Memoires 1985-A

[p. 98]

Amsterdam

27 februari 1985

Amerbos

Begon de dag met een brief aan Van der Wind, de advocaat van Lurvink. Ik schreef hem ‘dat de onaangename situatie zich voordoet dat Frans Lurvink noch zijn aangegane verplichtingen, noch zijn afspraken nakomt.’ Ik zette uiteen dat de afspraak met Lurvink, Enkelaar en Spoor voor drie jaar was aangegaan - dat Spoor zelfs als getuige van die afspraak was opgetreden - maar dat Lurvink zich opzettelijk eraan onttrok de overeenkomst schriftelijk vast te leggen.

André Spoor bevestigde gisteravond telefonisch dat oud-ambassadeur Donald McHenry definitief naar Zwolle komt. Ook herhaalde hij de handelswijze van Lurvink tegenover mij ‘een grof schandaal’ te vinden. Hij was bovendien woedend over een artikel in nrc Handelsblad van Peter Schumacher dat de club van Lurvink min of meer belachelijk maakte. Hij gaat er een commentaar tegenaan gooien in de hoop de schade van Schumacher te beperken, en had al met Jan Sampiemon hierover contact.

Zelf belde ik Ben Knapen, die uiterst gereserveerd deed. Ik gaf door dat Blatov Sovjetambassadeur in Den Haag zou worden. Hij antwoordde: ‘Indien ik niet over vijftien minuten terug bel, zijn we niet in dit bericht geïnteresseerd.’ Ik hou journalisten die idioot tegen me doen altijd goed in de gaten, want dan weet ik dat ze met de verkeerde mensen hebben gesproken.¹³⁰

Jan van Beek van de gpd ging akkoord met 500 gulden voor een bericht over Blatov.

Wim Hazeu belde. Hij had het artikel over Den Alerdinck in Elseviers Magazine ‘schandelijk’ gevonden omdat verslaggever Bommels het voorstelde of Carel de hele zaak in elkaar had getimmerd, terwijl Hazeu wist hoe het wel was gegaan.

Er lag een brief van Frans Kellendonk.¹³¹

nrc Handelsblad meldt dat het mogelijk is dat minister Hans

130 Knapen zou van NRC Handelsblad naar Philips gaan. Dan weet je wat voor journalist de man was.

131 Zie bijlage 28.

[p. 99]

van den Broek volgende maand in Brazilië een gesprek zal hebben met Desi Bouterse. Dat is een vooruitgang. Een minister die zijn licht gaat opsteken. Had hij drie jaar geleden moeten doen.

Eindelijk is het me gelukt! Nadat ik Henk Hofland had ingeseind, die weer Wout Woltz had ingelicht, staat op de voorpagina van nrc Handelsblad vermeld dat een biografie van prins Bernhard bij Bosch & Keuning in Baarn op de plank blijft liggen.

Schrijver Robert Ammerlaan en de rvd zeggen dat van het schrijven van een biografie werd afgezien, maar zoals gewoonlijk liegen ze. Als ik op bezoek was bij Hazeu in Baarn, liep ik vaak genoeg naar de kamer van Ammerlaan door, waar hij werkte aan de biografie van Bernhard. Hij was zelfs bij Bosch & Keuning aangenomen, juist omdat hij die biografie bij deze uitgever zou binnenbrengen. Het sterke vermoeden bestaat dat Bernhard veel te openhartig is geweest tegen zijn biograaf en dat koningin Beatrix een aantal uit de doeken gedane scheve schaatsen van haar vader niet op straat wil hebben. Slechte zaak. Bernhard heeft het recht voor zijn dood zijn eigen verhaal te vertellen en openbaar te maken.

Motke Chanoeka belde. Hij zei ervan uit te gaan dat Desi Bouterse het niet zou gaan halen en dat hij daarom af ziet van zaken doen met Suriname via mij.

Heel merkwaardig. Koelisjov van de Sovjetambassade, houdt bij hoog en bij laag vol dat in de enveloppe die Carel Enkelaar op de ambassade liet afgeven, wel een visumaanvraag voor Carel zat, maar geen voor mij. Enkelaar wilde blijkbaar alleen naar Moskou gaan. Toen Lomeiko hoorde dat ik niet mee zou komen, had hij tegen Molchanov gezegd: ‘Dan geef ik geen lunch, maar drinken we een kopje koffie met die man.’ Molchanov had op hoge poten Enkelaar gebeld, en daarmee de reis naar Moskou voor mij gered. Toen kon ik toch nog gaan.

André Spoor zei dat hij dit al had gedacht, namelijk dat niet de

[p. 100]

Sovjetambassade mijn aanvraag voor een visum was kwijtgeraakt, maar dat Enkelaar deze had verdonkeremaand om alleen te kunnen gaan.

Met Peter is alles prima. Edwin had vanuit Zuid-Afrika een cheque gestuurd aan Peter om de huur van hun flat in Londen te betalen. Financieel is Peter nu weer helemaal bij.

Jouke Mulder van Elseviers Magazine is te weten gekomen, wat ik al lang weet, dat Ernst van Eeghen met mij brak nadat hij door de bvd bang was gemaakt voor mij. Ik ga er verder niet op in. Van Eeghen heeft al genoeg te incasseren gehad met het verlies van Erica.

‘Er is maar een zonde: gebrek aan hart.’ Deze uitspraak van Multatuli is mij uit het hart gegrepen.

Edward de Bono, die zich een leidende figuur beschouwt op het gebied van ‘leren denken’, schrijft in de International Herald Tribune over het Venezolaanse project van Luis Alberto Machado, de voormalige minister voor de Ontwikkeling van Intelligentie. Hij vertelt hoe 106.000 onderwijzers in Caracas een opleiding kregen om ‘thinking skills’ op scholen te helpen verspreiden. Ook de Chinezen, die een groep waarnemers naar Venezuela zonden, hebben nu dergelijke programma's ontwikkeld voor 250 miljoen kinderen in China. De Bono somt een groot aantal landen op, tot en met Bulgarije en Maleisië, die nu vergelijkbare programma's op hebben gezet.¹³² Ik heb me in de vroege jaren tachtig uitgebreid in het Venezolaanse programma verdiept, en minister Machado werd een vriend.¹³³

Nel Oosthout belde. Zij had zich weer eens opgewonden over het geklets in het Algemeen Dagblad over mij en wilde in een brief schrijven dat ik ‘een man van allure’ was. Ik bezwoer haar zich de moeite te besparen. ‘Ja, maar ik herinner me maar al te goed hoe je met je persconferentie in Nieuwspoort over prins Claus, de hele Nederlandse pers van tafel veegde.’¹³⁴

132 International Herald Tribune, 26 februari 1985.

133 Zie Memoires 1979-1982.

134 Ik had haar destijds meegenomen naar die persconferentie.

28 februari 1985

Carel Enkelaar belde eindelijk om de lopende zaken te bespreken. Hij vroeg me of ik toch niet Voetelink al had ingeschakeld. ‘Nee,’ zei ik, ‘nog niet. Maar het zit er dicht tegenaan. Opnieuw worden gemaakte afspraken niet nagekomen.’ Carel heeft voor zichzelf besloten dat de contacten die gewenst waren rond zijn, en dat hij mij eigenlijk nu niet meer nodig

[p. 101]

heeft. André Spoor zei gisteren nog: ‘Je weet toch dat we meer dan eens tegen elkaar hebben gezegd dat Carel ongeveer de grootste proleet is die er rondloopt. Uiteindelijk zullen Lurvink, Beijen, Slager en ik Den Alerdinck moeten vertegenwoordigen.’

‘Ja, maar we hebben ook tegen elkaar gezegd dat Lurvink nauwelijks voor Enkelaar onderdoet,’ antwoordde ik, ‘dus God mag weten hoe dit afloopt.’

Motke Chanoeka belde. Hij had gelezen dat Desi Bouterse in gesprek was met Arron en Lachmon, dus misschien bleef hij toch zitten. Hij vroeg of hij morgen met ‘twee partners’ op Amerbos met me mocht komen praten.

Peter bedankte me weer voor de hulp die ik hem had geboden bij het betalen van zijn rekeningen. ‘Lieve Peter,’ zei ik, ‘geld betekent helemaal niets voor me. Ik wil je helpen met boeken, artikelen en andere zaken. Ik heb je vandaag het nieuwe boek van Alice Miller toegestuurd.’

Ik ontmoette Henk Hofland in Dorrius. Het werd een bijzondere en unieke ontmoeting. Onze vriendschap is hechter dan ik vermoedde. Hij kwam binnen met een muts op en zag er beter uit dan ik dacht. Hij is nu 57 jaar. Hij liet een foto zien met Mimi, Henk junior en Edmond. Wanneer de Haagse Post op de fles zou gaan, moet hij zien ergens anders 30.000 gulden per jaar vandaan te toveren. Hij gaf me een staafje met een balletje en zei: ‘Dit is mijn toverstok. Die geef ik aan jou. Driemaal draaien en een wens doen, maar vooral niets zeggen.’ Hij bestelde dubbele jenevers.

Ik vertelde Henk Hofland over de hersenbloedingen van Bertie Hilverdink, Martin Portier en Joep Büttinghausen. Allemaal mensen die hij ook kende. Ik zei dit ook omdat ik van Mimi wist dat hij daar bang voor was. Hij vroeg wat er de oorzaak van was. ‘Ze leven verkeerd, eten en drinken verkeerd. Wanneer je constant de verkeerde troep in je pens gooit,’ zei ik om hem te beïnvloeden minder dubbele jenevers te drinken.

Hij verwacht dat de Haagse Post naar de knoppen gaat ‘want Ron Kaal en Daan Dijksman zijn gek’.

Hij herinnerde zich dat we eens achter in de tuin van Nijenrode ieder aan een kant van een sloot zaten. Henk gooide met steentjes. Ik waarschuwde hem: ‘Nog een!’ Ik rende in het weiland achter hem aan. We vochten. Ik lag uiteindelijk onder volgens hem. ‘Oh, dat zal ik toen best lekker hebben gevonden,’ antwoordde ik. Overigens herinnerde ik me dit dus niet. ‘Wim, gebruik je verstand,’ zei hij op berispende toon. Als ik dit incident niet in mijn dagboek had opgeschreven, had ik het

[p. 102]

helemaal verdrukt, was zijn uitleg. Overigens kon ik harder lopen dan hij, voegde hij eraan toe.

Henk vond dat ik smalle lippen had gekregen. Waar haalt hij zoiets vandaan?

Henk vond dat er meer structuur in deel i van de Memoires moest komen ‘want anders zie ik al weer dat de pers je boek in de pan hakt.’

‘Een goede gelegenheid voor jou om het tegendeel te schrijven,’ reageerde ik.¹³⁵ Hij herinnerde zich ook dat professor William Fletcher van Nijenrode, in Bremen eens met ons beiden op de kamer het op een trio had willen aansturen. Hofland weet meer dan ik op dit gebied uit die dagen. Ik geloof het ook nauwelijks.

Henk vroeg ook naar toenmalige kamergenoot Bart Nijman, die inmiddels overleden is. Hij wist blijkbaar niet dat Wim de Groot van Embden er niet meer is. Hans van Lookeren Campagne, Henks jeugdvriend, zit nu in de commune van de Bhagwan in de vs.

Hij stelde me voor dat ik eens mee naar zijn huis in Zuid-Frankrijk zou gaan. Ik belde hem later op om te vragen of hij misschien met deze suggestie een aanval van verstandsverbijstering had gehad. ‘Helemaal niet,’ zei hij. Het zou me 700 gulden kosten.

Toen Henk met zijn petje Dorrius verliet, zei ik: ‘Je lijkt op Léautaud.’ Waarop hij antwoordde: ‘Maar ik ben niet gek.’ Hij leende geld voor sigaretten en verdween met mijn koptelefoon met radio. Ik betaalde de rekening van 77,50 gulden - zoals gewoonlijk.

Toen ik Peter belde over mijn ontmoeting met Henk Hofland, zei hij meteen: ‘Is hij wel te vertrouwen?’

Theo Sommer van Die Zeit antwoordde. Hij geeft een slap excuus waarom hij niet heeft teruggebeld, en zegt dat hij niet kan komen naar Den Alerdinck.

Richard Duncan van Time zeurt door over de valse voorstelling van zaken door Wibo van de Linde (onder ede) voor de Amsterdamse rechtbank.¹³⁶ Ik heb de man recht voor zijn raap geantwoord.¹³⁷

Ik vind het kaartje van Raymond van den Boogaard, correspondent van nrc Handelsblad in Moskou tussen mijn papieren.

135 Henk heeft van 1985 tot 1997 geen letter geschreven over de zes delen Memoires die zijn uitgekomen. Dit ondanks herhaalde beloftes het wel te zullen doen en het feit dat hij er zelf uitgebreid in voorkomt.

136 Zie bijlage 29.

137 Zie bijlage 30.

[p. 103]

Carel en ik hebben hem inderdaad ontmoet, maar ik heb geen letter aan die leugenaar besteed.

1 maart 1985

Van der Wind belde. Hij was erg vriendelijk en zei mijn klachten en bezwaren onmiddellijk met zijn cliënt te hebben opgenomen.¹³⁸ Vrijwel onmiddellijk belde Lurvink zelf met de mededeling: ‘Ik wil met jou geen ruzie hebben.’

‘Dat krijg je niet, wanneer je je aan je afspraken houdt en je verplichtingen nakomt,’ zei ik.

De transplantatie van hersensen van een kankerpatiënt in een chimpansee in het Humboldt University Medical Center in Oost-Berlijn lijkt een onvervulbare droom die werkelijkheid is geworden. Dat is nu precies waarvan ik altijd dacht dat het eens zou gebeuren. In tegenstelling tot Philip Handler, die dacht dat een dergelijke transplantatie nooit verwezenlijkt zou kunnen worden. Als deze transplantaties verder worden geperfectioneerd, wat zullen daarvan de verstrekkende gevolgen zijn?¹³⁹ Motke Chanoeka stond op de stoep, vergezeld van de Surinamer Wim Neus en nog een zakelijke compagnon. Veel geklets en weinig wol. Wel beloofde hij me een foto van hemzelf met prins Bernhard. ‘Als de prins in de Lockheed-affaire werkelijk zou hebben gezegd wat hij wist,’ aldus Motke die met zijn echtgenote regelmatig op Soestdijk te gast is,¹⁴⁰ ‘zou hij een hele dijk ambtenaren, inbegrepen Joop den Uyl zelf, in de

138 Zie bijlage 31.

139 Zie bijlage 32.

140 Motke is getrouwd met Gerbia Sonderman, de dochter van de omgekomen testpiloot van Fokker, Gerben Sonderman. Gerben was een vriend van prins Bernhard.

[p. 104]

Lockheed-zaak hebben kunnen betrekken.’ Dat zou wel eens waar kunnen zijn, want dat Den Haag een bende is, geloof ik al heel lang.

Lurvink voerde trouwens als excuus aan dat ‘van alles was blijven liggen’, omdat hij in Zwitserland was geweest, wat hij liegt. ‘Ik begrijp nu waarom jij moeilijkheden met mensen hebt,’ zei hij. ‘Als je in paniek raakt, sla je om je heen.’

Ik antwoordde: ‘Als je me behoorlijk had behandeld en je verplichtingen gewoon was nagekomen, zou er geen vuiltje aan de lucht zijn geweest. Ik reageer alleen bij onfatsoen.’

Alfred Vierling vertelde uit sauna Thermos te zijn verwijderd, omdat andere nichten er bezwaar tegen hadden dat iemand van de Centrumpartij was binnengelaten. Zoiets absurds heb ik niet eerder van eigenaar Bennie Becht meegemaakt.

Ik belde met mijn oom Lex Poslavsky om te vertellen dat psychiater Marat Vartanian naar Nederland zou komen. Dit wond hem weer op. Hij vroeg of ik wist wat Renomierjuden waren. Dat waren ‘Joden, die Hitler aanprezen.’¹⁴¹ Hij vond het jammer, zei hij, dat ik mij er toe leende ‘renomier-communisten als Vartanian’ uit te nodigen en naar Nederland te halen. ‘Jouw vrienden Nixon en Kissinger zochten anders ook naar openingen in de richting van Moskou,’ zei ik.

‘Ja, maar Nixon en Kissinger kregen er iets voor terug.’

Ja, Helsinki! Hij adviseerde Vartanian te laten schieten. Hij zei verder: ‘Margaret Boden van de universiteit van Sussex komt op 29 maart naar Amsterdam. Dat is andere koek. Die kan je beter uitnodigen.’ Ik stelde voor Vartanian mee te nemen naar de rede van Margaret Boden. Daarop zei hij: ‘Ik verzoek je onze banden te laten rusten en niet bekend te maken. En gebruik vooral mijn naam niet.’ Dat is dan 1985 en bovendien je beste vriend in je eigen familie!

Nu Lurvink gaat betalen, heb ik duizend gulden naar Peters bankrekening overgemaakt als steuntje in de rug. De chauffeur van Lurvink arriveerde korte tijd daarna met het verschuldigde bedrag in contanten. Er werd geen ontvangstbewijs gevraagd, wat aardig was, maar ik maakte er zelf een en gaf het mee terug. Het Indonesische leger heeft weer eens 84 personen op Oost-Timor geëxecuteerd.

141 Ab Caransa, Vrijmetselarij en Jodendom: de wereld een tempel, definieert: ‘Renomier Jude: Joods lid van een organisatie die eigenlijk geen joden als lid accepteert, maar om aan de wet of aan de heersende mores te voldoen toch een of enkele joden toelaat.’ De term dekt de lading dus niet (red.).

[p. 105]

2 maart 1985

Mijn broer Theo arriveerde voor het afnemen van meer examens Economie. Hij belde vanuit het Holiday Inn. Ook hij kon er geen touw aan vastknopen waarom Poslavsky zo tegen Den Alerdinck en tegen de komst van Vartanian was. Ik zei dat ik vroeg naar het vliegveld zou gaan voor de reis naar Californië met Eduard. Er volgde een van zijn mopjes, nu hij weet dat ik geen auto meer heb. ‘In case of a flat tyre?’