Logo DBNL
Memoires 1985-A (2016)

Memoires 1985-A

(2016)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Washington

30 januari 1985

Four Seasons Hotel

Ik belde Carel Enkelaar op het moment dat Frans Lurvink bij hem binnenwandelde. Hij vroeg of ik ontbeten had: ‘Want we denken ook aan je lichamelijk welbehagen.’

Eigenlijk is een hotelkamer als deze walgelijk, met gordijnen alsof het het Witte Huis is. Bij iedere bestelling, zelfs bij een ordinair kopje koffie, komt een roos in een vaasje mee. De totaal overdreven, Hollywood-achtige luxe slaat nergens op. Het is zelfs krankzinnig, wanneer je aan de straatarme landen en volkeren denkt. De taxi die me bracht werd bestuurd door de zoon van een overgelopen Ethiopische militair attaché in Washington, die hier nu acht jaar woont. Hij noemde de vs vergelijkbaar met een verdovend middel als marihuana. ‘Amerika werkt verslavend,’ zei hij, ‘en infecteert de hele wereld.’ Ik ben zelf net zo verslaafd aan de ‘vs-drug’.

Lurvink heeft louche zaken gedaan en probeert nu gerespecteerd te worden door het oprichten van de Alerdinck Foundation. En Carel Enkelaar, André Spoor en ik springen op zijn trein om een graantje mee te kunnen snoepen van de dikke Lurvink-taart. En zo zit ik dan in dit waanzinnig luxueuze hotel. Toch blijft de eigenlijke missie om de Alerdinck-denktank voor journalisten uit Oost en West van de grond te krijgen. En dat doel is niet onbelangrijk.

Carel vroeg of hij de luidspreker op zijn telefoontoestel kon aanzetten, omdat Lurvink bij hem zat. Ik begon met wat ik voor ons vertrek gehoord had, namelijk dat Bernard Kalb definitief niet naar Zwolle zou komen, maar dat de optie van Kalb als bestuurslid nog bespreekbaar was. Ik zei verder de indruk te hebben dat ambassadeur Bremer een negatieve rol had gespeeld, en dat dit wel eens met het Philips-verleden van Frans Lurvink te maken kon hebben. Ik zei dat ik dat exact zou uitzoeken. We spraken nog over wie we zouden nemen in plaats van Kalb. ‘Het moet wel iemand zijn die al eens in de krant heeft gestaan,’ riep Carel.

André Spoor heeft met Lurvink een overeenkomst voor 20.000 gulden gesloten. ‘Dat helpt mijn kinderen in Nederland,’ zei

hij. Hij bevestigde meteen precies te weten dat mijn overeenkomst met Lurvink voor drie jaar zou gelden: ‘Want toen heb ik ook nog tegen jou gezegd dat je dit moest bedingen, omdat Enkelaar zelf na maart geen directeur meer is bij de nos, en dat dan Lurvink zijn melkkoe wordt en Carel alleen maar last heeft van jou. Natuurlijk wil hij je dan kwijt. Maar denk eraan. Ik ben er ook nog.’ Deze uitspraken van Spoor stelden me gerust. Ik las een fascinerend gesprek met Steve Jobs in Playboy.56



illustratie

Die jongen is nu 29 jaar. Hij begon op zijn eenentwintigste met het ontwerpen van videogames samen met een vriend, Steve Wozniak (26) een jongeman die voor Hewlett-Packard in Silicon Valley had gewerkt. Steve maakte zijn opleiding niet af. Ze begonnen in een garage de eerste eigengemaakte computer te bouwen, die zij Apple i doopten. Wozniak concentreerde zich op de techniek, Jobs zorgde ervoor dat de computer beschikbaar kwam voor het publiek. ‘Apple's rise was meteoric,’ aldus Playboy. Van een omzet van 200.000 dollar in het eerste jaar ging het bedrijf in 1984 naar een omzet van anderhalf miljard dollar. De beiden heren werden niet alleen multimiljonairs maar ook ‘folk heroes’. Zij bonden de strijd aan met ibm. Jobs werd de jongste Amerikaan in de beroemde lijst van miljonairs van Forbes, waarin hij goed was voor 450 miljoen dollar in aandelen Apple.

Hij vertelt zijn verhaal aan Playboy. ‘Our minds are sort of electrochemical computers,’ aldus Jobs. ‘Your thoughts construct patterns like scaffolding in your mind. In most cases, people get stuck in those patterns, just like grooves in a record, and they never get out of them. It is a rare person who etches grooves that are other than a specific way of looking at things, a specific way of questioning things.’ Hij voorspelt dat Apple tien miljard dollar gaat omzetten. Hij zegt veel belangrijke dingen, maar als altijd is het onmogelijk er meer over op te nemen.

Eigenlijk zou men een gesprek als met Jobs in Playboy in de Sovjet Unie moeten publiceren. Lezers in de ussr zouden denken met een sprookje van Grimm geconfronteerd te worden. Het is immers voor een burger in dat land waar de staat, en alleen de staat dergelijke initiatieven ontplooit, totaal ondenkbaar dat twee jonge Russen in een schuur in een achtertuin een wereldwijd computerbedrijf uit de grond zouden kunnen stampen. En toch is wellicht de tijd gekomen dat er in de ussr daadwerkelijk over andere opties dan het monopolistische staatsdirigisme gedacht zou moeten worden. Persoonlijk of individueel initiatief zou toch ook in sociaal en maatschappelijk verantwoorde banen kunnen worden geleid, ook al is dit juist wat in de vs ontbreekt.

Nog steeds taal noch teken van Bernard Kalb. Ik belde met Carel. ‘Hoe schat je de situatie in?’ vroeg hij.

‘Ik hoef jou niets te vertellen. Er staat toch geen tape aan?’

‘Je zou nu de nos als chantage kunnen gebruiken en in Washington zeggen dat er een persbericht gereed ligt.’

‘En wat moet Enkelaar daar nu in zeggen? Waarom weigeren de vs naar Den Alerdinck te komen?’ ‘Frans Lurvink heeft al drie keer gebeld of er al nieuws is. Ik antwoord dan: Nu bestormt Willem het Witte Huis en Spoor loopt er hijgend achteraan.’

‘Ja, zo is het een beetje,’ zei ik.

‘Ik ken je toch,’ aldus Carel, ‘en de groeten van Liny.’57

Eindelijk, om 18:30 uur, belde de secretaresse van Kalb naar mijn kamer in de Four Seasons. We worden morgen om 14:00 uur bij de diplomateningang van het State Department door Kalb verwacht. Ik belde meteen Spoor, die uit New York overkomt.

Advocaat Mark Lane heeft opnieuw publiekelijk verklaard dat de cia president John F. Kennedy heeft vermoord en Lee Harvey Oswald heeft gebruikt als zondebok. Eerder beschuldigde hij de veroordeelde Watergate-inbreker E. Howard Hunt van medeplichtigheid aan de moord in Dallas. Hunt klaagde hem aan wegens laster. De jury gaf hem tijdens het proces in Miami gelijk, wat Hunt 650.000 dollar schadevergoeding opleverde.58 De lasterwetgeving in de vs is een regelrechte ramp. Time won in de zaak van de klacht van Ariel Sharon. Het ziet er naar uit dat generaal William Westmoreland ook aan het kortste eind zal trekken in zijn proces wegens laster tegen cbs-televisie. Je kan iemand in Amerika aanklagen voor het verspreiden van

laster, mits je kunt aantonen dat de laster opzettelijk werd gepleegd en dat de persoon in kwestie geen algemeen bekende figuur is. Het was voor Time en cbs dus eigenlijk een fluitje van een cent.59

31 januari 1985

Jeane Kirkpatrick, de ambassadeur bij de vn, heeft ontslag genomen. Opgeruimd staat netjes. Zij kan zich niet langer verenigen met het beleid van George Shultz en wat zij noemt ‘the moderate wing of the State Department’. Maar we komen van de regen in de drup, want het lijkt erop dat de ultraconservatief generaal Vernon Walters de taak gaat overnemen.

Ik stuurde een telegram voor Desi Bouterse naar de Memre Boekoe-kazerne met de vraag of er 20 februari aanstaande een mogelijkheid was voor een gesprek.

1 februari 1985

André Spoor belt op vanuit La Guardia dat hij vertraagd is. Dan had hij maar eerder op de bus moeten stappen. Stel je voor dat hij te laat komt.

André Spoor arriveerde op het nippertje op tijd voor het gesprek met Bernard Kalb, de woordvoerder van minister George Shultz. Zijn secretaresse kwam ons bij de diplomateningang ophalen. We passeerden het bureau van generaal Vernon Walters en betraden Bernards kantoor, waar hij al pijprokend ons verwelkomde. Hij trok een nogal vreemd vest aan en ging ervoor zitten. Eerst haalden we herinneringen aan Djakarta op. Hij was vorig jaar nog in Indonesië geweest en had oud-minister Ruslan Abdulgani gesproken, evenals de woordvoerder indertijd van Bung Karno, Ganis Harsono. Ik zei dat André de zoon was van de beroemde generaal Spoor van de politionele acties, maar dit scheen Kalb verder niets te zeggen.

Daarop maakte hij onmiddellijk - in niet miste verstane bewoordingen - duidelijk dat hij zich niet kon permitteren, en dit ook niet wilde, om betrokken te worden bij Den Alerdinck. Ik legde uit dat we een symposium zouden houden over het thema New Thinking in the Nuclear Age aan de hand van het gelijkluidende boek van Anatoly Gromyko en Vladimir Lomeiko. ‘Why should you want to launch a think-tank with a Soviet book?’ aldus Kalb. ‘In other words, the Soviets already predetermined the Alerdinck agenda to begin with. Oh, I do understand, from a journalistic point of view it is perhaps a

primer.’ Daar lag dus het addertje onder het gras. De Amerikanen voelden zich op hun pik getrapt omdat het boek van Gromyko en Lomeiko centraal stond. We moeten toch ergens beginnen? Dan nemen we volgende keer een boek van Talbott, Gelb of Cohen. Bovendien denk ik dat het thema New Thinking een benadering in de Oost-West-betrekkingen zou worden waar we nog veel over zouden horen.

Ik probeerde Kalb daarom duidelijk te maken dat hij zich niet moest blind staren op dit Sovjetboek, maar dat het thema New Thinking verregaande consequenties zou gaan hebben in de nabije toekomst in de betrekkingen tussen de vs en de ussr.

‘This book should only be viewed as a background paper for the Alerdicnk ii conference in March.’

‘What is it you want from me?’ vroeg Kalb daarop. We vroegen hem iemand aan de top van de regering Reagan aan te wijzen om de zwaargewichten uit Moskou tijdens het symposium met succes te kunnen pareren. Hij beloofde zich daar zeker voor te willen inzetten. Hij zei hier ongeveer tien dagen voor nodig te hebben. Ik overhandigde Kalb een exemplaar van het boek van Gromyko en Lomeiko in een Engelse vertaling. André overhandigde hem zijn kaartje.

Nadat Kalb had gezegd niet naar Zwolle te zullen komen, vroeg André: ‘Is this an official policy decision?’

‘Oh, no, it is my own decision, I haven't even discussed it here.’ Dat antwoord werd zowel door André als door mij als een leugen te boek gesteld, wetende dat zelfs ambassadeur Bremer haastje repje naar Washington was gesneld om Amerikaanse medewerking aan het Lurvink-gebeuren tegen te houden. We waren het achteraf eens dat Kalb dit alleen maar zei om te voorkomen dat wij aan Gromyko en Lomeiko zouden melden dat Shultz en Kalb Den Alerdinck saboteerden. Spoor vond het nu dringender dan ooit om vertegenwoordigers van regeringen geheel buiten het bestuur van de Alerdinck Foundation te houden.

Bernie Kalb gaf toe dat toen hij uit de journalistiek was gestapt om woordvoerder van de minister te worden ‘I had no idea about the magnanimity of this job.’

‘But why did you take it in the first place?’ vroeg ik, en vertelde dat ook Strobe Talbott dit niet begreep.60 Hij gaf als voornaamste reden op: ‘The honour to serve my country.’ Spoor verbaasde zich over dit antwoord en gaf aan dat hij niet dacht dat er in Nederland door journalisten op die manier werd ge-

dacht. Ik zei dat ik als ‘vrije en onafhankelijke journalist’ meer voor Nederland had kunnen doen, dan in het keurslijf van rijksambtenaar, zoals de kwestie Nieuw-Guinea had bewezen. ‘I followed at Nijenrode the course for diplomat,’ vertelde ik Bernie, ‘but thank God I became a journalist, because with an idiot as Luns as Foreign Minister, we almost had a third war in Indonesia over New Guinea. Which I could help prevent, because I was as a journalist outside the Government machinery.’ Vervolgens heb ik met Spoor van 15:15 tot 23:00 uur zitten praten in het Four Seasons Hotel, onder het genot van een lekker diner. We spraken af dat hij de verdere contacten met Kalb zou onderhouden. Ik kreeg even het gevoel dat nu ook het contact met Kalb me uit handen werd genomen. Ook omdat Carel later toen ik hem telefonisch van het gesprek met Kalb op de hoogte stelde vroeg: ‘En wanneer kom je naar huis?’ Ik zei dat vervolgens tegen André, die antwoordde: ‘Wim, je weet het, wat dat betreft kan je op mij blind varen.’

Aan het einde van onze conversatie vroeg hij om mijn leven in een zin samen te vatten. Ik antwoordde dat dit eenvoudig was: ‘Never having truly believed a single person.’

Die avond had ik ook een lang en koel telefoongesprek met Frans Lurvink. Willem Brugsma is nu toch Den Alerdinck binnengehaald, zogenaamd om een praatprogramma op televisie voor ze te gaan verzorgen. In ieder geval ben ik ze voor geweest door allereerst André Spoor bij deze onderneming te betrekken als een veilig baken in deze zee vol intriges. Ik legde Lurvink uit wat de positie van Bernard Kalb was, en hij leek teleurgesteld. Terecht overigens. Aan het einde van het gesprek wees ik hem op de brief die ik zijn chauffeur had meegegeven.

‘Daar was ik niet erg blij mee,’ was het zurige antwoord.

‘Dat kan wel, maar André herinnert zich ook heel nauwkeurig wat wel werd overeengekomen in het Amstel Hotel. Die lijdt niet aan geheugenverlies.’ Daarop kapte hij het gesprek af met het verzoek of ik André wilde vragen hem te bellen.

Voor mij is als gevolg van dit oneerlijke gedoe van vrijwel alle partijen het Alerdinck-initiatief eigenlijk al verpest. Ik heb dit Spoor duidelijk gemaakt. ‘Je hebt wel gemerkt met wat voor man we te doen hebben na twee afspraken met deze Lurvink, gevolgd door een brief die opnieuw niet weergaf wat ook in jouw bijzijn werd overeengekomen. Ik heb helemaal geen zin meer om mij werkelijk voor deze zaak in te zetten. ‘Fuck them, ik heb geen interesse meer.’

‘Ach,’ antwoordde André, ‘ik ben nog steeds bereid hen het voordeel van de twijfel te geven.’

‘Hoe kan je zoiets zeggen? Je zat er bij en je hebt de brief van Lurvink gelezen. Er klopt geen moer van.’ Spoor gaf dit toe. Maar daarom is hij ook zo lang met succes hoofdredacteur van nrc Handelsblad geweest. Hij is bereid altijd weer water bij de wijn te doen omwille van, ja, van wat?

André heeft uitvoerig met Lurvink getelefoneerd. Hij vroeg Frans eerst of Enkelaar over die zaak met mij had zitten mieren. Dat was niet het geval geweest. Spoor wil nog steeds niet inzien dat Lurvink vele malen onbetrouwbaarder is dan Carel, die zich toch ergens altijd weer aan bepaalde grondregels houdt. Lurvink is in dit opzicht van god los. André heeft Lurvink met de hand op het hart verzekerd dat er wel degelijk een derde jaar voor mij bij Den Alerdinck was overeengekomen. Lurvink antwoordde een aanvulling op de brief te zullen sturen, die dat punt zal corrigeren. ‘Zeg maar tegen Willem.’

Voor mij staat vast - anders had ik toch André niet nodig gehad om een overeenkomst gehonoreerd te krijgen - dat Frans Lurvink een geraffineerde boef is. Dat André dit niet inziet, is voor mij onbegrijpelijk. Je leert als hoofdredacteur blijkbaar om bepaalde grondbeginselen in het maatschappelijk verkeer maar met een korreltje zout te nemen.

Washington - New York, Eastern Shuttle

Caspar Weinberger, de Amerikaanse minister van Defensie, heeft publiekelijk verklaard dat sovjet mig's een kruisraket, die van koers was geraakt, hebben neergeschoten. Het was een gerucht en absoluut niet waar, dus moest hij zijn woorden inslikken. Zijn eigen ministerie ontkende wat de minister had gezegd. De Reagan-kliek is een ramp, niet alleen voor de vs maar voor iedereen, inbegrepen de Sovjet Unie.

Ambassadeur Jeane Kirkpatrick vertelt in The New York Times dat haar woorden meer dan eens opzettelijk door regeringsambtenaren in Washington werden verdraaid. ‘I was a woman in a man's world. I was a Democrat in a Republican Administration. I was an intellectual in a world of bureaucrats. I talked differently. This may have made me a bit like an ink-blot. People projected around me.’61

De zaken gingen vandaag verkeerd. Ik heb Alice Miller nog gebeld om zeker te weten of zij op 21 februari zou komen of niet, met het oog op de voorbereidingen van het Forum Humanum. Zij zei bezoek te hebben en mij een spoedbericht te hebben gestuurd, dat ik moest afwachten. Ik legde uit in Wash-

ington te zijn, en het nu te moeten weten. Ze was onvermurwbaar. Ik ontplofte. ‘What kind of person are you? You write always about feelings, but how do you treat people yourself?’ Het was even stil en ze hing op. Einde verhaal Alice Miller. Ik belde Aart van der Want om hem in te lichten. Hij was nauwelijks verbaasd na alle vijven en zessen met deze dame.

2 februari 1985

Vanmorgen heb ik nog anderhalf uur met André over koetjes en kalfjes zitten praten. We ontdekken altijd weer veel meer mensen gemeenschappelijk te kennen dan we ons bewust waren. Ik vertelde wat zijn vriend ambassadeur Coen Stork met zijn huisdieren deed in Havana en hoe ook Marlou aan haar einde was gekomen. Hij vond het een schokkende zaak.62

Spoor had bij Lurvink benadrukt niet over het hoofd te zien dat mijn contacten over een periode van vijftien jaar in Oost-Europa waren opgebouwd: ‘Waar ze jou hebben leren kennen als betrouwbaar.’ En: ‘Ze weten in Moskou dat Willem niet aan hun kant staat, maar hij belazert ze niet. Ze weten dat wij ook niet aan hun kant staan, maar van ons weten ze niet of we hen zullen belazeren. Dus Willem blijft om meer dan een reden waardevol voor de stichting.’

Na een kamer genomen te hebben in het Hyatt, had ik een vervelende ervaring. In de lobby raakte ik in gesprek met een neger uit Columbia met een cowboyhoed. Hij kwam naar mijn kamer. Eerst nam hij een douche en begon toen mij uit te kleden. Ik vroeg me af of hij gevaarlijk was, of misschien op geld uit. Eigenlijk werd ik bang. Hij wilde me neuken, waar nooit sprake van kan zijn. Hij trok zichzelf af. Ik kleedde me aan en verzon dat ik naar Jan van Wieringen moest. Pas op het allerlaatste moment vroeg hij of ik een paar dollar voor de bus kon missen. ‘You think that is fair?’ vroeg ik. ‘I even had no sex at all.’ In de lift heb ik hem vijf dollar gegeven. Hij liep weg zonder te groeten.

Ik ben uiteindelijk naar St. Marks gegaan voor een volledige pijpbeurt, wat als gewoonlijk zo was geregeld. Als dit gevaarlijk was in verband met aids, was de halve wereld al ziek.

New York, Hyatt Hotel, kamer 2169

Zoeloe-leider Mangosuthu Buthelezi is in Washington voor een ontmoeting met Ronald Reagan.63

Omni wijdt negen pagina's aan mijn vriend Delgado, de neuro-

fysioloog in Madrid.64 Het begint meteen met kleurenfoto's van de arme aapjes waarmee hij proeven neemt. Delgado experimenteert met elektromagnetische velden (Electro Magnetic Fields, emf), waardoor zonder direct contact met de hersenen het gedrag verandert. Het ene aapje valt onder invloed van emf in slaap, het andere wordt er juist hyperactief door. ‘All of us are surrounded by waves of electro-magnetic energy. But we can see only visible light, whose wavelengths range from 375 billionths to 775 billionths of a meter. We are blind to x-rays and other energies with wavelenghts longer than light. Researchers have been able to detect emf's in the brain and around the dense network of the body's nerves. The earth itself produces such fields.’

Door velen worden de hersenen gezien ‘as nothing more than a complex bundle of circuits’. William Ross Adey, een neurowetenschapper in Californië, wijst op de opvatting van de Britse zoöloog John Zachary Young, die de hersenen vergeleek met een telefooncentrale ‘in which operators sit in a row at a switchboard. They see lights flash, and they plug circuits in and pull them out. And in the fashion of telephone operators, they eavesdrop on the conversations. As a result of what they hear, they whisper together. It is in this whispering together, Young said, that I discern the most intrinsic function of the organization of the brain.’ Hier wordt geschreven over ‘brain cells whispering together’. Wonderlijk. Maar daar komt de modus operandi van dit exotische orgaan wel op neer. Ik ga het artikel kopiëren voor Peter en mijn broer Theo.

De undergraduate tuition aan Yale University is nu boven de 15.000 dollar per jaar. In mijn tijd (1948-1950) was dit 2.500 dollar.

André Spoor zei dat Henk Hofland eigenlijk nooit meer in zijn eigen huis bij Mimi in de Botticellistraat is. Hij heeft drie of vier adressen in Amsterdam, inbegrepen de flat van zijn uitgever Bert Bakker, waar hij slaapt, als een nomade. Wat voor een leven heb je dan? Ook heeft hij zijn inkomsten van de Haagse Post uitgespeeld bij de onderhandelingen met nrc Handelsblad.

‘Wanneer ik niet meer voor de Haagse Post mag schrijven, moet ik 30.000 gulden per jaar meer van jullie hebben,’ luidde het dreigement. Wat kan er de afgelopen jaren toch met Henk zijn gebeurd? Ik begrijp er niets van. Hij lijkt een andere man. Ik zag The Falcon and the Snowman met Timothy Hutton en Sean Penn geregisseerd door John Schlesinger.

Ik belde Harvey Naarendorp, de nieuwe Surinaamse ambassadeur in Mexico. Ik zei bezorgd te zijn dat Desi Bouterse nu weer een stel heethoofden om zich heen had, een stelling waar hij zich in scheen te kunnen vinden. Hij wist niets over een voorgenomen bezoek van Khadaffi aan Suriname, en vond het ook een domme zet als het waar zou zijn. ‘Ik heb weinig contact met Paramaribo,’ voegde hij toe.

Het sneeuwt. De clochardscène op Grand Central Station, van de daklozen, meestal zwarten, die enige beschutting zoeken gaat je door merg en been. En dan slaap ik in het Hyatt Hotel, die precies boven deze menselijke ellende is gebouwd.

3 februari 1985

The Washington Post opent vanmorgen met een exclusief gesprek van Jim Hoagland met Fidel Castro in Havana. Voor de zoveelste maal zet de Cubaanse leider de deur open naar de vs. Hij zegt ‘positieve signalen’ te hebben opgevangen dat tijdens de tweede vier jaren van de regering Reagan een verbetering van betrekkingen mogelijk zou zijn. Hoagland sprak zes uur met Castro, te beginnen rond middernacht, en was vergezeld door de redacteuren Leonard Downie en Karen DeYoung. Het interview schijnt een uitputtingsslag te zijn geworden, zoals gewoonlijk met Fidel.

Castro bepleitte dat de vs zich aan de nieuwe werkelijkheid zouden moeten weten aanpassen. ‘I think that many times opinions are held in the United States on the basis of beliefs rather than ideas [wo: hij had realities moeten zeggen] sustained by solid arguments.’ Hij vervolgde tegen Hoagland: ‘I believe that when people talk to each other, they can better understand each other's point of view.’ Dat is een mening die ook bij Sukarno altijd voorop stond, en hij richtte tenslotte de beweging van niet-gebonden landen op. Het is overigens tekenend voor de Amerikaanse pers dat ‘vijand’ Fidel Castro op de voorpagina staat van de gezaghebbende The Washington Post. In 1956 verbood De Telegraaf mij met Sukarno in Rome te gaan spreken.

Sovjetspecialist Stephen Cohen van Princeton heeft een nieuw boek geschreven: Rethinking the Soviet Experience.65 Richard Lowenthal schrijft er over in The New York Times.66

‘I am a child of the Cold War,’ zegt Cohen. Hij begon 25 jaar geleden Russisch te studeren. Hij haalde zijn doctoraal aan de

Columbia University. Sinds 1982 wordt hem een visum tot Moskou geweigerd. Hij begrijpt niet waarom dit is. Die man moet naar Zwolle. Ik ga hem benaderen.

Ik nam contact op met Spoor. Hij vond Stephen Cohen ook een ijzersterke gast voor Den Alerdinck. Ik belde Cohen op. Hij reageerde vriendelijk en stond open voor de gedachte naar ons symposium te komen. Hij kende bovendien het boek dat ik met Georgii Arbatov had geschreven. Ik refereerde niet aan het feit dat Moskou hem niet meer binnenliet, want daar zal dan langs deze weg snel verandering in komen. Wat Zwolle voor hem alleen maar aantrekkelijker maakt.

Ik telefoneerde met André anderhalf uur later en spraken af dat we morgen samen met Cohen zouden lunchen in het Hyatt Hotel. ‘Bewonder je nu eindelijk de manier waarop ik zoiets regel?’ vroeg ik hem.

‘Nee, onmogelijk.’ Ik geloof dat hij echt verbaasd was over de snelheid waarmee ik te werk ging .

‘Begrijp je nu wat je al die jaren op je redactie in mij hebt gemist?’ was mijn volgende opmerking.

‘Als het aan mij had gelegen...’

‘Ja, ja,’ onderbrak ik hem, ‘ik geef toe, dat ik gewoon geluk heb gehad met Cohen.’

Ik kocht Human, All Too Human van Nietzsche voor Peter.67 Intussen liep het water van de kamer boven mij in mijn badkamer binnen. Het lijkt Moskou wel! Er was een gigantische scène voor nodig om de zaak gerepareerd te krijgen. Uiteindelijk kwamen er twee kamermeisjes en drie technici aan te pas.

Er is een boek over nachtmerries verschenen.68 Freud zag dromen als ‘guardians of sleep’, schrijft Edwin Yoder,69 ‘mediating wishes or worries that might otherwise awaken us.’ Over de nachtmerrie heeft ook Freud niet al te veel gezegd. In The Interpretation of Dreams verwijst hij maar tweemaal oppervlakkig naar de nachtmerrie. Uit de halve pagina beschrijving van Hartmanns boek blijkt op geen enkele manier dat deze mijnheer nieuwe denkbeelden heeft toegevoegd aan de bestaande manieren om opschudding tijdens de slaap te verklaren. Niet kopen dus.

David Susskind heeft vanavond mannelijke prostituees in zijn televisieshow.

4 februari 1985

David Stockman - Reagan's ‘wonderkind’ en directeur van de begroting - zegt dat zijn baan op een ‘combat field’ lijkt. Hij kan niet zeggen hoe lang hij het nog kan volhouden. ‘It's civil combat. In this job, almost invariably your next meeting is to tell somebody why you disagree with them or try to persuade them to do what they do not want to do. So it is combat, it is.’70 De hele Westerse wereld draait langzamerhand op het thema knokken. Het heeft niets meer met legitieme concurrentie te maken. Het lijkt allemaal meer op regelrechte oorlogvoering, confrontaties met de messen op tafel.

Tom Wolzien van nbc kwam langs. Hij zag er uit als een klaploper en is allesbehalve een genie, zoals Angotti zei. Zijn kaku71 uiteenzetting waarom hij in Den Alerdinck was geïnteresseerd kwam neer op de verklaring dat aanwezigheid van nbc alleen de moeite waard zou zijn ‘if it will open doors to us, that otherwise remain closed’. Ik had niet echt iets met de man en was blij dat hij opkraste. Gelukkig hebben we Joe Angotti in Londen, ook al is Wolzien diens superieur binnen nbc.

Stephen Cohen arriveerde voor de lunch in een superdure bontjas, met zelfs een binnenvoering van bont. André bracht zijn vriendin Jessica Pander mee, die helaas een armoedige zwarte jas droeg met een hoedje van bont. Zij rookte gestadig. Had hij haar maar thuis gelaten. André was zichzelf. Stephen vertrouwde ons toe een affaire te hebben met Katrina vanden Heuvel, de dochter van oud-ambassadeur William vanden Heuvel en suggereerde dat hij haar - journaliste bij het blad The Nation - naar Zwolle wilde meenemen. Dit bracht ons bij de poen. Was er een honorarium aan zijn deelname aan Den Alerdinck verbonden? Ik dacht: nee mijnheertje, straks krijg je via Vladimir Lomeiko (en dus ons) een visum voor Moskou. Maar ik wilde hem ook niet verliezen als prominente Sovjetspecialist aan Princeton. Ik zegde toe te zullen informeren of er 1.500 dollar van het onkostenbudget kon worden vrijgemaakt. ‘Well, I am a college professor,’ stribbelde hij nog tegen. Hij zou met de reis naar Nederland vijf dagen verliezen. Hij moest allerlei afspraken afzeggen, maar omdat ik er zeker van was dat hij uit was op het herstel van visumfaciliteiten in Moskou, liet ik het erbij. Hij zegde toe te zullen komen.

Ik zag de film Consenting Adult, over een jongen, Jeff, die zich realiseert homoseksueel te zijn en de ellende die ouders daarbij veroorzaken. De film zette uiteen welke weg een homo heeft

te gaan, die zijn eigen diepste geaardheid zoekt en probeert te realiseren. Ik was weer in tranen aan het einde. Mam zou gezegd hebben dat ze graag had gezien dat ik me meer tegen dit soort emoties gehard zou hebben. En dat is precies wat ik per se niet wil. Misschien is het wel waar, wat Henk Hofland ooit aangaf, dat indien ik eenmaal mijn Memoires heb geschreven er verder niets meer voor me te doen zal zijn.

5 februari 1985

Caspar Weinberger heeft nu tegenover het Congres toegegeven dat hij zich vergiste toen hij bekend maakte dat de sovjet mig's boven Finland een eigen raket hadden neergeschoten. Hij had twee rapporten door elkaar gehaald. Hij loog er toen op los, en hij liegt nu weer. Dan ben je minister van Defensie van een grootmacht.

Wanneer je je ogen de kost geeft, kom je steeds weer tot de conclusie dat dit land stapelgek is. Eyewitness News op abc gaat alleen maar over misdaad. Dit kan vroeg of laat niet anders dan verkeerd aflopen.

Studenten aan de University of Southern California zijn erin geslaagd het computersysteem van de universiteit binnen te dringen. Tegen betaling van bijvoorbeeld 25.000 dollar wijzigden ze dan de administratie en waren graden in verscheidene studierichtingen te koop. De fbi heeft de zaak in onderzoek.72 Ik belde de correspondent van Pravda Andrei Tolkunov en zette uiteen wat we met Den Alerdinck beoogden. Hij vertelde dat Volodja Molchanov de vergissing had begaan zijn diensten aan Pravda aan te bieden, terwijl iedereen weet dat je in Moskou moet wachten tot je wordt uitgenodigd bij de redactie van Pravda te komen. Hij blijft dus bij apn Novosti.

Ik vlieg door People and Their Diaries van Thomas Mallon.73 Gide ontbreekt! Dan weet je al hoe laat het is. Vooral als je wel het dagboek van Lee Harvey Oswald meeneemt, is het gemis van Gide onverklaarbaar.

New York - Londen

Er was een kleine scène voor nodig om stoel 91-1 te krijgen, die ik had geboekt.

6 februari 1985

Londen

Peter en ik namen in tranen afscheid van elkaar. Hij droeg de rode trui die ik had meegebracht. Na het vertrek van Edwin van Wijk kwam Peter erachter dat er een onbetaalde telefoonrekening van 1.200 gulden lag, plus nog andere onbetaalde rekeningen. ‘I must say,’ zei Peter op de hem tekenende voorzichtige wijze, ‘it surprised me. He would call collect from the United States endlessly, which even I had to say at times, look Edwin, maybe we should end this talk.’ Peter had over de rekeningen naar Edwin in Kaapstad geschreven, maar had geen antwoord gekregen. Wel had zijn vriend bij vertrek als verrassing een verschrikkelijk lief briefje tussen de lakens van het bed achtergelaten. De elektriciteit was niet betaald, en de flat aan Charing Cross zat al vijf dagen zonder water. Als altijd wilde hij er eigenlijk niet over praten. Ik had hem honderd dollar gegeven, maar kreeg wroeging, want hij had kennelijk duizend dollar nodig. Maar eigenlijk wil hij nooit iets aannemen.

Hij had een belangrijke auditie voor een rol in een film in Spanje, die hem 10.000 mark zou kunnen opbrengen, waarvan tien procent voor de agent. Hij hoopte hier erg op, ook omdat Edwin nu in Zuid-Afrika is. Hij zei vrijwel geen seks meer te hebben. Een op de vijf homo's in Londen heeft aids. Hij is erg bang iets op te lopen. Ik moet hem hoe dan ook helpen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

landen


datums