38.

138 Redactie: De Breitnertoren.

29 oktober 1997

Op het nieuws, dat tijdens mijn ontbijt aanstaat, wordt beweerd dat een op de drie studenten stopt met de studie die ze beginnen en op een andere studie overstapt, omdat ze gebrek aan informatie zouden hebben. Ik denk dat het anders is. Ze kennen zichzelf nog te weinig en weten niet echt wat ze willen.

Het zou een vreemde dag worden. Om 10:30 uur, terwijl ik met Ellen belde, kwam de fax van Punt binnen.¹³⁹ Ik stapte direct op de fiets om naar het kantoor van Ellen en Peter te gaan. Peter Nicolaï opende de deur: ‘Slecht, we krijgen niets,’ waren zijn welkomstwoorden. Ellen was ongelooflijk teleurgesteld. We hebben er bijna de hele dag over gedebatteerd, wat nu te doen. Mijn voornaamste punt was Dijkstal te pakken, en hem in ieder geval dwingen te antwoorden. Peter voegde de daad bij het woord en vuurde een ultimatum tot 10:00 uur morgenochtend af. Is er dan geen antwoord van de minister

139 Zie bijlage 39.

[p. 119]

binnen op ons verzoek van 12 oktober dan gaat er een klacht naar de officier van justitie. Hij overlegde telefonisch met Gerard Spong of dit de juiste weg was, wat Spong bevestigde. Peter kon aan hem refereren.

Ondertussen kwam Hans Jaap Melissen van Radio Nederland Wereldomroep naar de Westerkade. Bij een broodje ham deden we een kort interview. Ik was te ruw in mijn taalgebruik. Hans Jaap is aardig.

Het anp maakte een bericht van 20 regels, en vatte de uitspraak

[p. 120]

van Punt goed samen. Het feit dat er ‘bedrog’ in staat en ‘onrechtmatige daad’ is belangrijk.¹⁴⁰

Intussen belde Sebastiaan van John de Mol Productions of ik vanavond in Peter Jan Rens Late Night wilde komen. Eerder belde MiddagEditie van de nos om rond 12:00 uur in de uitzending te komen, maar dat wimpelde ik af. Radio 1 belde me voor een interview met Ellen, maar zouden haar nooit opbellen.

Ik ging weer terug naar het kantoor. Ellen zou willen weten wat Warendorf deed of niet deed bij de nvj. De nvj kan schuldig zijn dat ze toen niet ‘gestuit’ hebben, want nu is 1964 verjaard.

Peter was uren in de weer en zond een dozijn faxen naar het anp, nrc Handelsblad, et cetera. Eerst maakte hij een persverklaring, die goed was op de laatste alinea over een getuigenis van Christo Landman na.

Beiden zeiden dat Den Hertog nu aan Van Mierlo en Kok zal zeggen: zie je wel, Oltmans heeft geen schijn van kans. Dus benadrukte ik dat we terug moeten naar de politiek, en daarvoor

140 NRC Handelsblad, 29 oktober 1997.

[p. 121]

moeten we toch opnieuw met de nvj in zee proberen te gaan. ‘Als we Docters nu eens vragen om de zaak op te lossen, in plaats van Asscher,’ zei ik. Wat vooral Peter geen gek idee vond.

Ellen was bij de herdenking van Van Traa in de Nieuwe Kerk geweest, waar Jurgens deed of zij lucht was. Hoe is het in hemelsnaam mogelijk.

Eduard belde vanuit San Francisco op over de uitspraak van Punt. Hij vertelde dat Mora geopereerd moest worden vanwege kanker.

De show bij rtl4 Was een niemendalletje - als gewoonlijk. Die jongen Rens is zoiets als Henny Huisman: weet niets, kan niets. Eigenlijk niet te geloven. Ik wond hem om mijn vinger en, nou ja, ik kreeg bij vertrek twee pantoffels in een zakje (De Mol Productions, het goedkoopste van het goedkoopste, hoe durven ze het te doen) die ik aan het karretje van mevrouw Gödecke heb gehangen.

30 oktober 1997

De Volkskrant had al een stuk:¹⁴¹

Oltmans eist excuses van Dijkstal voor 'laster' BVD

De journalist W. Oltmans daagt minister Dijkstal van Binnenlandse Zaken voor de rechter, als deze niet vóór tien uur vandaag afstand neemt van ‘lasterlijke informatie’ die over Oltmans in een BDV-dossier staat. De journalist eist ook excuses van de minister.

Het dossier vermeldt dat Oltmans ‘omstreeks 1962 een maand of drie zou hebben doorgebracht in een gevangenis in de USA’. Hij zou een zedendelict hebben begaan. ‘Oltmans is een homo’, aldus het BVD-stuk. Volgens Oltmans' advocaat mr. P. Nicolai zijn deze aantekeningen pure laster. ‘Oltmans heeft nimmer, geen dag, in de gevangenis gezeten.’
Oltmans voert al een jaren slepende procedure tegen de staat. Daarin eist hij miljoenen guldens schadevergoeding voor de inkomsten die hij heeft gederfd doordat Buitenlandse Zaken hem in zijn journalistieke werk zou hebben belemmerd en hem zou hebben achtergesteld bij andere Nederlandse journalisten.
In de loop van het proces zijn aan Oltmans gedeelten ter beschikking gesteld van zijn BVD-dossier. Behalve de aantekening over zijn verblijf in een Amerikaanse gevangenis, staat in de stukken dat er een dossier over de journalist bestaat bij de zedenpolitie. Volgens Nicolai is Oltmans nooit in aanraking geweest met de zedenpolitie.
Dijkstal, onder wie de BVD ressorteert, is woensdag schriftelijk gesommeerd onmiddellijk afstand te nemen van de lasterlijke informatie en aan Oltmans excuses aan te bieden. Ook wordt vernietiging van de betreffende aantekeningen in het dossier geëist.
In een voorlopig vonnis heeft de Haagse rechtbank woensdag Oltmans' verzoek om een voorschot op de schadevergoeding afgewezen. De rechtbank wil op een aantal punten nog nadere verduidelijking.
De rechtbank heeft een brief van oud-minstere Luns van Buitenlandse Zaken gekenschetst als ‘een vorm van bedrog’. In de betreffende geheime brief werden in februari 1964 de Nederlandse ambassades en diplomatieke posten gewaarschuwd tegen Oltmans. Ze kregen opdracht hem niet de normale faciliteiten te beiden.

141 De Volkskrant, 30 oktober 1997.

[p. 122]

Bij Struwe werd erover gesproken dat Rens het interview begonnen was - wat ik al straal was vergeten - over het feit dat ik een grote plasser had. Rens beweerde dat ik dit ergens gezegd zou hebben. ‘Nooit, zo praat ik niet.’ Rens had het ergens gezien of gelezen. ‘Zoek het op, dan kom ik morgen terug,’ zei ik. Zulke shit veeg ik meteen onderuit, maar het gebeurde.

Ellen belde en zei dat Lubbers pas vanmorgen van haar hoorde over de zes ton van Gijs van der Wiel en totaal verrast was. ‘Hij heeft gelijk, maar hij krijgt geen geld,’ had Lubbers tegen Ellen gezegd. Dat zet ik voorin.

Den Hertog had inmiddels laten weten dat hij morgen op ons ultimatum zou antwoorden. Ik besprak met Ellen dat we moeten ophouden met door de knieën gaan, of ons laten intimideren. ‘Je weet hoe Peter is,’ zei ze, dus ze was ook niet zeker. Ze belde terug met allerlei voorstellen voor publiciteit, maar ik zei: ‘Wil er niets over horen. Priorities! Eerst Dijkstal aanklagen, en met een kopie ervan naar het anp.’

Daarop overtuigde ik Ellen dat het scenario van Den Hertog met een antwoord tegen 17:00 uur morgenmiddag het item publicitair morsdood maakt.

Besprak het verder met Peter, die het ook eens was en de aanklacht gaat opstellen. Hij zei verder ‘Zie je dat je het aan mij kunt overlaten, zoals de Volkskrant heeft geschreven,’ zei Nicolaï.

‘Ja, maar vergeet niet wie wilde dat Dijkstal als afleidingsmanoeuvre werd benut!’

‘Ja, ja.’

Het is waar dat Peters telefoontje met Victor Lebesque resulteerde in het mooie verhaal in de Volkskrant vanochtend, maar nu moeten we doordrukken met het voor het hekje brengen van Dijkstal. Peter Nicolaï heeft vervolgens de aanklacht tegen Dijkstal wegens laster - het Verrips-telegram - naar Hans Vrakking, gestuurd. De brief is verder prima, maar waarom heeft hij het niet over door mij geleden schade?¹⁴²

Ik was bij de presentatie van het nieuwe boek van Jan Foudraine, Bunkerbouwers, ontmoetingen met afgeslotenen. Jaap van Zweden speelde Brahms. Hij is klein, en ziet er boos uit, maar hij speelde prachtig.

De dame van Ambo, die zei Wie is van hout gelezen te hebben toen ze zeventien was, lijkt me zelf ook een zenuwziek geval. Ik werd aangegaapt door een man, van wie ik me afvroeg wie dat was. Het bleek Alexander Smit te zijn. Ik voel geen enkele

142 Zie bijlage 40.

[p. 123]

connectie met die persoon, wat ik al wist voor ik hem ooit gezien had.

31 oktober 1997

Louis van Gasteren belde en hoopte dat ik zou doorzetten. Hij vroeg Peter Nicolaï te vertellen naar het arrest van de Hoge Raad te kijken, in zijn lasterzaak tegen Het Parool. Hij begon weer over Theo van Gogh en adviseerde me hem te laten vallen.

Er kwam een fax van Karina. Alatas neemt haar serieus. Ik hoop dat mijn vragen geholpen hebben.

Ik heb vanmorgen de assistent van Docters van Leeuwen de heer Frijlink gebeld. Ik vroeg om een informeel gesprek. ‘Ik zal het overbrengen,’ zei hij, met een toon van: over mijn lijk. Jurgens sprak van 14:00 tot 16:00 uur met Peter en Ellen. Hij zou weer met de nvj gaan praten en hij gaat naar Merckelbach. Hij suggereerde ook dat de Eerste Kamer Van Mierlo oproept er een einde aan te maken. Ellen had net Stoffelen opgestookt om naar Wallage te gaan, wat ze Jurgens niet had verteld. Ik zei haar dat ze met bewerking van Wallage beter kon stoppen.

Den Hertog antwoordde dat ze zich niet gaan verontschuldigen.¹⁴³ Het zou een vrijwillige verklaring zijn geweest die nooit was gebruikt, terwijl iedereen weet dat inlichtingendiensten internationaal gegevens uitwisselen. We kunnen zelfs bewijzen dat dit is gebeurd. Ellen zei: ‘Dat is zo stom. Het zou zo gemakkelijk zijn geweest om te zeggen, ja, sorry, we betreuren dat document, we nemen het terug, sorry.’ Maar nee, ze gaan door met oorlog voeren. Het is haast vermakelijk.

143 Fax Den Hertog, dd 31 oktober 1997.

1 november 1997

Ik ga verder met de Memoires; ik ben in september 1986, maar morgen moet ik mijn nieuwe boek, dat De Staat van Bedrog gaat heten, afmaken. Ik zou liever doorgaan met de Memoires, maar dit moet er tussendoor.

De Volkskrant plaatste een stukje over de financiering van de advocaten in mijn zaak en voert een anonieme nvj-bestuurder op die over de stopzetting van hun steun zegt: ‘Hij bleef ons belasteren en beschimpen met pure leugens.’¹⁴⁴ Dat kan nog net mee in De Staat van Bedrog.

Wouter Kok wil morgen een laptop brengen, maar dat kan niet, want dan moet ik eerst het nieuwe boek afmaken.

144 De Volkskrant, 1 november 1997.

[p. 124]

2 november 1997

Karina belde, net terug van een feestje: ‘I couldn't care less about Bragança, but I met someone from the Indonesian delegation at the un - I could work for Alatas in New York.’ Ik adviseerde Alatas te schrijven en een cv bij te sluiten om duidelijk te maken dat zij voor hem wil werken. Ze zal me de brief aan Alatas eerst laten lezen.

De laatste vier pagina's van De Staat van Bedrog zijn af.

Eigenlijk hoop ik dat Peter niet meer belt voor hij morgen vertrekt. Ik kan hem niet helpen en zou alleen maar heel triest zijn, helemaal met de gedachte dat Peter het afschuwelijk vindt terug naar Zuid-Afrika te gaan. En Edwin zal hem niet aanbieden nog langer hier te blijven. Maar Peter ziet het niet.

Fons de Poel interviewde Wijdenbosch zo agressief en zo op het randje van beledigend, maar Wijdenbosch bleef gelukkig de controle houden. Eerst lieten ze een filmpje zien waarin Bouterse tegen Wijdenbosch werd uitgespeeld, omdat Bouterse wel namen van arrestanten wilde noemen en Wijdenbosch in het parlement nog niet. Ze weten hier gewoon niet beter, na jarenlange desinformatie. Dat was dan Netwerk.

3 november 1997

Ik ben blij dat Peter niet meer heeft gebeld. Het zou een te triest gesprek zijn geweest. Maar dat maakt me dus wel erg bezorgd. Misschien drinkt hij weer te veel en blijft hij daarom stil. Wat kan ik in godsnaam doen om hem te helpen? Hij is toch oud genoeg om zichzelf uit die ‘val’ met die jongen te bevrijden?

07:15 uur, Onze Lieve Vrouwen Gasthuis

Vreemd om hier weer te zijn. Ik gaf Mijn vriend Sukarno met een bedankje af bij Van Trommel. Ik voel me weer prima en volkomen genezen.

Ik heb Peter een briefje geschreven dat ik niet weet wat ik nog kan doen om hem te helpen uit de ‘val’ in Zuid-Afrika te komen. Hij zal het zelf moeten doen. Om te voorkomen dat hij me weer gaat wantrouwen als ik de telefoon niet opneem als hij toevallig deze ochtend belt, heb ik ook maar even geschreven dat ik in het ziekenhuis zit.

09:30 uur, Westerkade

Ik heb een voldaan gevoel. De brief naar Peter is weg, De Staat van Bedrog is gekopieerd en naar Breda onderweg.

Karina stuurde me een kopie van de fax die ze aan Alatas wil

[p. 125]

sturen met een verzoek om hem te spreken. Ik antwoordde haar dat het een prima fax was. Ik waarschuwde haar wel dat Alatas natuurlijk altijd overruled kan worden.

Ik denk de hele dag aan Peter, op weg met zijn lover naar een rampsituatie in een rampland.

Ellen belde opgetogen dat Jurgens had gebeld pas na 15 november naar Merckelbach te kunnen, en dan naar Van den Berg zou gaan. Ik vond het te belachelijk om razend te worden, maar was het wel. Wanneer leren die lui nu eens prioriteiten te stellen? Het allerbelangrijkste is de Kamercommissie (Eerste Kamer) bijeenroepen met Van Mierlo. Merckelbach - die op verzoek van Den Hertog Lubbers voor leugenaar wegzette - komt misschien op de derde plaats. En wat verwachtten ze van Merckelbach en Van den Berg? Dat ze nu wat anders gaan zeggen? Ik vroeg Ellen hoe ze dat in godsnaam zo kan laten gebeuren. ‘Dat wilde Jurgens zo.’

‘Ja, maar het is jouw taak hem van die onzin af te brengen. Waarom vertegenwoordig je mij eigenlijk als je zoiets niet zelf kunt bedenken?’ Ik ging niet blaffen, had mezelf in de hand, maar probeerde duidelijk te maken dat ik nog nooit zoiets ridicuuls gehoord had. Zij had me alles vrijdag ‘eerlijk’ gerapporteerd. Dat is waar, maar prioriteit nummer één is de Kamercommissie.

Dat tot 1964 verjaard is verklaard door Punt schijnt rampzalig te zijn voor de schadebepaling. Ellen overweegt daartegen in hoger beroep te gaan.

17:30 uur

Peter belde vijftien minuten geleden vanuit Roosendaal. Ze waren op weg naar Brussel. Hij zei dat het vertrek wel meeviel. Toch leef ik zeer met hem mee. Wat kan je zeggen? Ik werk maar door.

Ellen heeft Jurgens weer gesproken na ons telefoongesprek. Ze bood hem aan een brief van twee pagina's voor de Kamerleden op te zetten - te ondertekenen door de bende van vier¹⁴⁵ (ook mijn idee) - en Ellen zei dat hij akkoord ging en dat zijn manier te lang zou duren. Dus weer is bewezen dat ik voor the mighty bunch moet denken. Ze lulden de hele vrijdagmiddag met Jurgens en ze konden dit niet zelf bedenken. Anyway, nu zit er vaart in.

Wat me een hopeloos gevoel geeft is dat ik Ellen op zo'n manier moest dwingen terug te gaan naar Jurgens en duidelijk te

145 Redactie: Lubbers, Stoffelen, Jurgens en Wolffensperger.

[p. 126]

maken dat de door hem gevolgde strategie totaal onzinnig en verder tijdverlies was.

Paul belde, eindelijk. Hij is na deze uitspraak zeer pessimistisch, inbegrepen over de komende uitgave. Alles zit dicht.

Het irt-dossier is tot staatsgeheim verklaard. Hoe kan zoiets? Dat maakt de dood van de voorzitter van irt-enquêtecommissie, Van Traa, alleen maar verdachter.

Het is nu 21:45 uur en ik moet maar eens stoppen. Ik bereikte 8 september 1986.

Het is stil nu Peter weer is vertrokken, ook al zag ik hem maar twee keer in twee maanden. Om eerlijk te zijn ga ik liever niet meer naar Zuid-Afrika - of alleen naar Kaapstad, en om het document in Pretoria bekijken.

Trouwens, Peter en Edwin vertelden dat ze mijn naam hadden gebruikt om een nacht in Pretoria Holiday Inn te verblijven (om zijn paspoort te regelen - als gewoonlijk ongeveer op de laatste dag) en kregen er 70 procent korting. Peter gebruikte de foto's waar hij met Buthelezi op staat om zijn visum verlengd te krijgen.

4 november 1997

Ik ben van 12:00 tot 13:00 uur bij Ellen geweest en heb de brief die Jurgens zou moeten schrijven aan de Eerste Kamer gelezen. Het was teveel advocaat en te weinig politiek. Ze moet in deze brief proberen de wetgevers te overtuigen dat dit gevecht al zeven jaar duurt en moet stoppen. Ze was het ermee eens en zal het aanpassen. Zij dacht dat Jurgens de brief opnieuw uit zijn naam wilde sturen. Vrijdag vroeg hij namelijk voor hij wegging nog om een opsomming, zodat hij niets zou vergeten. Ik zei haar dat het een soort ‘hoger beroep’, getekend door de bende van vier zou moeten zijn, dat ze Jurgens moest vergeten en contact op moet nemen met Lubbers om het tot een initiatief van vier man te maken.

Ellen zei dat ik Verploeg moest schrijven naar aanleiding van het artikeltje in de Volkskrant van afgelopen zaterdag. Ik heb bij thuiskomst meteen een fax aan Verploeg geschreven dat als hij of ieder ander bij de nvj mij nog eens als leugenaar neerzet, ik hen voor de rechter daag om die uitspraken te bewijzen.¹⁴⁶ Ik heb hem tevens duidelijk gemaakt dat ik in De Staat van Bedrog uitvoerig in zal gaan op de rol die hij en de nvj sinds 1995 hebben gespeeld.

146 Fax aan Verploeg, 4 november 1997.

[p. 127]

5 november 1997

Ik werd vandaag geheel onverwacht gebeld door Bertie Hilverdinks broer Peter en vervolgens kwam Chris aan de lijn. Zij maken zich grote zorgen over Bertie, die zich nauwelijks staande kan houden in New York als gevolg van zijn invaliditeit, zoals was te voorzien.

Ik belde Wout Woltz. Hij mag niet over Memoires 1961-1963 schrijven, alleen over weekbladen.

Ik ben het voor een keer met De Telegraaf eens: wat gisteren in de Tweede Kamer plaatsvond, is afschuwelijk.¹⁴⁷ De Tweede Kamer is tijdenlang verkeerd geïnformeerd over het in de gaten houden van teruggestuurde Iraanse asielzoekers. Bewindslieden Van Mierlo, Schmitz en Patijn beweerden dat dit gebeurde, maar in werkelijkheid deed men dat helemaal niet. De paarse coalitie hield vol dat het geen bewuste misleiding van de Kamer was, en vond dat excuses van genoemde bewindslieden voldoende was. De Telegraaf schrijft in een commentaar: ‘De Tweede Kamer misleiden, eens een politieke hoofdzonde, mag van paars, mits onbedoeld en - eenmaal betrapt - gevolgd door excuses. Dan is voor paars de kous af. Daarmee holt paars het staatsrecht en de staatsrechtelijke praktijk uit.’

Het is 21:15 uur en ik ben moe na de hele dag werken. Ik bereikte 19 september 1986. Het is uitstekend materiaal.

147 De Telegraaf, 5 november 1997.

6 november 1997

Gisteren ontdekte ik - eigenlijk tot mijn schrik - wat de reden was geweest dat ik Eduard na de trip naar Zuid-Frankrijk in 1986 nooit meer met een vinger heb aangeraakt. We hadden in september 1986 een lang gesprek op Amerbos, waarin hij bekende in Frankrijk seks te hebben toegestaan, als wederdienst voor de uitnodiging en die trip. Ik ben daarop dermate door de grond gegaan dat ik voor altijd ben afgeknapt.

Ik pakte de telefoon op om Eduard hierover te bellen, maar bedacht me, want hij is de laatste (na Peter) die ik op die manier wil kwetsen. Ik moet hierover zeer voorzichtig zijn jegens hem, dat voel ik.

Eduard kwam vandaag een uurtje langs. Ik durfde niets te zeggen over wat ik vond in de dagboeken van 1986 over de seks in Zuid-Frankrijk.

7 november 1997

De krant loopt achter op de breinen van nu. Dat wil zeggen,

[p. 128]

ze brengen literaire bijlagen, Cicero et cetera, die absoluut niet meer beantwoorden aan de state of mind van nu. Kranten beantwoorden aan verwachtingspatronen van vijftig jaar geleden. Men heeft gedacht door meer te drukken ook meer te kunnen verkopen. Je bladert erdoorheen, vindt bijna niets interessants en gooit de boel weg.

Jeltsin heeft op de 80ste verjaardag van de Russische Revolutie gezegd dat het een gigantische historische fout is geweest.¹⁴⁸

Gino wandelde even binnen. Hij was heel kort geknipt. Lag naast hem op bed. Het blijft een schat. Hij vroeg wel en passant om een voordeursleutel. Ik zal die morgen nu toch maar laten maken.

Heb de hele dag gewerkt, bereikte 4 oktober 1986. Ga nog twee uurtjes door.

Ellen zei dat ze de schets voor Jurgens klaar had.

Shell wil samen met het Russische Gazprom een fors belang krijgen in het Russische staatsoliebedrijf Rosneft. Als dat lukt slaagt Shell erin de toegang tot de enorme oliereserves in Rusland te vergroten.¹⁴⁹ Kosygin wilde dit al in 1974 maar Max van der Stoel torpedeerde dat plan. Als ik zoiets lees kan ik wel huilen, want hoe anders zou de geschiedenis zijn verlopen als Washington niet naar wereldheerschappij had gestreefd (met behulp van types als Van der Stoel).

148 NRC Handelsblad, 7 november 1997.

149 Idem.

8 november 1997

Woutertje arriveerde na 10:00 uur met een laptop en een grote printer. De laptop zit in een tas. Het is een lening, want het blijft allemaal van hem. Om 13:30 uur viel ik na drieënhalf uur kletsen even in slaap waarop hij vertrok. Hij zag er eigenlijk goed uit. Hij maakte weer aantekeningen van ons gesprek. Als gevolg van die onderbreking ben ik niet zo opgeschoten vandaag en ben ik erg slaperig. Net toen ik even wilde slapen, maakte Aart me wakker. Hij zoekt een nieuwe baan.

Hans Lonis belde dat Henk Hofland op tv is met die slijmjurk Martin Šimek. Henk liet zien hoe hij vier frisdrankblikjes als wielen bevestigde aan een plastic zak. Hij zette een ventilator aan en het ding vloog over de conferentietafel bij nrc Handelsblad. Hij laat ook nog een veel grotere machine zien, met ijzerdraden, en zegt een leerling van Leonardo da Vinci te zijn.

Ik was van 19:00 tot 21:00 uur in Adonis en vond een Aziatische jongen uit Den Haag, die absoluut zalig was. Christus, wat een lekker ventje: we kusten en hij zoog me en - natuurlijk -

[p. 129]

ik kwam klaar en ging naar huis. Uiteindelijk is een homo toch lekkerder dan een hetero, zoals Gino.

9 november 1997

Foudraine belde om te zeggen dat hij een interview met Trouw had gehad. Ik haalde de krant en las het artikel: schaf de psychiatrie maar af.¹⁵⁰ Het is inderdaad een interessant verhaal. ‘Ik ben er aan gewend persona non grata te zijn,’ zegt Foudraine. Ik zal het artikel naar Peter sturen (al zit hij zijn leven te verdoen, zoals Croiset indertijd al zei dat hij zou doen).

Je moet in dit land bij een straal zon je kans grijpen, dus ik fietste naar Van Dantzig en bracht hem Memoires 1961-1963, zodat hij een idee heeft waar ik aan werk.

Vanmiddag vond ik een artikel terug over Memoires 1953-1957, waar in de kop werd gezegd dat mijn Memoires een teken van megalomanie waren, grootheidswaan, of extreme overevaluatie van het zelf. En dan schrijven die idioten over mijn dagboeken hoe belangrijk ik mezelf in de wereldgeschiedenis zou vinden, enzovoorts.¹⁵¹ De enige waarde, werkelijke waarde, van mijn dagboek is dat ik mijn eigen rapport schrijf, in plaats van af te gaan op de vervalsingen van de ‘tegenpartij’, waaronder Henk Hofland, van wie ik nu weer in mijn notities lees hoe hij Mimi behandelde in 1986 - een misselijkmakend relaas wat ik maar niet in de Memoires opschreef. En dan zie je hem met een karretje van colablikjes...

150 Trouw, 8 november 1997.

151 Redactie: De bewuste artikelen waar Willem Oltmans op doelt, verschenen in het Nederlands Dagblad (14 oktober 1986) en de Leeuwarder Courant (15 oktober 1986). Zie ook Memoires 1986-B, pagina 193.

10 november 1997

Ik heb vannacht veel nare dingen gedroomd. Ik denk dat het komt omdat ik me gisteren ineens afvroeg of het uitkomen van De Staat van Bedrog een ‘regeling’ niet opnieuw verder vertraagt. Misschien was dat de reden dat Paul de Ridder zei: ‘Het is een krankzinnig relaas.’ Ik wil deze vraag toch nog aan hem voorleggen.

Neal Lachman belde dat na vier uur redactievergadering werd besloten mijn artikel over Beatrix in februari te publiceren.

‘Waarom?’

‘De redactie vindt het meer een inleiding. Dan publiceren we in februari twee keer vier pagina's.’

‘Dat hebben jij en ik niet afgesproken.’

‘Vecht het maar uit met Dekker,’ zei Lachman.

[p. 130]

‘Die ken ik niet, ik heb met jou afspraken gemaakt. Wie is hoofdredacteur?’

‘Ik, maar ik kan toch geen herrie met Dekker maken.’

Hij zei dat hij me toch 1.500 gulden in drie weken zou betalen. De man is gek.

Ellen zei dat Jurgens nu weer heel weifelend had gedaan over de mogelijkheid mijn zaak in de Eerste Kamer aan de orde te stellen, want dit was zeer ongebruikelijk. Zij vindt hem ook een enorme twijfelaar.

11 november 1997

Toen ik gisteravond wegging bij Thermos viel een knipkaart (met 2 keer erop) op de grond bij de fiets. Om 05:30 uur vanmorgen schrok ik wakker en realiseerde ik me dat ik hem niet heb opgeraapt. Overal gezocht, weg, verloren, weg 50 gulden. Op cnn is Mohammed Saeed al-Sahhaf, minister van Buitenlandse zaken van Irak aan het woord. Irak is in de hoek gezet, zegt hij, ‘we zitten in een donkere tunnel.’ Het gaat over de sancties tegen Irak die inmiddels bijna zeven jaar van kracht zijn. Irak stelt voor dat een onpartijdige commissie met experts uit de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad controles uitvoert in Irak. Ook wil Irak vragen om opheffing van de sancties.

Heel gemeen wordt de minister van Irak na zeven minuten afgekapt en gaan ze over naar Richard Butler, de wapeninspecteur in Irak van de vn, die vanuit New York vice-premier van Irak Tariq Aziz aanvalt omdat de Irakese regering de vn-inspecteurs gelast heeft het land te verlaten. Butler is twaalf minuten aan het woord. Dan gaan ze over naar Bagdad en laten Tariq Aziz zien, maar hij wordt niet aan het woord gelaten, maar wordt er gezegd dat Aziz niet zal worden toegestaan de Veiligheidsraad toe te spreken. De bastards in Washington doen dit allemaal maar, en dwingen iedereen zich te schikken in het Amerikaanse dictaat. De Amerikanen hebben alles zo getimed dat de Irakezen nauwelijks tot niet aan het woord komen. Het is allemaal zo doorzichtig

12 november 1997

Als ik drie enveloppen apart verzend naar Papieren Tijger, kost me dat 16 gulden. Als ik ze alle drie in een grote envelope doe en die verstuur, kost me dat 10 gulden. Dus voor 10 gulden is het manuscript op weg naar Paul de Ridder. Nu het voor- en nawoord en de achterflap nog.

Karina stuurt een enthousiaste brief dat de ontmoeting tussen

[p. 131]

Alatas en Bragança voor elkaar was gekomen. Ze hebben elkaar op 10 november gesproken. Ik heb haar direct geschreven om haar te feliciteren, en te zeggen dat ik haar ook nog eens bij Alatas onder de aandacht heb gebracht.¹⁵²

Overleg bij Peter en Ellen, die me uitlegden dat het vonnis van Punt betekende dat we juridisch schaakmat waren gezet, en de Staat het tot de Hoge Raad zou kunnen winnen, dus doorprocederen zou gekkenwerk zijn. De oplossing moet dus van een schikking komen. Peter Nicolaï onderstreepte dat - omdat ik de brief van Louw, waar vraagtekens over de authenticiteit ervan over bestond aan Jos Slats had gegeven - ik het voor hem onmogelijk had gemaakt die brief nog verder in de procedure te brengen. Ik had zelf onnodig twijfels gezaaid en daarmee voor hem het spel bedorven. Maar intussen was hij mooi zelf naar Bruinsma gegaan, die er heilig van overtuigd was dat de handtekening van Louw vals was. Nicolaï betwijfelde dus zelf ook of de brief gebruikt kon worden: ‘Als Den Hertog naar een schrijfkundige gaat, zijn we nergens.’

We spraken over een mogelijke overeenkomst. Hij begon opnieuw over wat ik als minimum schadevergoeding wilde accepteren. Ik verloor mijn kalmte, en werd kwaad. Ik zei dat ik ziek werd van dergelijk geflikflooi. Dit is net als met de nvj. Ik zei dat ik niet verdedigd wilde worden door een man die al bij voorbaat over de bodem begon te praten. Het liep hoog op en Peter werd ook kwaad en zei: ‘Dan neem je een ander!’ Ellen zei mij nog nooit zo nijdig op Peter te hebben gezien.

Ik blijf het bijzonder vinden dat je via cnn nu de sprekers van de Veiligheidsraad van Egypte, Frankrijk en al die andere landen vanuit je stoel kan volgen, terwijl ik daar vroeger een aantal jaren voor in New York was en op de perstribune zat. We gingen een lange weg van ongeveer 50 jaar om getuige te mogen zijn van alles wat er in de wereld gebeurt.

152 Zie bijlage 41.

13 november 1997

Johan Struwe zei vanmorgen: ‘Je moet wel je naam zuiveren Willem voor je doodgaat, anders zeggen ze later: die gek Oltmans,’ en hij had gelijk.

Gino belde. Hij moest een brief schrijven naar de verzekeraar in Assen, wat ik voor hem heb gedaan. Het blijft een super lekker ventje. Hij gaat 2 december naar Peru - eindelijk.

[p. 132]

14 november 1997

Ik heb de krantenknipsels die Paul nog wilde hebben om half negen per expresse naar Breda gezonden - twaalf gulden.

Christo belde: ‘Je zal me op een dag dankbaar zijn.’ Een zekere Jan Haarsma¹⁵³, wiens naam hij bij mijn bezoek in mei in Zuid-Afrika al eens in noemde, woont in Kijkduin. Hij zou de persoon zijn die samen met generaal Dijkstra de directeur van de Zuid-Afrikaanse Veiligheidsdienst Mike Louw heeft bezocht. Ik ga er direct achteraan.

Piet Hagen heeft het weer gedaan in De Journalist, de rechterlijke uitspraak dusdanig verwoorden dat het lijkt alsof ik geen enkele kans meer maak.¹⁵⁴

153 Een afdelingshoofd van de BVD.

154 De Journalist 14 november 1997.

15 november 1997

Om 08:30 uur belde Peter. Ik ben bang dat hij bijna in tranen was, maar hij hield zich goed. Hij heeft pijn in zijn zij en gaat maandag naar de dokter. Hij maakte zich zorgen dus ik probeerde hem gerust te stellen, en zei dat waarschijnlijk alles in orde was. Maar ja, met de hoeveelheden alcohol die hij naar binnen werkt, weet je het nooit.

Bij de winkel in de Haarlemmerstraat was een Joegoslaaf, die vier grote pakken koffie (normaal 32 gulden) voor een tientje verkocht, want hij moest Sarajevo bellen. Bij Struwe maakten ze er veel kabaal over dat heling strafbaar was.

16 november 1997

Ellen belde: ze las met rode oortjes het manuscript van het

[p. 133]

nieuwe boek. En ja, ik had teveel gezegd over haar contacten met Wolffensperger - ‘dat wreekt zich op mij later.’

‘Welnee, je bent gewoon goed bezig geweest,’ zei ik. Zij vond Hagen in De Journalist beneden peil. Ik stuurde het naar Lubbers, en ook naar Christo, aan wie ik ook het vonnis stuurde.

Voor één keer kan ik mij in de overpeinzingen van Hofland vinden. Als S. Montag schrijft hij over de pindachinees, de schillenboer, de orgelmannetjes, de melkboer en de vele anderen die aan de deur hun waren kwamen verkopen en dat dit figurantengezelschap nu helemaal verdwenen is.¹⁵⁵ Ik zou willen dat ik weer van Henk zou kunnen houden.

155 NRC Handelsblad, 15 november 1997.

17 november 1997

Ik denk nog steeds aan Frieda op haar verjaardag.

Beatrix en Claus zijn drie dagen in Egypte.¹⁵⁶ Daar had ik bij moeten zijn. Intussen zijn er 61 toeristen bij Luxor vermoord. Moet het in Egypte net zo gek worden als in Algerije? Leuke aankomst voor Beatrix.

Ik zou Peter willen bellen om te vragen hoe het bij de dokter was, maar hij ligt nu vast te slapen.

Paul belde vanavond om negen uur vanaf kantoor. Ze maakten overuren voor mijn boek.

156 NRC Handelsblad, 17 november 1997.

18 november 1997

Op het nos Journaal wordt nu gesproken over 46 Indonesische gevangenen die in 1947 omkwamen tijdens een treintransport naar Soerabaja. Zij zaten elf uur opgesloten in goederenwagons.

Er wordt op het Journaal gewoon gezegd dat Hans Vrakking volkomen onterecht demonstranten liet oppakken tijdens de Eurotop in Amsterdam eerder dit jaar. Dat heeft een commissie onder leiding van professor Schalken vastgesteld. Maar de arrogante klootzak Vrakking, gesteund door burgemeester Patijn, zegt gewoon dat hij blijft zitten. En wat doet het parlement? Niets, want er komen verkiezingen aan.

19 november 1997

En natuurlijk stelde alleen GroenLinks vragen over de arrestaties tijdens de Eurotop.

De passage over Vrakking en de rechtsstaat is bij de bewerking van mijn slotwoord door de ex-krakers weggevallen. Boven-

[p. 134]

dien wordt het een boek zonder index, wat een verkeerde zaak is en indruist tegen mijn principes, maar er is niets dat ik eraan kan doen. Ik moet gewoon blij zijn dat het boekje hoe dan ook verschijnt.

Ik ging van 11:30 tot 12:15 uur naar Ellen Pasman en Peter Nicolaï en we bespraken de te volgen stappen op basis van het stuk van Ellen dat ik gisteren kreeg.¹⁵⁷ Ik bracht mijn dagboek voor Peter mee waaruit hij de ontmoeting met Rinus Wijnbeek op 27 november 1986 kopieerde. Ik faxte hem al een opzet voor een brief aan Wijnbeek. Ook wilde hij de brief van Louw zonder handtekening, dus ik schreef een snelle brief aan Christo Landman om dat te regelen.¹⁵⁸ Ze gaven me ook een kopie van het antwoord namens Docters van Leeuwen mee.¹⁵⁹ Karina bedankte me voor mijn laatste briefje, en vraagt me niet zo maar te verdwijnen zonder haar op de hoogte te stellen. Ze gaat in de tussentijd op zoek naar een baan in New York.¹⁶⁰

Het buitengewoon slappe hoofdartikel van nrc Handelsblad zou een reden moeten zijn die fucking krant niet meer in huis te halen - met alle ouwehoeren die erin schrijven. Volgens de krant hanteerde Vrakking artikel 140 ‘opportunistisch’ door het te gebruiken om potentieel lastige mensen tijdens de Eurotop van de straat te halen.¹⁶¹ Wat Vrakking uitvrat waren Gestapomethoden - wat ik al eerder heb gezegd over onze overheid en haar dienaren.

Jurgens liet niets horen vandaag, dus Merckelbach heeft hem omgeluld, zoals ik verwacht had dat zou gebeuren. Misschien was Den Hertog of Van Velzen erbij.

Ik heb Schlatmann geschreven dat ik 's nachts blijf worstelen met controleverlies over de blaas. Ik heb dan drie grote en twee kleine handdoeken bij de hand, die ik van tijd tot tijd - net als natte luiers - moet vervangen. Ik houd mijn hart vast wat het kan zijn.

Ik werk al dagenlang op volle kracht aan de Memoires. Ik bereikte vanavond 3 december 1986.

157 Zie bijlage 42.

158 Zie bijlage 43.

159 Zie bijlage 44.

160 Brief d.d. 18 november 1997.

161 NRC Handelsblad, 19 november 1997.

20 november 1997

Ellen belde om 09:00 uur. Zij had ‘heel goed nieuws,’ want ze had met mensen van de Balie gesproken en die vonden de gang van zaken van mijn proces een schandaal. Ik zei haar:

[p. 135]

‘Lief dat je lobbyt, maar het maakt niets uit wat ze daar vinden.’

‘Ja, maar ze hebben directe contacten met Van Mierlo.’

Ik begrijp dat ze wil helpen maar mijn god, de Balie naar Van Mierlo? Zij zei me echter dat zij in het bestuur zit van de Balie, waar Han Lammers voorzitter van is, en die heeft ze over mijn zaak verteld. Als voormalig PvdA-Commissaris van de Koningin vond hij het een schandaal. Ik heb haar gezegd dat ik verwacht dat ze niets doen. Jurgens heeft haar niet eens gebeld na zijn contact met Merckelbach. Dat zegt alles.

De heer Schouw van Eigen Haard kwam na zes weken eindelijk naar de overlast van het kraantje luisteren en ja, je hoorde nu inderdaad niets.

Peter belde terwijl ik even weg was. Met zijn lever is alles goed en hij krijgt nog een nierscan en controle van zijn rug.

Nadat ik weer een aflevering van de show van Ricky Lake had gezien, bedacht ik me dat mijn broers en ik door onze ouders toch wel behoorlijk veel gekleineerd werden. Bij mij was het mejuffrouw Buringh Boekhoudt die mijn zelfvertrouwen herstelde. Misschien sloeg het wel door naar de andere kant, met dit dagboek.

Zolang ze in dit land hossen op André van Duin met een hele zaal vol burgers is er echt geen hoop.

21 november 1997

Jan Willem van Cruysen reageerde meteen op mijn fax en ik ging er direct heen. Hij vertelde dat Erik Jan Vlieger na zestien jaar samenwerking weg was. Erg jammer. Ik denk dat het met Metz en Co. niet goed gaat.

Ik sprak hem voor het eerst weer sinds november 1996, toen Lakeman en hij zeiden te willen helpen een fonds op te richten ter financiering van mijn proceskosten. Ik vertelde hem 5.000 gulden nodig te hebben om naar Zuid-Afrika te kunnen om mijn dossier in te zien, maar daar ging hij totaal niet op in. Hij zou proberen mij opnieuw bij Story binnen te krijgen en anders Privé. Verder suggereerde hij de Gay Krant, maar ik zei hem dat ik geen fiducie heb in Henk Krol. Natuurlijk wilde hij weten waarom dan niet, maar ik zei dat ik dat niet uit kon leggen, wat ik ook niet wilde.

Ik vertrok dus weer zonder enig resultaat. Hij heeft nu een vreselijke juffrouw als assistent - ik dacht dat het de werkster was. Zij vroeg zonder enige egards in een keuken te wachten.

Ik kreeg mijn telefoonrekening omlaag naar 123 gulden.

Ellen had gezegd dat ik gelijk had wat Jurgens en Merckelbach

[p. 136]

betreft. Natuurlijk, want anders had Jurgens wel gebeld nadat hij Merckelbach had gesproken. Bovendien is Jurgens een absolute lul. Nu wilde hij zonder Wolffensperger en Lubbers opereren. Ik blijf erbij dat de bende van vier gezamenlijk Van Mierlo moet aanschrijven. Bovendien had Kok al gezegd dat hij zich er niet mee zou bemoeien en dat Buitenlandse Zaken het maar uit moest zoeken.

22 november 1997

Ik heb eindelijk mijn haar weer eens laten knippen in Thermos, dertig gulden.

Ellen kwam hier, want ze was ook bij Van Cruysen geweest en had opnieuw een verzoek om geld uit het fonds om naar Zuid-Afrika te gaan ingediend. Ze zei dat ik volgens Jan Willem een onsamenhangend verhaal gehouden had. Nee, ik had hem subtiel om financiële steun gevraagd, maar hij was totaal doof.

Ze zei verder dat het gesprek met de Kamercommissie voor het kerstreces moet. Niets voor het reces! Dat is onrealistisch om dan met de commissie te praten.

Een jongen van Radio Rijnmond kwam even later een radiointerview doen, omdat het de dag is waarop jfk werd vermoord in Dallas. Ik ontlaadde me over Docters van Leeuwen, Vrakking en het enge fascisme binnen de Nederlandse instituten en vergeleek de moord op Diana met de moord op jfk. Het was voor een nachtprogramma, dus ze zullen alles wat van belang is wel wegknippen.

De uit het niets opgedoken heer Boon (voormalig Nationale Voorlichtingsdienst in Paramaribo) regelde Ludwig van Muliers telefoonnummer voor me. Ik belde Van Mulier, die aardig was. Ik schijn aanstaande zondag te moeten spreken op een bijeenkomst in de Bijlmer. Ik ga er zeker heen. Hij zei ook dat hij wilde betalen voor een kopie van het manuscript Memoires 1986-b. Pronk zegt op het nieuws dat hij verwacht dat Bouterse de breuk met Nederland totaal gaat maken. Pronk zegt dit zeer te betreuren. Maar als je dan naar de afschuwelijke meneer Pronk kijkt, zie je dat hij totaal niet weet waar hij over praat. en zich belangrijker voordoet dan hij is.

Er zouden gesprekken afgeluisterd zijn tussen de coupplegers en de Nederlandse ambassade. Kok en Pronk zeggen dat daar geen sprake van is, maar ja, die klootzakken weten immers niet wat er gebeurt.

Aart van der Want belde. Ik zei hem dat ik Peter misschien beter niet steeds moest zeggen wat ik allemaal over hem en mij tegenkom in mijn dagboeken.

[p. 137]

‘Misschien vindt hij dat inderdaad pijnlijk,’ zei Aart, ‘en is hij daarom weggebleven.’ Daar had ik niet aan gedacht.

23 november 1997

Ik ben alweer twee uur bezig met het corrigeren van deel twee 1986. Ik heb zoveel werk dat ik soms niet weet waar te beginnen.

Als ik even in slaap val - als zonet in mijn stoel - dan lek ik urine, zoals nacht na nacht, gewikkeld in stapels handdoeken. Morgen moet ik alles grondig wassen. Ik moet dan om 08:00 uur bij Schlatmann zijn. Ik houd mijn hart vast.

Het is 22:30 uur en ik begon rond 08:00 uur te werken. Ik heb letterlijk de hele dag gecorrigeerd (in mijn stoel van Ed) en bereikte pas pagina 119. Nog een lange weg te gaan.

24 november 1997

Ik ben er vannacht veel uit geweest omdat ik weer urine had gelekt, met het gevolg dat ik de wekker niet hoorde en pas om 07:25 uur wakker werd. Ik haastte me naar Schlatmann, waar ik vijf over acht aankwam. Er zat 400 ml in mijn blaas, wat vorige keer nog 125 ml was. Ik heb acht dagen geen pillen meer ingenomen, dat moet ik dus weer gaan doen. Schlatmann was geruststellend en vroeg me volgende week maandag terug te komen.

Ook rtl4 doet mee aan de eenzijdige berichtgeving over Suriname. Om 19:30 uur had het nieuws een lang onderwerp uit Paramaribo. Een gesprek met de garagehouder waar de zogenaamde coup was besproken - hij laat zien hoe hij in de gevangenis was mishandeld. Daarna straatinterviews met vier of vijf burgers, allemaal anti-Bouterse (dus gemanipuleerd). Toen dit lange item voorbij was werd er één zinnetje gezegd dat het Openbaar Ministerie de klacht tegen Etienne Boerenveen bij gebrek aan bewijs had geseponeerd. Zo gaat dit dan. Het is bij de wilde spinnen af.

Peter Meel stelt in het nrc Handelsblad dat Nederland Suriname moet loslaten, en moet stoppen met het quasi-kolonialisme en de bevoogdende bemoeienis. Maar hij adviseert wel een waarheidscommissie in te stellen, zoals in Zuid-Afrika, om de Decembermoorden te onderzoeken - dus toch weer mee bemoeien.¹⁶² Andries Knevel praat in Het Elfde Uur met Jan Pronk over Suriname. Knevel laat Pronk rustig praten, maar verzuimt de goede vragen te stellen. Als Pronk zegt dat geen

162 NRC Handelsblad, 24 november 1997.

[p. 138]

enkele politicus uit is op destabilisering van Suriname, vergeet Knevel te vragen wat Docters van Leeuwen dan aan het doen is.

25 november 1997

Werk rustig door en boek langzaam vooruitgang.

Christo reageerde per telefoon op mijn recente brief, en zei dat er dan nu een juridisch waterdicht stuk moest worden opgesteld, en of ik Ellen wilde bellen. Ik begon nog over Heath, maar dat leek hem niets. Ik maakte Ellen erop attent en ik bracht naar voren dat Christo in de Eerste Kamer gehoord zou moeten worden. Wat later belde Ellen dat ze samen met Peter met Christo telefonisch overlegd hadden.

Het na vier jaar onderzoek seponeren van de zaak tegen Boerenveen, toont uitstekend aan wat een idioten Docters van Leeuwen en co. zijn. Maar iedereen zwijgt.¹⁶³

Ik vind de omslag van De Staat van Bedrog niks, maar ik zeg maar niets.

Ik ben naar Felix Meritus gegaan, waar een presentatie was van het door Jan Mets uitgegeven boek over de nazi's van de bbc-documentairemaker en historicus Laurence Rees.¹⁶⁴ Wat me het meeste trof was dat Rees zei dat hij tijdens zijn onderzoek het meest verbaasd was geweest over wie Goebbels eigenlijk was. En toen hij een van diens assistenten ontmoette was hij verbluft door de ontdekking hoe charmant deze nazi's waren.

Vanavond was Peter Ustinov op cnn, de unicef-man, het familiewapen aan zijn linkerpink, half Russisch en zeer geestig. Hij zei dat hij nooit make-up op zijn gezicht deed voor tv! Net als ik. Bij een vraag over sancties gaf hij bijna letterlijk mijn antwoord: hij was tegen het straffende karakter, the back to school touch tegen Libië en Irak. ‘It's the wrong way to go about it.’

163 NRC Handelsblad, 25 november 1997.

164 Laurence Rees, De Nazi's. Een waarschuwing uit het verleden, Mets en Schilt Uitgevers, Amsterdam, 1997.

26 november 1997

Stipt 14:00 uur, deel twee 1986 is geschreven. Nu als de bliksem 100 pagina's corrigeren, dan kan 1986 naar Bouterse.

Die gek, de minister van Defensie van de vs, William Cohen heeft op cnn gezegd dat Irak voldoende biologische wapens had om iedere man, vrouw en kind ter wereld te doden, group think again. Wat een waanzin. Irak zei terecht dat het de wanhoop in de vs aangeeft. Ze zijn echt gevaarlijk gek daar.

[p. 139]

Ondanks dat de commissie-Schalken oordeelde dat politie en justitie tijdens de Eurotop onterecht gebruik hebben gemaakt van artikel 140, komen er voor de ten onrechte opgepakte demonstranten geen excuses van Kok, Docters van Leeuwen, Patijn of Vrakking.¹⁶⁵

Ferry Mingelen schijnt in nova Wolffensperger in een hoek te hebben gedreven, waar hij niet meer uit kwam.

Jan Foudraine was erg goed bij Rémi van der Elzen in Tee Vee Studio. Jammer dat Rémi alleen haar verdomde lijstje zat af te werken, want ze liet hem niet uitspreken. Ik schreef haar daar voortaan op te letten.

165 NRC Handelsblad, 26 november 1997.

27 november 1997

Christo belde. Hij wilde me per fax een ontwerp sturen van een stuk wat ons verder zou moeten helpen.¹⁶⁶ Hij stuurde het ook naar Ellen, die er te optimistisch over leek.

Ik werkte de hele dag om het tweede deel van 1986 af te krijgen om zondag aan Ramon de Freitas, de rechterhand van Bouterse, te overhandigen.

Eduard kwam rond 16:30 uur. Ik bereidde een diner voor ons. Steeds als ik zijn groeiende buikje en zijn grijze haren zie, denk ik terug aan 1981, toen hij als slank ventje in mijn vizier kwam. Hij ziet niets in een vaste relatie en is overtuigd op de vrije markt actief. Hij stelde de video voor me in, en we keken even naar de uitzending van Sonja in 1986. Ik zou het nu anders hebben gedaan, want het had beter gekund.

Ed zei dat ik misschien wel suiker heb omdat ik zoveel drink. Nu maak ik me ineens zorgen of hij gelijk kan hebben, want ik heb de laatste maanden veel potten acaciahoning gebruikt. Zou dat het kunnen zijn? Of de vele bakken yoghurt? Dat er iets niet in orde is, staat vast.

166 Zie bijlage 45.

28 november 1997

Ik heb vanmorgen eerst de kopieën voor Paramaribo en Ludwig van Mulier gemaakt. Ik word zondag verwacht bij die club. Alles wordt vastgelegd, Wereldomroep, Zorg en Hoop, alles zal er zijn. De Freitas weet dat ik het manuscript wil aanbieden.

Ik ben om 14:30 uur opnieuw naar huisarts Zwiers gegaan. Ze keek alles na, ook suiker, maar er is gelukkig niets aan de hand. Ik werd opgebeld door het ventje dat nog altijd Zorg en Hoop, een nps-radioprogramma over Suriname, brengt. Keer op keer

[p. 140]

legde ik hem uit dat het niet om een boek over Suriname ging, maar dat ik zestig delen Memoires schreef, waarvan de eerste zes al in de winkel lagen, en dat ik overwoog de delen 36 t/m 44, die over mijn periode in Suriname gaan, nu eerst te publiceren. Daarop kwam hij met de vraag: ‘Dus die leg je eerst Suriname voor om goedkeuring? Bouterse censuur?’ Zo werken de breinen! Zo voorzichtig, uiterlijk heel vriendelijk, zoekend naar addertjes onder het gras om mij te naaien.

Door een andere kerel was ik geboekt, van 11:00 tot 11:30 uur morgenvroeg per telefoon. Koortsachtig zocht deze lul nu naar een nette manier om ervanaf te komen. Ja, maar het hing nu samen met hoelang en wanneer hij De Freitas zou interviewen. ‘Kom jongen, ik heb jou niet gebeld,’ zei ik.

Een leider van het Vlaams Blok werd op Netwerk ondervraagd door een Nederlandse juffrouw die niet luisterde, en waar geen samenspel van uitging.¹⁶⁷ Omdat dergelijke interviewers allemaal alleen werken aan het verfijnen en verbreden van hun eigen geloof en overtuiging, blijven ze in hetzelfde kringetje ronddraaien en komen zelfs niet toe aan denken over (laat staan luisteren naar, of proberen te begrijpen) wat de ander beroert en wat zijn geloof of credo is of zou kunnen zijn. Ik zie journalistiek als in de huid van de ander kruipen, en de ander proberen te begrijpen. Misschien is het uit twijfel over het eigen geloof, het eigen gelijk, of overtuiging, of wat dan ook dat de meeste journalisten bang zijn dit te doen. Dan kom ik toch weer uit op dat mensen moeten leren na te denken en leren informatie te verwerken.

167 Redactie: Netwerk, interview met Frank Vanhecke, voorzitter van het Vlaams Blok, vanwege het twintigjarig bestaan van deze partij.

Trein naar Utrecht

Ik ben onderweg naar Utrecht voor de uitreiking van de Austerlitzprijs voor onbuigzaamheid in de journalistiek. Ik vind zo'n ‘uitje’ een kleine ramp, maar ik kan niet helemaal in een kluizenaar veranderen. Bovendien moet ik antwoorden op hun aardigheid mij die prijs toe te kennen.

23:45 uur, trein naar Amsterdam

Ik nam een trein vroeger en kan om 00.30 uur thuis zijn. De ruimte in de werfkelder waar het zich allemaal afspeelde was erg vol. Een steengoeie maar keihard spelende jazzband trad er op.¹⁶⁸ Toen ik opkwam, wist ik niet goed wat ik moest zeggen in dit gezelschap van non-conformistische jongeren en dich-

168 Redactie: het Donskoi Ensemble

[p. 141]

ters. Ik bedankte voor de prijs, en begon over de mede door mij, als student, georganiseerde rebellie op Nyenrode, 50 jaar geleden te vertellen, en ja, langzaam kwam ik op gang. Ik heb ondermeer gezegd dat ik het geen verdienste vond om voor rechtvaardigheid te vechten, en dat ik wilde dat er meer mensen waren die daarvoor wilden vechten.

Ik bleef me echter toch wel een zeer vreemde eend in de bijt voelen, hoewel de jazz prima was. Maar het kolossale lawaai, en hoe Tommy Wieringa en die andere jongen declameerden op de muziek: het was schreeuwen geblazen.¹⁶⁹ Waarom toch in godsnaam?

In Utrecht zijn de straten op vrijdagavond vol met luidruchtige jongeren en het wemelde van de allochtonen. Een bende eigenlijk.

169 Redactie: ‘die andere jongen’ was Menno Wigman.

29 november 1997

Weer een dag voorbij gewaaid. Ellen is opnieuw naar Jan Willem van Cruysen gegaan en heeft aangekondigd dat we geld nodig hebben voor verder onderzoek.

Ik sliep tot 09.00 uur en organiseerde vandaag januari 1987.

Morgen moet ik naar die Suriname-bijeenkomst. Zorg en Hoop belde om 11:30 uur. Ik zei tijdens het interview dat Docters van Leeuwen een psychiater nodig heeft.

Ik ben vanmiddag naar de tentoonstelling van Poek Zumpolle geweest, wat ze erg waardeerde.¹⁷⁰ Haar schilderijen zijn goed, maar de beeldhouwster waarmee ze exposeerde, maakte alleen lichamen zonder hoofd, wat me deed uitroepen: ‘Waar zijn de hoofden? Ze moet op consult bij Van Dantzig!’

Er was weer uitvoerig aandacht in het nos Journaal, voor Suriname, vooral gebaseerd op Marcel Haenens verslagen uit Paramaribo. Maar bij nadere beschouwing bewijzen ze eigenlijk niets. Advocaat Moszkowicz zei dan ook: ‘Het is allemaal van horen zeggen.’

170 Antoinette Sophie (Poek) Zumpolle-Burmann.

30 november 1997

God zegene de greep. Ik schreef vanmorgen een brief voor Ramon de Freitas, vertrouweling en juridisch adviseur van Bouterse, plus een verzoek om subsidie, en doe er de Memoires 1961-1963 bij.

Bijlmermeer

Ik ben hier nu sinds 15:00 uur bij de viering van 22 jaar onaf-

[p. 142]

hankelijkheid van Suriname. Er werd eerst een documentaire over Suriname vertoond met een vraaggesprek met Bouterse; Ludwig van Mulier is nu aan het woord, terwijl we wachten op De Freitas. Toen De Freitas gearriveerd was, sprak hij de zaal toe. Hij is een behoorlijk redenaar, op het demagogische af. Een jongen van het volk, Grouwstraat, Paramaribo. ‘Daar zit mijn broer,’ zei hij, die prompt tranen in zijn ogen kreeg. De Freitas is zeer gegroeid. Hij had bovendien gelijk over hoe het gaat met de pers en de wijze waarop over Suriname wordt bericht. Hij verwees vele malen naar mij, wat niet nodig was. Vervolgens hield ik een toespraak over mijn Memoires, in het bijzonder over de periode dat ik in Suriname was. Toen ik klaar was omhelsde De Freitas me. Ik heb hem tijdens een kort gesprek na afloop de fotokopie van 1986-b, Memoires 1961-1963 en mijn brief gegeven. Ik heb het sterk gevoel dat ik weer terugraak in de Surinaamse scene. Het zal vreemd zijn er na tien jaar weer rond te lopen. Ik zou het liefst Naarendorp en Herrenberg weer eens zien.

Westerkade

De ervaring van vandaag leek een herhaling van 1983. Ik vertelde het publiek dat ik in 1983 naar Desi ging uit verontwaardiging over hoe Herrenberg door de Nederlandse pers werd behandeld. De laatste tijd heb ik me eveneens geërgerd aan de zwartmakerij jegens Desi, zodanig dat ik naar wegen zocht opnieuw in contact te komen met Bouterse, met een brief aan Jules Wijdenbosch, een fax aan Christopher in Brazilië en nu dus dit. De Freitas heeft me gezegd alles te zullen doen om mij naar Suriname uit te nodigen. Dat zou ik inderdaad willen, en Ellen Pasman zou mee moeten. Zouden er in Suriname bewijsstukken zijn van manipulaties van Buitenlandse Zaken jegens mij? Het zal me zeer benieuwen wat de volgende stap is. De bal ligt nu op hun veld.

Als De Freitas op de Nederlandse tv zou komen, zullen ze wat beleven. Ludwig gaf me 50 gulden voor twee extra kopieën van 1986-b.

Dronk minstens vijf flessen Spa rood en moest voortdurend piemelen. Heel vervelend.

1 december 1997

Ik was vanochtend al vroeg bij Schlatmann in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis. Hij wil op 8 december eerst onderzoeken of ik een probleem heb met druk op de blaas - misschien is die te laag om helemaal leeg te plassen - of dat de druk van de pros-

[p. 143]

taat te groot is. In dat geval moet die via een operatie worden weggehaald. Ik zie er zeer tegenop, maar misschien valt het mee.

Ellen zei dat Van Cruysen zaterdag wilde weten hoeveel het goedkoopste ticket kostte en of ik niet bij Peter kon logeren. Ellen zei 5.000 tot 6.000 gulden. Vorig jaar zei hij en Lakeman dat ze ieder 10.000 gulden zouden geven, en rond zouden gaan met de pet. Maar ze zijn allemaal hetzelfde, want nu het erop aankomt, komen ze niet over de brug.

Peter Nicolaï belde. Hij zal Landman schrijven, en gaat achter Wijnbeek aan. Nicolaï schrok zich een ongeluk toen ik vertelde wellicht weer naar Suriname te gaan. ‘Denk je dat de Eerste Kamer nog over jouw zaak wil spreken als je op uitnodiging naar Paramaribo gaat?’ Allemaal onzindelijk denkwerk, want als ik kan aantonen dat Keijer en Cranendonk door de Staat werden ingezet om mij bij Bouterse te desavoueren dan ligt de zaak compleet anders.

Ellen had Stoffelen gebeld, die tegen haar zei: ‘Deze zaak moet nog deze maand in orde komen.’ En zij denkt dan dat er reden tot hoop is dat dit ook gaat gebeuren.

Het gaat beter met de lekkende blaas. Toch voel ik me vreemd. Er is iets aan de gang in mijn lichaam, maar ik weet niet wat. Morgen bloedonderzoek.

2 december 1997

Christo belde. ‘Als er desinformatie wordt verspreid door BuZa Pretoria, waarom gebruiken jullie dat niet?’ Ik schreef er Peter Nicolaï over.

Ik ben stomverbaasd over een column van Jérôme Heldring, waarin hij schrijft dat hij op verzoek van de bvd een reis naar Moskou maakte. In 1986 wist ik dit nog niet, maar nu kan ik de man eens goed op zijn nummer zetten.¹⁷¹

Ellen Pasman vertelde dat als Henk Hofland en zij elkaar in Arti zien, hij doet of hij haar niet kent. Dat gebeurt, en als je het opschrijft doet André Spoor het in zijn broek - net als Jérôme Heldring, die zich cruciale zaken niet meer kan of wil herinneren.

171 NRC Handelsblad, 2 december 1997, zie bijlage 46. Zie ook Memoires 1986-A, en Memoires 1996-A.

3 december 1997

Vanmorgen belde ik het olvg voor 8 december af en ging naar Zwiers. Ze keek nu mijn bloed na door een prik in mijn vinger en constateerde opnieuw dat ik geen suiker heb. De plek op

[p. 144]

mijn wang is een beet van een insect, denkt zij, die vanzelf weg zal gaan. Zij adviseerde me het onderzoek van 8 december wel door te laten gaan, dus ik belde het olvg terug en het staat opnieuw gepland. Ik ben grotendeels gerustgesteld.

In Adonis viel ik even in slaap en prompt had ik zo'n natte broek dat ik naar huis moest. Het is toch wel beroerd.

In de Bijlmer zei ik tijdens mijn toespraak dat wat de vs in het groot doen tegen Saddam, Den Haag in het klein doet tegen Bouterse. En zie nu: de column van Hofland.¹⁷² Hij weet een aantal details niet. Dat Bouterse betrokken was bij de Decembermoorden is niet bewezen: hij is wel verantwoordelijk. Van de rol van Brazilië weet hij niets. Docters van Leeuwen laat hij veiligheidshalve buiten schot. De vergelijking tussen Sukarno en Bouterse blijft vluchtig, maar hij concludeert wel dat Bouta wint, net zoals Sukarno won.

Ik vroeg me af of er al een krant geschreven had over de verzoeningsgesprekken die er in Suriname plaatsvinden, georganiseerd door Ludwig van Mulier, waar hij me over had verteld. Ludwig bevestigde me vanmiddag dat geen enkele Nederlandse krant had geschreven over het rondetafelgesprek van Bouterse met Chin a Sen en Sedney. Ook zou Haakmat voor een gesprek met Bouterse naar Suriname gaan. Ik was al bang dat ik dit nieuws in de media gemist had. Dus heb ik René Zwaap gebeld en hem in contact gebracht met Ludwig.

172 NRC Handelsblad, 3 december 1997. Zie bijlage 47.

4 december 1997

cnn zendt de getuigenis van Winnie Mandela in Johannesburg live uit. Ze geeft haar verklaring zeer redelijk en rationeel. Ze is lucide en doet het eigenlijk geweldig.

Ik vind Winnie overtuigend en eigenlijk, hoe langer ik naar haar getuigenis luister - nu bijna twee uur - hoe meer ik met haar sympathiseer. Ze is gevat en ter zake.

Ik stuurde Pieter Broertjes een fax om te protesteren tegen de lulligheid van zijn staf.¹⁷³ Het is toch onvoorstelbaar dat ik zondag de enige journalist was die naar De Freitas kwam luisteren? En ondertussen schrijft Hofland over de zaak, terwijl hij er eigenlijk niets van weet.

De Freitas had gezegd dat hij vanavond alles aan Desi zou geven.

De moeder van Stompie heeft Winnie omhelsd na haar getuigenis. Dit betekent dat Winnie uit de bus komt als de absolute winnaar.

173 Zie bijlage 48.

[p. 145]

Peter Nicolaï had Rinus Wijnbeek gebeld, die hem zei mij al vier keer te hebben gezegd niet te willen getuigen. Ellen had Peter de correspondentie van Jurgens met de nvj en Buitenlandse zaken niet gegeven, wat me razend maakte. En helemaal nijdig werd ik op Peter toen hij zei dat als Wijnbeek niet wil getuigen, dan niet. Ik zei tegen Peter dat Stoffelen en Ria Lubbers ook niet wilden, en kijk eens wat er gebeurde: ze draaiden om en legden een prima getuigenis af. Ik was zo kwaad dat ik ervan trilde.

5 december 1997

De Freitas zegt op de radio dat er afgelopen zondag een paar honderd Surinamers aanwezig waren. Dat is niet waar, want het waren er misschien net honderd. En dat hield me bezig, namelijk dat van de 70.000 Surinamers in de Bijlmer er maar zo'n honderd kwamen luisteren naar De Freitas.

Ik ben nog steeds razend op Ellen dat zij Peter niet de stukken had gegeven die hij nodig had. Ik schrijf Nicolaï een fax om wat dingen uit te leggen over mijn ontmoeting met Wijnbeek.¹⁷⁴

De Freitas heeft bij een persconferentie De Telegraaf verscheurd, omdat ze Wijdenbosch en Bouterse als cocaïnedealers hadden neergezet.

Washington heeft een stem in ieder contract dat wordt gesloten in het kader van het olie-voor-voedsel programma van de vn, dat Irak toestaat beperkte hoeveelheden olie te verkopen om daarmee voedsel en medicijnen te kopen.¹⁷⁵ Ik heb me niet eerder gerealiseerd in hoeverre Irak onder Amerikaanse curatele staat, hoewel het onder vermomming van de vn is.

Herman Wigbold krijgt weer eens de gelegenheid zijn mening over Suriname op de opiniepagina van de Volkskrant te zetten. Volgens hem had Nederland moeten laten weten dat Wijdenbosch niet meer welkom was in Nederland zolang Pronk niet meer welkom is in Suriname. Nederland moet van hem de betrekkingen met Suriname bevriezen omdat Suriname niet helpt om Bouterse berecht te krijgen. Hij suggereert zelfs dat Nederland de Amerikaanse narcoticabrigade dea om hulp zou moeten vragen.¹⁷⁶ Hij is net als Hofland: de heren kletsen er maar op los aan de hand van krantenkennis over Suriname en Bouterse. Maar nog steeds geen letter over Chin a Sen en consorten in Suriname. Noch de Volkskrant, noch nrc Handelsblad schrijft erover.

174 Zie bijlage 49.

175 International Herald Tribune, 5 december 1997.

176 De Volkskrant, 5 december 1997.

[p. 146]

Ik heb een radiogesprek van een kwartier gedaan, waarin ik diverse journalisten en gezagsdragers beledigde. De interviewer schrok hoorbaar. Ik zei dat de jarenlange samenwerking van De Telegraaf met de Nederlandse equivalent van de cia misdadig is, en noemde dan ook Arnold Burlage ‘een misdadiger’. Ik verwees ook naar Hoflands artikel, maar maakte tevens duidelijk dat hij over Suriname niets weet.

Vanavond belde Eduard. Hij had met de hele familie een avondje bij zijn zus gehad. Haar man, een Zuid-Afrikaan uit Durban, vroeg aan zijn twaalf jaar oude dochter: ‘Met wie mag je niet thuiskomen?’

‘Met een Turk,’ antwoordde het kind. Ed werd kwaad en er ontstond een gigantische rel. Maar (ook al doe je zoiets niet) in essentie had de vader gelijk. Beter niet, als het niet hoeft.

6 december 1997

Ik kom bij het bewerken van mijn dagboeken steeds weer nieuwe informatie tegen over ontmoetingen met en uitspraken van verschillende personen waaruit de hand van de Staat blijkt. Ik heb Nicolaï er maar weer een brief over gestuurd.¹⁷⁷

Ik wil al dagenlang Peter bellen, maar ik beheers me nog maar even.

177 Zie bijlage 50.

7 december 1997

Ik belde Van Mulier, die vandaag samen met De Freitas naar Suriname gaat. Ik vroeg hem te zeggen dat ik graag met Herrenberg mee naar Zuid-Afrika zou willen gaan, wat hij zou overbrengen. Ook zei hij nu uit de school te klappen, maar dat iemand had geopperd ook een witte kop in de waarheidscommissie te zetten, waarop ik zei: ‘Okay, I'll do it.’ Hij zei blij te zijn dit te kunnen overbrengen. Toch betwijfel ik inmiddels of de deur in Suriname weer voor me opengaat.

Joep Bik schrijft dat Docters van Leeuwen met de billen bloot moet over het wel of niet doorgaan van een proces tegen Bouterse.¹⁷⁸ Buitenlandse Zaken krijgt vanwege anonimiteitseisen van getuigen geen inzage in het strafdossier tegen Bouterse, wat de diplomatieke verhouding met Suriname steeds lastiger maakt. Een analyse die Hofland ‘wijselijk’ wegliet in dezelfde krant, omdat hij een schijtlaars is en blijft.

Herbert Smeets en een juffrouw die nog minder weet¹⁷⁹, interviewden Conny Braam in Buitenhof. Ik voelde er niets voor om

178 NRC Handelsblad, 7 december 1997.

179 Redactie: Elles de Bruin.

[p. 147]

mens-erger-je-niet te spelen vandaag. Braam scoorde, zei Ellen Pasman later (die vandaag jarig schijnt te zijn).

Ik was vanmiddag even in Thermos. Normaal ga ik daar rond 13:00 uur weg, maar vandaag bleef ik tot 15:00 uur. Rond die tijd op zondag is Thermos toch wel een eldorado van beauties. Dat ga ik vaker doen. De eigenaar zei dat er vorige week zondag 540 mannen waren geweest. Dat is 15.000 gulden op een dag.

Schreef Heldring, nu ik de verhalen heb gelezen die aanleiding waren tot zijn column van 2 december, toch maar eens over zijn eigen praktijken met betrekking tot onafhankelijkheid, terwijl hij vorig jaar mij nog van allerlei partijdige handelingen betichtte.¹⁸⁰

Ik heb vanavond een lange documentaire op de vpro gezien over de Russische adel van nu, de mogelijke troonopvolger, een jongeman die in Frankrijk woont met zijn moeder en grootmoeder.¹⁸¹ De knaap, Georgi Michajlovitsj, wordt volledig verpest. ‘Ga maar schelpen zoeken,’ zegt zijn moeder Maria Vladimirovna Romanova tegen de jongen van achttien jaar. Het is een zielig zooitje, deze collectie voormalig nobele mensen. Ik zie geen tsaar meer terugkeren in Moskou.

180 Zie bijlage 51.

181 God, de tsaar en het vaderland, 7 december 1997, Nederland 3.

8 december 1997

Ik ging vanmorgen op weg naar Schlatmann, maar stond voor niets bij de halte van lijn 3. Het openbaar vervoer lag plat. Hoe is het mogelijk? Ik faxte Schlatmann dat ik zoet op de halte van lijn 3 stond te wachten, maar dat ik dus niet kon komen. Ik zal hem bellen voor een nieuwe afspraak.

Ik heb Peter Nicolaï kopies van een aantal pagina's uit mijn dagboek gebracht, waar ik schrijf over mijn ontmoeting met Rinus Wijnbeek in 1986, toen hij me vertelde dat de Nederlandse ambassade hem voor mij had gewaarschuwd.¹⁸² Nu kunnen de lafaards er helemaal niet meer onderuit.

Ik heb me weer eens ontiegelijk opgewonden over een slappeouwehoerconceptbrief van Jurgens en Stoffelen voor de Eerste Kamer, waarin ze het hebben over ‘een minnelijke regeling. Theetantesvisite! Er moet in staan: op basis van de in 1991 door de nvj berekende schade als uitgangspunt. De advocaten die mij met de messen op tafel moeten verdedigen, lazen er in eerste instantie overheen. Ik maakte hen duidelijk dat wanneer Jurgens en Stoffelen hiermee komen, ik niet wil dat het ding

182 Zie voor de betreffende pagina's: Memoires 1986-B, 27 november 1986, pagina 241.

[p. 148]

uitgaat. Ellen faxte ze vervolgens een aantal wijzigingen en correcties toe.¹⁸³

183 Fax Ellen Pasman aan Jurgens en Stoffelen, d.d. 8 december 1997.

9 december 1997

Van 14:30 tot 16:30 uur heb ik bij Peter en Ellen de nieuwste ontdekkingen - Rinus Wijnbeek en Hans van Ketwich Verschuur - besproken. Alles ging goed, maar toen zei Peter dat hij eerst alles over generaal Dijkstra wilde weten voor hij weer met Wijnbeek zou gaan praten. Ik ontplofte weer eens. Wie weet dat nu nog!

‘Ja,’ zei Peter, ‘maar als ik weet dat Dijkstra toen ook in Zuid-Afrika was, kan ik hem zo nauwkeurig mogelijk aanpakken.’ ‘Maar Peter, please, Wijnbeek wist in januari 1987 al niet meer of Carsten hem per telefoon had ingelicht.¹⁸⁴ Niemand weet nog, laat staan in 1998, wat in 1987 gebeurde.’

Maar waar we het over eens waren, was dat we nu die zaak moeten gebruiken om ze onder druk te zetten en bang te maken. Peter had excellente ideeën, onder meer om Hoekstra of Carsten te schrijven.

Ik vind het treurig dat in het stuk voor de Eerste Kamer ze toch verzuimden te verwijzen naar de schadeberekening van de nvj van 2,8 miljoen gulden. ‘Ja,’ zei Ellen, ‘dat wil Erik niet.’

‘Christus,’ riep ik uit, ‘waar ben je mee bezig? Zachte heelmeesters maken stinkende wonden!’

Eindelijk heb ik Peter gebeld. Ik kreeg Edwin aan de lijn die met ‘God’ begon en als antwoord op mijn vraag hoe het ging, zei: ‘38.000 moorden dit jaar.’ Peter zei dat hij wist dat dit een telefoontje uit Nederland zou zijn. Zijn lever was in orde, hij was in orde, en het was 30 graden. Ik weet hoe hij dat vindt. Hij vroeg natuurlijk onmiddellijk wanneer ik kwam. Ik zei ergens midden in januari, na de vakantiegolf en als ik het geld rond kan krijgen.

184 Zie Memoires 1987-A, 28 januari 1987, pagina 60.

10 december 1997

Het bloedonderzoek is niet onverdeeld gunstig. Te hoog zout, te hoog psa, et cetera. Ik trof dokter Robbers, die ook denkt dat de infectie nog niet over is en doorrommelt. Ik belde Schlatmann, die ik meteen aan de lijn kreeg. Vanmiddag om 13:30 uur kan ik komen.

Ellen zei dat het anders gegaan was als zij met Wijnbeek had gesproken. Ze bedoelt dat het beter was gegaan, en misschien heeft ze daar zelfs gelijk in. Maar ik vind het niet loyaal naar

[p. 149]

haar partner. Zij wilde ook Tom Struick van Bemmelen doen, maar ik zei dat ik Peter prefereerde.

Ze had Stoffelen alweer gebeld en er waren al twee handtekeningen onder de brief. Ze ontkende dat die van PvdA kwamen, maar zei niet van wie dan wel.

Naar aanleiding van de geruchten dat Suharto ziek is,¹⁸⁵ wil rtl5 een item voor vanavond over hem maken voor het programma Business update, maar niemand bij de Nederlandse bedrijven wilde erover praten. Ik adviseerde hen eventueel Wim Wertheim en Bob Hering te interviewen. Chris Holtes nam me een interviewtje af over wat er zal gebeuren als Suharto verdwijnt.

Schlatmann was het ermee eens dat de ontsteking nog niet helemaal weg is, dus hij adviseerde nog drie weken antibiotica. Hij zegt dat het geen kwaad kan. Toen ik zei dat het na een blow job is begonnen, vroeg hij: ‘Wat is dat?’ Ik dacht eerst dat hij een grapje maakte, maar hij bleek het echt niet te weten.

Jeroen Trommelen belde gisteravond, want Broertjes had mijn faxen aan hem gegeven. Hij zei dat Chin a Sen zich nog altijd verzette tegen Bouterse - hij schijnt weer in een ziekenhuis in Paramaribo te werken - en ja, er was een poging geweest voor 25 november een grote verzoening tot stand te brengen, maar dat we er nu niets over lazen, betekende niet dat iedereen had zitten slapen. Misschien kletste De Freitas uit zijn nek. ‘En ik hoop niet dat je Ludwig van Mulier als bron hebt gebruikt.’ Ik schrok er wel van, want al had ik De Freitas onderkend als een opgewonden baasje, ik ging ervanuit dat hij over zulke belangrijke zaken niet zou liegen, mede als advocaat van Bouterse. Ik zei tegen Jeroen Trommelen dat ik een toontje lager zou zingen na wat hij me vertelde en dat ik juist zijn artikelen altijd uitstekend vond.

Schreef Broertjes hoe het gesprek met Jeroen was verlopen.¹⁸⁶ Ik belde René Zwaap. Hij had nog geen reacties gekregen op zijn artikel over Chin a Sen, Jules Sedney en Herrenberg in De Groene Amsterdammer.¹⁸⁷

185 NRC Handelsblad, 9 december 1997.

186 Brief d.d. 9 december 1997.

187 De Groene Amsterdammer, 10 december 1997. Zie bijlage 52.

11 december 1997

Ik heb lang met André Haakmat gebeld. ‘Als ik ga, zou ik kunnen bemiddelen,’ zei hij, maar De Freitas had zelfs geen contact met hem opgenomen. Ik zei hem dat ik een kopie van mijn manuscript aan De Freitas had meegegeven en hij zei:

[p. 150]

‘Ze zouden gek zijn als ze dat niet aangrijpen.’ Maar hij is dus niet in Suriname geweest, dat is duidelijk. De Freitas liep te snel van stapel. Het is een slecht teken.

12 december 1997

De nvj vindt dat Suriname gevaarlijk is voor journalisten, vanwege de bedreigingen de afgelopen maand van journalisten aldaar, en de mishandeling van fotojournalist Kroon. Waar haalt Verploeg zijn wijsheid vandaan? Hij overlegt met het Amerikaanse Committee To Protect Journalists, maar met de Surinaamse journalistenbond praat hij niet omdat de communicatie daarmee moeilijk verloopt.¹⁸⁸

De Journalist heeft de reactie van mijn advocaten op het artikel van Piet Hagen geplaatst.¹⁸⁹

188 De Volkskrant, 12 december 1997.

189 De Journalist, 12 december 1997.

13 december 1997

Pak Sukrisno zegt dat hij nu met een stok loopt, als gevolg van de prostaatoperatie. Hij wordt 31 december 80 jaar.

Ik ging naar de Warmoesstraat, ging zeiken, keek in de spiegel en verdraaid, op mijn rechterslaap is een tweede rode bult aan het opkomen. Insectenbeet, zou Zwiers zeggen. Maar deze ‘insecten’ komen van binnenuit blijkbaar. Ik werd zo ongerust dat ik onmiddellijk naar huis ben gegaan. Het kan ook het gevolg zijn van een pukkel die ik eerder uit wilde drukken. Ik zat eraan, maar ook daar? Nu is het afwachten en ik ben zeer ongerust. Bovendien heb ik aanvallen van jeuk in de kop van mijn penis, dus misschien geneest de zaak nu pas echt.

De rode plek die ik heb wordt niet minder, al zit er een flinke korst op nu. Wat hangt me nu boven het hoofd?

De ellende van de kerstmythe is er weer, miljoenen onzinkerstkaarten en de afgezaagde bomen staan weer in het hele land op de trottoirs. Het heeft niets te maken met deze dag en het zou verbannen moeten worden, deze idiotie.

14 december 1997

Het ‘alarm’ van de tweede plek was voor niets. De plek is weg. Ik schreef Peter dat ik eerst mijn Memoires wil afschrijven, maar misschien is het allemaal voor niets, als op een dag de zee het land opeet of een atoombom alles vernietigt. Dan zijn we terug bij de Ark van Noach en zullen de dieren regeren. Kun je je voorstellen dat de aarde weer een grote jungle wordt, waar dieren elkaar verorberen zoals voorheen?

[p. 151]

Ik zag vanavond per ongeluk de film Suite 16 met Anthonie Kamerling. Hij was zeer aantrekkelijk, zowel op de manier waarop hij acteerde als het hele pakket dat hij op het scherm presenteerde. Peter was mooier - in zijn dagen - maar zou niet in staat zijn geweest met meisjes te neuken in de film zonder remmingen, zoals Kamerling deed. Deze Kamerling is van een andere generatie en totaal wild. Maar voor een Nederlandse film behoorlijk opmerkelijk.¹⁹⁰

190 Redactie: Suite 16, is een erotische thriller uit 1994 van de Belgische regisseur Dominique Deruddere.

15 december 1997

Erg triest nieuws: Carlos Rafael Rodriguez is overleden. Hij wist veel. Ik zal Carlos Salsamendi schrijven.

Eduard belde uit Parijs en lachte toen ik hem vertelde dat Schlatmann niet wist wat een blow job was. Maar ik vertelde Ed dat er in mijn lichaam nog steeds iets niet goed is. Morgen zal ik Schlatmann faxen.

De telefoon ging en toen ik die opnam, hoorde ik een klik - op verre afstand - maar herkende eerst de stem niet. Het was Gino vanuit Peru. Het maakte me ontzettend blij. Hij heeft voor 24 januari een terugvlucht geboekt, maar het klonk alsof hij langer zou willen blijven. Ik liet hem beloven dat hij me zijn adres zou geven als hij niet terugkeert, omdat ik dan naar Peru zal komen.

Iemand van het Haarlems Dagblad belde, hoe ik Nel Benschop had ervaren. ‘Het is een schat, maar de gedichten die ze schrijft herinneren aan veredelde Sinterklaasgedichtjes.’ Ik kan er verder niets aan doen, maar dat is mijn mening.

Ik ben vandaag flink opgeschoten. Ik bereikte 24 februari 1987. Ik kopieerde vijftien pagina's voor Peter Nicolaï, over Wijnbeek en Carsten, en gaf ze bij Ellen af.

16 december 1997

Om 07:00 uur belde Peter. Hij moet teveel gedronken hebben, wat helaas te horen was. Hij wilde een droom vertellen over Yuri, de Chinees in Johannesburg, die nu naar China terug is, die hij vorige reis al met mij samen wilde brengen. Hij wilde een nummer met kruidenolie beschrijven en ging in details: ‘He pushed my face on your cock.’ Ik probeerde hem van dit onderwerp af te brengen (we spraken op een open lijn) met de vraag of de film van Edwin al werd vertoond en of ze nog koffie hadden, maar hij ging door met vertellen over zijn droom. Hij droomde dat Yuri vroeg de olie op te warmen en

[p. 152]

hij ging naar de keuken om dat te doen. ‘Het was zalig wat we allemaal gedaan hebben,’ zei hij. ‘Je had een grote paal vol met olie.’

Twintig minuten later belde hij terug om door te gaan over het onderwerp, maar ik zei hem weer onder de wol te gaan en kon het tweede gesprek snel afkappen.

Nog geen middag, en ik heb alweer twee lange telefoongesprekken met Ellen Pasman achter de kiezen. De relatie met haar doet me helaas in meer dan een opzicht aan de affaire Röell denken. Het maakt me gek, maar ik houd me in. Punt zou geen zin hebben in Zuid-Afrika, dus hoe hem te bewijzen dat we daar alles op alles zetten?

Als ik dan aan Ellen vraag waarom in de zaak Docters van Leeuwen - zoals Spong adviseerde - geen beroep op het Hof gedaan is, antwoordt zij: ‘Dat kan nog.’ Moet dat dan echt van mij komen? Het maakt me wanhopig.

Larry King heeft vier mannen in zijn show, die babbelen over de dood van prinses Diana. Allemaal zeggen ze dat het een onplezierig ongeluk was. De stemming onder de Engelsen zou zijn dat het nu voorbij is, dat ze verder moeten. Iemand die werkt voor Cover Magazine zegt: ‘The Royal Family greatly benefitted from it, she had become too big for the Royal Family.’ Het wordt gezegd en niemand merkt het. Een ander zegt dat vader Al Fayed nooit het Britse burgerschap kon krijgen, want hij werd niet geaccepteerd omdat hij een louche figuur zou zijn. Door een huwelijk van zijn zoon met Diana zou hij dan toch in de Britse koninklijke kringen terechtkomen. Het is alsof ze uitleggen dat het niet anders dan een moord heeft kunnen zijn. ‘The irony is, the Royal Family benefits tremendously: Charles himself had changed overnight, he's now a warm person.’

Charles heeft zijn zoons meegenomen naar Camilla Parker Bowles voor een vossenjacht. Ik vind het simpelweg ongelooflijk, zo snel na Diana's dood. Charles is een absolute cunt!

Wouter Kok belde: ‘Als Konijnenburg en jij niet hadden gedaan wat jullie deden, zou er een derde oorlog met Indonesië zijn gekomen’.

‘Dat kan je wel zeggen,’ antwoordde ik. Het is ook niet voor niets dat het archief van Emile van Konijnenburg is vernietigd. Ik belde Ronald Gase, die zei dat mevrouw Bot, met haar voornaam Elisabeth heette. Hij zei dat het archief van Bot was geschoond, op twee mapjes in een klerenkast over Van Roijen en Klompé na. De brief over 25 april 1961 in Washington met prins Bernhard was nu in het Historisch Archief.

[p. 153]

17 december 1997

Ik faxte Ellen Pasman mijn voorstel voor nieuwe verhoren.¹⁹¹ Isaac Lipschits zit op tv te vertellen dat een hartaanval en de hulp van een psychiater hem er weer bovenop hebben gekregen. Maar nu heeft hij weer nachtmerries als gevolg van de grote aandacht in de media voor de roof van de Joodse bezittingen. Ze laten een kleurenfoto zien van een grijze oude heer die een baby vasthoudt en kust. Ik herinner me dat hij in die tijd scharrelde met een jonge blondine.

Gelukkig belde Ellen om 16:00 uur voor het eerst. Ik maakte er een grapje over. Het had de rechtbank behaagd om 20 januari de verhoren voort te zetten. Ik zei dus: ‘Nou, dan kan je vandaag nog Den Hertog vragen Hoekstra en Merckelbach binnen te brengen.’ Nee, dat kon na 28 december ook nog. Het irriteerde me en ik zei: ‘Ik heb geen geld, dus er gebeurt niets.’ Dat vond ze oneerlijk. ‘Nou, ik bedoel alleen dat ik niet in de positie ben om eisen te stellen, of om duidelijk te maken dat het mijns inziens heel beroerd gaat. Maand na maand gebeurt er eigenlijk niets.’ Ik wenste haar een fijne vakantie en trok de telefoon eruit. Ik wil rust, dat is belangrijker dan die shit van de rechtbank.

De parlementaire pers heeft Wim Kok tot polticus van het jaar uitgeroepen. Ad Melkert staat op twee, en Jan Marijnissen op drie. Hij is volgens Jeroen Pauw ‘betrouwbaar’. Pauw interviewde Kok natuurlijk meteen een halfuur lang in zijn programma De Kwestie. Zo gaat dit dus.

191 Zie bijlage 53.

18 december 1997

Ik heb vanmorgen eerst een brief aan Willem Bentinck geschreven dat we zijn broer als getuige gaan oproepen. Ik hoop dat de tekst certain levels zal bereiken. En misschien zou ik zo'n tweede ‘aankondiging’ moeten gebruiken om er zeker van te zijn.

Rinus en Yvonne van Haagen antwoord ik op hun brief, maar Loet en Tieneke Kilian nee, die niet meer. Er komt een keer een eind aan. Ik heb hem indertijd 12.000 gulden gegeven voor zijn pilotenopleiding, maar ze hebben nooit aangeboden mij te helpen, toen ik iedere hulp goed kon gebruiken.

Larry King heeft Dan Rather in zijn show Larry King Live op cnn. Wat denkt Rather dat Clinton gaat doen als Saddam de vn-inspecteurs toegang blijft ontzeggen tot de presidentiële paleizen? ‘Dan denk ik,’ zegt Rather, ‘dat Clinton deze keer

[p. 154]

militairen zal inzetten, en geen speldenprikken, maar werkelijk hard zal toeslaan op de Republikeinse Garde.’ Even later gaat het erover of Rather een hond zou willen hebben net als Clinton. De Amerikanen praten altijd met alle gemak over oorlog voeren ergens anders, tot iemand de vs zelf eens aan zal vallen. Een bomaanslag in 1995 op een gebouw in Oklahoma zette de boel al eens op stelten. Rather en King spraken over oorlog zoals ze over de val van de peso en de stijging van de yen praten. En dan wat Rather te zeggen heeft over een bezoek van de paus aan Cuba. ‘You see, I don't know how it will go, after almost 40 years Castro rule. As [Billy] Graham - (en dan de tussenzin, ook zo Amerikaans), as I can call him, no, be proud to call him a friend of mine - told, religion in Eastern Europe was also alive after communism, so who knows, the Pope will be well received.’ Natuurlijk wordt hij dat. Ik vind dit soort mensen op de hoogte van hun succes, macht en financiële welvaart, als mens totaal mislukt in het leven omdat ze praten als criminelen.

Clinton gaf een persconferentie op cnn over Amerikaanse troepen die in Bosnië blijven. Wat is er aan de hand met die man? Ik heb hem nog nooit zo aarzelend gezien.¹⁹²

192 Redactie: Op 17 januari 1998 zou het Monica Lewinsky-schandaal uitbreken.

19 december 1997

De Telegraaf publiceerde gisteren (als enige) dat geheime gegevens over informanten in de affaire-Bouterse uit een auto waren gestolen. ‘Een absolute ramp,’ zei Justitie. Dit plaatsen ze dan op een moment dat het hele land over varkens en een kabinetscrisis spreekt.¹⁹³

Jan Foudraine had me uitgenodigd voor een diner in het Hilton, van 19:00 tot 21:45 uur. Ook Dries van Dantzig zou aanwezig zijn. Van Dantzig wist niet dat ik ook gevraagd was. Toen we nauwelijks zaten trok Jan al van leer dat ik een interviewboek moest maken met twee psychiaters, met hem en Van Dantzig, wat direct duidelijk maakte waarom we daar waren. Dus ik distantieerde me, en zei dat ze teveel tegengestelde persoonlijkheden waren en dat Jan beter een tegenspeler uit een andere discipline kon zoeken. Ik zei dat een dubbelinterview in nrc Handelsblad net zo effectief was. Van Dantzig keek verward, en bleef stil. Het was veel te duidelijk dat het diner van 300 gulden rond Foudraines voorstel op touw was gezet.

Dries stelde tijdens het diner subtiel wat vragen. Ik vertelde hoe mam gehuild had, toen op een zondag mijn vader niet uit rij-

193 De Telegraaf, 18 december 1997.

[p. 155]

den wilde gaan. Van Dantzig zei behoorlijk scherp dat mams reactie als van een jong meisje was. Dit schokte me, en ik vond het niet leuk dat hij dit zo rauw zei.

Ik voerde aan waarom de geesteswetenschappen zich niet meer roerden, bijvoorbeeld met het geven van een verklaring voor de hele Diana-explosie.

‘Mensen raken nu eenmaal geroerd bij verlies, kijk naar iedere begrafenis.’

‘Ja,’ zei ik, ‘maar Diana is toch iets anders dan je eigen zus?’ ‘Voor de meeste mensen niet,’ zei Van Dantzig. ‘Kijk maar naar de menigte op de Dam.’

En passant zei Dries dat een eventuele prostaatoperatie een kleine ingreep is ‘maar je moet oppassen dat je niet impotent wordt.’

Foudraine at de rest van mijn bord leeg, en bestelde vervolgens een nieuw bord. Ook stonden er twee opengemaakte flessen wijn op tafel.

Van Dantzig gaf een sterke hand. Hij was zeer anti-Bouterse en wilde om 100 gulden wedden dat deze over een jaar in de bak zou komen. Ik antwoordde: ‘Met 1.140 gulden in de maand, kan ik die weddenschap niet aangaan.’

Bij het afrekenen trok Dries een Hilton Gold Card, kreeg 25 procent korting en betaalde, waarna Foudraine hem 250 gulden contant gaf en verdiende zo 50 gulden.¹⁹⁴

Jort Kelder (Quote) belde. Hij zei dat Lachman een oplichter is, en vroeg wat mijn ervaringen waren met hem. ‘Hij is één maand overtijd met betalen,’ zei ik.

Ik vind het lullig dat het boek er nog niet is. Zou Ellen Paul hebben gevraagd het te vertragen, met het oog op bemiddeling van Stoffelen en Jurgens? Alles kan. Want, zoals mam zei, je kan niemand vertrouwen. Ik denk dat de reden dat Paul me niet belt, is dat hij niet wilt liegen.

Sorgdrager vindt dat het toepassen van artikel 140 (deelname aan een criminele organisatie) tijdens de Eurotop terecht was ingezet om de ruim 350 demonstranten te arresteren. Ze vindt dat dit bij grootschalige ordeverstoringen ook in de toekomst gebruikt kan worden. En dat dan alleen een Marokkaan van GroenLinks daarover in het geweer komt door te benadrukken dat artikel 140 bedoeld is voor het aanpakken van criminele activiteiten. Het failliet van de ‘democratie’ is in volle gang.

194 Redactie: Oltmansiaanse rekenkunde. Foudraine is 50 gulden goedkoper uit, maar Van Dantzig verdient 25 gulden.

[p. 156]

20 december 1997

Loyaal lichtte Alfred Vierling me in dat Docters van Leeuwen in gesprek met Hugo Camps in Elsevier zich beklaagt over een journalist die hem van meineed had beschuldigd.¹⁹⁵

Ik sprak vanmiddag ruim een uur met Dries van Dantzig in Delcavi in de Beethovenstraat. Hij had de Memoires 1961-1963 gelezen. Hij zei dat mijn dagboek een uniek tijdsdocument was, maar dat het hem ook deed denken aan de mythe van Narcissus, maar dat ik zelfs mijn eigen vijver groef! Hij dacht dat mijn dagboek oorspronkelijk voortkwam uit het niet krijgen van de aandacht die ik wenste, maar dat het nu functioneerde om algemene erkenning te krijgen. Ik dacht nee, dat is maar een deel van het verhaal. Mijn dagboek is in de basis een product van de neiging om vast te houden aan het verleden en de waarheid vast te leggen zoals die was. À La recherche du temps perdu is in mijn geval een heel andere zaak: ik kom dichter bij de feiten, de waarheid zoals die was, dan misschien wie dan ook voor mij.

Van Dantzig vond mijn dagboek een uitzonderlijk autonoom gebeuren, behalve dat het straks wel afhankelijk zou zijn van anonieme lezers. ‘Het is een psychoanalyse zonder psychoanalyticus.’ Maar hij herhaalde: ‘Het is een uniek tijdsdocument.’

We kwamen ook nog over democratie te spreken en hij meende dat kinderen - in plaats van getraind of gehersenspoeld te worden in de Rooms-Katholieke en Protestantse kerk - getraind dienden te worden in het politieke functioneren van democratie, dus ze op te leiden tot democraten.

Eduard kwam om 18:00 uur met een halve fles witte wijn en een banketstaaf. Ik bereidde vis, sla, aardappeltjes en ravigottesaus. Hij schranste, ook al heeft hij nu al een zeer behoorlijke pens. Alarmerend vond ik zijn constante hoesten de hele avond tot hij vertrok om 21:45 uur. Hij was ook snipverkouden. Ik zei hem een week lang tien sinaasappels per dag te eten. Hij zei dat hij het zou doen.

Ik liet hem Villa Felderhof zien en daarna de promotiefilm van Van Gogh. Hij vond Theo rellerig en de opening met Jan Tromp rampzalig: ‘Het heeft niets met jou te maken.’ Hij vond Klaas Jan Hindriks zeer goed en stelde voor dat ze met Hofland zouden beginnen.

Ik ben bezorgd over Eduard. Hij sprak over hoeveel getrouwde mannen van in de 40, in Parijs op hem tippelden. Ik vind

195 Elsevier, 20 december 1997.

[p. 157]

Ed heel eenzaam. Hij is close met Mora Henskens en Iwan Beek bij wie hij zelfs een eigen telefoon heeft. Het zijn de twee zeer goede vrienden die zijn overgebleven uit onze relatie. Vreemd. Hij hoestte erger dan ooit, wat me ongerust maakt, omdat hij nooit iets loslaat over zijn innerlijke gedachten, laat staan zijn problemen, twijfels en angsten.

21 december 1997

Ik heb het briefje van Pieter Broertjes dat ik op 12 december ontving opengemaakt. In de envellop zat een kaartje met een leuke cartoon van Stefan Verwey, met achterop een sympathieke tekst van Pieter. Alles goed.

Ik blijf de hele dag binnen, want ik moet verder.

Het is geen goed teken dat ik nog niets uit Suriname hoorde. Het is misschien het geld. Maar het kost Bouterse veel tijd om te beslissen. Ludwig van Mulier is natuurlijk een onverbeterlijke optimist.

Ik heb vanaf 09:00 uur gewerkt zonder de kamer te verlaten, maar moet er nu even uit. Vooruit dan maar. Ik bereikte 21 maart 1987.

22 december 1997

Guido en Wilma Mennega kwamen langs. Guido kende de Van Dam, die De Horst had gekocht. Van Dam heeft zijn bedrijf Multivastgoed voor 125 miljoen gulden verkocht. Hij was ooit begonnen bij een loodgieter in Utrecht. Het was gezellig met Guido en Wilma.

[p. 158]

23 december 1997

Ze blijken nu jarenlang antibiotica toegevoegd te hebben aan het kippenvoer, waardoor de kippen er nu resistent tegen zijn geworden. Ik ben ook eigenlijk tegen die 21 dagen antibiotica wat me is voorgeschreven. Dit zou mijn oude huisarts Delprat nooit hebben gedaan.

Totaal onbegrijpelijk dat Paul zei dat het boek er op 17 december zou zijn. Nu is het 23 december en hij heeft niet eens gebeld om uitleg te geven.

Ik heb de Struwes twee dozen chocola gebracht. Het koste 48 gulden, wat nogal duur was, maar het moest. Ik sprak een uur met Poek Zumpolle, dat moest ook. Maar nu wil ik weer werken.

Mensen lijken de noodzaak te voelen elkaar te bezoeken rond ‘de feestdagen’. Gisteren Guido en Wilma Mennega, vandaag Alfred Vierling en morgen Aart met zijn jongste spruit! Echt vervelend, maar niets aan te doen.

24 december 1997

De voorpagina van de Volkskrant over Irak was helemaal een herhaling van de sensatiezucht van Arnold Burlage over Suriname in De Telegraaf: executies bewijzen dat saddam bang is. Saddam Hoessein zou al meer dan duizend politieke gevangenen hebben laten executeren in de afgelopen maanden,. Ze baseren hun informatie bij de redactie van de Volkskrant op de Iraakse Chin a Sen, de oppositieleider in ballingschap Al-Hakim. Het is eigenlijk beschamend. Journalisten zijn alleen geïnteresseerd in goede koppen, niet in of iets waar is of niet.¹⁹⁶

Ik faxte Paul de Ridder dit briefje:

24 December 1997

Beste Paul,
Het laatste bericht was dat ‘het boek’ 17 December zou gereed zijn. Wat is er gebeurd?
Ben je ziek geworden? Is de Papieren Tijger afgebrand? Is ‘het boek’ op de brandstapel van Den Haag terecht gekomen? Heb je de bokkenpruik op? Of zijn de Fosterijen ‘fucked up’

Beste wensen voor 1998, ook Jen, Caroline, Liedewij & Company.

196 De Volkskrant, 23 december 1997.

[p. 159]

Hij reageerde per omgaande. Hij heeft niet met Ellen gesproken, hij is afwezig geweest vanwege een keelontsteking. Nu komt het boek op 8 januari.

De heer Schnabel is mesjogge, alsof televisie bedoeld is om giechelen te bevorderen. Ik ging even bij Eduard langs. Zijn gezicht oogde gezwollen en hij hoestte voortdurend. Ik wil er niet aan denken dat hij iets onder de leden heeft. Ellen belde. De klacht tegen Dijkstal is afgewezen.

Aart van der Want kwam ongeveer een half uurtje met zijn jongste dochter. Hij bracht een fles wijn mee.

Dries van Dantzig belde nadat ik hem een briefje had bezorgd over mijn gezondheidstoestand. Hij zei ondermeer dat ik het snel moest regelen: ‘Denk eraan dat ze verdoven en let op dat je nieren niet geïnfecteerd raken.’ Dus ik stuurde Schlatmann een fax en vroeg dringend om eerder onderzoek te doen.

Er kwam een antwoord van het Historisch Archief waar ik gevraagd had de archieven van Drees, Van Roijen en Luns in te mogen zien. Het archief van Luns is nog helemaal niet in te zien, dat van Drees daarvoor moet Drees Junior toestemming geven. En het archief van Van Roijen kent ‘beperkende bepalingen ten aanzien van openbaarheid.’¹⁹⁷

Koning Albert en koningin Paola hielden samen een kersttoespraak. Ze deden het uitstekend. Zij, nu zestig jaar, is nog steeds prachtig. Aan het einde zei Albert: ‘En rijdt voorzichtig.’ Daar kan Beatrix een voorbeeld aan nemen.

Ik heb zojuist een reportage van Netwerk over werk van het Rode Kruis onder de armen in Rusland gezien. Het is afschuwelijk. Het misdadige gedrag van Washington heeft de Sovjet Unie gekraakt, en nu is Rusland een armzalige puinhoop.

197 Fax d.d. 24 december 1997.

25 december 1997

Ik ben een uur naar Thermos geweest en masturbeerde in de stoomkamer, met in gedachten Gino in mijn armen.

[p. 160]

Vroeger, in de geborgenheid van de familie, was Kerstmis best een gebeurtenis, zowel in Sprimont als op De Horst. Ben benieuwd hoe het bij de Mennega's zal zijn.

In de trein naar Utrecht kwam een man (in de dertig) op me af en zei: ‘Ik ben Peter.’ Hij wilde praten. Op het station in Utrecht gaf hij me zelfs zijn telefoonnummer om af te spreken opdat we over ‘het proces’ dieper konden praten. Ik ga hier natuurlijk niet op in, want dit is nep.

Ik stond 45 minuten op bus 4 te wachten, tot ik ontdekte dat hij niet meer rijdt op zondag. Ik nam bus 3, maar in een plensbui terechtkomende, kon ik Eriks flat niet vinden. Ik belde ergens aan, en de aardige dame die opendeed, ging het telefoonboek halen. Even later kwam haar man erbij, hij sprak me met mijn naam aan, en wenste me veel succes met ‘het proces’. Door deze mensen op weg geholpen kwam ik bij Erik Mennega aan, die een prachtig en zeer ruim penthouse bewoont, maar helaas sfeerloos. Het zou zoveel leefbaarder kunnen zijn, maar dat heeft hij niet in zich. Hij is in goede gezondhed, en werkt nog steeds aan zijn plantenencyclopedie. Zijn vrouw Annetje was in 1991 aan Alzheimer gestorven. Zijn moeder, tante Juut was 91 geworden ‘maar zij was aan het dementeren’.¹⁹⁸

Hierna gingen we naar zijn dochter Wilma en haar man Guido Mevissen. Daar was het best gezellig. Ook Guido's kinderen uit zijn eerste huwelijk (zoon Floris, en dochter Tanneke) waren er, en ook Wilma's dochter Aliki. Ook Eriks zoon Albert Mennega was present. Wilma en Guido hadden veel werk van het eten gemaakt. Het was heerlijk, vooral de steak. Maar ik moest voortdurend naar de plee, wat ik heel vervelend vond. Zal ik met oudjaar wel naar Toon Quarles gaan?

Het werd helaas veel te laat, maar ik haalde tram 13 op het nippertje om 00:15 uur. Ik realiseerde me dat dit mijn laatste naaste familie is, en daarom was ik dankbaar voor het uitje, waar ik eerst tegenop zag.

198 Redactie: Tante Juut is Juliana Oltmans, de zus van Anthonie Oltmans, de vader van Willem Oltmans.

26 december 1997

Ik werkte vandaag van 08:00 uur tot 16:00 uur, en ik bereikte Hillbrow, 25 april 1987.

De Delgado's belden vanwege Kerstmis. Ze hebben een nieuw appartement aan zee in Valencia.

[p. 161]

27 december 1997

Hans Lonis zei dat Trees hem vertelde dat Edwin en Peter zijn familie nauwelijks hebben gezien in de periode dat ze hier waren - tot ieders teleurstelling. Peters broer haalt en brengt hem voortaan ook niet meer naar Brussel. Droevig.

Ik vond een briefje waaruit blijkt dat Peter en Edwin in februari 1987 op de rand van een scheiding stonden. Maar ik kom er vandaag niet echt toe te werken.

Adonis was een ramp. Ik kan er met mijn verstand niet bij dat een jonge jongen - donker haar, prachtig, nog geen 30 - zo geil is dat hij een gigantisch nummer maakt met een oud kaal mannetje die er nauwelijks bij kan, inclusief zoenen en pijpen. Die oude man had natuurlijk de avond van zijn leven maar die jongen... Doet leeftijd ertoe? Misschien niet en laat mij dan maar een bastard zijn, maar ik vind het totaal ongelooflijk. Hoe kan je opgewonden raken van een totaal onaantrekkelijke man.

28 december 1997

Ik ben zeer met broer Hendrik bezig. Godzijdank heb ik toch nog wel flarden van onze gesprekken genoteerd, zodat ik nu, als een soort cadeautje, ze terug kan lezen. Wat had ik moeten beginnen als ik niets had genoteerd? Wat hij over zichzelf vertelde, over zijn leven, en vooral over onze ouders, ervaar ik opnieuw als een schok. Ik kan niet over alles schrijven. Er is geen ruimte en ik wil hem beschermen door sommige van zijn privézaken weg te laten.¹⁹⁹

Ik bereikte 10 mei 1987. De herinneringen bij deze dagboeknotities zijn veel actueler en frisser, alsof ze pas achter me liggen. De scène met Peter in Swaziland kwam (helaas) helemaal terug. Het was alsof ik de pijn van toen weer even voelde. Het is toch warempel niet voor niets dat ik echt de voorkeur geef aan alleen te zijn. Echt alleen, om zo min mogelijk spanningen te hebben. Mijn zenuwstelsel was er niet op gebouwd om ellende gedurende de lengte van een huwelijk te doorstaan, laat staan van een echte relatie met alles erop en eraan.

199 Redactie: Zie ook pagina's 193-196, Memoires 1987-A.

29 december 1997

Ik stuurde Pak Krisno een felicitatie voor zijn tachtigste verjaardag op 31 december.

Ik heb vandaag Henk de Mari (67) bezocht. Hij haalde me af van station Overveen, waarna we pannenkoek gingen eten bij Kraantje Lek. Hij is 35 jaar getrouwd, maar zijn vrouw is

[p. 162]

nu een kasplantje. Hij rijdt Saab en heeft duidelijk een riant pensioen. We hebben heel wat besproken. Hij luisterde naar mijn verhaal over het proces tegen de Staat en zei: ‘Dat ze je nog niet dood hebben gemaakt.’ Hij zei bij Goeman Borgesius gepleit te hebben mij in dienst te nemen maar Goeman had geantwoord: ‘Dan hebben we binnen een week ruzie.’ Ik probeerde hem te laten praten over in hoeverre De Telegraaf samenwerkte met de bvd en Den Haag, maar ving bot. Heitink? ‘Dan moet je gauw zijn, want het gaat niet goed met hem.’ Burlage? Een gebaar van breek me de bek niet open. Maar hij gaf niets prijs. Maar hij zei: ‘We moeten het over een half jaar weer eens doen.’ Ik nam de trein om 14:00 uur terug.

In nrc Handelsblad een artikel over Vrijstaat Austerlitz, en de prijs die ze mij uitreikten.²⁰⁰

200 NRC Handelsblad, 29 december 1997.

30 december 1997

In de Printerette stond keiharde shitmuziek op. Ik vroeg een van de meisjes waarom ze die rotmuziek zo hard hebben staan. Ze antwoordde: ‘Ik hoor het niet meer.’ Waarom staat het dan op? Zet gewoon Pelléas et Mélisande op.

Ik was om 16:00 uur in Studio Korte Leidse voor de opname van Dit wordt het nieuws van de tros, waar ik voor was uitgenodigd.²⁰¹ Thomas Acda was een rotte appel. Raoul Heertje was oké en Harm Edens, de presentator, was redelijk oké. Meisje Sanne Wallis de Vries was eigenlijk een fucked up secreet. Maar goed, er was eerst een overleg over wat we gingen zeggen. Een speciaal ingehuurd team van vijf knapen had de grappen moeten bedenken. Absurd. Daarna was er een redelijk diner, waarvan de catering was verzorgd door een dikke Yank die vijf jaar in Nederland woont. Iedereen moest een smokingjasje aan. Raoul had een open shirt en geen dasje, Thomas Acda - een ruwe bastard die mij een ramp vond - liet het dasje langs zijn nek hangen, geen gezicht. Ik had een dummy van De Staat van Bedrog bij.

Een halve Surinamer, Erik zal de opname van 1 uur en 45 minuten naar een half uur monteren. Ik houd eigenlijk mijn hart vast.²⁰² Na afloop werd er gekletst in de foyer.

Rusland gaat een kerncentrale bouwen in China, out of all

201 Redactie: Dit was het nieuws/Dit wordt het nieuws. Satirisch tv-programma waarin commentaar op het nieuws en de actualiteit wordt gegeven. Speciale uitzending waarin vooruitgekeken werd op 1998. Uitgezonden op 1 januari 1998.

202 De ongemonteerde opname is terug te zien op: https://youtu.be/SWpSkKo8nyE

[p. 163]

places. China wil de komende veertig jaar 150 kerncentrales bouwen.²⁰³

Paul Witteman is door het Nederlandse publiek als beste verslaggever van het jaar verkozen.²⁰⁴ De lul is de best bruikbare verslaggever, want hij heeft het in zijn show bijvoorbeeld nog nooit over mijn rechtszaak gehad om te scoren in Den Haag.

203 International Herald Tribune, 30 december 1997.

204 De Telegraaf, 30 december 1997.

31 december 1997

Rogier Veenendaal was in Thermos. Hij zei dat een van zijn prachtige vrienden zei dat als ik hem zag ‘dan kijk je hem van zijn fiets.’

(Wordt vervolgd)