Memoires 1987-B

[p. 221]

Amsterdam

11 november 1987

Amerbos

Ik begon de dag met een telegram aan Volodja Feltsman, want hij heeft vandaag zijn Amerikaanse pianodebuut in Carnegie Hall. Hij speelt op een nieuwe cd alle preludes van Chopin, waarmee cbs in de bladen adverteert.

De minister van Defensie van Suriname heeft al een brief naar Oostenrijk geschreven in reactie op de voorstellen van Daimler.²²¹ Ik telefoneerde Theo hierover, die opnieuw van mening was dat het nu een uitgemaakte zaak was dat de deal van 20 miljoen Zwitserse frank voor Suriname zal doorgaan. Later belde hij terug met het advies om tegen Keijer en Cranendonk te zeggen: ‘Begin maar vast een cheque uit te schrijven.’ In ieder geval voor ik de brief van de minister aan hen overhandig.

Bally Berrenstein van de Surinaamse ambassade is bij een incident betrokken geraakt, wat kennelijk door de bvd werd uitgelokt om een reden te hebben hem uit te wijzen. Ze zijn er in Den Haag natuurlijk ook achter dat hij de speciale contactpersoon van Bouterse en Christopher is.

221 Zie bijlage 48 .

12 november 1987

Henk Knol wil, nu hij het kort geding tegen de journalisten heeft gewonnen, weer woordvoerder voor Suriname worden van zijn partij.

Idioten hebben gedemonstreerd tegen de Volkskrant, omdat de bestelauto's die de kranten distribueren hun benzine bij Shell halen. En Shell is de grote zondaar, want het bedrijf blijft in Zuid-Afrika op zijn post en opereert gewoon door in apartheidsland. Het ziet er overigens niet naar uit dat de krant naar een ander tankstation zal gaan. Terecht.

Ik belde Frans Peeters over de nieuwste ontwikkelingen rond het rund-in-folio Hans van den Broek, die de nvj schreef te verwachten dat mijn lidmaatschap ter discussie zou komen als gevolg van mijn stunt met Cecile van der Stelt. ‘Wat dom, wat dom van die man,’ riep Frans uit. ‘We maken brandhout van

[p. 222]

de nvj als ze erop ingaan.’ Ook vertelde ik Peeters gisteren Van den Broek schriftelijk de wacht aan te hebben gezegd, omdat ik langzamerhand genoeg heb van het geklier van Buitenlandse Zaken.²²²

Theo Cranendonk was verbaasd en verheugd dat ik zo snel een brief van de minister van Defensie van Suriname had gekregen. Ik zei hiervoor driemaal naar Klosters en tweemaal naar Suriname te hebben moeten vliegen en een onkostennota van 15.000 gulden wilde indienen. Hij wimpelde deze declaratie af en zei die bij zijn partner Dirk Keijer in te dienen. Ik nam dus contact op met Keijer, die op zijn beurt zei dat Cranendonk de operatie Oostenrijk in handen had. Ik maakte duidelijk niet in hun onderlinge kortsluiting verwikkeld te willen raken, maar dat ik in contanten de 15.000 verwachtte.

Jouke Mulder kwam lunchen. Hij bracht zijn boek over de schilder Willink mee, wat ik hem teruggaf, want ik kom er niet toe dat ook nog te lezen. Jouke deed een boekje open over wat er zoal op de redactie van Elsevier speelt. Een smerige bende. Willem Brugsma publiceerde in de Haagse Post vijf pagina's over de bijeenkomst van Den Alerdinck in Boedapest. Nogal propagandistisch gesteld, zeer pro-Lurvink. Dan weet je hoe laat het is, onleesbaar. Wat heb je aan de mijmeringen van Brugsma over die conferentie?

De tros heeft Wim Klinkenberg uit het radioprogramma Het Journalistenforum gezet. Hij zou zich op zodanige wijze over premier Lubbers hebben uitgelaten dat de tros er de verantwoordelijkheid niet voor wilde dragen.²²³ Ik belde Wim erover op. Hij zegt niet te weten om welke uitlating het gaat. Hij wilde weten wanneer ik permanent naar Zuid-Afrika ga vertrekken. Nog niet, maar het komt er wel van, als het zo doorgaat. nrc Handelsblad schrijft over het incident rond Bally Berrenstein.²²⁴ De Haagse basterds weten voor wie hij werkt in Paramaribo. Ze zoeken een alibi om hem weg te krijgen. Zo werd Marciano Jessurun ook uit Nederland weggewerkt. Geen wonder. Marciano had hen door.

De secretaresse van Keijer, juffrouw Loes, belde dat haar baas het op prijs zou stellen als ik morgenavond naar Klosters zou willen komen.

222 Zie bijlage 49.

223 De Volkskrant, 12 november 1987.

224 NRC Handelsblad, 12 november 1987.

13 november 1987

De Volkskrant meldt dat de arrestatie van Bally Berrenstein zoals

[p. 223]

is gebleken ‘onrechtmatig’ was.²²⁵ Zo gaat dat bij de Haagse bonzen. De Surinaamse ambassade liet weten: ‘Het is voor de zoveelste keer dat Surinaamse diplomaten een onheuse en vernederende behandeling van de Nederlandse politie moeten ondergaan, ondanks zware protesten van de zijde van ons land.’ Lubbers en Van den Broek zouden zich de ogen uit hun hoofd moeten schamen dat de Haagse rode knop dit soort machinaties uitvoert zonder dat er een haan naar kraait.

De journalisten José Toirkens (nrc Handelsblad) en Max de Bok (De Gelderlander) verlaten uit protest het Journalistenforum om solidair te zijn met de ontslagen Wim Klinkenberg. Blijkt dat de voorzitter van het forum, Dick Houwaart, de man is die Wim de wacht aanzegde. Houwaart is directeur voorlichting Binnenlandse Zaken, wat natuurlijk absurd is om een dergelijke figuur tot voorzitter te benoemen. Dat heeft toch geen moer meer met journalistiek bedrijven te maken. Typisch tros. Trouwens, de rest is niet veel beter. Een van de gewraakte opmerkingen van Wim zou zijn geweest: ‘Als ik zie dat de heer Lubbers in staat is jaarlijks uit zijn vermogen een miljoen te halen, dan zeg ik dat de vakbeweging het volste recht heeft om, als je ziet hoe rijkdom bij de rijken steeds groeit, bescheiden looneisen stellen.’²²⁶ Wat is aan die uitspraak in hemelsnaam verkeerd? Wim heeft gewoon gelijk. Volgens directeur tros-Radio Ton Daalhuisen zou Klinkenberg met die uitspraak ‘de betamelijkheid hebben overschreden’. Daalhuisen zou moeten worden geschrapt, niet Klinkenberg.

The New York Times publiceerde een nogal lovende kritiek op het concert van Volodja Feltsman in Carnegie Hall.²²⁷

Frans Kellendonk sprak op de jaarlijkse Albert Verweylezing over een onbekend dichtwerk van Vondel, Altaergeheimenissen. Het is me een compleet raadsel hoe Frans zich met dergelijke beuzelarij kan bezighouden. Totaal oninteressant, maar vanwege de naam Kellendonk staat er een pagina vol over in nrc Handelsblad.²²⁸ Dan zie ik nog meer in de verschenen briefwisseling van Betje Wolff en Aagje Deken, waar Henk Pröpper enige aandacht voor krijgt in dezelfde krant. Betje was met een dominee getrouwd, maar had na diens dood al haar kaarten op Aagje gezet. Wie weet waren het potten in de kast.

Michail Gorbatsjov heeft uitgehaald naar Boris Jeltsin. ‘Het

225 De Volkskrant, 13 november 1987.

226 NRC Handelsblad, 13 november 1987.

227 The New York Times, 13 november 1987, zie bijlage 50.

228 NRC Handelsblad, 13 november 1987.

[p. 224]

komt voor dat fouten beginnen bij persoonlijke ambities, de wens om zich te onderscheiden, maar gaat de zaak niet zoals het hoort en moet de persoon in kwestie gecorrigeerd worden, dan begint hij tegen te stribbelen en laat zijn eigen eerzucht de vrije loop. Dan nemen de fouten toe, verdiepen die zich en kunnen ze uitgroeien tot een onaanvaardbare positie.’ Gorbatsjov vervolgde: ‘Kameraad Jeltsin heeft zijn eigen ambities hoger gesteld dan de partij en het onverantwoordelijke en immorele gedrag van Jeltsin heeft de perestrojka geschaad.’²²⁹

229 Idem.

14 november 1987

Schiphol

Joost Oranje en Harmen Boerboom vertrekken naar Paramaribo, een hartewens die in vervulling gaat.

Amsterdam - Zürich

Gisteravond bladerde ik in bed in dagboeken uit 1973 en vond een briefkaart met ‘love and kisses, Mam’. Het vinden van zulke berichten van vroeger ontroert me nog steeds, ook al was de realiteit toen wel eens anders.

Zürich - Landquart (trein)

Leo Derksen schreef de column grootheidswaanzin in De Telegraaf. Die was mij uit het hart gegrepen. Derksen heeft het over hoe Sietse Bosgra met zijn Komitee Zuidelijk Afrika door de overheid betaalde acties voert, tegen bijvoorbeeld Shell, welke haar bedrijvigheid in Zuid-Afrika gewoon voortzet en weigert naar leeghoofden te luisteren die de feiten niet kennen.²³⁰

In de Neue Zürcher Zeitung wordt gemeld dat nu ook Zwitserland aardgas uit de ussr gaat afnemen. Dergelijke contracten zijn voor het welzijn van de Sovjet Unie en het slagen van het marxisme-leninisme van het allergrootste belang, of komen ze te laat? In 1974 hield Max van der Stoel een joint venture met Sojuzgazexport niet alleen tegen, hij saboteerde het bekend worden van het aanbod van de Sovjet Unie aan Nederland en Shell.

230 Ik schreef Derksen uit Zug een brief om mijn adhesie te betuigen.

Klosters

Ik had een allerplezierigste en vlotte ontmoeting met Dirk Keijer, en later voegde Theo Cranendonk zich bij ons. Dirk vroeg of ik zelf ook een kopie van de brief van de minister van

[p. 225]

Defensie van Suriname had. Ik antwoordde voor ik het zelf wist: ‘Nee.’ Ik had me voorgenomen niet voor de zoveelste keer troeven uit handen te geven zonder duidelijke en onontkoombare afspraken, maar ik had er spijt van. Alsof Keijer het voelde vroeg hij: ‘Zeg eens even niets en kijk me aan.’ Hij keek me recht in de ogen. Maar ik hield de leugen vol. Waarom eigenlijk? Zelfbescherming? Ik zal hem maandag de waarheid opbiechten. Hij geloofde me niet en zei: ‘Je zou wel gek zijn als je er geen kopie van had.’ Hij geeft trouwens een slappe hand. Natuurlijk had ik wel een kopie van de brief van minister Maynard. Intussen bood Keijer uit zichzelf aan mij een brief te geven waarin de vijf procent commissie is vastgelegd. Hij zal me deze maandag geven. Hij wil die dag samen naar Paramaribo gaan. Ook zal ik de tweeduizend gulden voor twee retourtjes Zürich terugkrijgen. Ik vroeg naar zijn nieuwe vlam Clare. ‘Die heb ik eruit getrapt,’ was zijn korte antwoord. Ook dat nog. Dirk ging boodschappen doen. Cranendonk liep met me mee naar het station.

15 november 1987

Zug

Ik dineerde gisteravond met Theo en Nellie in Lung Fung in Zug. Theo denkt - en ik gaf hem een kopie van de brief van minister Maynard - dat de Daimler Puch-zaak werkelijkheid gaat worden. We reden naar hun huis waar hij onmiddellijk achter zijn computer verdween. Nellie en ik keken televisie. Ik belde later met Hendrik in Kaapstad.

Vandaag wandelde ik met mijn broer en schoonzus langs het meer. Toch kan Theo nog niet zo lang op pad blijven. Ze denken er steeds meer over om terug naar Zuid-Afrika te gaan, maar dan naar de andere kant van de Kaapse bergen, waar het droger is.

Zürich - Amsterdam

Keijer en ik vliegen samen naar Amsterdam. Hij kwam, hoewel hij een stoel in de businessclass had, bij mij zitten in de economy class zitten. Dirk zei dat hij Desi Bouterse positieve en negatieve kanten van mij zou vertellen. Ik dacht: je lijkt wel een oud wijf, dat doe ik toch ook niet over jou? Ik vertelde hem dat Bouterse eens in mijn bijzijn tegen Herrenberg had gezegd dat ik hem te opvliegerig vond. Dat begreep Keijer uitstekend van Bouterse. Hij zei overigens een gratis eerste klasse vliegbiljet naar Paramaribo te ontvangen, omdat hij tweemaal eerste klasse naar Lagos was gevlogen. Dat was maar een gelukkige

[p. 226]

bijkomstigheid, want hij vond het ‘zonde’ om voor een dag met mij op en neer naar Suriname te gaan. Volgens Dirk Keijer is het afzetten van Boris Jeltsin de eerste belangrijke blunder die Michail Gorbatsjov heeft gemaakt: ‘Want die was bijzonder populair en nu heeft Gorbatsjov zeer veel vijanden gekregen.’ Een ander zwak punt was het in de grond stampen van Josef Stalin door Gorbatsjov. ‘Want dit heeft de huidige president van de Sovjet Unie, Andrei Gromyko in een onhoudbare positie gebracht. Gromyko had moeten zeggen: ik was er bij, ik stap op. Maar dat heeft de oude vos nog niet gedaan.’

Ik heb Keijer gezegd dat ik gelogen had over de kopie van de brief van Maynard. ‘Dat wist ik toch,’ was zijn antwoord. Ik legde uit dat ik de onderkant van de voor hem bestemde brief had opengemaakt, om deze vitaal belangrijke brief te kunnen kopiëren. ‘Dat heb ik gezien,’ was zijn antwoord.

16 november 1987

Amerbos

Om 01:30 uur werd ik uit mijn slaap gehaald door een medewerker van het consulaat-generaal van Suriname, dat iemand met de benodigde stempeltjes op Schiphol zou staan om het visum voor Suriname voor Dirk Keijer en mij in orde te maken. Om 05:30 uur belde Christopher uit Paramaribo om definitief bevestiging te krijgen dat we echt kwamen.

Amsterdam - Paramaribo

Time schrijft over het pianodebuut van Volodja Feltsman in Carnegie Hall. Het omslagverhaal gaat over high-tech spying.²³¹ Ik kocht een extra exemplaar voor Igor Bubnov. De hele reportage behandelt de onuitputtelijke pogingen van de vs om de ussr kennis en techniek te ontzeggen om te voorkomen dat het Sovjetsysteem alsnog zou slagen in het stichten van een rechtvaardiger samenleving voor alle mensen in dat land. Er worden in de vs twee miljoen mensen per jaar aan de leugendetector onderworpen, iets wat William Safire ‘mental rape’ noemt. Ze worden vooral toegepast door werkgevers die nieuwe mensen in dienst willen nemen. Safire heeft het over de ‘sanctity of the human mind’.

231 Time, 23 november 1987.