Logo DBNL
Memoires 1988-A (2017)

Memoires 1988-A

(2017)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

18 maart 1988

Amerbos

Ik kwam behoorlijk geradbraakt thuis na de vlucht, maar ook na de spannende nachten in Club Bath in Coral Gables. Ik houd toch wel van dit land, want het blijft de enige plek op aarde die je het gevoel geeft ‘thuis’ te komen.

Er ligt altijd een waar ‘slagveld’ aan brieven en rekeningen wanneer je een tijdje weg bent geweest.

Om te beginnen lag er het blad Skoop met mijn goede vrienden Oliver Stone en Jan Cremer. Jan op het public relations oorlogspad op zijn best.120

Verder wees officier van justitie J.D.L. Nuis mijn klacht af tegen R. Sihilo, die in het vpro-programma Het Gebouw de gelegenheid kreeg te ventileren dat ik overhoop zou moeten worden geschoten vanwege mijn rol in Suriname - al herinner ik me de woorden niet meer exact. Het verweer van de vpro was ook tekenend, want daarin worden de uitlatingen van deze mijnheer in de uitzending opzettelijk weggelaten en niet herhaald.

De Raad voor de Journalistiek is nog steeds bezig met mijn klacht over geklets van Karel Bagijn in het Algemeen Dagblad. Ron Abram heeft zijn verweer ingediend.121 Er is geen beginnen aan om zoveel niet met de werkelijkheid overeenstemmende mededelingen te gaan corrigeren. Dit dagboek is toch wel in hoge mate nuttig.

Vind de tekst van wat Sihilo precies zei: ‘Ze hadden die Oltmans z'n kop eraf moeten schieten.’ Dit zei hij live in de uitzending. Dit kan en mag dus in dit land. Maar wanneer je zegt ‘Johnson moordenaar’ (in Vietnam), wat bovendien waar was, ga je de bak in.

Tot mijn stomme verbazing belde Dirk Keijer om 17:00 uur om me te berichten dat zijn partner Theo Cranendonk ‘een rat’ was. Hij wilde met Theo geen zaken meer doen. ‘Willem, gesteld dat Suriname geld aan hem overmaakt en Cranendonk staat bijvoorbeeld twee miljoen rood, wat doen wij dan?’ Ik

probeerde mijn hoofd koel te houden en vroeg me af wat er werkelijk speelde. Heeft men in Suriname afgeweten van dit gevecht met de messen op tafel tussen deze zakenlieden die ik heb binnengebracht?

Eigenlijk was het belangrijkste nieuws de eerste brief die ik openmaakte en afkomstig was van Jans Rautenbach, de filmer uit Pretoria. Het maken van een film lijkt nu toch te kunnen worden gerealiseerd. Ik belde broer Hendrik in Kaapstad dat de film doorging, wat hem scheen te verbazen. Hij praatte maar door over wateroverlast en overstromingen aan de Kaap. Als ik vanuit Den Haag niet was beroddeld en zwart gemaakt, zou ik inmiddels de beoogde film reeds aan het draaien zijn.

Er lagen drie brieven van Hans van Ketwich Verschuur te wachten, waarvan de laatste aldus eindigde:



illustratie

Ook generaal Du Toit schreef een kattenbel waarin hij de beruchte kink in de kabel nu als ‘kommunikasieprobleme’ omschreef. De communicatie is perfect, maar er wordt bewust vanuit Den Haag weer eens een spaak in mijn wiel gestoken. Jammer dat ik de correspondentie van Keijer en Cranendonk niet had gelezen toen Dirk uit Monaco belde. Hij heeft overigens wel, als afgesproken, een klein bedrag voor tripjes naar Zwitserland in dollars overgemaakt.



illustratie

Er was een lieve brief van Karina Sukarno.122

Bert Dreese van Loeff & van der Ploeg zond een voorlopige rekening voor zijn bemoeienis met de Frans Lurvink-ellende. Voorlopige schade: 15.292 gulden.

Uit een nagekomen brief van 4 maart van Dirk Keijer aan B.A. van Heuvelen van het kantoor Stibbe, Blaisse & de Jong blijkt nog meer hoe hij en Cranendonk in botsing zijn gekomen. Ik begrijp er absoluut niets van en voeg het hele pakket correspondentie, waar ik verder niet in ben geïnteresseerd hierbij.123 André Haakmat belde duidelijk om te weten hoe het me in Paramaribo was vergaan. Ik lichte hem zoveel mogelijk vetrouwelijk in, ook over mijn bezoek aan bisschop Zichem en mijn voorstel aan hem om te bemiddelen tussen Bouterse en Brunswijk. Vanavond meldde het nos Journaal dat de Surinaamse kerken hun goede diensten hadden aangeboden. Mijn uitgangspunt jegens Suriname en Bouterse is steeds geweest: 1) helpen waar mogelijk, omdat Den Haag niets van Indonesië en het omgaan met een dekolonisatieproces heeft geleerd en 2) kosten die ik maak vergoed krijgen en als er van tijd tot tijd een matige, bescheiden verdienste (naar vermogen van de financiële capaciteit van ontwikkelingsland Suriname) tegenover staat, graag, maar het hoeft niet per se. Keijer en Cranendonk zijn gewoon rechttoe rechtaan zakenlieden die, terwijl ze barsten van de poen, desnoods Suriname ook nog voor de duurste kamers van Torarica laten opdraaien en uitsluitend op zakendoen uit zijn.

Ronald Gase belde om te melden dat nrc Handelsblad op 11 maart l.l. mijn Memoires als ‘winkeldochters’ had omschreven. Het Vaticaan heeft op de voorpagina van de L'Osservatore Romano verkondigd dat het gebruik van condooms om aids te voorkomen ‘moreeel onaanvaardbaar’ is. Het Vaticaan is misdadig bezig.

Zuid-Afrika wil met Moskou onderhandelen over het beëindigen van de strijd in Angola, aldus minister van Defensie Magnus Malan. Die onzin duurt ook al twaalf jaar en heeft tienduizenden Cubanen op de been gebracht om voor Moskou het vuile werk te doen uit dankbaarheid voor goedkope olieleverantie aan Havana. Het Kremlin ligt tegen. Ze begrijpen het dus nog niet. Er is geen andere uitweg.

Ik belde John van Haagen dat ik een nieuwe Ray-Ban voor hem had meegebracht. Wat hij laatst op zijn neus had, kon niet. Ik zag de televisiefilm Love Lives On en was weer eens in tra-

nen. Dat noemde Bertie Hilverdink vroeger ‘tranenvaasjes’. Het ging om een jongen die het goedmaakte met een meisje van zestien (zwanger van hem), dat stervende was aan kanker. Het werd erg realistisch gespeeld. Ik vroeg me af waar mijn tranen toch vandaan komen. Broer Hendrik zou dit ook hebben kunnen overkomen. Theo niet. Ik denk dat Peter en Eduard hetzelfde zouden hebben gereageerd. Van Peter ben ik zeker.

19 maart 1988

Schiphol

Ik ben op weg naar broer Theo's 60ste verjaardag. Omdat ik mijn dagboek was vergeten, keerde ik eerst naar Amerbos terug. Op dat moment werd nrc Handelsblad bezorgd. Tot mijn onuitsprekelijke genoegen zag ik dat Hermann von der Dunk vandaag op de opiniepagina de eerste drie delen van mijn Memoires had besproken. ‘Mijn beste vriend’ liet immers verstek gaan bij die krant? Het zou een keerpunt kunnen betekenen in het serieus nemen van mijn dagboeken. Is dit niet het geval, dat is het me om het even. Het uiteindelijke oordeel zal heel anders zijn dan zoals ‘men’ er nu over spreekt.124

Amsterdam - Zürich

Ik sprak langdurig met Cecile van Lennep, die zich enorm geërgerd had aan het feit dat Beatrix en Claus de première van de Steve Biko-film hadden bijgewoond. ‘Zij krijgt slechte adviezen,’ aldus Cecile.

‘Wat wilt u,’ zei ik, ‘met het huidige zogenaamde ‘egalitaire’ niveau van de besluitvormers. Beatrix mist de gave het genuanceerde onderscheid te maken tussen nodige en onnodige afstand bewaren. Eigenlijk is Bernhard de enige die deze gave had.’ Maar dat is ook niet waar, want de prins sloeg door naar de andere kant en encanailleerde zich met mensen die niet op Soestdijk hoorden, zoals Motke Chanoeka en consorten.

Zug, Hotel Ochsen

Theo en Nellie haalden me van het treintje in Zug af. Hij zag er erg goed uit, maar wat aan de magere kant. Hij wilde alles weten over Suriname. Ik bracht de Keijer-Cranendonk confrontatie op papier voor hem mee. Wat als Desi Bouterse er lucht van had gekregen? Dan vraagt hij zich meer dan terecht af waarom ik twee hansworsten van Hollandse zakenmensen bij hem heb gebracht, die hem gouden bergen beloofden en

vervolgens een ordinaire keet kregen. Ik wil nog niet eens denken aan de mogelijkheid dat de hele affaire doorgestoken kaart van de inlichtingendiensten is geweest om een abrupt einde te forceren aan mijn reeds vijf jaar durende, uitstekende contact met Bouterse en Suriname.

Theo wees erop dat ik in de Oostenrijkse onderneming een sleutelpositie bekleedde en dat ik Bouterse zou kunnen adviseren de hele zaak af te blazen. Maar wat hebben we dan? Niets. Suriname heeft die lening op dit moment echt nodig, ook al wordt deze kans anders gebruikt dan ik graag zou hebben gezien. Ik zei trouwens dat ik Bouterse nu niet meer helemaal vertrouw. Niet meer zoals eerst, na wat er de afgelopen weken is gebeurd. Theo gaf me ook het ontwerp van het contract zoals het hem voor mij via advocaat Groner in Zürich had bereikt.125

Bij aankomst in Zug belde ik eerst naar Theo en Toos Cranendonk in Klosters. Zij kenden Dirk Keijer al twintig jaar en hadden altijd uiterst plezierig zaken met hem gedaan. Maar nu had hij zich als een crook gemanifesteerd en wilden zij niets meer met hem te maken hebben. Cranendonck vertelde eens een miljoenendeal met Dirk te hebben beklonken, zonder contract, zonder iets op papier. Toen Theo werd betaald, maakte hij prompt Dirk zijn deel over, dus waarom insisteerde Keijer ditmaal op afspraken op papier? Omdat Oostenrijk en Manfred Korlath contacten van hem zijn, deelde hij mee dat Manfred in april naar Paramaribo zou terugkeren. Ik maakte Cranendonck attent op de reportage in Weekkrant Suriname over de 24 tanks die in Hamburg op verscheping naar Paramaribo gereed zouden staan. Maar van die transactie zei hij niets te weten. Misschien betreft het hier wel een stunt van de Franse en Nederlandse inlichtingendiensten - of de cia - wie zal het ooit weten? Trouwens, wie heeft de tanks gefotografeerd? Er worden nergens plaatjes gepubliceerd.

Broer Theo had intussen de stukken bestudeerd (die ik niet gelezen had) en zei dat de brief van Cranendonk aan mij inderdaad in strijd was met de overeenkomst Keijer-Cranendonk, maar anderzijds stelde Keijer het voor alsof hij de Oostenrijkse contacten had aangeboord en die waren van Cranendonk. Ik belde Keijer. Hij zou mijn broer en ik graag ontvangen.

De Algemene Vergadering van de vn heeft Washington veroordeeld voor het sluiten van het plo-kantoor in New York. De vs hebben de zaak naar het Internationale Hof in Den Haag

verwezen. Hetzelfde Hof dat de Amerikanen niet erkenden toen het ze beter uitkwam toen zij veroordeeld werden voor het leggen van mijnen voor de havens van Nicaragua. Het is een doorzichtige, legalistische stunt om tijd te winnen.

20 maart 1988

Vandaag reden Theo en ik naar Klosters voor een bezoek aan Dirk Keijer. Toen we binnenkwamen zei deze al meteen: ‘Eindelijk een normaal lid van de familie Oltmans.’ Theo zei later hier wel geschokt over te zijn geweest, ook omdat Keijer - om extra stoer tegenover mijn broer te doen - voortdurend aan mij refereerde als ‘een lul’ of ‘Ollie B. Bommel’. ‘Hij durft je geen hand te geven,’ zei mijn broer, ‘omdat hij bang is voor aids en zoals hij over je spreekt...’ Zoals Keijers opmerking: ‘Willem, je bent de allerdomste man die ik ooit heb ontmoet.’

Over Cranendonk zei Keijer dat deze hem een steek in de rug had willen geven, en hij er direct advocaten bij had gehaald om Cranendonk schaakmat te zetten. Hij bleef herhalen nooit meer iets met zijn partner Cranendonk te maken te willen hebben.

Keijer vroeg me: ‘Hoe gaat het met je vriendin Inge?’ doelend op zijn eigen vrouw met wie hij overhoop ligt en die ik trouwens verre verkies boven hem.

‘Inge adviseerde me bij jou te blijven,’ antwoordde ik.

‘Omdat zij weet dat ik nooit iemand belazerd heb,’ aldus Dirk, die blijkbaar wat hij jegens zijn vrouw uithaalde niet als belazeren ziet.

Na al dit geklets stond Theo op een gegeven moment op en ging aan de andere kant van de zitkamer staan. Opeens zag ik hele diepe lijnen in zijn gezicht, met een soort grauwe kleur, die ik nooit eerder had gezien. Die aanblik deed me ontzettend schrikken. Hij neemt een uitzonderlijk streng dieet in acht en slikt bijna de hele dag pillen. Wat heeft hij toch? Nellie behandelt hem met de allergrootste precisie en zorg. Toen we later een uur in de omgeving wandelden, scheen zijn kleur terug te komen. Zijn milt schijnt bij de operatie te zijn weggenomen. Het lijkt of Weekkrant Suriname op het spoor is van waar Desi Bouterse - en wij - mee bezig zijn:



illustratie

Ik was de hele dag samen met Theo en we hebben heel veel met elkaar gesproken. Onze trip vloog voorbij. Had ik maar foto's genomen om ons dit te kunnen herinneren. Hij zei dat zijn vrouw teveel geld uitgaf en een duur houpaardje was, maar hij zei zich sinds zijn ziekte nergens meer druk over te maken. Theo zei dat na aftrek van belasting zijn bezigheden hem een ton per jaar spaargeld opleverden. Maar Nel bevestigde dat hij angstvallig hard werkte en roofbouw op zijn lichaam pleegde. Zij zei er niet in te slagen hem af te remmen.

21 maart 1988

Eigenlijk was het gisteren een rotdag met al het geklets over zakendoen en geld. Vriendin nummer twee, Clare, zag eruit als een juffrouw voor de omslag van een damesblad. Dirk vertelde dat hij in Antwerpen een nieuw bedrijf had opgezet met een voormalig staatssecretaris van Zuid-Afrika, Coetzee, die mij spoedig zou benaderen. Het nieuwe bedrijf wilde zich richten op handel tussen de ussr en Zuid-Afrika. Keijer weet dat ik voor langere tijd in Zuid-Afrika ga werken en er misschien zelfs ga wonen. Wat voert hij nu weer in zijn schild?

In de Neue Zürcher Zeitung staat een artikel over Margaret Thatchers Menschenbild. Waar nooit op gewezen wordt, is waar de wortels van de ontwikkeling van het Thatcher-brein zouden kunnen liggen: zij studeerde chemie.

Gisteravond speelde ik even op Theo's elektronische piano. Hij kwam bij me zitten, deed zijn hoofd achterover en sloot zijn ogen, waardoor ik denk dat ik mooier speelde. Er zijn zoveel momenten samen met hem geweest dit weekeinde die ik voor altijd zou willen vasthouden.

De moeder van Nellie woont in Natal. Theo heeft geen zin om daar te gaan wonen. Hij wil voor een periode van totale rust naar zijn datsja aan de andere kant van de bergen bij Kaapstad. Hij draagt nooit het polshorloge dat ik hem gaf met de twee uurwerken. Maar hij draaide wel al enkele malen de tape van Horowitz in Moskou die ik ooit voor hem meebracht.

Ik belde Wim Hazeu over het artikel van Von der Dunk. ‘Dat was je eerherstel,’ zei hij erg optimistisch. Ik moet het nog zien. Maar zoals ik Peter zojuist schreef: ‘Who needs eerherstel? What did I ever do to warrant forgiving? Let alone, from the basterds in The Hague.’ Wat heb ik met defunct chips of assholes te maken, die er altijd naast zitten?

Zürich - Amsterdam

Ik belde Keijer voor vertrek. Hij vertelde dat de Oostenrijkse

Staatsbank inmiddels heeft gezegd Suriname geld te willen lenen op hetzelfde moment dat Nederland de betaling van cons-gelden hervat. Den Haag zou op die manier de chantage van Paramaribo tot andere, althans Westerse, landen kunnen uitbreiden. Het is intens gemeen. Ik antwoordde dat we Bouterse dus een ander beeld hadden geschetst dan de werkelijkheid nu was. Daar stemde hij mee in, na eerst een nieuwe kat aan Cranendonk te hebben uitgedeeld. Even later was hij het er weer niet mee eens, want zijn eigen inlichtingen bevestigden dat een lening van 200 à 300 miljoen voor het Kabalebodam-project best mogelijk was.



illustratie

Er is iets verschrikkelijks gebeurd tijdens de begrafenis van drie vermoorde ira-leden in Belfast. Twee Britse militairen in burger, die met hun auto in de begrafenisstoet terechtkwamen, Robert Howes (23) en Derek Wood (24) werden uit de auto gesleept, bewusteloos geslagen, ontkleed en tenslotte dood- geschoten. Op de foto probeert Woods eerst nog met een pistool de ziedende menigte in bedwang te houden. Het is nauwelijks in te denken dat een dergelijk kudde-optreden, zoals men uit Soweto hoort, gewoon in Belfast, Groot-Brittannië precies zo plaats heeft gevonden, als de daarvoor noodzakelijke omstandigheden om menselijke beestachtigheid te activeren maar aanwezig zijn.

Henk de Mari van De Telegraaf zei me: ‘Gefeliciteerd met het artikel van Von der Dunk. Moedig. Die man heeft het prima gedaan, ook al is hij geen journalist.’

22 maart 1988

Amerbos

Cecile van Lennep zei het artikel van Hermann von der Dunk driemaal te hebben gelezen. Het was goed en niet goed ‘eigenlijk niet goed genoeg,’ aldus mijn lieve vriendin uit Vorden.

Ik bracht een bezoek aan Lex Poslavsky die vertelde dat broer Theo tegen hem had gezegd niet in de toekomst te kunnen kijken. Hij vertelde voor het eerst dat mijn broer vorig jaar ‘a breath with death’ had gehad en hierdoor ontzettend moet zijn geschrokken. Lex interpreteerde Theo's obsessie met zijn werk als een poging niet te accepteren nu ouder te worden en

tegelijkertijd misschien ernstig ziek te zijn. Ik ben bezorgd over Theo en heb dit broer Hendrik in Kaapstad geschreven.

Suriname heeft de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank om 120 tot 145 miljoen dollar noodhulp gevraagd.

Professor Eduard Pestel heeft in Utrecht het nieuwste rapport van de Club van Rome Voorbij grenzen aan de groei gepresenteerd. Ik heb iedere belangstelling voor die organisatie verloren.

23 maart 1988

Ali Alatas, die ik in 1966 in Djakarta ontmoette en met wie ik in contact bleef, ook tijdens zijn ambassadeurschap bij de VN, is de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken van Indonesië geworden. Misschien vergroot dit enigszins de kans dat ik eens naar Djakarta zal kunnen terugkeren. Alatas weet in ieder geval waar ik sta ten aanzien van Suharto.

Opmerkelijk, ik kreeg een foto van Christine Roessingh uit Den Haag. Op haar was ik in de oorlogsjaren in Baarn smoorverliefd. Of was het zelfs voor de oorlog? Ik weet het niet meer.126

Wim Wertheim belde en noemde als voornaamste passage uit het gewraakte artikel van Barbara Crossette over Indonesië dat Bung Karno niet zou hebben gestolen, zoals Suharto dus doet. Ik zei het hier niet mee eens te zijn, en me altijd en eeuwig te zullen verzetten tegen hen die Sukarno als gek omschrijven.

Ronald Gase schreef een uitstekend artikel over het mislukte experiment met twee ministers van Buitenlandse Zaken in 1952. Zoiets idioots kan natuurlijk ook alleen in Den Haag. Het ging om Joseph Luns en Johan Beyen. Als Conny Patijn de enormiteit debiteert: ‘Luns was een vrij starre nationalist, die bekwaam vocht voor het Nederlandse belang,’ dan is het voor mij onbegrijpelijk dat bij Gase na al de jaren dat ik hem heb uiteengezet hoe de Haagse politiek ten aanzien van Indonesië in elkaar heeft gezeten, een dergelijke opmerking door hem onweersproken blijft. Luns - via bedrog van Willem Drees en het kabinet - slaagde er vrijwel in zijn eentje in alle Nederlandse belangen in Zuidoost-Azië in recordtempo van de wereldkaart te vegen. Daarmee draaide hij onze geschiedenis van enkele eeuwen in Indië voorgoed de nek om. Na het bewind Luns is er tussen Djakarta en Den Haag nooit meer een acceptabele sfeer gekomen, die had kunnen volgen op behoor-

lijk dekoloniseren, iets waar de Britten uitstekende voorbeelden van hebben gegeven. Diezelfde Patijn zwaaide nog meer onweersproken lof toe over de beruchte Luns. ‘Hij was met name erg knap in het voeren van een gesprek. Hij kon zijn gesprekspartners overdonderen en charmeren, bijvoorbeeld met een grap.’ Zelfs de voormalige secretaris-generaal van de VN de Birmees U Thant, vertelde mij zich de grollen van Luns uitstekend te herinneren. U Thant liet echter loftuitingen jegens Luns als die van Patijn achterwege.127

Premier Margaret Thatcher heeft de begrafenis van Derek Wood bijgewoond.

Howell Raines wijdt een reportage aan de groei van racistische aanvallen op mensen in Londen. Dan te bedenken dat het meeste gelazer tussen blanken en burgers op andere continenten nooit wordt gerapporteerd. En maar kankeren op Zuid-Afrika, waar drie op de tien personen op straat blank zijn, terwijl in Londen deze verhouding zeven blank tegen drie gekleurd is.128

Ronald Gase, die door Henk Hofland was gevraagd diens archief op orde te brengen, heeft me een dik pakket gezonden, namelijk een kopie van dit archief. Ik heb er in gebladerd, maar zag er niets bijzonders in. Omdat Hofland kennelijk niet op de hoogte is, zend ik het materiaal aan Gase terug, want ik wil het niet in bezit hebben.

Kees Colson filmde de meest afschuwelijke beelden van de chemische oorlogvoering van Irak tegen Iran. Wat hier is gebeurd, is niet te geloven.

24 maart 1988

Dit was de verjaardag van Gertrude Buringh Boekhoudt. Zou Beatrix eraan denken? Mogelijk.

Ik sta op en ga naar bed ongerust over broer Theo, en - nog altijd - over Eduard. Waarom houdt juist de ziekte van Theo me zo bezig? Over Eduard repeteer ik in bed hoe ik zal reageren, mocht hij weer eens telefoneren. Als ik naar foto's van Theo uit 1939 kijk, krijg ik tranen in mijn ogen. Wat zou hij toch werkelijk onder de leden hebben? Ik schreef hem later of hij inderdaad de tweede 10.000 gulden wilde financieren voor de uitgave van deel vier van de Memoires. Ik zegde hem toe dat ik hem de voorgeschoten 20.000 gulden onmiddellijk zou terugbetalen als ik de provisie van Keijer en Cranendonk heb ontvangen.

Leiden

Ik wandelde naar de flat van Jan Jacob Dólleman. Ik had het boek dat zijn moeder Cila Schimmelpenninck me in 1945 op mijn twintigste verjaardag gaf, voor hem meegenomen. Die jongen is ergens het evenbeeld van Cila, profiel, huid, ogen, vrolijkheid, zit niet aantrekkelijk in elkaar, maar heeft toch enorm veel sensualiteit en sexappeal. Het werd een bijzondere avond.

Jan Jacob had zijn moeder verteld dat ik hem zou bezoeken. Cila had hem gesmeekt dit niet te doen en had gehuild. Zij maakt het overigens goed, woont in Zeeland en is na de dood van majoor Dólleman nu dus alleen en heeft zeer weinig financiële middelen ter beschikking. Zijn zusje woont in Genève. De contacten tussen moeder en kinderen lijken me niet al te goed. Jan Jacob gaat eens in de zes of acht weken naar zijn moeder. Hij is nu 33 en schijnt een vriendin te hebben die tweemaal zo oud is. Zij woont bij Roermond. Ik zag voor het eerst een foto van de zoon van Gerard Schimmelpenninck (die in Indië sneuvelde) en Monique de Bissy.129 Ik had echt een uitstekend contact met Jan Jacob, absoluut niet in seksuele zin, want ik geloof ook niet dat ik hem met een vinger zou kunnen aanraken.

Maarten Schneider, mijn voormalige leraar Nederlands op het Baarns Lyceum, schreef ‘toch wel met veel genoegen en ook instemming de beschouwing van Von der Dunk over je dagboeken te hebben gelezen.’ Dit deed me goed.

Leon Wecke schrijft dat het boekje van ambassadeur Osvaldo Cardenas van Cuba in Paramaribo ‘inderdaad een bestseller schijnt te zijn.’ Ludwich van Mulier van de Surinaamse Patriotten kocht honderd exemplaren, waarschijnlijk voor Bouterse & co in Paramaribo.

Er is een nieuwe brief van Dirk Keijer. De hele affaire doet me zo langzamerhand kokhalzen.130 Ook een van Cranendonk.131

25 maart 1988

Bij het schrijven van deel vijf van de Memoires herbeleef ik de ervaringen met Martin Portier, en Erik van der Leeden, maar ook met Zairin Zain en Emile van Konijnenburg. Mijn aantekeningen zijn inderdaad uniek.

Vijf Kamerleden, Stoffelen, Ploeg, Lankhorst, Schaefer en Weisglas eisen dat het parlement zich toch zal bezighouden met het pensioen van de weduwen Rost van Tonningen en De

Marchant et d'Ansembourg. Dit terwijl de Raad van State anders adviseerde. Je hebt van die haatdragende baasjes die niet anders kunnen. Waren ze in Pretoria geboren, dan zouden ze fanatieke aanhangers van apartheid zijn geweest. Ik begrijp zoiets niet. De beide dames hebben niet een miljoen mensen vermoord zoals Suharto, of Joden vergast zoals Hitler. Dus hou er een keer over op.

In het Amsterdamse drinkwater zijn hoge concentraties herbiciden als bentazon en atrazine ontdekt. Dat is dan Nederland, dat prat gaat op de ordentelijkheid van het gezag en het fameuze Hollandse brein.132

26 maart 1988

De dochter van Bernard Malamud adviseerde hem zijn leven op te schrijven. Hij antwoordde dat zijn boeken het verhaal van zijn leven vertelden. Tijdens een seminarium over psycho-analyse op Columbia University zei hij ‘that all conjecture about his feelings and personal life were irrelevant.’133

Gabriel García Márquez schreef ter gelegenheid van de 61ste verjaardag van Fidel dat de belangrijkste prikkel in Castro's leven de emotie van het risico was. De schrijver, die hem uitstekend kent, zegt over Castro: ‘Hij is een antidogmaticus par excellence, wiens creatieve verbeeldingskracht voortdurend langs de afgronden van de ketterij scheert. Zelden citeert hij andermans woorden, behalve die van José Marti die zijn huisschrijver is. Een dergelijke verbale molen (als Castro) vereist natuurlijk een constant toestromen van informatie. Dit begint zodra hij wakker wordt. Hij ontbijt met niet minder dan tweehonderd pagina's nieuws uit de hele wereld. Overdag wordt hij, ondanks zijn onvermoeibare mobiliteit, tot in alle hoeken (van het land) achtervolgd met urgente informatie.’134

Hans Beynon schrijft in de Volkskrant vanuit Djakarta over de beïnvloeding van studenten onder het regime van Suharto in Indonesië. Alle aankomende eerstejaars worden geïndoctrineerd en gehersenspoeld met honderd uur studie van de staatsideologie. Eerder al waren overheidsambtenaren hieraan onderworpen. ‘Alle zelfstandige activiteiten van studenten zijn ingeperkt of helemaal verboden.’ Hans hoorde van studenten: ‘We voelen ons als vissen in een aquarium.’

‘De meerderheid is bang voor dreigende sancties die een verdere beperking betekenen van wat er nog aan universitaire on-

afhankelijkheid rest,’ schrijft Beynon. ‘Rectoren en decanen zijn verlengstukken geworden van de ‘lakus’, de plaatselijke veiligheidsdienst, indertijd opgericht om het communisme en alles wat daar op leek te bestrijden. Verder zijn militairen ook in studentenkringen geïnfiltreerd, waardoor een sfeer van onderling wantrouwen is gecreëerd. Dit met opzet, om iedere ontwikkeling tot solidariteit te saboteren.’135

Eduard is terug en heeft een reis van vier weken naar Indonesië gemaakt. Hij schreef me een lange brief, die nog niet is gearriveerd. Ik begreep, dat de romance met Wilfred X. is beëindigd. Ik zei ondanks alles ‘ik verlang naar je,’ wat waar is.

27 maart 1988

Ik schreef een brief aan Beatrix.136

John van Haagen belde om te zeggen dat hij overtuigd is dat Eelco Brinkman de nieuwe premier wordt. ‘Brinkman is internationaal gezien niet interessant. Het wordt Hans van den Broek,’ zei Wim Klinkenberg. Ik zag op het NOS Journaal mijnheer Van den Broek naar Paramaribo afreizen. Er is geschreven dat hij zich daar vooral dient te bekommeren over het lot van de boslandcreolen. Haal je de duvel. Zij werden het slachtoffer van de vanuit Den Haag opgejutte Brunswijk. Ook heeft de Kamercommissie van Buitenlandse Zaken met genoegen vernomen dat president Shankar van Suriname het initiatief had genomen om het Comité Christelijke Kerken te laten bemiddelen tussen Bouterse en Brunswijk. Vooral dit verhaal was amusant. Zowel Lachmon als bisschop Zichem in Paramaribo reageerde verrast en met enthousiasme; bovenal de bisschop toen ik de monseigneur aanmoedigde te gaan bemiddelen.

Het schijnt dat Van den Broek oud-ambassadeur Hoekman als geroutineerde boodschapper vooruit heeft gestuurd. De Volkskrant meldde dat het kabinet Lubbers vastbesloten zou zijn de relatie - nu Bouterse in de ogen van Den Haag weg is - snel te normaliseren. Suriname heeft nog 1,55 miljard gulden van Den Haag te goed als gevolg van de beloftes die zijn gedaan bij de onafhankelijkheid in 1975. Twintig journalisten reisden met Van den Broek mee, die van de regering Shankar allemaal een visum voor twee maanden kregen.

28 maart 1988

Jans Rautenbach, de filmer uit Pretoria, arriveerde in het Hil-

ton hotel in gezelschap van een Belgische collega, Wies Andersen en diens vrouw Monica Moritz. Jans vertelde een West-Duitse filmer, Michael Stroh te hebben gestrikt om samen met mij een film in Zuid-Afrika te maken. Stroh werkt voor zdf. De geluidsman zal een Amerikaan zijn. Ik stelde voor Leonard Freed van Magnum een fotoboek te laten maken. Dit was goed. Ik krijg een ticket voor saa. Hij zal vast op Theo's rekening in Zwitserland 10.000 rand storten als aanbetaling. Satour zal mijn te huren auto in Zuid-Afrika betalen. We hebben dezelfde ideeën over de film. Eerst twee weken een script schrijven en dan zes weken filmen.

Wim Pretorius van Satour, die ik erg respecteer, voegde zich bij ons voor een uitsmijter in de koffieshop. Vanuit het Hilton ging Rautenbach voor een afspraak naar De Telegraaf. Ik waarschuwde hem dat ik al vele jaren in oorlog was met de leiding van dit blad, te beginnen in 1956, toen ik in Rome - ondanks het Berufsverbot van hoofdredacteur Stokvis - toch president Sukarno van Indonesië ben gaan ontmoeten.

Wat voert Washington in haar schild tegen generaal Manuel Noriega in Panama? De Amerikanen voerden de druk tegen hem op en hoopten blijkbaar dat legerofficieren hem zouden afzetten. Dit is niet gelukt. Een couppoging werd in de kiem gesmoord, wat de generaal in de gelegenheid stelde grote schoonmaak te houden. Hij schijnt in de vs beschuldigd te worden van betrokkenheid bij internationale drugshandel, dus heeft Washington de man dringend aangeraden naar Madrid uit te wijken. Hij mag zijn drugsgeld meenemen als hij maar oplazert. Dit komt wel erg overeen met de aantijgingen die Desi Bouterse zo regelmatig ontvangt. Ook minister George Shultz heeft reeds gezegd dat Noriega beter naar Spanje zou kunnen uitwijken. Hij schijnt er niet over te piekeren.137

29 maart 1988

Eduards brief was in Djogdjakarta geschreven, op Bali gepost en is nu gearriveerd.138 Ik belde hem op, maar hij kon niet komen, want hij had zijn auto uitgeleend aan Wilfred om naar Breda te gaan. Het is dus weer aan blijkbaar. Maar hij kwam met de bus naar Amerbos. Hij vertelde over Indonesië en had foto's meegenomen. Hij wil acht maanden naar Bordeaux gaan om een speciale cursus Frans te volgen.

Newsweek wijst erop dat Israël een economische oorlog tegen de Westelijke Jordaanoever en Gaza, dus tegen de Palestijnen

voert. Een Israëlische demograaf noemt dit beleid een ‘colonial setup of the first order’. De bezette gebieden leveren Israël bovendien ‘cheap labor and a captive market for Israel goods’ op. De 108.000 Palestijnen die heen en weer naar Israël reizen om daar te werken, wordt de helft betaald van wat Israëliërs verdienen.

In hetzelfde nummer van Newsweek worden de vs beschuldigd van ‘bending the global rules’ bij hun besluit om het kantoor van de plo in New York te sluiten. Deze maatregel wordt beschreven als ‘yet another sign of the United States’ eroding concern for international law, raising again the painful question of whether America is becoming an outlaw nation.’ Newsweek schrijft verder dat het Witte Huis ‘found itself on the wrong side of international law, failing even to ask whether the issues at stake justified overriding the un treaty’ door de verwijdering van de plo-delegatie uit New York te eisen. Meer en meer staat Washington op het standpunt - en dit is een levensgevaarlijke trend - dat de vs zich kunnen permitteren te doen en laten wat zij willen, indien daarmee zogenaamde Amerikaanse nationale belangen zijn gediend. Letterlijk: ‘It means using force to spread democracy or reinterpreting a treaty, so be it, no matter what the law says,’ aldus Newsweek.139 Hiertegen voerde Richard Gardner, oud-ambassadeur en hoogleraar in de rechtswetenschappen aan (ik heb hem eens in verband met de Club van Rome geinterviewed): ‘Nations accept international law because it serves their interests.’ Niemand besteedt serieuze aandacht aan het feit dat de vs langzamerhand de hele wereld zien als hun ‘speelplaats’. Een ontwikkeling die in Washington al lange tijd aan de gang is en alleen maar schijnt toe te nemen, vooral volgend op de machtswisseling in het Kremlin. De mensheid moet maar leren naar het pijpen van de Yankees te dansen. Deze arrogante verwachting van de Amerikaanse buitenlandse politiek, zal vroeg of laat in botsing komen met de realiteit.

nrc Handelsblad schreef over het incident van een bommelding en brand bij het klm-kantoor in Paramaribo tien kleine regeltjes ergens binnenin de krant. Henk de Mari, die met Van den Broek mee is, opende in De Telegraaf ermee omdat deze krant immers jaar in jaar uit de gemoederen tegen Bouterse en Suriname blijft opzwepen. Men veronderstelt op de Basisweg daarmee journalistiek te bedrijven.

Als antwoord op zijn brief uit Indonesië heb ik de verhouding

met Eduard op een rij gezet, vooral vanwege zijn zinnetje: ‘wat jij wil kan echt niet.’140 Ik schreef hem onder meer: ‘Ik houd totaal van je en zou de jaren die ons resten altijd met je samen willen zijn, door dik en dun, and live with you only and never anyone else, ever.’ Ik liet er op volgen: ‘We zijn reeds jaren geleden tot de conclusie gekomen dat dit hier beschreven beeld tot Moeder de Gans-sprookjes zal blijven behoren. Jij wil en kan dit niet. Misschien ik ook niet, but we never really tried.’141

30 maart 1988

De kranten staan bol van het bezoek van Hans van den Broek aan ‘het nieuwe Suriname’, waarvan ze in Den Haag denken dat men nu eindelijk zonder Bouterse verder kan gaan in Paramaribo. Henk de Mari berichte in vette letters in De Telegraaf dat de minister heeft gezegd: ‘Nederland is bereid de ontwikkelingshulp te hervatten mede als wapen in de strijd tegen mogelijk nieuwe acties van legerleider Bouterse. In een welvarend land heeft een dictator geen kans.’ Zo naïef redeneert men nog altijd in het torentje en op de apenrots.

Omdat men zijn geschiedenis niet kent, heeft Nederland niets van het mislukte dekolonisatieproces in Indonesië geleerd. In de jaren tussen 1945 en 1949 (en daarna) verklaarden ‘lichten’ als Drees en Luns keer op keer: ‘we willen wel met Indonesië praten, maar nooit met Sukarno,’ terwijl Sukarno natuurlijk de enige aangewezen persoon was om zaken mee te doen. Den Haag jubelde pas toen de cia in Djakarta een generaal installeerde die hoogverraad pleegde tegen Sukarno en van het land een fascistische politiestaat maakte. Toen was Den Haag (met andere zogenaamde rijke landen) gaarne bereid miljarden in de zakken van het pro-Westerse militaire regime te steken.

Verdomd. Ze herhalen deze blunders tegenover Bouterse. Sukarno was voor het deftige, keurige en vooral fatsoenlijke Den Haag geen acceptabele gesprekspartner. Hij was in de Tweede Wereldoorlog ‘fout’ omdat hij de Jappen gebruikte om de imperialisten uit zijn land te smijten. Hij was intussen wel de enige die de wil, de macht en de wens had de verhouding met de voormalige kolonisator in acceptabele banen te leiden, mits op basis van nieuwe soevereine uitgangspunten. Nederland bleef bijvoorbeeld hameren op het feit dat Sukarno in de oorlog duizenden Indonesische gastarbeiders ter beschikking stelde aan Japan, waarbij velen omkwamen. Dus: Sukarno, daar kon je

volgens Den Haag niet mee aan een tafel gaan zitten. De geschiedenis, zowel als de Haagse superioriteitsgevoelens en arrogantie tegenover de voormalige sportinstructeur, herhaalt zich slechts in Suriname. Ze hebben hun huiswerk niet gedaan. Juist als men werkelijk zo deftig was als Den Haag zich graag voordoet, zou men volmondig bereid zijn met een man, die wel goed genoeg was om zeven jaar in ons leger te dienen, aan de hand van nieuwe realiteiten te onderhandelen. Maar dan staat in Weekkrant Suriname dat de bevelhebber eigenhandig Surinder Rambocus doodschoot en dat Bouterse, sinds het aantreden van Shankar, bang zou zijn voor zijn arrestatie. Allemaal onzin. Toch worden opzettelijk, zelfs op 19 maart, aan de vooravond van de reis van minister Van den Broek, dergelijke berichten in het vaderland verspreid en herhaald om de juiste ‘stemming’ erin te brengen. Ze hebben niet in de gaten dat ze zichzelf en de Surinamers met deze verzinsels misleiden.

Van den Broek logeert, als Haagse spuit elf - terwijl hij, net als ik, spuit een had moeten zijn - in Hotel Torarica, dat na de bommelding bij de klm extra wordt bewaakt. Eigenlijk is het te gek voor woorden, maar deze minister heeft warempel ook als hekkensluiter een bezoek aan bisschop Zichem gebracht. De monseigneur verkondigde tegenover nrc Handelsblad: ‘Deze keer gaat het erom het probleem bij de kop te pakken. Als de boslandcreolen en de Indianen niet opnieuw in de Surinaamse gemeenschap worden opgenomen, haalt een vredesregeling (tussen Bouterse en Brunswijk) niets uit.’ De bisschop zegt dat het uiteindelijk gaat om nationale verzoening en dat dit een zaak van lange termijn is. Zou Van den Broek echt niet weten dat Sovjetambassadeur Igor Bubnov een grapje tegen mij maakte, dat ik in plaats van bij hem maar eens op de biecht moest gaan bij de bisschop van Paramaribo, wat me op de gedachte bracht de monseigneur inderdaad te gaan bezoeken, maar dan met een nieuw plan voor verzoening. Eigenlijk heb ik de bisschop bepaald aan een baantje geholpen.

31 maart 1988

J.H.A. de Bie van het Prins Bernhard Fonds stuurt me het jaarverslag waarin te lezen valt hoe de gelden door het Fonds ter ondersteuning van schrijvers en hun publicaties worden besteed. Daarbij zaten aanvraagformulieren, omdat ik om steun bij het publiceren van mijn Memoires wil verzoeken. Wanneer een mijnheer in Groningen, die een nieuw kookboek schreef, door Bernhard en de zijnen met tienduizenden guldens wordt gesteund, moet ik toch ook een kansje maken?

Er is weer eens een onbegrijpelijke brief van de Zuid-Afrikaanse ambassade gekomen, waarin wordt gewaarschuwd dat mijn visum voor Johannesburg nog niet zeker is. Dit bewijst dat het geklier vanuit Den Haag aanhoudt en doorgaat. Het is nauwelijks te geloven, maar waar. Ik belde Wim Pretorius bij Satour, die eveneens verrast was.

Dirk Keijer belde gisteren en vandaag met het verzoek om Manfred Korlath bij Steyr-Daimler-Puch schriftelijk te informeren dat Nederland de betaling van cons-gelden aan Suriname naar alle waarschijnlijkheid gaat hervatten. Ik heb aan dit verzoek voldaan. Toch kan ik begrijpen dat Bouterse alle samenwerking met Keijer, Cranendonk en Korlath - en dus ook met mij, want ik was verantwoordelijk voor het binnenbrengen van deze heren - stopzet. Eerst hoort hij van deze heren dat de lening van 20 miljoen vanuit Wenen is geregeld, later hoort hij dat Oostenrijk daar de voorwaarde aan verbindt dat de lening pas doorgaat wanneer Nederland weer cons-gelden gaat uitkeren. Maar die reactie ontslaat Desi niet van persoonlijk tegenover mij aangegane verplichtingen. Daar gaat hij in de fout.

Ik heb een dertigtal boeken over de Indonesische kwestie, die ik niet meer nodig heb, voor Ronald Gase klaargelegd. Ik gaf Eduard een boek over de theaterstukkken van Pierre Corneille, dat ik in 1944 van oom Gerrit en tante Jetty Meijer in Wassenaar op mijn negentiende verjaardag kreeg. Het boek was in leer gebonden.

1 april 1988

Om 09:30 uur wandelde Eduard Amerbos binnen. Ik had hem stante pede kunnen ‘opeten’. Ik vond het heerlijk dat hij zo maar kwam. We zaten in de tuin, in de zon, voor het eerst dit jaar. Hij ging in de vroege middag op weg naar een vriend, Peter, waardoor ik in een neerwaartse spiraal terechtkwam. Ik besloot meteen de paasdagen (die ik haat) weg te gaan. Terug naar mijn favoriete Coral Gables. Het was snel geregeld. Met Transavia naar Londen en vervolgens met NorthWest via Boston en Memphis naar Miami en alles voor een habbekrats.

2 april 1988

De Telegraaf meldde dat Ronnie Brunswijk verheugd heeft gereageerd op de hervatting van de ontwikkelingshulp voor Suriname vanuit Den Haag. De commandant van het Junglecommando, staat in volle ernst geschreven op de voorpagina van genoemde krant, heeft zijn huwelijk met zijn vrouw Bea in

Cayenne kerkelijk laten bevestigen. Dat zal praten met monseigneur Zichem uit Paramaribo zeker vergemakkelijken. Het schijnt dat Kenneth Middellijn, de consul-generaal van Bouterse indertijd in Frans-Guyana, bij deze plechtigheid aanwezig was.

Londen - Boston

Vrij Nederland sprak met commandant Chas Mijnals. ‘Brunswijk was de lange arm van Nederland hier in Suriname,’ staat terecht in de aanhef van het artikel.142 ‘We hebben heel wat bewijzen van de betrokkenheid van de Nederlandse inlichtingendienst bij de strijd van Brunswijk.’ Mijnals wijst erop dat vaststaat dat de Nederlandse kolonel Tussenbroek vanuit Frans-Guyana Brunswijk op Stoelmanseiland ‘begeleid’ (geadviseerd) heeft. ‘Ik wil praten over de recente gebeurtenissen, waarbij Nederland een terrorist creëert, die terugstuurt naar Suriname, die tientallen levens vernietigt, die het land voor tientallen miljoenen dollars armer maakt en dat Nederland dan de euvele moed heeft om te staan aan de andere kant van de oceaan en te zeggen dat er hier in Suriname mensenrechten in het geding zijn. Hoe objectief en hoe eerlijk is dit?’

Vrij Nederland vroeg daarop een reactie op het stopzetten van de ontwikkelingshulp door Den Haag. Mijnals: ‘Je zou dat eigenlijk ook als een daad van terrorisme kunnen kwalificeren en wel van de ergste soort, want daarmee is ons land en volk op de meest wrede wijze getroffen.’ Hij onderstreepte ook: ‘Nederland heeft bij alle internationale instellingen het voor Suriname onmogelijk gemaakt om leningen te krijgen. Want Nederland zit letterlijk overal.’

Chas Mijnals heeft meer dan gelijk. Kijk maar wat Den Haag nu weer in Oostenrijk regelde. Ik maak dit uit de eerste hand mee, samen met Dirk Keijer en Theo Cranendonk. Nederland gedraagt zich misdadig tegenover Suriname, zoals het zich misdadig heeft gedragen tegen Indonesië. En tegen Zuid-Afrika niet te vergeten. Haagse terroristische activiteiten zijn evenzeer in strijd met de internationale rechtsorde als het optreden van onze Amerikaanse bondgenoot vrijwel overal ter wereld.

In een eerdere reportage in Vrij Nederland lees ik dat Bouterse zijn vriend Chas Mijnals acht maanden in de gevangenis heeft laten opsluiten, omdat hij valse informatie over Mijnals had gekregen, van mensen die zich bij Desi hadden ingelikt.143 Commandant Mijnals vertelt hoe Chin A Sen Haakmat naar Suri-

name haalde, hoe deze iedereen tegen elkaar uitspeelde ‘want hij rook macht’, wat leidde tot een koude oorlog tussen Mijnals en Haakmat. Het zou Haakmat zijn geweest die Bouterse ervan had overtuigd dat Mijnals tegen hem samenzweerde. Ook Sital, de Naarendorps en anderen werden in die tijd op advies van Haakmat door Bouterse opgepakt.

Mijnals beschrijft Bouterse als iemand van formaat, omdat hij inzag dat door naar Haakmat te luisteren, hij een ernstige fout had gemaakt. Hij verzoende zich met de revolutionairen van links, die waren gearresteerd. ‘Toen hij mij vroeg weer de schouders onder het werk van de revolutie te zetten, was het enige wat ik kon doen, ja zeggen.’

Commandant Mijnals geeft verder aan dat de definitieve breuk tussen beide initiatiefnemers van de revolutie van 1980, Bouterse en Horb, is voortgekomen uit de houding van Horb en de zijnen, tijdens het bezoek van de leider van Grenada, Maurice Bishop aan Suriname.144 Mijnals’ uiteenzetting aan de beide medewerkers van Vrij Nederland spoort geheel met eerdere gegevens van Bouterse en de zijnen, door mij onder meer eerder verwerkt in het dossier dat Panorama publiceerde. Hier volgt een cruciale passage:



illustratie

Marcel van Lieshout was met de minister mee naar Paramaribo. Hij eindigde zijn stuk in de Volkskrant aldus:



illustratie

Geen wonder dat Van den Broek niet met de militairen spreekt. Zoals Chas Mijnals zich in Vrij Nederland uitdrukte was ‘netjes’ vergeleken bij hoe Bouterse (of Herrenberg) de Surinaamse belangen in Den Haag onder woorden zouden hebben gebracht. Geen wonder dat de rotzakken eerst de militairen probeerden weg te krijgen, desnoods met het ontketenen van terrorisme in een samenwerkingsverband van premier Lubbers en premier Chirac - om de Amerikanen er maar even buiten te laten, want zij zijn de grootste terroristen in de wereld en hebben bovendien hiervoor de meeste ongecontroleerde poen beschikbaar.

The Daily Telegraph maakte bekend dat de markiezin van Cambridge was overleden. Dit soort dames wordt niet meer gemaakt. Als bijzondere verdienste wordt genoemd dat zij zich onder alle klassen van de maatschappij thuisvoelde. Zij huwde prins George von Teck, neef van koningin Mary, de grootmoeder van Elisabeth II.

In 1988 telt India 25 praktiserende psychoanalytici, zo meldde Steven Weismann in The New York Times.145

Proust beschouwde Vermeers Gezicht op Delft het mooiste

schilderij ter wereld. Rembrandts De terugkeer van de verloren zoon die ik zag in de Hermitage in Leningrad is voor mij een van de mooiste schilderijen. Eigenlijk bestaat zoiets als het mooiste niet. Er bestaat zelfs niet het allermooiste plekje op de aarde, de allermooist berg, de allermooiste boom, de allermooiste bloem of het allermooiste dier (de luipaard?). Of de paradijsvogel.

Thomas Moore schrijft in The New York Times dat de Zwitserse psychiater Jung zijn memoires geen autobiografie noemde.146 ‘He knew he could not stand outside himself and point to what was there. His memoirs are a deconstructed autobiography, dissolving a life as they define it. Yet, strangely, they are more concrete than the factual biographies that have followed. Jung himself does not drift away from the images, voices and figures. His auto-biography ought to be glued to the collected works so that his subtle and vastly researched insights would not be reduced or ‘matured’ to the simple shorthand of archetypes, typologies and mandalas. It would be better to read Jungian theory in the light of Jung's own confrontation with the imagination.’

Gide en Wilde ontmoetten elkaar in de jaren tachtig van de negentiende eeuw in de literaire kringen van Parijs en leerden elkaar beter kennen in 1895 in Algiers. Gide had het gevoel dat Wilde ‘spiritually seduced him’.147 Twee dagen later schreef Gide aan Paul Valéry, dat Wilde een ‘admirable, admirable, celui-là’ was. Gide moet holderdebolder van Wilde zijn geweest, want na een onverklaarbare stilte in zijn brieven aan Valéry, richt hij zich tot de schrijver van beroemde gedichten: ‘Forgive my being silent: since Wilde I only exist a little.’ Later zou Gide een aantal pagina's betreffende Oscar Wilde die een bepaalde periode van drie weken bestrijken met de controversiële Engelsman uit zijn dagboek verwijderen. Zoiets begrijp ik niet. Waarom in hemelsnaam? Dat is pure geschiedvervalsing. Levine schrijft: ‘The main document about the psychic possession of Gide by Wilde is an absent one - a truly symbolist piece of evidence. We know it, as Wilde said we might know the soul, by its having been eliminated.’

Een foto van Wilde met de jonge Lord Alfred Douglas uit 1892 werd bijgevoegd, de jongeman die hem naar zijn ondergang zou leiden. Wat zag Oscar Wilde in dit verwende lulletje? Misschien had hij een lekker lijf, of was hij een uitstekende pijper, zoals vele van de boys in Coral Gables?

Er studeren 40.000 Chinese studenten in het buitenland, waaronder 27.000 in de vs. Dat is een slimme manier om de toekomstige Chinese elite te doordrenken met kennis, maar ook met de Yankee levensstijl. De gevolgen zullen merkbaar worden.



illustratie

De Telegraaf meldde vanmorgen in een artikel van René Steenhorst dat in Nederland de bloedbanken evenmin een waterdichte garantie kunnen geven dat er bij bloedtransfusies getest wordt op AIDS. Jaarlijks ontvangen 350.000 Nederlanders 525.000 bloeddonaties. Er zijn bij de 22 bloedbanken 16 met AIDS besmette bloeddonoren ontdekt. Daar ben ik nu pas echt bang voor.

Steinway bouwt piano's in New York en Hamburg. Vijfduizend instrumenten per jaar. Vierduizend zijn de beroemde vleugels met de mooiste toon ter wereld. De fabricage van een vleugel duurt twee jaar. Het bedrijf bestaat nu 135 jaar. John Steinway: ‘Piano spelen heeft een grote therapeutische waarde, vooral voor mensen die zeer energiek zijn.’ Dat is wat Gerard Croiset me altijd voorhield: ‘Blijf altijd piano spelen naast je schrijverij.’148

Boston - Memphis

Wicher Hulst vertrouwt de lezers van NRC Handelsblad toeonze meest gezaghebbende krant - dat hij als jongentje op school een liedje leerde dat als Sukarno ooit naar Nederland zou komen, hij aan mootjes zou worden gehakt. Ik lees de onzin van deze mijnheer uit Indonesië niet want ik vertrouw zijn uitgangspunten niet. Hetzelfde geldt voor Hans Beynon. Ik schreef Hans zojuist zijn laatste artikelen in de Volkskrant toch als een belangrijke bijdrage te beschouwen.

nrc Handelsblad heeft een reportage uit The Wall Street Journal overgenomen over de miljarden die Bung Karno van het volk gestolen zou hebben en in Zwitserse banken zou hebben verborgen. Zo wordt vanuit Washington met gebruik van die za-

kenkrant geprobeerd de mensen wijs te maken dat wanneer Suharto miljarden gapt (net als Ferdinand Marcos), dit allemaal niet zo schandelijk is, want Bung Karno deed het ook! Wie niet? Maar het bericht is intussen wel van A tot Z gelogen, ook al meldden The Wall Street Journal en de NRC Handelsblad dit.149 In 1987 werden in de VS vijftien miljoen rechtszaken voor de gerechtshoven aanhangig gemaakt: een rechtszaak op iedere zestien Amerikanen. Ze worden steeds gekker in dat land. Maar het zal uit eindelijk in het hele Westen die bezopen kant op gaan.150



illustratie

Kan het niet laten om uit Time een foto op te nemen van een van de doodgeschoten Britse militairen in Belfast, zogenaamd bijgestaan door een priester. Het is een pure godsdienstoorlog met alles erop en eraan, als in de Middeleeuwen, die er in Ierland woedt. Mensen - rooms-katholieken en protestanten - gedragen zich er als beesten. Waarom werden de kleren van hun lichamen gescheurd? Betekende dat een extra vernedering? De Surinaamse jungle en de Noord-Ierse jungle vertonen overeenkomsten. Monseigneur Zichem uit Paramaribo krijgt een harde dobber aan het vrede stichten tussen Bouterse en Brunswijk. Wanneer Hans van den Broek de geldkraan naar het Junglecommando maar zou laten dichtdraaien, zou het zo gepiept zijn met Ronnie Brunswijk.151

‘Cogniton: creating constructive ways of thinking. Cognitive therapy: aiming at specific distortions of thinking, associated

with emotional problems, such as a tendency to respond to everything negatively.’ Oké, en hoe zit het dan met de vervorming van het denken tussen de verschillende religieuze groepen in Noord-Ierland? Of tussen Paramaribo en Den Haag, vooral veroorzaakt door valse informatie en leugens?

Ik ga straks weer kamer 317 in de Club proberen te krijgen, die strategisch is gelegen op de gangen van de tippelaars die op seks uit zijn.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums