Memoires 1987-B

[p. 136]

Amsterdam

17 september 1987

Amerbos

Warempel meldde nrc Handelsblad als nieuwtje dat Klaas de Jonge een wapensmokkelaar voor het anc is geweest. Hij heeft dit nu zelf ook bevestigd bij de vara en vergeleek zijn activiteiten met het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog tegen de Duitsers. De regering in Zuid-Afrika noemde hij ‘extreem gewelddadig’. Om P.W. Botha en zijn medewerkers met Hitler te vergelijken is je reinste kolder. Maar het staat er. Hij gaat er prat op.

[p. 137]

Geweld zal de problemen in Zuid-Afrika niet kunnen oplossen, evenmin als in Suriname.

Ik was lang aan de telefoon met Cecile van Lennep. Zij had Klaas de Jonge op televisie horen zeggen dat het helemaal niet erg was geweest, dat het rijk een aantal miljoenen voor hem had moeten uitgeven om hem in het oude ambassadegebouw op de been te houden. Zij had zich groen en geel geërgerd aan zijn uitlatingen. Zij omschreef Hans van den Broek als een ongelooflijke streber en een nul, die ambieerde op de plaats van Lubbers terecht te komen. Haar kleinzoon uit Zuid-Afrika had haar geschreven dat de situatie in het land zich langzaam verbeterde. Zij vroeg me een paar maal achter elkaar of ik niet moedeloos werd van wat er allemaal gebeurde, ook nadat ik haar vertelde van mijn jongste ervaringen in Cayenne. ‘Ik kon met niemand spreken over dat gedoe met Klaas de Jonge, die meteen bij terugkeer prat ging op het bedrijven van terrorisme op het grondgebied van een land waar we diplomatieke betrekkingen mee onderhouden. Er wordt tegenwoordig niet meer geregeerd. Maar wanneer de ambtenarensalarissen omhoog moeten, wordt er een grote bek opgezet en de wet prompt aangepast.’

Ik antwoordde dat ik vroeger ook nooit over Indonesië, Sukarno of Nieuw-Guinea kon praten, en nu opnieuw niet over Suriname. De werkelijkheid heeft niets te maken met de kletsverhalen van politici en journalisten. ‘Maar zoals u zeker bent over Zuid-Afrika, ben ik dit langzamerhand ook. Het belangrijkste is je te oefenen in mens-erger-je-niet, want inderdaad begrijpen maar zeer weinigen wat er eigenlijk aan de hand is.’ Zij had in de troonrede beluisterd dat Den Haag de cons-gelden beschikbaar zou stellen mits de democratisering in Suriname doorzette. In de praktijk van het Haagse betekent dit dat men rekent op het wegstemmen van Bouterse.

Hoe is het godsterwereld mogelijk dat de majesteit in de ridderzaal in een blouse met tulpen is verschenen? Claus zit er super lullig bij, of hij zijn laatste oortje heeft versnoept.

Eduard arriveerde gisteren al om 12:45 uur, en bracht me een prachtige bos bloemen. Hij zag er aantrekkelijk uit en lief. Geweldig. Ik gaf hem de vlinder (in een plastic kastje) die ik voor hem uit Guyana had meegenomen. We eindigden in het bed op de logeerkamer waar Peter meestal slaapt en hadden warempel seks. Dat betekent: za-

[p. 138]

terdag gemasturbeerd (wat heel zelden gebeurt), zondag seks met Raphaël, een zwarte jongen in Novotel, maandag met Ben Scholtens in Torarica, dinsdag in het vliegtuig en nu Eduard. Teveel van het goede.

Broer Theo heeft aan Wim Hazeu van Bosch & Keuning 10.000 gulden overgemaakt voor de uitgave van deel drie van de Memoires. Ik ben hem erg dankbaar. Ik zal er alles aan doen hem het geld te kunnen teruggeven.

De pianist Eduardus Halim krijgt klinkende kritieken in de vs op de concerten die hij geeft. Ook mijn Russische vriend pianist Volodja Feltsman werd door Harold Schonberg in The New York Times in het zonnetje gezet. Feltsman sprak over de jaren dat hij in de ussr als Joodse pianist werd gesaboteerd, omdat hij er weg wilde.⁹⁸

Hartini Sukarno schreef de uitnodiging om naar Suriname te reizen ‘nog niet te kunnen aannemen’. Maar wanneer het in 1988 zou worden gerealiseerd, zou ze willen dat ik in Amsterdam op haar wacht en dan reizen we samen naar Paramaribo. Er lag bij thuiskomst eveneens een brief van Hans van Ketwich Verschuur. Hij stuurde me knipsels uit de kranten aldaar en zei te hopen dat mijn plannen om in oktober naar Zuid-Afrika te komen ongewijzigd zijn.

Skinner, de architect van het radicaal behaviorisme, heeft in The New York Times nog eens zijn hart gelucht.⁹⁹ Hij is nu 83 jaar. Ik heb hem enkele malen thuis geïnterviewd, in zijn souterrain, net als Daniel Goleman nu. Er stond een harmonium. Hij was klein en tenger en leek op het eerste gezicht een mannetje dat in een reageerbuisje is verwekt.

Skinner zegt cognitieve psychologie niet serieus te nemen en vindt het een canard. En eigenlijk zelfs bedrog. Hetzelfde geldt volgens hem voor hersenwetenschappen. Skinner: ‘The cognitive revolution is a search inside the mind for something that is not there. You can't see yourself process information. Information-processing is an inference from behavior and a bad one at that. If you look carefully at what people mean when they talk about the mind, you find it just refers to how people behave.’ Ik ben het allesbehalve met Skinner eens en zou graag nog eens met hem spreken.

In de vs loopt het aantal aids-slachtoffers op naar de 400.000. Er zijn tot september 23.000 personen in Amerika aan aids overleden.¹⁰⁰ De Surgeon General of the United States Everett

98 The New York Times, 30 augustus 1987.

99 The New York Times, 25 augustus 1987.

100 NRC Handelsblad, 12 september 1987, Ben Knapen.

[p. 139]

Koop heeft in Washington scherpe kritiek geleverd op artsen die het verdommen om aids-patiënten bij te staan.¹⁰¹ In Newsweek vroeg Terence Monmaney aandacht voor kinderen met aids.¹⁰² Kinderen van ouders die de ziekte op hun kinderen overdroegen. Het is niet in te denken welke problemen deze kinderen op school of in de samenleving ondervinden.

Berrenstein van de Surinaamse ambassade, en tevens mijn contactman van Christopher kwam langs. We overlegden. Hij bepleitte om Aad van den Heuvel een gesprek met Desi Bouterse te laten maken. Ik adviseerde Willibrord Frequin hiertoe naar New York uit te nodigen, als de bevelhebber daar is voor de vn-vergadering. Ik heb Frequin al ingelicht.

Berrenstein: ‘Uw missie in Guyana is goud waard geweest. Het komt erop neer dat u opereerde in het zog van zijn macht, die erdoor werd uitgebreid.’

‘Het enige wat me motiveerde,’ heb ik geantwoord, ‘was de waanzin van Brunswijk te helpen beëindigen.’

Ik heb een brief aan premier Lubbers geschreven om hem hierover informatie te verstrekken die hij niet iedere dag ontvangt.¹⁰³

Bert Dreese zegt dat Den Alerdinck iv in Boedapest is gehouden. Ook die bijeenkomst heb ik eigenlijk geinitieerd door Anna Bebrits aan Frans Lurvink voor te stellen. Hindert niet. Lurvink kan niet anders: als je zelf geen veren hebt om mee te pronken, gap je ze van een ander.

Eduard had zijn grootvader meegenomen naar Londen, huurde er een auto en ging met hem toeren. Zij logeerden in het Hilton.

Ik belde Dewi Sukarno, die wel naar Suriname wilde gaan. Ik meldde dit meteen aan Christopher in Paramaribo. ‘Dat is fantastisch.’ De nieuwe delegatie van bosnegers uit Guyana komt al binnen enkele dagen in Paramaribo aan. Bouterse is maar van 1 tot en met 3 oktober in New York. De secretaresse van Keijer had mij gebeld dat ze niet wist of haar baas er kon zijn. Ik heb Chris gezegd dat ik zal blijven aandringen.

Frans van Klaveren belde uit Londen en wilde details van mijn reis weten. ‘Waarom zou ik, jij schrijft toch niks,’ heb ik geantwoord. De man haat me, maar probeert aardig te doen. Ook een maatje van Spoor.

101 The New York Times, 9 september 1987, Philip Boffey.

102 Newsweek, 7 september 1987.

103 Zie bijlage 24.

[p. 140]

18 september 1987

Frans Peeters en Albert de Lange van Het Parool zouden gisteren langskomen voor een interview. Ik geloofde er niets van en ze kwamen ook niet opdagen. Ze schamen zich niet eens voor dat gedrag.

Ik heb gewerkt aan de namenindex voor mijn Memoires tot Peter wakker werd. Daarna naar de markt met Peter. Later naar Thermos.

19 september 1987

De Sovjets en Amerikanen zijn het voor het eerst sinds 1979 eens geworden over ‘the banning of medium- and shortrangemissiles’.¹⁰⁴ Dat is een opmerkelijk resultaat en houdt positieve beloften in voor de toekomst. The Guardian schreef vanmorgen: ‘Mr. Reagan no longer believes in the evil empire.’

In Washington bestaat nu ‘A Library of Life’, een ‘celbank’ waar wetenschappers vijfduizend verschillende soorten cellen van mensen bewaren in ‘waist-high stainless steel vats: white blood cells, skin cells, fetal cells that line blood vessels’. De betrokken mensen zijn er allang niet meer.

Er komen 500 tot 600 cellen per dag bij. Ze worden in celarchieven bewaard bij een temperatuur van min 193 graden celsius.

104 The New York Times, 19 september 1987.

20 september 1987

Ik leef mee met Peters komende afscheid van zijn moeder. De band tussen die twee is uniek en is anders dan met de andere tien kinderen. Het zal weer allemaal veel verdriet veroorzaken. Ik ben nog steeds bezig aan de hand van de zetproef van Memoires 1957-1959 een namenindex te maken.

Frequin heeft gebeld interesse te hebben om Desi Bouterse in New York te filmen. Prima. Ik regel het voor 15.000 gulden plus kosten.

Bally Berrenstein waarschuwde me toen hij hier was: ‘Je huis is zo lek als een mandje.’ Hij was er zeker van dat al mijn telefoongesprekken in de centrale op band stonden. Hij bood aan twee van zijn jongens van de ambassade mee te brengen, die met een detectie-instrument de afluisterapparatuur in mijn huis zouden kunnen lokaliseren. Dit is waar Piet Schaepman me ook steeds voor heeft gewaarschuwd. In ons laatste gesprek had ik terloops gezegd, dat als de Javaanse politicus Soemita ‘lastig’ zou worden, hij altijd naar de andere wereld kon worden ge-

[p. 141]

holpen. ‘Toen je dat zei, bracht je me in verlegenheid,’ aldus Bally. Ik dacht: het is beter dit te laten rusten, want ik wilde hem slechts testen, vooral omdat Bally me iemand lijkt die op het gebied van clandestiene operaties geen vreemde is.

22:15 uur

Ik heb Peter met een taxi naar Schiphol gebracht voor de vlucht naar Johannesburg. Ik dwong mezelf om niet emotioneel te zijn en geen tranen te tonen, wat niet eenvoudig was, maar moest. Ik moest dit vooral voor hem doen, omdat hij weer heel triest was na het afscheid in Tilburg. Hij stuurde zijn moeder en zus Trees, de non, nog een kaart: ‘The older I become, the more I treasure you.’ Ik zond hen eveneens een kaart, van een pinguïn in een sneeuwveld, met een traan in een oog. Het is altijd erg stil in huis als hij weer is vertrokken. Zo is het altijd geweest sinds we elkaar kennen en zo zal het altijd wel blijven.

aids heeft in Suriname vijf slachtoffers geëist.¹⁰⁵

Casper van den Wall Bake belde. Hij vertelde dat Han André de la Porte na het lezen van Zaken doen, onmiddellijk Gerrit Jeelof had getelefoneerd om hem duidelijk te maken, dat hij, Han, geen rol had gespeeld bij het hernieuwde contact dat ik indertijd tijdens een reünie op kasteel Eerde had gelegd. André de la Porte en zijn vrouw Irthe waren gastheer en gastvrouw voor oud-studenten van de eerste lichting van Nijenrode, waartoe Jeelof en ik behoorden. Lang niet alle studenten wonen reünies bij. Hofland komt uit principe niet. Alleen toen ik Jeelof terugzag, maakte ik van de gelegenheid gebruik met hem te spreken over mogelijkheden van Philips in Moskou. Het hele verdere verhaal wat er zich tussen ons afspeelde, heb ik op uur en datum in Zaken doen uitgespeld. Hoe is het godsterwereld mogelijk dat Han zich geroepen voelde deze demarche bij Jeelof te doen, alsof hij bang was ervan beschuldigd te kunnen worden de ontmoeting op Eerde geënsceneerd te hebben? Walgelijk eigenlijk. Wat Jeelof en ik bespraken was spontaan en in ons beider belang. Punt.

105 Weekkrant Suriname, 19 september 1987.

21 september 1987

Ik schreef een aangetekende brief aan de hoofdredacteur van de Wereldomroep, met de vraag waarom ze steeds weer over mij babbelen op zijn station en nooit, maar dan ook nooit eens aan mij vragen waar ik mee bezig ben of waarom.

[p. 142]

ikon vertoont weer een anti-Zuid-Afrika film. Als ik de avro voorstel de andere kant van de problemen in dat land te belichten, hebben ze geen geld. Maar voor een anti-Bouterse film zijn ze bij de avro direct in de markt. En dit gebeurt allemaal onder de vlag van ‘voorlichting’.

22 september 1987

Marcel van Dam, uitgerekend hij, zei tegen De Telegraaf dat de vara geen spreekbuis van links is.

Ik heb Jan Cremer de laarzen gebracht die ik in juni voor hem op zijn verzoek uit New York had meegebracht.

Fortune rangschikt Beatrix op de twaalfde plaats van de 25 welvarendste personen in de wereld. Het lijkt me geklets. Het is haar in ieder geval niet aan te zien, inbegrepen de blouse met tulpen. In het televisiegesprek met Maartje van Weegen (ook zo Hollands) zei Juliana: ‘Zullen we het even ter sprake brengen, wat ze van onze rijkdom beweren?’ Prins Bernhard liet er geërgerd commentaar op volgen.

De Volkskrant opent met een bericht dat het leger van Bouterse zich volgens Amnesty International schuldig gemaakt zou hebben aan het vermoorden van ongewapende Surinaamse burgers. Een 24-jarige bewoonster van Moiwana vertelde dat soldaten haar vader en tante hadden vermoord. In het bosnegerdorp Morakondre zou een driejarig jongetje zijn omgekomen. De wreedheden worden blindelings Bouterse in de schoenen geschoven, terwijl in werkelijkheid het drama Brunswijk vanuit Holland - en Frans-Guyana - in stand wordt gehouden. Ook de bbc riep deze verhalen vanmorgen om. Bouterse noemt journalisten abani's (ellendelingen) zoals Herrenberg over ‘makrelen’ spreekt.

23 september 1987

Anti-apartheidsgroepen willen niet dat justitie onderzoekt wat Klaas de Jonge op zijn kerfstok heeft. Ze hoeven zich geen zorgen te maken. Zoals justitie in Nederland opereert, zal nooit naar buiten worden gebracht wat die man zich - onder dekking van Hans van den Broek en andere Haagse schurken - ten aanzien van Zuid-Afrika heeft gepermitteerd, zogenaamd om de zwarten ‘te helpen bevrijden’. In werkelijkheid helpt al het gekrakeel in ‘de wereld’ ten behoeve van zwarten in Afrika hen alleen maar verder van de wal in de sloot. Bovendien: ik heb nooit een eigen onderzoek naar de terrorist De Jonge uitgevoerd, zoals sommige journalisten van De Telegraaf. Maar wat mij terloops over die man bekend werd, is al voldoende om

[p. 143]

hem tot een door Den Haag uitgezonden terrorist te bestempelen.¹⁰⁶

Ik las een schitterend artikel van Daniel Boorstin.¹⁰⁷ Hij analyseert de rol van de geschiedkundige en zegt dat de historicus zowel ontdekker als schepper is. Hij citeert Johan Huizinga, die zei dat de historicus ‘als een worstelaar met de engel’ was. Het

106 Trouw, 23 september 1987.

107 The New York Times, 20 september 1987.

[p. 144]

is de engel van de dood die de geschiedkundige bestaansrecht geeft. ‘But how reliable are the remains of the past as clues to what was really there,’ vraagt Boorstein al in het begin van zijn verhaal. ‘My life as a historian has brought me vivid reminders of how partial the remaining evidence of the whole human past is, how casual and how accidental the survival of its relics is. Is the historian, then, the victim of a diabolical solipsism? Is there an inverse relation between the probability of a document's surviving and its value as evidence of the daily life of the age from which it survives?’ Op een dag - in het jaar 2087 ontdekt een eager beaver in de catacomben van een bibliotheek deze notities. Ik denk dat er dan geen betrouwbaarder verzameling aantekeningen zullen kunnen worden gevonden over hoe de zaken tussen 1925 en 2000 verliepen, inbegrepen in Indonesië, Suriname of misschien straks ook Zuid-Afrika, plekken waar de (en mijn) voorvaderen de nodige belangstelling voor hadden en soms de beste jaren van hun leven doorbrachten.

Boorstin wijdt een paragraaf aan ‘The Psychopathology of Diarists and Letter Writers’. Hij noemt natuurlijk Samuel Pepys (1633-1703) in Engeland, de Amerikaan William Byrd ii (1674-1744) en drie anderen. Dat is de hele oogst. Maar Boorstin vraagt zich wel af: ‘Are we victims, willingly or not, of a Casanova syndrome that puts us at the mercy of the most articulate boasters of the past?’

Op weg naar Wim Hazeu in Baarn ontmoette ik in de trein Tasio Fernand (19) een lange, café au lait Antilliaan. Hij kocht een kaartje bij de conducteur en ging tegenover me zitten. Het was meteen raak. We stonden op en kwamen in een hoek van het treinbalkon terecht. Hij voelde mijn erectie en constateerde dat ik hem zeer aantrekkelijk vond. Hans Warren denkt dan dat zoiets verzonnen is.

Deel drie van de Memoires komt nu - dankzij de financiële injectie van broer Theo - half november uit. Wim heeft vroeger voor de militaire inlichtingendienst gewerkt, wat ik nooit heb geweten, want dat is geen vrolijkmakende indicatie. ‘We moesten de bvd doorlichten,’ vertelde hij. Ik vroeg hem op de man af of de bvd al bij hem was geweest om over mij te spreken Daar gaf hij geen rechtstreeks antwoord op maar zei: ‘Als ze je kwaad wilden doen, zouden ze een brandbom in je huis hebben gegooid en het in de schoenen van anti-Bouterse groeperingen hebben geschoven.’

24 september 1987

Om 08:00 uur belde mijn vriendin uit Het Enzerinck, Cecile

[p. 145]

van Lennep. Haar middelste dochter Cecile was over geweest uit Noorwegen. ‘Zij heeft altijd wat te doen en gaat als een stoommachine door het huis.’ Cila is altijd totaal geïnteresseerd in waar ik mee bezig ben. Heerlijk.

Bally Berrenstein, die met een paar van ‘zijn jongens’ mijn huis gisteravond op afluisterapparatuur zou komen controleren, kwam niet opdagen. Jammer.

Ik sprak op de Zuid-Afrikaanse ambassade kort met ambassadeur Frank Quint (de opvolger van Christo Landman), Roy Sherwood en Isak Heath. Mijn visum was geen probleem. Maar er was nog steeds een kink in de kabel. Ik lichtte hen in over de kwaadsprekerij van ambassadeur Carsten in Pretoria, en maakte duidelijk er schoon genoeg van te hebben. Ik zei ook de indruk te hebben dat men in Pretoria geloof begon te hechten aan de Haagse kletspraatjes.

Ik hoorde dat mijn vriend, oud-ambassadeur Van der Gaag, in een revalidatiecentrum in Apeldoorn is opgenomen nadat een voet is afgezet, hij een tweede darmoperatie had ondergaan en nu ook trombose heeft. Ik zal proberen hem samen met Nel Oosthout te bezoeken.

Arnold Burlage trekt, als hij de kans krijgt, nog steeds ten strijde tegen Suriname. Dominee Willem van der Zee van de Raad van Kerken dreigde met protestdemonstraties als Den Haag onder de huidige omstandigheden naar betere betrekkingen met Suriname zou streven.¹⁰⁸ Er werd in die termen namens de Raad naar Hans van den Broek geschreven.¹⁰⁹ De Volkskrant kwam met een groot verhaal onder de kop: bewind suriname bang om ware gezicht te laten zien. Dit in reactie op het feit dat Paramaribo geen visa meer aan journalisten uit Nederland verstrekt. Wat schieten ze ermee op om nog meer professionele strontscheppers en rotzooimakers uit het fameuze kikkerlandje aan het andere einde van de wereld binnen te laten?¹¹⁰

108 Redactie: Willem van der Zee is de broer van Sytze van der Zee.

109 De Telegraaf, 24 september 1987.

110 De Volkskrant, 22 november 1987.

25 september 1987

Eduard is bijna twaalf uur op Amerbos geweest. We hadden seks. Nauwelijks te geloven, maar het gebeurde allemaal vrij natuurlijk. Wel vind ik zijn hoest, die al weer twee weken duurt, alarmerend. Zijn dokter zegt zich er geen zorgen om te maken. Ik had een stapeltje briefkaarten van mijn grootouders Poslavsky toen ze in de jaren twintig in Arizona woonden

[p. 146]

klaargelegd. Ed sorteerde ze uit en ging in een catalogus na wat de waarde van sommige oude postzegels zou kunnen zijn. Na het avondeten volgden we enige tijd het Leeds pianoconcours. Sytze van der Zee wordt hoofdredacteur van Het Parool, vertelde Aart van der Want. Erg lang heeft deze amice van André Spoor het dus bij Elsevier niet uitgehouden, zoals was te voorzien. De man is niet integer, zoals ik zelf in Suriname heb ondervonden.

Van Bally Berrenstein, namens Marciano Jessurun in Paramaribo, kreeg ik groen licht Willibrord Frequin mee naar New York te nemen. We mogen vervolgens in het toestel van Desi Bouterse mee naar Suriname vliegen. Ik kreeg de indruk dat Frequin een gat in de lucht sprong toen hij het hoorde. Ik ging akkoord met 2.500 gulden onkostenvergoeding en een businessclass retourticket via de vs.

Alexander Stempels, voormalig hoofdredacteur van de nrc, is overleden. Ik heb gemengde gevoelens over hem. Geen moedige man. Hij hield permanent rekening met de Haagse hoge heren, waar geen bezwaar tegen is, zolang ze een journalist maar niet de wet proberen voor te schrijven. Dit gebeurt permanent bij nrc Handelsblad.

Het is duidelijk dat Michail Gorbatsjov niet door iedereen in Moskou wordt bewonderd. De nummer twee in het politbureau, Jegor Ligatsjov, schijnt van mening te zijn dat Gorbatsjov met de glasnost-politiek te hard van stapel loopt. Hij bekritiseerde openlijk publicaties als Moscow News en het tijdschrift Ogonyok voor een gebrek aan loyaliteit aan de cpsu in hun artikelen.¹¹¹

111 The New York Times, 23 september 1987, Philip Taubman.

26 september 1987

Warempel belde generaal Du Toit om te zeggen dat de filmer Jans Rautenbach contact met me zou opnemen. ‘En u moet komen. Dat vind ik belangrijk voor mijn land.’ Hij schijnt ook de ambassade in Den Haag getelefoneerd te hebben. Zou de beruchte kink dan eindelijk uit de kabel zijn?

Ik kreeg een aardige brief van Herman von der Dunk. Hij zei mijn Memoires wel vaker te willen bespreken, maar hij had het de komende tijd druk. Een voorpublicatie van deel drie zit er niet in voor januari 1988.

Vic Vernède schrijft uit Randburg, Zuid-Afrika, over hoe geschokt Nederlanders daar zijn dat Klaas de Jonge werd geruild met een Zuid-Afrikaanse militair. ‘Het spijt me dat de man er

[p. 147]

zo gemakkelijk afkomt. Ook dat de Nederlandse regering hem op diplomatieke reisdocumenten in de gelegenheid stelde die reizen gericht op terreur te laten maken. Alles wordt nu in de doofpot gestopt.’

Een aardige brief van Karen Bateson, die als studente een lezing van mij aan de Randse Afrikaanse Universiteit had bijgewoond. Het doet altijd weer goed te vernemen dat wanneer je je uitslooft in een lezing, dit blijkt te zijn gewaardeerd. Die reacties moedigden me indertijd altijd weer aan om jarenlang lezingen in de vs te geven.

Frits Dekker van de Wereldomroep beantwoordde mijn klacht.¹¹²

112 Zie bijlage 25.

27 september 1987

Ik vond een prachtige passage van Gide om voorin Het dagboek als Camera Obscura te plaatsen. Van wie anders dan van hem?

C'était son âme que j'aimais: et, cette âme, je n'y croyais pas. Je ne crois pas à l'âme séparée du corps. Je crois que, corps et âme, c'est même chose, et que, lorsque la vie du corps n'est plus là, c'en est fait des deux à la fois. (...) je crois (...) à leur inévitable dépendance. Alors je peux bien dire que l'âme seule m'importe: mais elle ne peut se produire et se manifester, que par le corps. Et c'est par celui-ci, en dépit de tout mysticisme, que devient possible toute manifestation de l'amour.¹¹³

Ik las een uitstekend artikel in The Sunday Telegraph van Bruce Anderson.¹¹⁴ Het is het verhaal Nelson Mandela zoals het is. En de tekening eert ook de populaire Winnie Mandela, die gezegd heeft het land met de necklace-methode te zullen bevrijden, dus via het in de fik steken van vijanden en tegenstanders door ze een autoband gevuld met benzine om te doen.

113 André Gide, Journal: 1939-1949.

114 The Sunday Telegraph, 27 september 1987, zie bijlage 26.

[p. 148]

Ik lees een boekje van de psycholoog David Barash, The Whisperings Within.¹¹⁵ ‘We are such microscopic particles in so immense a universe that none of us is in a position to understand the world, much less to dogmatize about it.’ Samuel Butler heeft eens gezegd dat ‘a chicken is but an egg's way of making more eggs.’ Barash stelt dat een kip een middel is, uitgevonden door kipgenen met het doel voor meer kippen te zorgen. ‘People are similar devices-temporary, skin-encapsulated egos, serving as complex tools by means of which their potentially immortal genes replicate themselves.’

Ik heb een grapje bedacht, waarvan de tekst voor zichzelf spreekt. Op papier van consul-generaal Cecile van der Stelt laat ik deze dame haar ontslag bij de minister indienen vanwege haar imbeciele houding tegen mij in Cayenne.¹¹⁶

115 David Barash, The Whisperings Within, Penguin Books, New York, 1979.

116 Zie bijlage 27.

28 september 1987

The New York Times meldde dat Volodja Feltsman op het Witte Huis een recital heeft gegeven voor Ronald en Nancy Reagan en co.¹¹⁷ Het blad meldt vandaag dat er in Washington gedonder is ontstaan over de levering van een krachtige supercomputer aan Moskou door een in West-Duitsland gevestigd Sovjetbedrijf, tot grote woede van het ministerie van Defensie.¹¹⁸ Dat is dezelfde ellende waar Dirk Keijer met zijn Investronic in Hilversum ooit in belandde.

117 The New York Times, 27 september 1987.

118 The New York Times, 28 september 1987, David Sanger en Susan Rasky.

29 september 1987

Om razend van te worden. Karel Bagijn opent weer eens over de hele voorpagina van het Algemeen Dagblad met een hoogst alarmerende kop: bloedbad in suriname. De krant die wordt geleid door Ron Abram, die ook in de zakken van Den Haag zit. De bron voor dit sensationele bericht is nota bene de huidige Nederlandse ambassadeur in Parijs, Maximilien Vegelin van Claerbergen, voormalig ambassadeur in Suriname, die zich daar gedroeg als een verkapte gouverneur-generaal. Geen wonder dat deze Vegelin via Cayenne en de Franse prefect daar ‘inlichtingen’ wist te verzamelen over nieuwe ‘oorlogsmisdaden’ van Desi Bouterse. De krant zet er een portret van de ambassadeur bij. Ook een andere schuinsmarcheerder, Eddy Josefzoon, kwam in het geweer en vertelde de lezer van het Algemeen Dagblad (in dikke letters) dat het vermoorden van

[p. 149]

bosnegers het ware karakter van Desi Bouterse aantoont. surinaams verzet diep geschokt, staat boven het vervolgverhaal op pagina drie.

Hans van den Broek haastte zich naar de televisiestudio om uitdrukking te geven aan de ‘diepe bezorgdheid’ van de Nederlandse regering. Terwijl deze minister deksels goed op de hoogte is hoe de guerrilla van Brunswijk tegen Bouterse in werkelijkheid in elkaar zit. Dezelfde Van den Broek weet exact hoe Klaas de Jonge werd ingeschakeld om in naam van Oranje terreur in Zuid-Afrika te gaan bedrijven. Een dergelijke rel aan de vooravond van het bezoek van Desi Bouterse aan de vn in New York is natuurlijk ook nooit weg.

Vanmorgen belde Han André de la Porte. ‘Elf maanden in de hoek staan voor het vermelden van de gesprekken met Gerrit Jeelof op Eerde was nu genoeg geweest,’ kondigde hij aan. Nu mag je eruit. Ik antwoordde dat ik kennelijk alleen in zijn verbeelding ‘een straf’ van hem had ondergaan. Zoals ik tegen Casper van den Wall Bake al zei: ‘De relatie met Han heeft door deze idioterie een permanente knauw gekregen.’

Bij tno experimenteert men met vier jaar oude chimpansees bij het vinden van een geneesmiddel tegen aids. De dieren krijgen aids ingespoten en blijken er immuun voor te zijn. Wat ontzettend zielig. Ik kan er niet naar kijken.

30 september 1987

Nu meldt dus ook de Volkskrant dat er vijftien burgers bij Pokigron zouden zijn omgekomen bij een actie van het Surinaamse regeringsleger. In dezelfde krant wordt (in kleine lettertjes) gemeld dat de cia al in 1983 in het geheim agenten naar Paramaribo heeft gestuurd om te onderzoeken of een staatsgreep tegen Desi Bouterse mogelijk was. Details hierover staan in een nieuw boek van Bob Woodward over de geheime oorlogen van de cia (ook dat vinden we tegenwoordig al heel gewoon, zelfs vanzelfsprekend).

Amsterdam - New York

Willibrord Frequin en cameraman Kees Colson van het kro-team, zijn eveneens aan boord.