Memoires 1983-A

[p. 168]

Amsterdam

16 mei 1983

Amerbos

Gisteren, ik was nauwelijks thuisgekomen, stond vriend Jan Kikkert voor de deur. Ik had voor de eerste keer weer seks, sinds vorig jaar december met Eduard in Brussel.

De nvj deed niets aan mijn vara-claim. Geen woord van Verploeg of van fnv-advocaat Meerbach.

Hans Teengs Gerritsen belde om te bedanken voor toezending van Made in Soestdijk. Hij stelde voor samen te lunchen.

Wibo van de Linde zeurde na.

Panorama publiceerde 20 mei op drie pagina's het gesprek van mij met Desi Bouterse onder de titel: ‘als het nodig is zullen wij opnieuw hard toeslaan’.

Er werd gebeld. Ik kreeg het een moment warm omdat ik me afvroeg of dat Eduard zou zijn. Twintig maandagmorgens geleden was hij hier voor het laatst.

Bij uitgeverij Het Wereldvenster is Verslag van een ooggetuige verschenen, over de Decembermoorden in Paramaribo met een nawoord van oud-president Chin A Sen.²²³ Dat alleen al geeft aan uit welke hoek de wind waait. Volgens dit boek waren bij de voorbereidingen van de executies Bouterse, Horb, Alibux, Harvey Naarendorp, Sital en Krolis betrokken. Bouterse zou volgens dit boek eigenhandig slachtoffers hebben neergeschoten, namelijk Cyrill Daal en Surendre Rambocus. Daal zou eerst door Bouterse zijn ontmand. Horb zou in paniek zijn geraakt toen vals bewijsmateriaal van zijn cia-betrokkenheid werd getoond. Ik weet nog steeds niet wat er wel is gebeurd op Fort Zeelandia vorig jaar, maar dat het zou zijn gegaan als in dit boek wordt verteld, betwijfel ik.²²⁴

223 De Decembermoorden in Suriname: verslag van een ooggetuige, Anoniem, 1983, Het Wereldvenster, Bussum. Het boek gaat door voor een ooggetuigeverslag van Roy Horb. Later bleek het door Jan Sariman (minister van Landbouw in 1982) geschreven te zijn, die in 2000 zelfmoord pleegde na ontmaskerd te zijn op fraude met subsidiegelden (red.).

224 NRC Handelsblad, 16 mei 1983, door Frans van Klaveren.

[p. 169]

17 mei 1983

Dezer dagen beginnen Peter en ik aan ons zeventiende jaar. What next?

Amsterdam - Den Haag

De Cubaanse ambassadeur Diaz is altijd lang van stof. Maar er zit enige beweging in het project om windmolens naar Cuba te brengen.

Diaz wilde weten hoeveel steun Desi Bouterse in Suriname had. Hij zal Delgado voor het diner ontvangen, zoals ik voorstelde.

Ik ontmoette Spier, de tweede man op de Surinaamse ambassade. We omhelsden elkaar. Lekkere kerel. Een zekere Alvarez kwam ook binnen. Hij zei een meetsysteem te hebben ontwikkeld om reacties te peilen. Mijn stukken en interviews waren uitstekend ontvangen, inbegrepen het Panorama-stuk. ‘Zelfs bij tegenstanders,’ zei hij. Ze waren het met me eens dat het boek met Desi Bouterse snel moest verschijnen. Spier had inmiddels formeel de instructie uit Paramaribo ontvangen om contact op te nemen met Régis Debray in Parijs, zoals ik Alibux had geschreven.

nrc Handelsblad meldt dat de fractievoorzitters van de grote partijen, Ter Beek, Den Uyl, De Vries en Nijpels, naar Brussel, Bonn, Moskou en Washington zullen reizen. Dat plan gaat blijkbaar ook door.

Wim Verkade belde. Hij had een rapport voor Van Eeghen over de ontmoeting in Parijs met Georgii Arbatov moeten uittikken. Hij wilde weten wie Parijs had geregeld, Van Eeghen of ik. Ik bevestigde dat dit door mij tot stand was gekomen. Wim verduidelijkte: ‘Jouw naam komt in het rapport van Van Eeghen niet voor.’ Hij waarschuwde: ‘Een van onze medewerkers verliet het bedrijf met herrie, maar vandaag zit Van Eeghen weer met hem te slijmen, want hij heeft hem blijkbaar toch nog nodig.’

Ik kreeg een lieve brief van Peter uit Londen. Hij stuurde een recensie van de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Moskou, Malcolm Toon, over het boek van Arbatov en mij mee.²²⁵ Cole uit de televisieserie Falcon Crest is een schat. Alles klopt aan die jongen, inbegrepen zijn stem.

225 International Herald Tribune, 12 mei 1983, zie bijlage 31.

[p. 170]

18 mei 1983

Waar ook ter Wereld nummer 97 van Nijenrode, wijdt aanzienlijk aandacht aan het feit dat Gerrit Jeelof voorzitter van het Algemeen Bestuur is geworden! Hij zegt nog altijd een sterke binding met onze school te hebben, maar ik weet zo langzamerhand dat hij eigenlijk een boef is.

Pieter Baaij wil samen met mij naar ambassadeur Henk Herrenberg. Vooruit dan maar. Windmolens in Suriname?

Ronald Reagan verklaarde op televisie dat de sovjets niet zouden worden uitgenodigd voor onderhandelingen met betrekking tot het Nabije Oosten: ‘Want ze hebben er niets te zoeken’. Ook al financiert Wall Street Israël, wat in die regio gebeurt, is natuurlijk een direct veiligheidsprobleem voor de ussr als naaste buur. De Amerikanen gedragen zich steeds meer alsof de wereld van hen is. Reagan verkondigde ook dat hij anti-Sandinistische guerrilla's niet al te openlijk wilde steunen ‘omdat de regering de wetten wil gehoorzamen’. Grote hilariteit bij de aanwezige journalisten. Het enige wat hij erover wilde zeggen, was dat Nicaragua een ‘legitieme Amerikaanse staat’ moest worden, dat betekent: desnoods bestuurd door fascistische generaals, als ze maar naar het pijpen van Washington dansen.

19 mei 1983

Gisteren tegen middernacht belde Roel van Broekhoven van de vpro. ‘Jij snaak, om vijfduizend gulden te vragen!’ Hij was bij Roelof Kiers op het moment dat mijn brief met declaratie kwam. Ze zouden helemaal niets betalen. Ik werd woedend en kon urenlang niet slapen.

Premier Alibux van Suriname gaat nu ook naar Brazilië, omdat premier Lubbers ook in die richting zit te stoken tegen Paramaribo. Ze leren het in Den Haag absoluut nooit, hoe ze met voormalige koloniën moeten omgaan.

Ik belde Georgii Arbatov tegen 17:00 uur Moskou-tijd. Het was zijn zestigste verjaardag. Hij vertelde rond vijftien juni in Nederland te zullen zijn. Hij zou drie dagen blijven en zijn vrouw zou meekomen. Ik vroeg hem of hij de kritiek van Toom in de International Herald Tribune had gelezen. ‘Yes,’ antwoordde hij, ‘Toom is a skunk. I will send him next week new underpants.’ Ik was zo verbaasd over deze ongewoon felle reactie dat ik me afvroeg of ik het wel goed had verstaan.

Ik informeerde Ernst van Eeghen die al meteen zat te berekenen hoe hij een slaatje uit het bezoek van onze vriend zou kunnen slaan. Hij zou Beletski voor het diner uitnodigen. ‘En

[p. 171]

Willem Brugsma?’ vroeg ik. Toen vertelde hij afgelopen zaterdag met Erica bij de Brugsma's te zijn geweest. ‘We zijn al twintig jaar vrienden,’ heette het nu.

Ik werk non-stop aan een herziene versie van het Bouterse-manuscript.

Dat Peter in Londen in een film speelde, heeft ook in Aktueel gestaan.²²⁶

Mijn ‘ontdekking’ Milan Potuznik, de Tsjech die ik in een klm-vliegtuig ontmoette, maakt nog steeds furore als model. Ik zie hem voortdurend in allerlei kranten.

Boontje komt om zijn loontje: admiraal Stansfield Turner, die indertijd als directeur van de cia, de ex-cia-er Frank Snepp, verhinderde een boek te schrijven over wat de Amerikanen in Vietnam hadden uitgevreten, is nu zelf met de cia in de problemen gekomen. De censor wil hem niet toestaan bepaalde details op te nemen in een boek dat de admiraal zelf over de cia heeft geschreven.²²⁷

En The New York Times is met de fbi in aanvaring gekomen over een artikel dat op 7 april in het blad verscheen. In dat artikel werd beschreven hoe de regering-Reagan in het geheim maatregelen had genomen om te voorkomen dat er in Latijns-Amerika meer landen naar Cubaans model zouden opkomen. Het artikel was gebaseerd op een geheim memorandum, National Security Decision Directive no. 17. De fbi onderzoekt hoe het stuk in handen van de krant terecht is kunnen komen.²²⁸

Ik lees al enkele dagen in States of Mind van Jonathan Miller.²²⁹ Jerome Bruner herinnert zich een gesprek met Niels Bohr, die zei: ‘It was very difficult to know my son both at the same time in the light of love and in the light of justice. Could you have both love and justice in the same psychological system?’ Dit boek bevat enorm veel informatie en nieuwe gedachten. Professor Daniel Dennett spreekt over: ‘(...) the relationship between brain and mind. Results of experiments in cognitive and social psychology strongly suggest that our own access to what is going on in our minds is impoverished. We often confabulate. We tell unwitting lies and we are often simply in the dark, we have no idea at all. The notion, which was overpowering obvious to someone like John Locke or Descartes, that the mind is transparent to itself, that each one of us is the ulti-

226 Aktueel, 16 april 1983.

227 The New York Times, 17 mei 1983, door Seymour Hersh.

228 The New York Times, 12 mei 1983, door Leslie Maitland.

229 Jonathan Miller, States of Mind, Pantheon Books, New York, 1983.

[p. 172]

mate authority on everything that is going on in our minds, that we are incorrigible, infallible observers of our own mental life, has been completely overthrown. It begins to appear that we have “underprivileged access” to the goings-on in our own minds. We make mistakes even about what we are thinking.’ De interviewer zegt dan: ‘Nine-tenths of it is the mind's subterranean machinery which is impossible to know.’

Dennett bevestigt dit: ‘This was the point that was hidden from the classical representation theorists like Descartes and Hume. They conducted the entire enterprise at the purely semantic level, where they could think of thoughts and ideas which were just pure meaning. They never really addressed themselves - they did not know how - to the question: “How could anything actually perform these functions: how could anything as marvelous as a mental representation actually work? It was convenient for them to say that it is all done in the non physical mind which is beyond the ken of science.’

20 mei 1983

De dag begon met een telefonische boodschap van het daf-concern over het feit dat de Raad van Bestuur had besloten zich voorlopig niet op zakendoen met de Sovjet-Unie toe te leggen. De Tijd heeft de zeven verhalen van jonge schrijvers over God, die Frans Kellendonk al aankondigde, vandaag gepubliceerd. Mij interesseert alleen wat Frans te zeggen heeft. ‘God is voor mij (hier komt dan mijn godsbegrip) bovenal de Schepper, de Kunstenaar.’

Ik kan me niet voorstellen - afgezien van de hoofdletters - dat een knul van de tweede helft van deze eeuw, geboren in 1951, werkelijk voelt en denkt wat hier staat. Hij vertelt op zijn veertiende jaar op advies van een psychiater naar een internaat te zijn gezonden ‘om wat meer onder de mensen te komen’. In



de studiezaal hing een portret van Thomas van Aquino, ‘zo'n heilige wilde ik graag eens in het echt ontmoeten’.

Vervolgens vertelt de jongen met de mooie ogen hoe hij met een andere jongen op het internaat in het souterrain verwilderde katten aan een stuk ijzerdraad ophing, om die vervolgens met