Memoires 1987-B

[p. 197]

[Amsterdam (vervolg)]

Maarten Schneider een ondersteunende brief dat mijn dagboeken niet van enig belang zijn ontbloot.¹⁷⁸

Er is een boek verschenen over Evelyn Waugh, The Early Years 1903-1939 van Martin Stannard.¹⁷⁹ Ook Waughs seksualiteit werd onder de loep genomen. ‘Waugh fell in love with two young men at Oxford, but it is far from certain this love was ever physically expressed.’¹⁸⁰ Ik ken die nuance maar al te goed. Wicher de Marees van Swinderen (Baarn), Henk Hofland (Nijenrode) en Frederick Heath (Yale) waren liefdesrelaties die dus niet werden geconsummeerd. Dat kwam pas bij de kennismaking met Bertie Hilverdink - na veel tegenstribbelen mijnerzijds.

Sovjetmedia hebben gemeld dat het aids-virus in de vs opzettelijk is vervaardigd als onderdeel van een ‘U.S. biological warfare program’. Duidelijke onzin, althans laten we het hopen. U.S. News & World Report publiceerde onlangs weer een hartverscheurende reportage over hoe aids blijft toeslaan in de vs.¹⁸¹

178 Hij was later directeur van de rvd en hoogleraar perswetenschappen. Zie bijlage 39.

179 Martin Stannard, The Early Years 1903-1939, W.W. Norton & Company, New York, 1987.

180 The New York Times, 30 augustus 1987.

181 U.S. News & World Report, 12 oktober 1987.

Atlanta - Miami

Onderzoek heeft uitgewezen dat drie fundamentele aspecten van een persoonlijkheid maar weinig veranderen tijdens een levensduur: ‘A person's anxiety level, friendliness and eagerness for novel experiences.’¹⁸² Tienduizend personen tussen 25 en 74 jaar werden onderzocht. Onderzoekers in de vs zijn onmetelijk veel verder dan de rest van de wereld. Bijvoorbeeld het onderzoek van professor Gary Lynch in Californië naar het geheugen.¹⁸³

Keizer Hirohito (86) van Japan is ernstig ziek.¹⁸⁴

Maarschalk Sergei Akhromeyev, chef-staf van het Sovjetleger, heeft in een interview gezegd dat de ussr en de vs hun nucleaire langeafstandsraketten ieder tot 6.000 atoomkoppen moeten terugbrengen. Dat heet niet waanzin-beheersing, maar wapenbeheersing. Hij benadrukte verder dat het Amerikaanse Star Wars programma van Ronald Reagan ‘would radically step up the military threat toward the Soviet Union.’¹⁸⁵ Zou de maarschalk door hebben dat sdi eigenlijk is bedoeld om de ussr economisch en financieel te kraken?

182 International Herald Tribune, 30 oktober 1987.

183 The New York Times, 9 augustus 1987.

184 The Wall Street Journal, 30 oktober 1987, Bernard Wysocki.

185 The New York Times, 29 oktober 1987, Bill Keller.

[p. 198]

Ik lees een artikel over Margaret Mahler, de psychoanalytica op wie Lex Poslavsky me steeds wijst. ‘Het kind zoekt de symbiose met de moeder en in de beleving van het kind is er nog geen onderscheid tussen hemzelf en haar. Het zoekt haar nabijheid en probeert haar aan zich te binden. De moeder dient als hulp-Ik.¹⁸⁶ De psychologische geboorte van het kind (interessant) begint na zes maanden: ‘(...) als de baby uit zijn schulp kruipt om de buitenwereld te verkennen.’ Vanaf dat moment leert het kind zichzelf kennen als losstaand individu met een eigen zelfbeleving. Deze periode duurt tot ongeveer drie jaar en heet de fase van separatie en individuatie. Over dit belangrijke proces las ik in 1970 het belangrijke boek van Jolande Jacobi, volgelinge van Jung, The Way of Individuation.¹⁸⁷ Het doet me denken aan Jungs uitspraak: ‘Anyone who takes a safe road is as good as dead.’¹⁸⁸

186 Psychology, oktober 1987.

187 Jolande Jacobi, The Way of Individuation, Harcourd, Brace & World, New York, 1965.

188 Het zijn de ‘bruikbare journalisten’ als Heldring, Blokker, Hiltermann, Hofland, Witteman, Van Weegen en noem maar op, die de ‘veilige weg’ kiezen in de journalistiek.

31 oktober 1987

Miami, Florida

Ik bracht de nacht door in de Club Bath in Coral Gables. Ik begin een aantal jongens daar te kennen. Een Puerto Ricaan, Armando zat achter me aan en kwam steeds terug naar mijn cabine, maar my inner voice zei me niets met hem te doen. Er waren weer een reeks jongens die in mijn kamer kwamen - na eerst gegluurd te hebben - mijn penis pakten en erop aandrongen dat ik ze zou naaien. Bovendien zonder rubber. Uiteindelijk ben ik toch weer terechtgekomen bij de Cubaan van de vorige keer. Het was heerlijk. Ik verwonder me er altijd weer over hoeveel sperma ik produceer. Ik sliep een paar uurtjes, werd toch in de vroege ochtend wakker van het vele schuifelen van voeten op de gangen en zette mijn deur weer op een kier. Opnieuw kwam een - nu een andere - Cubaan binnen, sloot de deur en lanceerde een kroelnummer dat volstrekt eenmalig is. Zoiets heerlijks kan niet herhaald worden.

Ik heb de Oxford Companion to the Mind gekocht.¹⁸⁹ Een absoluut onmisbaar naslagwerk.

Ik maakte in een telefoongesprek met Marciano Jessurun in Paramaribo duidelijk dat ik erin was geslaagd een krediet van

189 Richard L. Gregory, The Oxford Companion to the Mind, Oxford University Press, Oxford, 1987.

[p. 199]

20 tot 25 miljoen Zwitserse frank voor Suriname los te peuteren.

Een heerlijke lummeldag in mijn geliefde Coral Gables. Arjen Schreuder sprak met W.F. Hermans.¹⁹⁰ De schrijver beklaagt zich erover dat men zijn leven in Nederland heeft proberen onmogelijk te maken. Daarom woont hij in Parijs. Hij mag dan tot ‘de groten’ worden gerekend, maar wanneer je op de keper beschouwt wat hij allemaal uitkraamt, bijvoorbeeld over ‘de smeerlapperij’ in Amsterdam, dan zet ik er vraagtekens bij. Zelfs Multatuli krijgt ervan langs. ‘Naar mij wordt niet geluisterd. Men denkt: Hermans is gek.’ Die man heeft me nooit aangesproken.

Time wijdde tientallen fotopagina's aan de ussr onder de titel a day in the life of the soviet union.¹⁹¹ Roger Rosenblatt voegt er een essay aan toe. ‘Is not all this individuality at odds with the collective philosophy, and ultimately with state-power? The open mind - that smirking journalistic god - suffers mightily in the ussr. You get (now) the feeling, that there are two great secret bureaucracies in the Soviet Union: the government's and that of the people, who hide from their government out in the open and function in their own puzzling network of covert operations.’ Rosenblatt stelt de vraag: ‘The mystery is how a nation founded on an illusion, as communist doctrine is, can function without illusions?’ Communisme is een illusie omdat het marxistisch-leninistische recept voor de samenleving in strijd is met ‘basic characteristics of the homo sapiens’. Democratie is evenzo een illusie, maar botst niet met, of in mindere mate, met oerinstincten van de kudde.

Wolven worden nu beschermd volgens de Endangered Species Act en komen weer voor in de staten Minnesota, Wisconsin, Michigan en Montana. In die staten kan je dus eigenlijk niet meer in de bossen wandelen zonder een blaffer op zak te hebben.¹⁹²

190 NRC Handelsblad, 23 oktober 1987.

191 Time, 26 oktober 1987.

192 The New York Times, 27 oktober 1987, Philip Shabecoff.

1 november 1987

Robert Toth meldt uit Washington dat men zich daar zorgelijk afvraagt waarom Moskou het gedraai rond het tekenen van een wapenverdrag heeft opgevoerd. Eerst kwam er dus een hardelijn verklaring van Gorbatsjov dat de ussr het verdomde, want Amerika moest ophouden met de waanzin van Star Wars. En nog geen week later reisde minister Edoeard Sjevardnadze naar

[p. 200]

het Witte Huis - ‘virtually hat in hand’, aldus Toth - om met alles wat de Amerikanen eisen akkoord te gaan. Wapenexpert William Hyland vertelde aan Toth: ‘Gorbachev's behavior last week rejecting the scenario now accepted was reckless almost to the point of irresponsibility.’ Ik heb de waanzin in het gedrag van Gorbatsjov al heel lang geobserveerd en er onder andere met Wim Klinkenberg over in the clinch gelegen.¹⁹³ Intussen zal Gorbatsjov ter gelegenheid van de zeventigste herdenking van de Revolutie een oratie afsteken.

Terwijl Bill Keller in The New York Times meldt dat Boris Jeltsin vorige week heeft aangeboden zich uit het Politbureau terug te trekken, heeft Anatoly Lukyanov - kandidaat lid van het Politbureau - Jeltsin tegenover dezelfde krant van ‘political mistakes’ beschuldigd. Het rommelt niet alleen in de top van het Kremlin, maar de keet komt tegenwoordig ook naar buiten, wat een slecht voorteken is.

Ik lees een boekje met correspondentie tussen Nietzsche en Wagner.¹⁹⁴ Deze vorm van contact had ik met Henk Hofland willen bereiken, maar helaas. De zuster van Nietzsche, die de tekst verzorgde, schreef: ‘A few weeks prior to his mental collapse in 1888, my brother himself wrote: “Here where I am speaking of the vivifying influences of my life, a word is necessary to express my gratitude for that which above all other things, refreshed me most profoundly and most genuinely. This was, unquestionably my intercourse with Richard Wagner”.’ Met Wagner beleefde Nietzsche ‘his deepest moments’. Zelfs op zijn doodsbed bleef Nietzsche zeggen (over Wagner): ‘Den habe ich sehr geliebt.’ Toch zou Nietzsche, die als jonge professor Wagner leerde kennen, de componist uiteindelijk een charlatan vinden. Na verloop der jaren spraken ze ‘verschillende talen’. ‘Wagner's fundamental philosophy was colored by the German Liberalism of his time: he was daring, but always within the limits of accepted concepts. Nietzsche was a pure revolutionary, a magnificent disdainer of both the past and the present - as he himself was fond of saying, an anti-Christ.’ Ik zit aan het zwembad in Club Bath met drommen nichten om me heen, en lees dat Nietzsche de universiteit van Basel zijn ‘hondenkennel’ noemde.

193 The Washington Post, 1 november 1987.

194 Elizabeth Förster-Nietzsche, The Nietzsche-Wagner Correspondence, Liveright, New York, 1949.

2 november 1987

Henk Herrenberg bevestigde dat Stephen Dendoe opdracht

[p. 201]

had om mij op het toestel naar Paramaribo te zetten. ‘Je bent welkom. Je gaat gewoon naar Torarica,’ zei hij. Ik belde vervolgens Dirk Keijer, die begon met: ‘How are you bambino?’ Ambassadeur Herrenberg heeft hem nu ook rechtstreeks een telex gezonden ter voorbereiding van de ontmoeting met Desi Bouterse.

Weer een onvoorstelbare gebeurtenis in Moskou. Negentig minuten nadat tass het bericht uitstuurde dat Jeltsin had aangeboden uit het Politbureau te stappen, ontvingen de media het bericht dat ‘it is categorically recommended not to publish this information’.¹⁹⁵ Het toont aan hoe onzeker Gorbatsjov opereert, want aanvankelijk was Boris Jeltsin een vurige aanhanger van het nieuwe beleid. Gorbatsjov zegt: ‘Today we are going through a school of democracy anew. We are learning. We still lack political culture, we lack the culture to conduct debate and respect the viewpoint even of a friend, a comrade. We are an emotional people. We will probably get over all this. We will mature.’ Wat zou de pers in Holland ervan bakken? De Jeltsinaffaire belooft weinig goeds.

Time gaat over de beurskrach op Wall Street. Ik koop een extra exemplaar voor mijn vriend Igor Bubnov.¹⁹⁶

Cindy Adams blijft de roddeljournaliste die zij altijd is geweest. In de roddelpers wijdt ze uit over de steeds meer bekend geworden ‘slippertjes’ van John F. Kennedy. Hoe is het toch ooit mogelijk geweest dat Bung Karno haar uitkoos voor het schrijven van zijn biografie?

James McCartney schrijft in de Miami Herald dat Reagans harde lijn tegenover de ussr geen windeieren legt.¹⁹⁷ En dat is helaas waar. Shultz is in Moskou frontaal gebotst met Michail Gorbatsjov en het lijkt wel of dit de grootmachten dichter bij elkaar bracht, maar wel ten koste van de ussr. Dit bevestigt Peters dictum: een fikse rel brengt je dichter tot elkaar.

195 The New York Times, 1 november 1987, Philip Taubman.

196 Time, 2 november 1987.

197 Miami Herald, 2 november 1987.

Miami - Paramaribo

Gore Vidal - die ik al jarenlang onsympathiek vind doordat hij een mengelmoes is van arrogantie en geklets in de ruimte - gaf een interview aan Playboy.¹⁹⁸ Hij is nu 62 jaar, dus we zijn even oud.

Vidal zei tegen David Sheff: ‘Reagan's is the most corrupt Administration since Warren Harding's (1921-1923),’ wat ik te

198 Playboy, december 1986.

[p. 202]

extreem vind. ‘Since the Iran/Contra hearings, everybody knows Reagan is a criminal. Everybody knows he has broken at least four of five laws of the land.’ Oké, maar dan zijn jfk, de befaamde vriend van Vidal, of Lyndon B. Johnson even schuldig met hun Vietnamoorlog. Dat waren oorlogsmisdaden van de eerste orde. Om Henry Kissinger niet te vergeten. Waar ik het mee eens ben, is zijn opmerking dat de vs een nieuwe grondwet nodig hebben. Ze draaien nog altijd op het onding uit 1789. Vergeleken met nu is de macht van de man in het Witte Huis helemaal uit de pas met democratische grondbeginselen. Hoe het mogelijk is dat ‘a nation of sheep’ (de titel van een boek van William Lederer) de onzin van twee eeuwen terug blijft slikken. Ook waarschuwt Vidal - zoals senator J. William Fulbright jaren geleden al deed - ‘There is a real fascist strain in the American psyche, which was energized recently by Colonel Ollie North's boyish fascist charm. He appeals to the vigilante, the lonely Gary Cooper type out there trying to defend the honor of womanhood and property against hoodlums. It has always been part of the American myth, yet it's a fascist notion, because it goes against the whole idea of law and order and due process.’

Ambassadeur Sinha van India is aan boord, hij is op weg terug naar zijn standplaats Paramaribo.

De Amerikaanse psychotherapeut Erving Polster schreef het boek Every Person's Life is Worth a Novel.¹⁹⁹ Wat kan hem tot die titel hebben verleid? Ik denk dat dit allerminst het geval is. Therapeutische gesprekken zouden ‘raw (psychological) pain’ veranderen in interessante gesprekken - en ‘dus’ in een roman? Ik geloof er niets van. Misschien once in a blue moon.

Een onderzoeksteam aan de Trinity University, in San Antonio, Texas is nagegaan hoe ‘people's ability - or inability - functions to suppress “thought”.’ The New York Times schrijft: ‘As a child, Dostoyevsky challenged his brother not to think of

199 Erving Polster, Every Person's Life is Worth a Novel, W.W. Norton & Co., New York, 1987.

[p. 203]

a white bear, and the other child was perplexed for a long time.’ De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat ‘the effort at thought suppression had the paradoxical effect of making people pre-occupied with the very thought they try to erase.’²⁰⁰ Dus ‘what happens when a person is ordered not to think about a white bear? Predictably, psychologists find it becomes difficult to think about anything else.’

200 The New York Times, 21 juli 1987, Harold Schmeck.