Logo DBNL
Memoires 1991-A (2018)

Memoires 1991-A

(2018)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

8 mei 1991

Amerbos

Heb tijdens klm vlucht 642 naar hier 104 pagina's van Bob Woodwards The Commanders gelezen. Wat een bunch of hillbillies. Het is zeer schokkend om de inside story van wat er rond Irak is gebeurd te lezen. Het zou verplichte lectuur op alle middelbare scholen moeten zijn, in plaats van The Merchant of Venice en wat dies meer zij.

Er wachtte een briefje van Peter.237.

Na de nachtelijke overtocht met een spannend boek lag ik te slapen toen Peter het huis binnenwandelde. Gelukkig. Met zijn moeder is het goed. Hij vindt het heerlijk om voor haar te zorgen en te koken.

Hans van den Broek heeft volgens Eddo Rosenthal de harten van de Israëlis gestolen. Hoe zou die gladjanus dat hebben aangepakt? Hij kreeg een medaille uitgereikt door het Joodse Wereldcongres en nam deze ‘stralend’ in ontvangst. ‘Als Israël moet mobiliseren,’ aldus de bewindsman, ‘dan mobiliseren de Hollanders samen met u.’ Hij refereerde aan de batterijen Patriot-raketten die Nederland tijdens de Golfoorlog naar Israël overbracht. In een werkbespreking met zijn Israëlische ambtgenoot schijnt de minister echter gewezen te hebben op het Israëlische nederzettingenbeleid dat schadelijk is voor het vredesproces.

De strijdkrachten van Saddam Hoessein hebben zich uit de stad Dohuk teruggetrokken, zoals Bush wenst. Slim.

De enthousiaste plannen van Carel Enkelaar om mij een talkshow te bezorgen zijn blijkbaar stone dead. Zelfs Peter merkte op: ‘Het lijkt wel een samenzwering.’ Dat weet ik al jarenlang absoluut zeker.

Er zijn twee Surinaamse diplomaten uitgewezen. Onder andere Bally Berrenstein die een van de contacten van Desi Bouterse was, en mij altijd prompt afgesproken rekeningen kwam betalen, tot dat plotsklaps ophield en ik nooit meer iets van hem of zijn baas hoorde. Je komt er niet achter wat er precies is ge-

beurd. De idioot Frans Weisglas heeft tegen De Ware Tijd in Paramaribo gezegd een militaire interventie in Suriname niet uit te sluiten. Hij is geschift.

9 mei 1991

Er lag een brief van 23 april van Pieter Lakeman. Hij schijnt begrepen te hebben dat ik zijn advocaat wil betalen en hem er niet nog eens bovenop. In een aanvullende fax van 26 april bevestigt Pieter andermaal: ‘Jij wilt de relatie beëindigen, daar stem ik mee in voor wat betreft toekomstige activiteiten.’238 Lakeman had ook het antwoord op mijn verzoek tot inzage van mijn dossier doorgefaxt.239

Toen ik Peter over de ontmoeting met Dewi vertelde, verbaasde dit hem niets. Hij heeft haar tenslotte ook van nabij leren kennen, maar is niet als ik behept met loyaliteit tegenover Bung Karno en beziet haar met andere ogen.

Harold Schonberg van The New York Times heeft een biografie geschreven over Vladimir Horowitz, waarin een hoofdstuk is gewijd aan zijn laatste leerling, Eduardus Halim. Dit is toch een zeer bijzondere ervaring voor deze jonge Indonesiër. Het zal zijn carrière als pianist vooral in de vs zeer ten goede komen. Op 24 april 1991 had ik B.R. Bot, secretaris-generaal van Buitenlandse Zaken, gevraagd mij een kopie van een instructie van Luns d.d. 21 februari 1964 te zenden ‘omdat noch de nvj, noch ik er ooit kennis van hebben kunnen nemen.’ Op 23 september 1966 refereerde Luns namelijk aan dit stuk in een brief aan de voorganger van de nvj. Met een schrijven van 7 mei 1991 heeft Bot namens minister Van den Broek het gevraagde stuk me toegestuurt.240 De kers op de taart! Ik stuurde het direct door aan Vermeer met de opmerking: ‘Als hiermee niet wordt aangetoond hoe onoprecht BuZa bezig was tegen mij, dan weet ik het niet meer. Mij dunkt, dit is exact wat u nodig hebt.’ Ik belde Vermeer hierover. Hij reageerde met: ‘Wat zijn het toch een stinkerds.’

Newsweek schrijft ook over het boek van Woodward, dat ik inmiddels uit heb.241 Het is alles bij elkaar een zeer schokkend verhaal, omdat het beangstigend is te constateren hoe de minds van de Amerikaanse hoofdrolspelers in deze walgelijke affaire

werkten. Powell komt trouwens bij me over als een slappe lul. Het zwarte bevolkingsdeel in de vs schijnt er ook zo over te denken, zoals blijkt uit opinie-onderzoek.

10 mei 1991

Ik was gisteren bij Lex Poslavsky. Hij bleek pro-Jeltsin te zijn, een sympathie die ik niet begrijp. Hij vroeg of Sjevardnadze secretaris-generaal van de vn zou worden. Ik dacht: met wat moet ik beginnen om uit te leggen dat die man net als Jeltsin een overloper is? Bovendien weet ik al heel lang hoe belangrijk het aspect kijken is bij luisteren. Sjevardnadze is voor mij een verrader, die in belangrijke mate heeft bijgedragen aan het naar de knoppen helpen van het Sovjetsysteem, waarna de ussr in een gigantisch maffialand veranderde met alle meer dan afschuwelijke gevolgen van dien voor een belangrijk deel van de bevolking.

Rudolf Serkin is overleden. Eén der laatste werkelijk sublieme pianisten, zoals niet meer worden geboren. Hij werd 88 jaar. William Webster is door Bush ontslagen als directeur van de cia, waarschijnlijk omdat hij een onvoldoende gemene schurk is. De cia zou hebben gefaald door niet tijdig alarm te slaan dat Irak werkelijk Koeweit zou binnentrekken.

Prins Claus schijnt op 6 mei 1991 een toespraak te hebben gehouden voor de 20e Wereldconferentie in Amsterdam over schuldenlasten van derde wereldlanden. Ga die rede opvragen bij de rvd. nrc Handelsblad ziet het als de verdienste van Claus dat hij ‘een vermoeid gehoor opnieuw heeft gewezen op het chronische karakter van verschijnselen, die dagelijks als schokkende incidenten doordringen tot een wereld, waar de collectebus rondgaat als symbool van onvermogen, de charitas heerst als aflaat van een historisch en cultureel bepaald schuldgevoel.’242 De prins heeft zijn rede als provocatie uitgesproken, die tot discussie zou uitnodigen. Die man komt in het zog van zijn Wilhelmina-esque echtgenote niet tot zijn recht.

11 mei 1991

Aart van der Want kwam me opzoeken en heeft kennelijk zin om de stichting die mijn dagboeken moet uitgeven voor te zitten.243 Notaris Maarten Meijer was in Leiden in het corps zijn ‘vader’. Aart heeft prima ideeën. We hebben ons plan in detail besproken. Hij vertelde dat ambassadeur H.N. Boon vorige week was overleden. De kranten hadden vol gestaan met élo-

ges over die smeerlap. Ook ging Aart akkoord om Ies Lipschits uit Groningen in het bestuur te vragen.

Ontmoette Ruud en Hennie Zeeman op Schiphol. De voormalige lijfwacht en klusjesman van Dirk Keijer vertelde dat zijn vorige baas in Florida zit. Hij belt nog regelmatig op en wil in bloembollen gaan handelen. Het huis van de Keijers in Spanje bracht 1,2 miljoen op. Het huis in Zuid-Frankrijk staat te koop. Inge Keijer zette zich schrap en kreeg zes ton van de opbrengst van het huis in Spanje. Dirk vroeg vervolgens of hij dat geld van haar mocht lenen. Zeeman reed met de andere zes ton van het Spaanse huis in de laadruimte van een auto naar Monte Carlo om dit bedrag aldaar ‘te laten verdwijnen’. Ruud heeft nog 30.000 gulden van Keijer tegoed en noemt hem en Theo Cranendonk oplichters. De laatste secretaresse van Keijer in Hoofddorp is ook niet betaald. Zij kopieerde veel van Keijers papierwinkel en dreigde ermee naar de politie te gaan. Keijer heeft zich failliet laten verklaren, waarop ik voorstelde dat we met de curator van deze ‘zakenman’ zouden gaan spreken. Hennie Zeeman was er fervent tegen hem erbij te halen. Ik kwam er niet achter waarom zij protesteerde.

Beiden vermoedden dat Keijer en Cranendonk alleen maar een theaterstuk hadden opgevoerd toen zij ‘ruzie’ hadden, maar in werkelijkheid gewoon samen in zaken waren gebleven. Ruud vertelde Toos Cranendonk naar Nigeria te hebben begeleid om er een paspoort voor haar te kopen, opdat zij mee kon reizen naar Suriname voor de zaken met Desi Bouterse. De familie Cranendonk heeft miljoenen belastingschuld hier, dus kan feitelijk het land niet in. Ruud was dan ook zeer verbaasd dat ik Theo in Rotterdam had ontmoet. Ik niet, want Cranendonck rijdt in zijn stationwagon met Zwitserse nummerplaten vanuit België makkelijk Nederland binnen.

Opmerkelijk initiatief van Ruud Lubbers. Hij wil bevorderen dat er een Oost- en West-Europese energiegemeenschap tot stand komt die inspeelt op de gigantische Russische energiebronnen middels een door beide partijen aanvaard Energie-handvest.

Je kunt zien dat Lubbers al sedert de jaren zeventig, als minister van Economische Zaken, op de hoogte is van wat de ussr te bieden heeft en wat sinds premier Aleksei Kosygin de wens van het Kremlin is geweest om in joint ventures de olie- en gasindustrie van de Sovjets tot volledige ontwikkeling te brengen. De Europese ministerraad gaat de zaak in Luxemburg bespreken. Het zou voor de ussr een absolute doorbraak betekenen, omdat miljarden aan West-Europese harde valuta ter beschik-

king van Moskou zouden komen. Zullen de vs toestaan dat West-Europa op eigen houtje in de Sovjet Unie aan de slag gaat, terwijl Washington eigenlijk hoopt dat het marxistische bolwerk als een kaartenhuis ineenstort?244

Indro Noto Suroto, terug uit Djakarta, kwam langs. Hij bevestigde andermaal dat Suharto ook zijn kinderen erop los laat stelen. De president is vrijwel dagelijks op de televisie te zien en zijn gezichtsuitdrukking wordt steeds wanstaltiger, meent Indro. De mensen beginnen de man steeds meer te verafschuwen. Minister Habibie wil een tunnel van 20 kilometer tussen Java en Sumatra aanleggen. Portretten van Bung Karno verschijnen steeds meer in het openbaar, eerder had Suharto ervoor gezorgd dat hij jarenlang werd doodgezwegen.

Het anc eist een verbod op het dragen van speren en ceremoniële strijdbijlen door Zoeloes in een poging het geweld te beteugelen. In werkelijkheid is het de zoveelste pesterij in Zuid-Afrika van zwarten onderling.

Ik heb Bot verzocht een brief aan Hans van den Broek door te geven. Hierin benadruk ik dat het stuk waarin Luns in het geheim verklaart dat hij er eigenlijk van uitgaat dat beperkende maatregelen tegen mij gewoon van kracht blijven zoals dit sedert 1957 het geval is geweest, aantoont dat er door de Staat ‘uiterst onrechtmatig en onbehoorlijk is opgetreden.’245 Het is naar mijn mening noch moreel, noch ethisch, noch ten aanzien van de nvj verantwoord om de belastingbetaler voor een aantal peperdure declaraties van advocaten van het kantoor van de landsadvocaat te laten opdraaien. Ik vraag deze misselijke man met een onvoorstelbaar grote mond opnieuw voor een bijeenkomst van de advocaten. Ook wijs ik erop dat een verzoek hiertoe door Vermeer met een telefoontje van ambtenaar Van Velzen werd afgedaan.

Karel Bagijn van het Algemeen Dagblad heeft me anderhalf uur geïnterviewd, wat ik heb opgenomen. Ik herhaalde mijn stelling dat Suharto honderdduizenden mensen heeft vermoord en de regering het als normaal beschouwde dat de koningin bij hem op staatsbezoek ging. Prins Bernhard bracht Suharto een gouden olifant uit erkenning dat hij bereid was bescherming te bieden aan orang-oetans. Zijne Koninklijke Hoogheid heeft de fascistische dictator van Indonesië jarenlang als bevriende golfpartner beschouwd. Dus waarom zoveel heisa in Den Haag over vijftien doden in Paramaribo?

12 mei 1991

American Hotel

Ontmoeting met Wim Klinkenberg over het proces tegen de Staat. De nvj-voorzitter (kan zijn naam niet onthouden) is bang om mijn zaak te steunen, wist Wim. Hij gaat echter zes weken met vakantie. ‘Dan ben ik de voorzitter en dan gaat er een pittige brief naar Buitenlandse Zaken,’ verzekerde hij mij. ‘Er moet glashelder in staan dat wij ons als nvj ook verneukt voelen, want uiteindelijk is de persvrijheid in het geding, en Buitenlandse Zaken heeft ook ons in de maling genomen.’

Hij vertelde dat R.W. Bot een zoon van oud-minister Bot was. Hij vermoedde dat er een lijn via Jurgens en Kist naar deze secretaris-generaal liep. Hij wilde ook met Piet Stoffelen een gesprek hebben om na te gaan of er politieke actie zou kunnen komen met bijvoorbeeld Kamervragen over mijn zaak.

Wim vindt mevrouw Rost van Tonningen geschift, omdat zij als biologe heel zinnige dingen te berde zou kunnen brengen, maar intussen de grootste onzin verkoopt. Hij had haar boek gelezen (ik niet). Trouwen op Germaanse goed-geluk-dagen vond Wim bullshit, maar anderzijds stonden er ook ‘een paar interessante dingen in.’ Hij is van plan in zijn eigen komende boek een voetnoot te plaatsen naar aanleiding van haar boek. Hij blijft mevrouw Poldervaart van Binnenlandse Zaken een slim secreet vinden en had haar om haar te pesten achterin in zijn boek genoemd. Hij schijnt ook te refereren aan mijn bezoek aan Roelants, op wiens spoor ik was gezet door Etta Röell. Wim staat ook zeer sceptisch tegenover Henk Hofland. In mijn gesprek met Bagijn heb ik mijn standpunt herhaald dat het de voorkeur verdiend naar een gemenebestrelatie met Suriname toe te werken. We spraken anderhalf uur en er kon geen kop koffie af. Wel bood hij aan mijn trein te betalen, waarop ik dacht dan gaat hij het niet publiceren.

Peter vertelde in Tilburg een heerlijke Moederdag te hebben gehad, met alle kinderen en familie om ‘ons moe’ heen.

Erik Jurgens zei verjaring van bewijsstukken van onoorbaar overheidsgedrag niet ter zake doende te vinden. Een beroep op verjaring door de landsadvocaat zou volgens hem worden afgewezen.246

13 mei 1991

Amerbos

Onvoorstelbaar hoe ze in Moskou in de war zijn. Onder het

toeziend oog van enkele tientallen Amerikaanse waarnemers werd op een militaire basis nabij Wolgograd de laatste eenentwintig ss-20 raketten door de regering van Michail Gorbatsjov vernietigd. Het Kremlin zou nu geen middellange afstandsraketten meer bezitten. Het is hoogst waarschijnlijk verlakkerij van beide kanten, want wie garandeert dat de vs of de ussr er niet stiekem nog ergens een aantal hebben liggen? Bush telefoneerde intussen 45 minuten met Gorbatsjov. Men heeft namelijk bedacht dat Israël, zolang Saddam in Bagdad de dienst uit maakt, geen concessies kan doen.

Plezierige ontmoeting met Mimi Hofland in Delcavi in de Beethovenstraat. Freddy Heineken streek neer aan het volgende tafeltje, een man die ik altijd nog eens heb willen benaderen om hulp te vragen bij de uitgave van mijn Memoires. Hij liet een verlovingsadvertentie uit De Telegraaf zien met een tiental namen eronder. ‘Literator,’ zei hij tegen mij, ‘mensen worden steeds gekker.’ Een weinig presentabele dame kwam later bij hem zitten.

Henk heeft over mijn Memoires tegen Mimi gezegd: ‘Ik kan er niets goeds over schrijven.’ Ik moet het in nrc Handelsblad doen met het positieve artikel van historicus Hermann von der Dunk. Mimi herinnerde zich dat zij in alle jaren dat zij Henk kent, hem nooit zo zenuwachtig had gezien als ten tijde van het binnensmokkelen van de Telegraaf-fotograaf in mijn huis tijdens een partijtje met enkele Sovjetdiplomaten in 1972. ‘Henk is een klassieke geschiedvervalser,’ zei ze. ‘Hij draait alles zo naar hoe het in zijn brein hem het beste uitkomt.’ Zij had weer een zeer onaangenaam telefoongesprek met hem gehad en was zo boos geworden dat zij er hartkloppingen van kreeg. Ze had maar opgehangen met de opmerking: ‘Anders krijg ik nog een hartaanval.’

Ik had Time gewezen op het knullige interview met Suharto en waarom er geen ter zake doende vragen werden gesteld om het zeer misdadige karakter, niet alleen van de man Suharto, maar ook van zijn regime, bloot te leggen. Er kwam een nietszeggend antwoord van ene Jonathan Danziger. Het feit dat Suharto de ruimte krijgt zijn verhaal te vertellen, wil niet zeggen dat het blad het met hem eens is, schrijft hij.

14 mei 1991

Ik aarzel of ik naar de zitting van de bezwaarschriftencommissie van het ministerie van Buitenlandse Zaken zal gaan.

15 mei 1991

Den Haag, Park Hotel

Ben hier gaan slapen omdat de ontmoeting op Buitenlandse Zaken om 09.00 uur begint.247 Met de spoorwegstaking kon ik geen risico nemen. Peter was meegegaan. Om 07.30 uur werd het ontbijt op de kamer geserveerd.

Ik kreeg bezoekerspasje no. 291264 op het ministerie en werd in een zaaltje gebracht waar de ambtenaren Van Velzen, Bos, Van Poorten, Van Zeeland en Simons wachtten, plus een heer en dame die als secretaris optraden. Van Velzen is een lul. Mij werd allereerst meegedeeld dat het befaamde curriculum over mijn handel en wandel, waar Luns in correspondentie aan refereerde, en verzekerde dat het ‘uitgebreid’ was, niet kon worden gevonden. Van Velzen, de ambtenaar belast met de verzoeken aan de hand van de Wet Openbaarheid van Bestuur, deed een beroep op mij of ik hem wilde geloven, want er werd nu eenmaal niets op het ministerie van Buitenlandse Zaken weggemaakt of verduisterd. Het was de eerste maal dat ik deze man ontmoette. Hij begon met een leugen, want als een minister in een geheim stuk aan een dergelijke overheidsroddelpartij refereert, mag men aannemen dat het stuk heeft bestaan. Dus het werd verduisterd, omdat het mijn klacht tegen de overheid nodeloos zou versterken.

Ik heb het voltallige gezelschap recht voor zijn raap de vraag gesteld of zij zich niet geneerden voor de overheidsflessentrekkerij waar ik al zoveel jaren de dupe van was geweest en of men de tijd niet gekomen achtte schoon schip te maken. Ze wilden weten wat ik bedoelde te zeggen. Mijn antwoord: ‘Wat me benieuwt, is nu u weet welke stukken ik heb ontvangen en hoe uw voorgangers hebben gehandeld, wat er op dit moment in uw breinen omgaat over de schofterij van de heer Luns? U zat toen nog met z'n allen in de babybox, maar ik ben 35 jaar lang door dit ministerie gekoeioneerd. Een der aanwezige juristen gaf toe dat de handelingen van toen door de overheid in onze tijd anders lagen. Ik heb krachtige taal, afgewisseld met veel humor op dit uitzonderlijk onfrisse gezelschap van grijze muizen (de uitdrukking is van advocaat Vermeer) losgelaten.

‘U hebt ons bekogeld met brieven,’ aldus Van Velzen.

‘You haven't seen anything yet,’ antwoordde ik. ‘Ik ben zelfs nog niet begonnen, mijnheer. Schaft u maar vast een kogelvrij vest aan.’ Ik had gevraagd om secretaris-generaal Bot te mogen

ontmoeten, nu ik toch in het gebouw was, maar hij was natuurlijk niet voor me beschikbaar. Desondanks vroeg ik de heren om Bot mijn boekje Het dagboek als Camera Obscura te overhandigen.

Ik heb Peter aan notaris Maarten Meijer voorgesteld. Als mij wat overkomt, gaat mijn bezit naar Peter.

Hagel, sneeuw en modderpoelen.

Wim Bossema probeert in een lang artikel in de Volkskrant het laakbare gedrag van Winnie Mandela goed te praten. Hoe komt het toch dat de meeste journalisten zich constant laten meeslepen door ondeskundig geklets van anderen, who have an axe to grind. Rechter M.S. Stegmann in Johannesburg heeft die dame schuldig bevonden aan medeplichtigheid bij de ontvoering en mishandeling van vier jongens. Die veroordeling past niet in het beeld dat die krant de afgelopen jaren van Winnie heeft geschilderd, en in plaats van te schrijven: we hebben ons verkeken en schromelijk in haar vergist, komt deze journalist met een kletsverhaal dat het alleen maar nog erger maakt.

Jan Pronk heeft de zoveelste stomme streek uitgehaald en heeft verklaard dat Nederland de democratische krachten in Suriname bij de komende verkiezingen zal steunen, en nu komt het: ‘inclusief het terugwijzen van het leger naar de kazerne.’ Lubbers en Van den Broek zijn te druk met andere zaken om Pronk terug te fluiten en het hele parlement slaapt door zulke stomme streken heen, met uitzondering van Frans Weisglas, die dit soort onzin steeds automatisch toejuicht.

In Newsweek een aardige reportage over de vraag wat apen weten, met als onderkop ‘It may depend on who is asking the questions.’248 Onderzoek heeft uitgewezen dat de minds van aapjes ‘are tailored to the demands of survival in natural environments. Leopards, eagles and snakes are the common predators of apes. They give audibly different alarm calls in response to all threats.’ Maar de onderzoekers zijn het eens dat ze niet het minste idee hebben hoe de minds van apen functioneren. Zoveel meer weet men evenmin over de breinen van de homo sapiens. Het blijft een wonder dat we er nog allemaal zijn bij de hedendaagse rondwarende waanzin, zoals ook Freddy Heineken blijkbaar constateert.

De Nieuwe Revu heeft Joseph Luns mee naar Parijs genomen voor een uitje en een gesprek met hem. Hij vertelt dat zijn vijanden hem de ‘hese hufter’ noemden. Wat voor hem belangrijk is, is dat hij nog altijd bij het volk populair is. Zouden types

als Luns echt niet in de smiezen hebben dat ze gerede kans lopen dat de geschiedenis will catch up with them? Het blad installeerde Luns in het Ritz Hotel en fotografeerde hem met ‘de vrouwtjes’ in het Lido.

16 mei 1991

Amerbos

Ik had een bespreking met Vermeer. Hij weet niets van mijn zaak, dus hoe kan hij mij vertegenwoordigen als ik straks weer in Johannesburg zit? Hij gaat in het Tweede Kamer-gebouw met Piet Stoffelen praten. Ik vertelde dat het grootste deel van mijn dagboeken reeds in de Koninklijke Bibliotheek lag. ‘En wat,’ vroeg hij, ‘als er straks een brandje komt?’ Ik antwoordde: ‘Mijn stille kracht zegt me, er gebeurt niets mee.’ Hij sprak over de rechtspraak in dit land op voorwaarde dat ik het niet voor 2020 zou publiceren. ‘Het gaat met de rechtspraak als met deeg: wat niet gewonnen mag worden, gaat verloren. De top van de rechterlijke macht kent elkaar allemaal of ze zitten samen bij de Lions Club. De arrogantie van de macht is onvoorstelbaar groot. We kunnen uw zaak alleen via de politiek winnen. Via een rechtbank nooit. Er wordt gewoon gezegd: “U moet de wet uit 1924 over verjaring aldus lezen”.’ Hij zei met een schijnproces te beginnen. We roepen gewoon getuigen op, bijvoorbeeld Luns. We kunnen alleen via omwegen winnen.

Ik vroeg waarom Hans van den Broek ieder gesprek uit de weg gaat. ‘Daar zijn ze nog niet rijp voor. We zitten nog in het kat-en-muis-stadium. Een biefstuk smaakt ook beter als je er een mep op geeft.’ Hij vertelde over een pand in een kleine gemeente dat weg moest in verband met een nieuw bestemmingsplan. Het brandde onder verdachte omstandigheden af. In Alphen aan den Rijn is een golfbaan aangelegd op een terrein, waarvan de gemeente wist dat er jarenlang giftig chemisch afval op was gestort.249 ‘De jurisprudentie ontstaat nu eenmaal,’ zei Vermeer, ‘via het recht enerzijds, maar anderzijds via het afwegen van belangen. Mijn taak is om een geloofwaardige procedure op te bouwen, maar daarna moet de politiek het overnemen. Ik zal dus vast bij Stoffelen thee gaan drinken.’ Ik liep tegen Jan Cremer aan, die best weer aardig was. Ze hadden een boerderij gekocht met veertig hectare grond tussen Perpignan en Biaritz. Hij had nog een nieuwtje gehoord. De

Klerk had George Bush naar Zuid-Afrika uitgenodigd en samen vlogen zij boven het Kruger Park, toen zij op een meer een speedboot zagen met een zwarte skiër erachter. Bush zei onder de indruk te zijn dat de apartheid voorbij was. De Klerk lachte in zijn vuistje, want de blanke bestuurder van de speedboot was op krokodillenjacht.

Mijn vriend John van Haagen kwam in een nieuwe auto naar Amerbos en zag er bruin gebrand uit. Als oud-machinist op een onderzeeër en voorzitter van de ondernemingsraad bij de Graan Elevator Maatschappij in de Rotterdamse haven heeft hij een inkomen van 66.000 gulden bruto per jaar. We hadden pittige gesprekken, ook over Saddam. Hij introduceerde een unieke gedachte. Pretoria zou oud-minister Albeda moeten uitnodigen om te helpen bij het opzetten van vakbonden in Zuid-Afrika. ‘Dat zou de economie van dat land ten goede komen,’ zei hij. ‘Als werknemers niet kunnen meepraten en met trots naar hun arbeid kijken, zit er geen muziek in de economie van een land.’

Nog drie nachten in dit huis.

17 mei 1991

Ik heb bij de notaris - Peter was erbij aanwezig - mijn hele bezit aan Peter overgedragen. Ik wil voorkomen dat broer Theo, die in een oorlogsstemming lijkt te zijn vanwege de 20.000 gulden, of wie dan ook, beslag kan leggen. Niets is meer van mij. Rienk Kamer heeft me dit met nadruk geadviseerd.

Peter kwam gisteravond om half twee samen met Theo Cammann thuis. Ik blijf dat een aantrekkelijke jongen vinden. Het lijkt lang geleden dat ze samen college psychologie in Tilburg volgden.

Gert Jan Valk van South African Airlines vertelde dat Sonja Barend met een televisieteam naar Zuid-Afrika vertrekt. Het wordt de hoogste tijd, alleen denkt ze waarschijnlijk dat tien dagen voldoende is om iets van wat zich daar afspeelt (als journaliste, niet als toeriste) te begrijpen. Ik heb hem gevraagd mijn adres en telefoon aan haar te geven, en Sonja en de crew uitgenodigd naar Hillbrow te komen.

Unieke avond met Wim Klinkenberg en Marina van der Heijden. Gegeten bij Dikker & Thijs. Zij namen allebei asperges en ik een visje. Ze wilden alles weten van de filmopnamen in Dallas en achtergrondinformatie over George de Mohrenschildt. De Amsterdamse politie heeft oud-ambassadeur Henk Herrenberg, tien jaar geleden ambassadeur in Den Haag, opgepakt nabij het Surinaamse consulaat, waar hij advocaat André Haakmat

zou ontmoeten. De aanhouding gebeurde in opdracht van de minister van Justitie, Hirsch Ballin, want Herrenberg zou hier zijn zonder geldig visum. Men hanteerde artikel 19 van de Vreemdelingenwet. Wanneer je zoiets absurds en mierenneukerigs hoort, geneer je je voor de mentaliteit van de regeerders van dit land. Haakmat noemde de arrestatie een doelbewuste poging van Haagse zijde om het vredesproces in Suriname te verstoren.

18 mei 1991

Het Algemeen Dagblad publiceerde mijn gesprek met Karel Bagijn onder de kop: suriname is een onafgemaakt karwei.250 Heb André Haakmat geschreven hoe schandalig ik het vind dat een Nederlandse minister van Justitie zich als een bekrompen idioot gedraagt.

Manuel Antonio Noriega werd door de cia (en George Bush) ingeschakeld om Exocet-raketten naar Argentinië te transporteren, die de Argentijnse generaals konden gebruiken om Britse oorlogsschepen mee tot zinken te brengen. Advocaat Frank Rubino heeft namens Noriega verder uit de doeken gedaan dat de Panamese leider het beheer over een eigen cia-fonds van 11 miljoen dollar had om ad hoc uitgaven te kunnen doen, bijvoorbeeld met het doorgeven van informatie over Fidel Castro en Cuba aan de cia. Het gedonder begon voor hem toen Noriega weigerde onder druk van bedreigingen van de nationale veiligheidsadviseur op het Witte Huis, admiraal John Poindexter, assistentie te verlenen bij een door de cia georganiseerde invasie van contras in Nicaragua.

19 mei 1991

Amsterdam-Johannesburg

Houwdegen en nationale held Schwarzkopf heeft de term ‘fairies’ gebruikt voor soldaten, die aan zijn erop-los-ransel-praktijken niet enthousiast mee kunnen doen. Nu liegt hij dat hij niet de bedoeling had gehad homos en lesbiennes te beledigen. De man zou onder Hitler en Rommel pas helemaal tot zijn recht zijn gekomen.

In The Economist worden De Klerk en Gorbatsjov vergeleken als ‘hervormers’ van systemen die in botsing kwamen met nieuwe historische realiteiten.251 Het blad verbaast zich over de vergevensgezindheid van de 28 miljoen zwarten in het land (als het er niet veel meer zijn). Dan worden Mandela en Buthelezi

vergeleken. ‘Mr. Mandela is a greater chief - among the Xhosas and the anc - than Mr. Buthelezi among the Zulus.’ Ik zou dat nooit zo op papier hebben gezet. Mandela heeft het voordeel dat hij gedurende 28 jaar in gevangenschap een heldenrol kon opbouwen, die hem wereldwijde vermaardheid zou bezorgen. Maar is daarmee verklaard who is the better man? Daar gaat ook The Economist niet op in. Er wordt natuurlijk gebabbeld over het dragen van speren door Zoeloes, wat natuurlijk ook lichtelijk gaga is in deze tijd. Wanneer ik Gatsha Buthelezi, of de koning der Zoeloes, in luipaardhuiden gehuld zie, denk ik: ook Beatrix neemt in 1980 nog de eed op de grondwet in een hermelijnen mantel af. En ze kunnen er in het land van The Economist zelf ook wat van, waar de majesteit ieder jaar als een Zoeloe-koningin opgetuigd in alle ernst de goegemeente komt bezighouden. Ik houd niet van quasi superieur geklets vanuit landen aan de monding van de Rijn en de Theems tegen Zoeloes of Xhosa. Er zijn opzienbarende overeenkomsten, ook nog in 1991.

De gediplomeerde ouwehoer Sietse Bosgra, de roemruchte woordvoerder van het Comité Zuidelijk Afrika, kreeg weer eens de gelegenheid geboden om op de opiniepagina van nrc Handelsblad Winnie Mandela de lezers aan te smeren als slachtoffer van ‘de selectieve rechtspraak’ in Johannesburg. Hij haalt echter lang niet het niveau van de wijze waarop The Economist het drama rond deze dame haar lezers voorzette.

De hertogin d'Abrantès schreef haar memoires die in achttien delen zijn gepubliceerd. Haar herinneringen geven onder andere inzicht in het huiselijke leven van de Bonapartes, die ze goed gekend heeft. Het is niet alleen jammer dat al dat soort boeken niet zijn aan te schaffen, maar dat me bovendien de tijd ontbreekt ze allemaal te lezen.

Mijn vroegere collega bij het Algemeen Handelsblad, Eric Boogerman las Passions, de memoires van Jean-Jacques Schreiber.252 Daar had ik mijn tijd zeker niet aan besteed. Boogerman beweert dat dit boek gebukt gaat onder een kwaal, inherent aan het genre, namelijk gebrek aan zelfkritiek, relativeringsvermogen en steeds het zichzelf veel te serieus nemen. Dat is geklets. Wie zichzelf niet serieus neemt, haalt het niet, wordt vroegtijdig overreden of sneuvelt door aids, syfilis of een andere ramp, wat bij normaal gebruik van het verstand overbodig zou zijn geweest.

Elsevier meldt dat na Tenhaeff en Van Praag, professor D. Bier-

man, een fysicus tot hoogleraar parapsychologie in Utrecht is benoemd. Er is op verscheidene niveaus weer het nodige gekrakeel aan vooraf gegaan. Ik vrees dat Gerard Croiset nooit met deze figuur uit de voeten had gekund.

Het Rijksarchief wordt geleid door Eric Ketelaar. Het is 158 kilometer lang. Het kabinet zendt een nieuwe archiefwet naar de Raad van State. Waarom niet direct naar het parlement? Omdat we afschuwelijke quasi uitgekookte uitkienders zijn. De bedoeling is dat stukken voortaan na twintig jaar vrijkomen. De Raad van State buigt zich natuurlijk eerst over de kleine lettertjes om te voorkomen dat onaangename berichten over bepaalde hooggezetenen en hun aanhang den volke vroegtijdig ter ore zouden komen. Het vrijgeven van historische stukken is een paskwil in dit land, net als overal elders.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums