Logo DBNL
Memoires 1987-B (2017)

Memoires 1987-B

(2017)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

18 juli 1987

Amerbos

Wim Hazeu heeft eigenlijk een misleidende brief geschreven aan mijn broer Theo. Terwijl ik dacht dat het eerst om 10.000 gulden zou gaan om deel drie van de Memoires op de markt te brengen, heeft hij er maar meteen een tweede nota van 10.000 gulden bij gedaan om deel vier te kunnen publiceren. Hij stelt het voor of Theo ooit kans heeft het geld terug te krijgen, terwijl hij na publicatie van de eerste twee delen uitstekend weet dat hier geen kans op is. Zeker niet zolang Den Haag er alles aan blijft doen me zwart te maken. Bovendien is het een grove leugen dat hij 80.000 gulden zou hebben geinvesteerd in beide uitgaven. Hazeu is eigenlijk een oplichter, maar wat kan ik doen?29

Ambassadeur Ali Alatas, permanent vertegenwoordiger van Indonesië bij de vn, beantwoordde mijn urgente oproep aan hem om de pianist Eduardus Halim te helpen bij zijn studie. Hij zegt toe te proberen Halim te helpen, zonder daarbij te laten weten dat ik hem dat verzocht heb.30

Von der Dunk schreef weer voor het eerst een beschouwing op de opiniepagina van nrc Handelsblad. Hij noemt recensenten stuurlui aan wal. Geen al te opzienbarend verhaal. Maar in samenwerking met hoofdredacteur Wout Woltz heb ik hem voor de krant behouden. Anders schreef hij nu bij André Spoor in Elsevier.31

Ik ben altijd verbaasd waarom ‘grote en kleine geesten’ blijven afgeven op Sigmund Freud. Ludwig Wittgenstein deed de psycho-analyse af als ‘a powerful mythology’, zelfs als ‘a mere speculation rather than a theory’. Harold Bloom schreef in The New York Times dat Wittgenstein gelijk heeft maar dat Freud desondanks één van de belangrijkste Westerse ‘speculators’ zal blijven. ‘He was certainly the most suggestive myth-maker of this century.’ Ze kunnen kletsen en speculeren wat ze willen, maar Freud is de man geweest die het in kaart brengen van de

geest een gigantische nieuwe impuls gaf. Maar Bloom wijdt dit aan Freuds ‘unique powers of contamination’.32

Ik ergerde me in bus 33 dermate aan de wijze waarop een jongen en meisje een hondje gewoon mishandelden, dat ik er wat van zei. ‘Heb je niets mee te maken, het is ons hondje,’ was het typische antwoord. Wat dieren in deze wereld wordt aangedaan en overkomt, is niet te beschrijven. Er is geen hoop.

19 juli 1987

De Franse regering heeft eindelijk toegestemd in het verzoek van Suriname om onderzoek te verrichten op welke wijze Frans-Guyana wordt gebruikt voor terrorisme in het buurland. Zelfs Han Hansen berichtte in de Volkskrant dat Brunswijk het heeft het verbruid bij Frans-Guyana.33 Het getij lijkt toch te keren.

Frits Pengel kwam met zijn zoon Lucien naar Amerbos. Hij was in de Sovjet Unie geweest en was enthousiast over Leningrad. Over Suriname zei hij: ‘Als de nieuwe partij van Bouterse steun krijgt van de vakbeweging van Fred Derby, en dus iets meer dan een derde van de kiezers meekrijgt, heeft hij wat mij betreft gewonnen.’ Het valt steeds op dat Frits, die in 1982 enkele van zijn beste vrienden verloor, niet echt anti-Bouterse is. Komende van hem - een der best geïnformeerde Surinamers - zegt me dit veel.

Philip Taubman schijnt - net als ik - zijn adem in te houden bij waar Michail Gorbatsjov mee bezig is. Ook hij houdt het reeds voor mogelijk dat Gorbatsjov zal vallen zoals die andere grote hervormer Nikita Chroetsjov. ‘History has not left us much time,’ heeft de Sovjetleider zelf ook al geconstateerd. Een adembenemende reportage, die ik weer het liefst van a tot z zou willen opnemen.34

Intussen houdt de ellende rond Reagan en diens cronies onverminderd aan. Luitenant-kolonel ‘Ollie’ North heeft urenlang zijn verhaal gedaan voor de onderzoekscommissie in Washington. Een verhaal dat op tal van punten door William Casey (cia) George Shultz (Buitenlandse Zaken), Edwin Meese III van Justitie, Robert McFarlane van het Witte Huis werd tegengesproken. De chaos is totaal, maar over het algemeen wordt de ex-marinier toch als held en natuurlijk als slachtoffer van een falende regering beschouwd. Zeventig procent van de Amerikanen geven de superieuren van ‘Ollie’ de schuld.

Eerder schreef David Shipler in The New York Times dat de Amerikanen in het Golfgebied een rol willen spelen, die gericht zou zijn op het winnen van aanhang onder de Arabieren.35 Geklets, want Washington is met de oil puppets geallieerd in plaats van met de Arabische regimes, die eerder nationale belangen nastreven. Dit in tegenstelling tot de oliesjeiks en koningen in het gebied die de koek samen met de vs verdelen. Eigenlijk is het lood om oud ijzer, want ook in de niet door vorsten geregeerde oliestaten zijn potentaten aan de macht.



illustratie

Het Golfgebied blijft een kruitvat omdat de imperialisten een vinger in de pap willen houden vanwege de petroleum die onontbeerlijk is voor Westerse industrieën en de economie in het algemeen.

20 juli 1987

Ik schreef Theo dat ik, ‘de grote schrijver’, niet in staat was de juiste woorden te vinden als hij voor de publicatie van deel drie een bedrag van 10.000 gulden aan Bosch & Keuning zou overmaken.

Ik had een ontmoeting van vijftig minuten met André Haakmat. Ik overhandigde hem een ontwerp voor een mogelijke nieuwe brief aan Bouterse. ‘Ik ben genoeg Surinamer,’ zei hij,

‘om te beseffen dat dit een moeilijk moment in onze historie is.’ Hij benadrukte geen enkele politieke functie in zijn land te ambiëren. ‘De advocatuur bevalt me prima. Wat ik misschien wel zou willen, is om me over een paar jaar als advocaat in Paramaribo te vestigen.’ Ik kreeg de indruk dat hij meende wat hij zei.

Ik heb gepraat als Brugman om te zien of hij bereid zou kunnen worden gevonden om bij een tussenstop in Lissabon, wanneer Desi Bouterse naar Ghana vliegt, een ontmoeting met de Surinaamse leider te hebben. Haakmat wilde niet. Ik verliet gedeprimeerd zijn kantoor, waar juist zijn zoontje binnenkwam. Ik vind het erg jammer de receptie van de heer en mevrouw Diaz, met wie ik jarenlang bevriend was, niet te hebben kunnen bijwonen omdat ik in Suriname was.

Vandaag is Henk Hoflands zestigste verjaardag. Mimi Hofland belde. Zij had er kennelijk behoefte aan. Zij had Henk onlangs op een terrasje zien zitten met juffrouw Elly van Het Parool, wat haar diep had geschokt. Wat kan ik dit uitstekend begrijpen. Zij vertelde dat Henk geld aan Lurvink wilde vragen voor een film, waar Marcel van Dam niet genoeg poen voor over had. Ik vroeg haar of hij nu eindelijk zijn memoires zou schrijven, die hij al vele jaren aankondigt. ‘Dat kan helemaal niet, want hij is niet eerlijk, ook niet in zijn dagboek. Ik heb wel eens iets gelezen, wat ik voor mezelf kon nagaan en wat absoluut niet waar was. Hij heeft een pakket met dagboeken in de kelder bij Henk junior gezet. Ik heb de jongen gewaarschuwd: “Wanneer je dat ooit leest, denk er dan aan dat hij liegt”.’ Mimi vertelde haar testament te hebben gewijzigd zodat de beiden jongens ieder de helft krijgen. De rest van dit onthutsende gesprek zal ik maar weer inslikken.



illustratie
Clayton Lonetree


Typisch Amerika: vier maanden geleden veel herrie in de tent omdat mariniers die de ambassade in Moskou bewaken, kgb-spionnen binnen zouden hebben gelaten. Vijf militairen werden gearresteerd, waarbij sergeant Clayton Lonetree de meeste schande over zich uitgestrooid kreeg. Alle aanklachten zijn inmiddels van de baan door gebrek aan bewijs.36

In 1983 hebben de vs, Egypte en Soedan een val gezet om een derde van de luchtmacht van Libië de vernietiging in te lokken. Washington had het plan zodanig in elkaar gezet dat de Egyptische luchtmacht zou worden gebruikt, met Amerikaanse steun, om kolonel Khadaffi de das om te doen. Patrick Tyler deed de misselijkmakende affaire uit de doeken in The Washington Post.37

21 juli 1987

Ik was 04:45 uur al beneden omdat ik niet kon slapen vanwege de zorgen over mijn financiële situatie.

In Pretoria hebben de autoriteiten een hek om het oude ambassadegebouw gezet waar Klaas de Jonge al twee jaar vast zit. Hierdoor kan beter controle worden gehouden op diens bezoekers. Ook de twee marechaussees die hem bewaken kunnen nu alleen via het hek naar binnen.

22 juli 1987

Ik had een ontmoeting met Christo Landman op de Zuid-Afrikaanse ambassade. Hij las me een gekleurde kopie voor, gemarkeerd geheim, van een brief van twee pagina's aan het ministerie van Buitenlandse Zaken in Pretoria, die handelende over mijn project met Carl Nöffke van de Randse Universiteit om een boekje over rassenproblemen in de vs klaar te stomen. ‘That's all I can do to support you.’ Hij gaf me zijn privé-adres in Menlo Park, waar ik welkom zou zijn. Het memorandum was door ambassadeur Quint ondertekend. Hij adviseerde in de toekomst alle contacten rechtstreeks met de ambassadeur te onderhouden.

Christo kende Godert Maas Geesteranus, een vriend van het Baarns Lyceum, heel goed.38 Hij is nu hoofd van de juridische afdeling van Buitenlandse Zaken. ‘Klaas de Jonge,’ zei hij, ‘wordt niet door ons in Pretoria gehouden, maar dat is de wens van de Nederlandse ambassade aldaar. Ik heb het ministerie hier dan ook gezegd dat we De Jonge niet schuldig beschouwen tot hij door een Zuid-Afrikaanse rechter is veroordeeld. Nederland kan hem dus rustig laten rondlopen. We zullen hem dan ondervragen en dan zal ons ministerie van Justitie wel bepalen of hij vervolgd moet worden of niet. Hij is natuurlijk schuldig en het ministerie heeft zeker reden hem te vervolgen.’

‘Dan begrijp ik nu dus des te beter, waarom Nederland dat

proces niet wil,’ antwoordde ik, ‘want dan zou uitkomen dat Den Haag de helpende hand bood bij het aanzwengelen van terrorisme in Zuid-Afrika.’ Ik zou hierover een brief in NRC Handelsblad moeten zetten.

Bij thuiskomst stond de auto van Eduard voor mijn huis in Amerbos. Mijn gevoelens waren ongewoon ambivalent, omdat hij een nieuwe vriend heeft, Wilfred. Toch kon ik mijn handen niet thuis houden. Na een bezoek aan de markt zat hij op de bank in mijn werkkamer en begon ik hem te masseren. Op dat moment belde Jos Verlaan van het anp met de vraag of het waar was dat ik naar Zuid-Afrika zou emigreren. Ik antwoordde hem te zullen terugbellen, want nu ging Ed voor. We gingen vervolgens naar boven en alles gebeurde, net als vroeger. Dit was wonderlijk. Ik kon het niet geloven. Hoe lang had ik er al niet op gewacht en nu gebeurde het zomaar.

Later zaten we in de tuin bij een miezerig straaltje zon. Ik bakte een visje.

Vervolgens belde ik met Christo Landman of er van die zijde bezwaren waren, indien ik bekend zou maken plannen op langere termijn voor Zuid-Afrika te hebben. Ik informeerde het anp. De man vroeg: ‘Denkt u nu niet dat u opnieuw een golf van kritiek krijgt te verwerken?’

Ik antwoordde: ‘Denk maar aan wat prins Bernhard eens zei: je ontwikkelt een olifantshuid, want de mensen kunnen nu eenmaal niet buiten verdachtmakingen en geroddel.’

Je kon er de klok op gelijk zetten. Een van de eersten die belde was Lammers van Trouw. Ik legde meteen maar uit hoe de affaire Klaas de Jonge eigenlijk in elkaar zat, maar dat interesseerde hem kennelijk niet. Ze willen het gewoon niet horen, want ze schrijven al jaren onzin over die zaak. Intussen arriveerden voor wedstrijden drie (blanke) Zuid-Afrikaanse golfers in ons land. Het Komitee Zuidelijk Afrika had er bij Buitenlands Zaken op aangedrongen voor hen geen visa te verstrekken. En dan vragen de idioten zich nog af waarom apartheid een uit Nederland geïmporteerd woord in de wereldtaal is.

Michail Gorbatsjov ontving de gladjakker B.M. Diah, hoofdredacteur van Merdeka - en één van de verraders van Sukarno - voor een interview in het Kremlin. De Telegraaf had er natuurlijk een plaatje van.

Peter belde. Ik gaf subtiel aan na lange tijd weer seks met Eduard te hebben gehad. ‘Die vliegende non is toch behoorlijk geraffineerd,’ zei Peter. ‘Hij voelde hoe koel je jegens hem was geworden, dus hij deed het weer. Wat ben ik dan toch een onschuldige Brabander.’

23 juli 1987

Bijna alle kranten hebben bericht dat ik me in Zuid-Afrika ga vestigen.39

Weekkrant Suriname heeft ook weer een kop: bouterse blijft een barbaar. Van die notie zullen ze wel nooit meer afkomen.

Haakmat belde gisteren: ‘Mijn hele wezen zegt mij dat ik niets in deze zaak kan doen en dat ik mij er verre van moet houden.’ Ik hield vol dat de situatie voor Brunswijk en zijn groepje steeds hopelozer werd en dat hij er waarschijnlijk voor de guerrilla's nog de beste voorwaarden uit zou kunnen slepen. Daarop werd Haakmat toch weer even stil.

24 juli 1987

Hetty Nietsch van Trouw kwam naar Amerbos om een interview te maken. Aardige blondine, kettingrookster. Zij bracht een jonge fotograaf mee om een plaatje te schieten. Heb in anderhalf uur proberen uit te leggen wat er in Zuid-Afrika aan de hand is.



illustratie

Als ik naar de foto van Willie Watson (30) tuur, vraag ik me af wat er met hem aan de hand kan zijn geweest. Hij vermoordde een 25-jarige medisch studente, Kathy Newman, waarvoor hij nu op de elektrische stoel is terechtgesteld. Zijn hoger beroep werd met 4 tegen 4 verworpen en gouverneur Edwin Edwards van Louisiana weigerde gratie te verlenen. Neemt zo'n man dan, voor hij een doodvonnis bekrachtigt, contact op met de veroordeelde? Wordt er een gesprek gevoerd van persoon tot persoon of doen ze maar raak? Klaas de Jonge zegt in de Volkskrant nog op jarenlange opsluiting te rekenen.40 Hij zegt geen aanwijzingen te hebben dat er nog over hem wordt onderhandeld.

Minister van Buitenlandse Zaken George Shultz heeft tegen de onderzoekscommissie naar de Irangate-affaire in Washington uiteengezet hoe ‘a chronicle of duplicity and intrigue at the highest levels of the US Government’ in elkaar heeft gezeten en hoe hij ‘repeatedly was deceived by President Reagan's top officials that held vital information from him’.41 In Den Haag

gebeurt ongetwijfeld exact hetzelfde. Alleen is hier de kliek van wetsovertreders en leugenaars zo klein en zo onderling verbonden en aan elkaar verplicht dat waar in Washington een man als Shultz nog publiekelijk en uit pure verontwaardiging en frustratie zijn bek open trekt, dit in Den Haag volkomen onmogelijk is. Ze hebben allemaal wel iets op hun kerfstok. Wat dat betreft functioneert de democratie hier al heel lang niet meer, terwijl we doen alsof dat wel het geval is. In een begeleidend artikel van R.W. Apple wordt beschreven hoe woedend Shultz zich toonde over het gelieg en bedrieg binnen de regering Reagan.42

25 juli 1987

Zoals afgesproken logeerde Theo vannacht op Amerbos. Hij vond het heel jammer dat Haakmat niet op het voorstel van Desi Bouterse was ingegaan. Aan het ontbijt suggereerde hij dat we Haakmat een begeleidend honorarium van een ton hadden moeten aanbieden. Bouterse denkt helemaal niet in die termen, want hij schoof van sergeant en annex-beheerder van een kippenfokkerij op naar het leiderschap van een staat. Ik heb later Haakmat gebeld en hem een dergelijk voorstel gedaan. Zijn reactie: ‘Nee hoor!’

Ik lunchte met Dirk Keijer en zijn nieuwe ‘vondst’ Clare, in Hotel Lapershoek aan de Utrechtseweg in Hilversum. ‘Hoe vind je zo'n cadeautje,’ vroeg hij toen zij haar neus ging poederen.

‘Lijkt me heerlijk voor jou,’ zei ik, ‘maar ik zit onveranderlijk op de Inge-lijn.’ Deze nieuwe romance lijkt me voor Inge, met twee studerende kinderen, een ramp.

Hij zei in verband met Van Eeghen en Lurvink: ‘Jij hebt Ernst van Eeghen en Frans Lurvink als jouw vrienden in Moskou binnengebracht, dus men vertrouwde jouw introducties in de Sovjet Unie. Toen je ontdekte dat het schurken waren, heb je ze weer afgedraaid, maar het heeft je positie daar geen goed gedaan.’ Het is waar wat Dirk Keijer zei en ik moet dit later duidelijk aangeven.

Vervolgens sprak ik over Suriname. Ik zei dat broer Theo vanmorgen nog had gezegd dat Desi Bouterse een uitstekende indruk op hem had gemaakt, en hoe ook bijvoorbeeld de voormalige ambassadeur Hoekman van mening was dat er met Bouterse wel degelijk afspraken gemaakt konden worden. Ik zei dat we nu probeerden Haakmat zover te krijgen dat hij

Brunswijk terug naar Paramaribo zou brengen en dat Theo had gezegd de man met een ton te lokken. Hierop zei Keijer meteen: ‘Dan breng je die 100.000 gulden naar Haakmat en je houdt de helft voor jezelf.’ Het zou niet in mijn hoofd zijn opgekomen, maar daarom heb ik ook steeds minder poen.

Keijer is bereid naar Suriname te gaan. Er zou anderhalf miljard gulden in het land kunnen worden geïnvesteerd. ‘Maar wat als Bouterse opstapt of valt, dan zitten we fout,’ aldus Dirk.

‘Hij stapt niet op,’ verzekerde ik hem.

‘Als ik van komende contracten wat kan meepikken, doe ik dit natuurlijk.’ Zijn zoon Dicky gaat eind augustus voor zijn studie terug naar de vs en dan wil hij begin september vanuit Florida heen en weer naar Paramaribo reizen. ‘Hoe is hun relatie met de Sovjets,’ vroeg Keijer. Ik vertelde uitstekende maatjes met ambassadeur Igor Bubnov te zijn en citeerde Bouterse, die immers gezegd heeft: ‘Ik heb nu genoeg handjes aan Ronald Reagan gegeven, ik moet naar Moskou.’

G.B.J. Hiltermann is eindelijk ook in Zuid-Afrika gearriveerd en werd eveneens in contact gebracht met Michael Rantho om Soweto te bezoeken.43 Hij zegt dat Soweto 150 vierkante kilometer groot is, wat niet kan.44 En dan zou volgens Connie Braam er ook nog een muur omheen gebouwd worden. Twee dagen geleden zette Hiltermann boven een ander reportage vanuit Zuid-Afrika: het is uit met de apartheidspolitiek. Dat is eigenlijk niet waar en werkt als mededeling misleidend, want apartheid blijft nog de komende tientallen jaren in gemaskeerde vormen voortwoekeren.

Theo en ik keken naar Maartje van Weegen in gesprek met prinses Juliana en prins Bernhard. Theo vond het heel vreemd en zei: ‘Zoiets zou in Engeland ondenkbaar zijn. Die interviewster sprong van de hak op de tak over niemendalletjes.’

‘Omdat zij zelf een niemendalletje is.’

‘Dan neem je toch iemand anders,’ zei Theo. ‘Zo wordt er niets van enig belang gezegd. Waarom vroeg die juffrouw nu niet eens hoe Juliana het verlies van Indië had ervaren, waar zij haar handtekening heeft ondergezet?’

26 juli 1987

Theo doet tegenwoordig ook in meubels.

Hendrik deed jarenlang in Elna naaimachines in Kaapstad,

Theo in Demex Möbeln uit Gruibingen. Maar ze zijn in ieder geval vele malen beter bij kas dan ‘kranten Wim’. Theo werkte in Zimbabwe voor Unilever en in Nederland en Zwitserland voor Dow Chemical. De meubels zullen ook wel niet blijvend zijn.



illustratie

Wim Pretorius van Satour, de Zuid-Afrikaanse reisorganisatie, belde dat hij ergens een artikel las, dat ik eens een rascommunist was geweest en nu naar Zuid-Afrika reisde, wat me ondoorgrondelijk maakte. Ik zou niet te volgen zijn.

Het is hoogst ergerlijk om de driftbuien en onsportiviteit van John McEnroe op de tennisbaan te moeten aanschouwen. Die man heeft een karakter als van aangeschoten wild (in psychische zin). Ik verafschuw die man. Hij probeert voortdurend Eric Jelen, zijn Duitse tegenspeler, uit zijn evenwicht te brengen. En wanneer zijn kansen eenmaal toch op winnen staan, gedraagt hij zich weer een stuk behoorlijker. Bah!

27 juli 1987

Trouw publiceerde het gesprek met Hetty Nietsch. Het is redelijk geworden, maar geeft niet weer wat ik werkelijk heb gezegd. Waarom durfde Nietsch niet op te nemen dat Sonja weigert te rectificeren, dat het kletsverhaal van Braam van de muur om Soweto, als een tang op een varken sloeg? Waarom ‘viel weg’ dat De Telegraaf over kopieën van de vier paspoorten van Klaas de Jonge beschikt en zoveel meer.

Wim Pretorius belde. Hij heeft zich kennelijk gestoord aan het feit dat ik vertelde dat mam in Port Elisabeth eens door de plaatselijke politie erop werd gewezen dat men niet op straat met zwarten sprak. Ik begrijp wel dat Wim dat ‘onaardig’ vond, maar als ik niet op enigerlei manier had aangegeven kritisch te staan tegenover apartheid als zodanig, dan zou men nog meer denken dat ik op een of andere manier in de zakken van P.W. Botha terecht ben gekomen.

28 juli 1987

Je weet bij Dirk Keijer nooit of hij spelletjes speelt. Toen ik hem belde, kon hij niet praten, want hij stond in de douche. Ik kreeg een aardige brief van Sicco Mansholt.45 Hij sluit een

briefkaart in met postzegels, die hij in 1982 van de Kaapverdische Eilanden naar me had willen sturen. Misschien is hij zijn bureau aan het opruimen. Politici als Mansholt worden niet meer gemaakt.

Lloyd deMause zendt uit New York zijn denkbeelden over Michail Gorbatsjov.46 Wat ik op het eerste gezicht opmerk is dat hij even weinig vertrouwen heeft in Gorbatsjov als ik.

De vs hebben Fedor Fedorenko (79) aan de ussr uitgeleverd, waar hij werd gezocht wegens oorlogsmisdaden. Hij werd meteen doodgeschoten. Dat noemen ze ‘nieuw denken’. Ik heb Valentin Falin een hartig woordje geschreven over de waanzin ten top om vlieger Mathias Rust nog altijd vast te houden. Ik maakte duidelijk dat wanneer ‘een man’ Buckingham Palace binnendrong en de slaapkamer van Elisabeth II binnenliep, de majesteit hem jus d'orange aanbood en een lakei belde om het te serveren, waarna de man vriendelijk, maar dringend weer naar buiten werd geleid.

Berrenstein van de Surinaamse ambassade belde. ‘We worden afgeluisterd,’ zei hij, ‘want om jou te krijgen, moet ik altijd tweemaal je nummer draaien.’ Ik word weer in Paramaribo terug verwacht.

29 juli 1987

Een mens is toch eigenlijk een onding. Ik raakte in paniek vanmorgen, ook al was het maar even, want ik kon mijn portemonnee niet vinden. Het schoot door mijn hoofd: zou Eduard die hebben meegenomen? Hij was de enige die hier nog is geweest. Afschuwelijk om zoiets ook maar één moment te denken. Zo heb ik vroeger eens gedacht dat Casper van den Wall Bake mijn gouden Dunhill aansteker had meegepikt. Ik was er zelf zo ondersteboven van dat ik zoiets kon denken, dat ik er met mijn vriend Frank Heckman over sprak en vroeg hoe je je brein van dergelijke rottigheid kon zuiveren. Ik moet niet verzuimen om later, als ik deze Memoires schrijf deze rotte gedachte bij mezelf te vermelden.

Ik heb wel zin om naar Paramaribo te gaan, alhoewel de actie om Brunswijk te stoppen niet doorgaat door de weigering van André Haakmat. Toch moet het mogelijk zijn te bemiddelen, desnoods moet ik zelf maar naar Brunswijk.

Schiphol

Berrenstein deed me uitgeleide. Hij kon zijn nieuwsgierigheid

niet bedwingen. Het enige wat ik losliet, was dat ik misschien naar Frans-Guyana zou reizen.

Arnold Burlage is terug van weggeweest en komt in De Telegraaf met het alarmerend bericht: bouterse vlucht mogelijk, waarin hij betoogt dat Desi Suriname gaat ontvluchten als hij zou inzien dat hij het referendum in september en de verkiezingen in november zou verliezen. Hoe komen ze aan dergelijke onzinverhalen? Wie Bouterse ook maar een beetje kent, weet dat hij allerminst het type is om de benen te nemen.

Mimi Hofland belde of ik wist waar Henk was. Gisteren had hij een afspraak met haar om geldzaken te bespreken, maar hij had, flink lazarus, vanuit een kroeg ergens opgebeld. Zij babbelde maar door en ik schrijf er niets van op, maar Henk is een waardeloos lor geworden.

Edmund Wilson had Vladimir Nabokov geadviseerd om Lolita niet te publiceren. Dit zou Nabokovs meesterwerk worden. ‘When the friendship was over,’ staat in The New York Times, ‘Wilson called Nabokov arrogant, snobbish and bad-mannered. Nabokov called Wilson pompous, peevish and arrogant.’47 En toch zijn beide heren nog twintig jaar met elkaar om blijven gaan, schreven elkaar brieven, stuurden elkaar boeken, stelden elkaar vrienden voor en werkten samen aan literaire projecten. Hoe zit zoiets werkelijk in elkaar? Na de ramp in Amerbos met De Telegraaf-fotograaf, heb ik jarenlang met man en macht geprobeerd het verraad van Hofland weg te poetsen, uit mijn brein te bannen. Het schijnt niet te voorkomen te zijn dat vrienden in de loop van tijd en leven, elkaar gaan minachten of haten, zoals dit ook met Freud en Jung is gebeurd. Ik begrijp dit niet. Ik wil altijd werken naar een uiteindelijke vorm van verzoening in plaats van gescheld, maar is dit realistisch?

Anna Quindlen schreef in The New York Times: ‘For most of my adult life, I have been an emotional hit-and-run driver, that is, a reporter. I made people like me, trust me, open their hearts and minds to me and cry and bleed onto the pages of my neat little notebooks, and then I went back to a safe place and I made a story out of it. I am good at what I do, and so often the people who read these stories cried too... I stepped in and out of their lives as easily as I did a pair of shoes.’48 Toen ik 125 interviews hield naar aanleiding van het thema ‘Grenzen aan de groei’ van de Club van Rome, heb ik die ontmoetingen allerminst zo beleefd of gezien. Met sommige geïnterviewden raak-

te ik juist voor lange tijd bevriend: Delgado, Mead, Forrester, Mansholt en anderen.

Waarom Jan Blokker, een man die ik me niet kan herinneren ooit ontmoet of gesproken te hebben, een verhaal over de memoires van Armand Hammer begint met een vergelijking tussen hem en mij, mag joost weten. Net als Brandt Corstius wil hij misschien Hofland plezieren.

Omdat Blokker zelf aan zijn stoel in Amsterdam zit vastgeplakt en blijkbaar te kopschuw is om de wereld in te trekken, weet hij niets beter te doen dan anderen die iets proberen te doen voor bijvoorbeeld misleide Surinamers, als Dik Trom af te schilderen.49


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums