Memoires 1978-1979

[p. 94]

New Delhi

11 november 1978

Imperial Hotel

Er was vannacht in Janpath Hotel geen kamer. Ik kwam terecht in Hotel Alka, voor 160 roepees, waar ik ben gaan liggen, maar wat vies en roezemoezig was. Ben geradbraakt.

Zat om 08.00 uur weer buiten en keek naar de mensen. Vroeger fascineerden Indiase gezichten me. Nu lijkt het of ik alleen maar lusteloze, uitdrukkingsloze mensen zie, zonder enige hoop op een betere toekomst. Opeens stond er een kwispelstaartende, zelfs blaffende, zwarte hond voor mijn neus. Hoe werkt zoiets in een hondenbrein dat hij uitgerekend bij mij komt staan?

The Times of India zegt in een hoofdartikel dat mevrouw Gandhi in een toespraak heeft gezegd, geen pogingen te zullen doen de Janata-regering tot aftreden te dwingen, aangezien zij schijnt te verwachten dat premier Morarji Desai voldoende faalt om zichzelf in de soep te draaien. De krant raadt de Janati-partij aan op te houden met mevrouw Gandhi ‘een fascistisch beest’ te noemen en in plaats daarvan de dialoog met haar te openen.

Nam een taxi naar de villa van mevrouw Gandhi. Er werden bij het hek guirlandes van bloemen verkocht om haar aan te bieden. Er waren al veel mensen die haar wilden spreken, waaronder de armste van de armen. Ik zag bijvoorbeeld een blinde man, die werd begeleid door een jongen, die later zelfs te verlegen was om mevrouw Gandhi aan te kijken. Ik vond haar wel een beetje abrupt en kortaf bij veel mensen. Zij overhandigde zowat machinaal alle bloemen en geschenken aan bedienden. Ik had aangekondigd dat ik haar de Amerikaanse uitgave van Grenzen aan de groei deel II (Putnam & Sons, New York 1975) wilde overhandigen, waar ik voorin had geschreven: ‘Congratulations with your victory.’ Ik hield me een beetje op de achtergrond en op een gegeven moment stevende ze op me af en overhandigde ik het boek. Zij zei morgen voor een weekje naar Londen te reizen, maar wanneer ik in december hier zou zijn, zou ze me gaarne te woord staan.

Wat me opviel was dat mevrouw Gandhi bij deze publieke ontvangst bij haar huis absoluut geen enkele bescherming had,

[p. 95]

geen politie, niets. De eerste de beste gek kan naar binnenwandelen en haar doodschieten en dan eindigt daarmee de dreiging voor Janata en Desai.

Het valt me altijd weer op dat het Nabije Oosten hier West-Azië wordt genoemd. Er schijnt gedonder te zijn over de follow-up van Camp David. Anwar Sadat ging naar Qantara om Kurban Bairam, het feest van de geslachte schapen te vieren. Dat is een der heiligste dagen van de Islam. Hij zinspeelde op het vastlopen van de sfeer van ontspanning tussen Israël en Egypte. Het blijft nog jarenlang gelazer. De standpunten - de minds in West-Azië - liggen te ver uit elkaar.

Het door mij voorgestelde en gearrangeerde interview van Jonathan Power met Georgii Arbatov is over een pagina in de International Herald Tribune⁷³ verschenen.⁷⁴ Ook The Observer komt er dit weekeinde groot opgemaakt mee. De reputatie van Arbatov is in het Westen gemaakt. Zeven jaar geleden filmde ik hem exclusief voor de nos en die film bleef onaangeroerd op de plank liggen, want niemand wist wie Arbatov was. Maar nu is die naam toch doorgedrongen.

Ik teken hier in 1993 - midden in mijn rechtszaak tegen de staat - bij aan, dat indien Luns me in 1962 niet voor het leven persona non grata had verklaard, ik over voldoende prestige en goede naam en faam had beschikt om Arbatov zelf ten tonele te voeren in voornoemde publicaties. Ik moest de eer aan Jonathan Power overlaten, ook al had ik zelf als eerste met Arbatov contact gemaakt en niet hij (dankzij Aurelio Peccei en de Club van Rome dus). Zelf kreeg ik nergens meer een poot aan de grond bij serieuze publicaties. De Haagse rechter deed op 10 november 1993 een eerste uitspraak in mijn claim op de staat, waarin werd gevraagd dat ook bewijzen van sabotage door de staat van na 1964 zouden kunnen worden overlegd. Hiermee zou schade van het onrechtmatige gedrag van Luns en de overheid zijn bewezen. Ik leerde Arbatov in 1971 kennen en diens publicitaire doorbraak in het Westen kwam in 1978 via Power. Dit is een voorbeeld van wat ik ben misgelopen als journalist dankzij Luns en consorten.

Eigenlijk geniet ik er niet van hier in New Delhi te zijn. Vertrek vanmiddag nog naar Bombay. Ik zag een jongeman letterlijk op zijn knieën op straat met gevouwen handen bidden tot een strenge politieman, na een klein ongelukje met zijn scooter. Hij werd weggeleid naar een getraliede wagen.

73 International Herald Tribune, 11-12 november 1978.

74 nrc Handelsblad, 11 november 1978 (1 pagina).

[p. 96]

In de tuin van het Imperial zei een geluksvoorspeller: ‘How do I know your mothers name? How do I know you will come back here in 1979?’

At een zalig bereid kippetje. Peter zou er van genoten hebben. Schreef hem een brief.

New Delhi-Bombay

Ogen vertellen het diepste verhaal van mensen.

Bombay, Taj Mahal hotel

Dit blijft voor mij een der zaligste hotels ter wereld. Welk een luxe in een land van paria's en miljoenen armsten van de armen. Wie zijn de Indiërs eigenlijk, die hier komen eten of logeren en dit kunnen betalen? Naast de nog altijd kilometers lange krottenwijken van de luchthaven naar de stad zijn er nu toch ook vele moderne flats verrezen. Maar in een land als India valt niet op te tornen tegen het lukrake, massale geneuk van de kuddes. Dit land wemelt, krioelt van zielen.

Liep nog even naar buiten. Een jongen in kale jeans stond in een telefooncel te praten. Hij kwam op me af en zei zonder omhaal dat hij geneukt wilde worden. Dat dus niet. Ik ben wel aan een jongen in bed toe, misschien in Singapore.

12 november 1978

Ik voel me een ander mens na een heerlijke nacht. Ik bubbel van energie.

In Bombay heeft de Janata-partij een klinkende verkiezingszege behaald ten koste van mevrouw Gandhi.⁷⁵ Er zal nog het nodige moeten gebeuren voor madame weer premier zal zijn. The Economist wijst op een kritieke ontwikkeling in Iran, waar een militaire dictatuur de lakens uitdeelt nadat de nodige onrust was uitgebroken, waarbij Mohammed Reza Pahlavi eigenlijk op de wip is komen te zitten. Ayatollah Khomeini (78), die al vijftien jaar in ballingschap in Parijs zit, vormt een bedreiging voor het keizerlijke regime in Teheran.

Bij mijn geboorte gaven mijn ouders me feitelijk een opdracht mee (een bevel?) om te leven, en de taak van leven naar behoren te volbrengen. Een onderdeel van die levenstaak was het krijgen van kinderen, het voortzetten van de ‘dynastie’. Of was dit ook ‘een bevel’? De taak om te leven zal ik volbrengen. Maar ik heb altijd geweten, in mijn diepste wezen, dat de opdracht me te vermenigvuldigen niet voor mij was weggelegd.

75 The Indian Express, 11 november 1978 (editorial).

[p. 97]

William Pfaff, de Amerikaanse journalist die ik al vele jaren in hoge mate serieus neem, schreef een boeiend verhaal in The New Yorker⁷⁶ over The Soviet Myth. ‘Our problem with the Soviet-Union is largely a problem in our heads.’ Hij vervolgde: ‘In our arguments about the Soviet-Union - about the Soviet Government intentions - we are in fact talking te ourselves about our own beliefs and courage, and about what we are and where we want to go as a nation... Our taste is for a generalized view not only of ourselves, but also of what the Soviet-Union represents politically and historically - a dynamic global force, an ideological tide in strategic advance.’ Prima verhaal.

L'Express meldt dat de laatste twintig jaar het percentage Fransen dat boeken leest met vijftien is gestegen. En dit terwijl televisie toch een gigantische opkomst maakte. In 1978 leest 22 procent van de Fransen vijf of meer boeken per jaar. In 1958 las 58 procent van de Fransen geen boeken, in 1978 is dit getal gedaald tot 43 procent.

‘We do not need to reveal ourselves to others, but only to those we love,’ schreef Camus. Dat is wat mijn broer Theo huldigt, maar hij kan zelfs dat niet waarmaken.

‘Solitude is a luxury of the rich.’

76 The New Yorker, 6 november 1978.

Singapore, Oberoi-Imperial hotel

Zelfs The Economist is gereserveerd over de toekenning van de Nobelprijs aan Sadat en Begin, twee geboren miskleuners.

Belde de Elisabeth Health Service en er komt een masseur naar het hotel, Anthony Tee.

Nam een douche. Nadat op de deur werd geklopt, deed ik open met een handdoek om mijn middel. Ik zag meteen dat Tony een Chinees was met een zalig lijf. In een tas zaten zijn spullen, als olie en doekjes. Hij zei: ‘Ga maar in bed.’ Hij nam

[p. 98]

eerst zelf een douche. Daarna plonsten we in een ragpartij die 45 minuten duurde. Hij wilde me pijpen, maar ik bedacht me, hoe dikwijls doet hij dit op een dag en heb hem uiteindelijk op zijn rug gedraaide en mezelf boven op hem afgetrokken. Ik vroeg of hij zich wel eens liet controleren door een arts. ‘Nooit over gedacht.’ Hij was maar ‘part time’ masseur.

Het is volle maan.

13 november 1978

Het omslagverhaal van us News & World Report: New alarm over Russian threat, met sovjettanks in kleur. Er worden dus zes doelen voor sovjetimperialisme aangegeven. Zelfs een intelligente man als senator Sam Nunn uit Georgia komt met een verhaal dat terwijl de vs leegbloedden in Vietnam, de ussr vrijelijk van de gelegenheid gebruikmaakte om tot grootmachtstatus op te klimmen. En dan een ultieme dreiging, aldus Nunn: ‘Not since Hitlers Germany of the 30's has any nation undertaken such an ambitious military program in peace time.’ Wanneer je de hoofden van Amerikanen echt op hol wil brengen, dan is het door met de Hitler-dreiging te schermen. Dan kan je Amerikanen ook krijgen tot exorbitante uitgaven voor de bewapening. Op hun beurt profiteren de oorlogsindustrieën van gigantische overheidsorders en dan zegt iedereen: ‘Het gaat prima met de Amerikaanse economie.’

Er worden verder alarmerende tabellen aan de reportages toe-

[p. 99]

gevoegd. Dat vervolmaakt de paniek van de sovjetdreiging. Een exclusief gesprek met generaal David Jones, voorzitter van de gezamenlijke chefs van staven, onderstreept nog meer de urgentie van de noodzaak de defensie-uitgaven verder te verhogen. De oudste Chinese vicepremier bezoekt op dit moment Singapore als gast van Lee Kuan Yew. De heer en mevrouw Deng Xiaoping zijn eveneens gisteren gearriveerd. Deng verzekerde zijn gastheer dat China tegen iedere vorm van hegemonie was en dat alle landen, klein of groot, gelijk dienden te worden behandeld. China en Singapore hebben nog steeds geen diplomatieke betrekkingen met elkaar, maar Deng wees op de vriendschap tussen zijn land en de belangrijkste haven in Zuidoost-Azië.

Kocht Indonesische kranten. Suharto heeft deelgenomen aan de plechtigheid voor Idul Adha in de door Bung Karno gebouwde Istiqlal moskee. Er werden twee buffels aan een paal gebonden om ter ere van het feest te worden afgeslacht. Adam Malik zei bij wijze van grap tegen de pers: ‘Als het nodig is zullen we de dieren zelf slachten,’ waarmee hij blijkbaar op Suharto en zichzelf doelde. Beide heren hebben in dit soort zaken inderdaad hun sporen verdiend, maar dan vooral bij het vermoorden van Sukarno-gezinde boeren en buitenlui.

Professor B.J. Habibie, de Indonesische minister voor Wetenschappelijk Onderzoek heeft in Jakarta gezegd dat de Amerikanen willen investeren in het zogenaamde Batam Island Industrial Zone, op het eiland Batam nabij Singapore waar Indonesië

[p. 100]

op indrukwekkende schaal een industrieel complex wil neerzetten. Ik heb er vorige reizen naar Singapore al over geschreven.

Singapore - Tokyo (nachtvlucht)

In Cosmopolitan wordt gesproken over de betekenis van het doen van confidenties. Wat verwachten we van mensen, die we confidenties doen, en wat verwachten zij van ons? De psychologe dr. Joyce Brothers meent dat ‘allowing people to learn about you is really the basis of forming relationships. And relationships are really what life is about.’ Karen Levine eindigt dit artikel met mededeling dat op de journalisten Bob Woodward en Carl Bernstein dermate werd vertrouwd dat zij bepaalde geheimen niet naar buiten zouden brengen, dat men hen de Watergate-affaire toespeelde. De vraag is: wisten - of weten - Woodward en Bernstein werkelijk wie ‘deep throat’ is, de man die hen in ondergrondse garages ontmoette en de geheimen doorgaf? Bovendien doen zich ook in de journalistiek gevallen voor dat je verplicht bent een confidentie te breken.

Cambodja heeft er in een brief aan de Verenigde Naties andermaal op gewezen dat Nixon en Kissinger, door dit land bij de oorlog in Vietnam te betrekken, verantwoordelijk zijn voor een miljoen doden en vernietiging van 80 procent van dit koninkrijk. Er is geen verschil tussen de een miljoen doden van Suharto in Indonesië of de slachtingen in Cambodja door Nixon-Kissinger. Intussen worden deze drie heren alom in de wereld met ontzag en respect bejegend.

Ik neem mappen met knipsels over Japan door. Ik realiseer me dat ik barst van het werk als ik in een paar dagen alles wil doen wat ik me heb voorgenomen.

05.00 uur

We naderen vanaf de zeekant en Japan doemt voor ons op. Schrijf Peter.