Logo DBNL
Memoires 1977-1978 (2008)

Memoires 1977-1978

(2008)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Washington

21 oktober 1977

Hilton

Overnachtte in de sauna op First Avenue in Manhattan. Ik blijf me verbazen wat er zich in zo'n nacht in dit etablissement zoal afspeelt. Schreef eerst aan het ontbijt in het Waldorf Astoria hotel naar Peter.

Evenals Michael Eddowes komt mevrouw Priscilla Johnson McMillan pas in de epiloog op het feit dat ook ik De Mohrenschildt kende. Zij meldt dat hij zelfmoord pleegde ‘after proclaiming to a foreign journalist that he had conspired with Oswald to kill the president.’ Inderdaad, ik had geen zin die enige keer dat ik haar, via de telefoon, sprak veel mededelingen te doen. Dan duik je jaren later op als ‘een’ buitenlandse journalist die er ook iets mee te maken had. Volgens deze mevrouw pleegde George zelfmoord. Hij had Oswald niet zeven-ene-en-halve maand voor de moord in Dallas gezien. De Mohrenschildt voelde zich verantwoordelijk voor de dood van Oswald en voor de aanslag op jfk. Hij stond op het punt ons te gaan vertellen hoe het in elkaar zou hebben gezeten. Hij was ervan overtuigd, evenals zijn vrouw, dat Oswald het juist nooit gedaan kon hebben. Wat opvalt is dat kennelijk ook Marina Oswald volgens deze schrijfster het niet aannemelijk vindt dat George de hand aan zichzelf sloeg. Jeanne de Mohrenschildt is er van overtuigd dat hij werd vermoord. Ik ook trouwens. Bewaar een warme herinnering aan de man.

22 oktober 1977

Droomde van Peter in alarmerende zin. Maar wat?

Prachtig zonnig herfstweer. Ben een wandeling van anderhalf uur gaan maken.

Leonard Silk vroeg zich in de The New York Times af wat een econoom precies is. In het Communistisch Manifest staat dat economie de wetenschap is ‘of laws governing the production and exchange of the material means of subsistence in human society’. De Britse econoom Alfred Marshall formuleerde het ongeveer hetzelfde: ‘A study of mankind in the ordinary business of life and the getting and using of the material requisites of

well-being.’ Silk wijst er op dat al benaderen beide opvattingen elkaar in woorden, wat er mee werd bedoeld verschilde hemelsbreed van elkaar. Dat nu dramatiseert ‘the difficulty of creating a unified science of economics’.

De aanhangers van Adam Smith zien economische betrekkingen als essentieel harmonieus, waarbij ieder individu zijn eigen belang nastreeft en daarnaast de belangen van zijn buurman en de gemeenschap dient. Marxisten zien economische betrekkingen als met elkaar in strijd, waarbij kapitalisten de arbeiders exploiteren, arbeiders die terugknokken, terwijl kapitalistische imperialistische staten de achtergebleven naties exploiteren. De Smithonians interpreteren economische processen als ‘constantly moving toward a state of equilibrium’, terwijl marxisten ‘see a constant tendency toward disequilibrium.’97 Ik hoef niet lang na te denken over wie er gelijk heeft.

Ik had een lang gesprek met kolonel Fletcher Prouty. Hij wees er op dat vrijwel niemand de bewering van Dico, dat Gerald Ford weet wie jfk heeft vermoord, had tegengesproken. Dat diens woordvoerder het ontkende, was routine, maar dit aspect bleef verder onaangeroerd. Waar ook niemand op inging was Dico's informatie, die ik overal herhaalde, dat Jacqueline Kennedy wel degelijk in het bezit is van een rapport over de moord in Dallas.

Fletch is er heilig van overtuigd dat, in tegenstelling tot jfk, zijn opvolger Lyndon Johnson onder controle stond van de samenzweerders. ‘The Kennedy people did not lean back. They had James Hoffa killed.’ lbj deed te veel dingen die in strijd met zijn karakter waren, meende hij. Ladybird Johnson stond doodsangsten uit tijdens het presidentschap van haar man. Jackie was tenslotte lange tijd naar het buitenland uitgeweken, onder bescherming van de scheepsmagnaat Onassis, uit pure angst dat ook haar wat zou overkomen in de vs. Over dissidenten gesproken!

Ted Sorensen heeft drie studies voor president Kennedy geschreven over hoe hij de kans zou hebben gekregen om de cia onder controle te krijgen. Kolonel Prouty noemde de huidige directeur van de cia, admiraal Stansfield Turner, veel te rechtlijnig om werkelijk in de gaten te hebben wat er allemaal om hem heen gebeurt. Hij heeft wel een aantal functionarissen de bons gegeven, waardoor een soort vacuüm is ontstaan, maar tot de werkelijke subversieve kern dringt ook admiraal Turner niet door.98

23 oktober 1977

En route to Pittsburgh

Gallery magazine, volgens Prouty met een oplage van 900.000 exemplaren, heeft een artikel van Mark Lane over George de Mohrenschildt en mij uitgebracht.

‘When Willem Oltmans, who had befriended De Mohrenschildt, went public with his information about him during March (1977) the press reacted as if Oltmans had invented De Mohrenschildt (...) the Oltmans revelations comprised the first important corroboration of the known evidence that originated from De Mohrenschildt himself.’ Dan vertelt Lane hoe we elkaar in Washington voor mijn persconferentie ontmoetten en hoe hij me had proberen te waarschuwen voor vijandigheid in de Amerikaanse pers. Ik had dit weggewimpeld, maar al spoedig zou blijken dat hij het juist had gezien. Hij vervolgde:

Our conversation was interrupted by a telephone call from his office in Amsterdam. An aide informed him that a cbs-tv crew had sought out a rival Dutch journalist and had elicited from him statements that placed Oltmans in an undesirable light. cbs-tv ran the interview the next day and the New York Times published a story under a headline which read: ‘Dutch Journalist in Kennedy Case is “Half Showman,” colleague says.’ The story asserted that a rival journalist, Peter d'Hamecourt, had said that ‘nobody takes him [Oltmans] seriously.’ The article, written by Wendell Rawls, Jr. reported that:
Mr d'Hamecourt, who is widely regarded as one of the best-known investigative reporters in the Netherlands, said Mr Oltmans' work consisted of ‘a lot of guessing stories’ and added that ‘you don't know where his facts end and his imagination begins.’
Perhaps the same can be said, and with considerably more accuracy, of Mr Rawls. At a recent press conference I attended in Amsterdam, I asked the more than sixty reporters who were assembled there representing almost all of the news media in the Netherlands, who among them had ever heard of Peter d'Hamecourt. Only two responded affirmatively. They were journalists who worked for the same newspaper he does. When I asked how many present would refer to Mr d'Hamecourt as ‘one of the best-known investigative reporters in the Netherlands,’ many of the journalists laughed. In discrediting Oltmans, Rawls added in his New York Times story that Oltmans:
works under some unspecified arrangement for n.o.a. [sic] Television, a small group of television and radio stations in the Netherlands.
There is no n.o.a. Television in the Netherlands. Oltmans works for n.o.s. Television. According to the Director of n.o.s., Oltmans is a ‘valued and trusted journalist.’ He told me that Oltmans ‘has reported many stories for us many years. We have never known him to make an inaccurate statement in all those years.’
I visited the n.o.s. complex and discovered that rather than being a ‘small group of television and radio stations’ it was the only national network in the Netherlands, that it dominates the air waves as if it were cbs and nbc combined.
An examination into the New York Times story poses serious questions about Rawls, but tends to resolve many of the questions he so unfairly raised about Oltmans.
However, since Oltmans had interviewed De Mohrenschildt, both briefly on video tape in the Netherlands and on audio tape for many hours in the United States, the area of concern should not have been Oltmans' reputation, but rather De Mohrenschildt's answers.
Oltmans told me that when De Mohrenschildt realized that the truth about the assassination would probably be revealed, he became frantic. De Mohrenschildt began to make limited admissions to Oltmans, telling him that he had played a part in the assassination and that his ‘contact downward was to Oswald.’ In intelligence jargon when a vertical structure is established with each operative having a contact below him who reports to him and accepts orders from him, and a contact above him to whom he reports and from whom he accepts orders, the former is the ‘downward’ contact, and latter the ‘upward’ contact. De Mohrenschildt said that he had been given a cover story about Oswald, that he had checked out the story, and that he had moved Oswald around without having full knowledge of the use to which Oswald would be put.
According to Oltmans, De Mohrenschildt was torn between wanting to get the whole story told and fear that he might be prosecuted if some of the facts were known. He said, ‘I do not want Alexandra [his daughter] to be known as the daughter of the assassin.’ He told Oltmans that ‘I might as well kill myself before that happens, so no one can ever prove what I did.’

Zijn artikel is acht pagina's lang.99 Ik denk dat hij ook het manuscript van mijn jfk-boekje erbij gebruikte. Dat is okay. Prouty vond dat ik nu voor Gallery Magazine over Dico zou moeten schrijven. Hij zei dat ik 800 dollar zou moeten vragen. Het was zaak contact op te nemen met Eric Potter, de managing editor.

Henry Miller kondigt het volgende op zijn voordeur aan: ‘When a man has reached old age and has fulfilled his mission, he has a right to confront the idea of death in peace. He has no need of other men, he knows them already and has seen enough of them. What he needs is peace. It is not seemly to seek out such, a man plague him with chatter, and make him suffer banalities. One should pass by the door of his house as if no-one lived there. (Translation from the Chinese.)’ Ik kan me niet voorstellen dat punt ooit te zullen bereiken. Meer selectief, ja, maar totale isolatie, nee. Hij woont in Pacific Palisades en is nu 86 jaar. Hij vertelde Kenneth Turan van The Washington Post100: ‘The time when you begin to fall apart, it's something I never calculated on. Up to five years ago, I was riding bicycles, swimming, playing Ping-Pong all day, even in the rain. I played with young men, could beat them, even Japanese.’ Hij loopt nu met een stok en ziet slechter. Een oor is dovig. ‘From the neck up, I am alright.’ Hij was vijfmaal getrouwd en heeft een zoon en twee dochters. Over wat er gezegd wordt, windt hij zich niet meer op. ‘I often say, we are living in a world of dead people, dead from the neck up.’ Vijf jaar geleden had hij een eerste operatie, wat hem in contact met de dood bracht. ‘I never thought about it till then. I don't

fear it, sometimes I feel it's time I ought to be there. Life must be as good on the other side. Life goes on, I am sure, my intuition, feeling, lead me to believe these things exist. Otherwise, it's a waste of time to exist. You live a few years, you are snuffed out, it doesn't make sense.’ De mens wil altijd dat alles zin heeft, zijn zin dan. What about the discovery some day that life had no sense whatsoever?

Eindelijk heb ik het artikel van Carl Bernstein te pakken over hoe prominente Amerikaanse journalisten jarenlang voor de cia hebben gewerkt. Hij begint met de reis van Joseph Alsop in 1953 naar de Filippijnen, die op verzoek van de cia-maffia werd gemaakt. De heren leverden hun notitieboekjes zelfs uit aan de spionagediensten. Verscheidenen van hen zouden zelfs de fel begeerde Pulitzer Prize ontvangen. Zij beschouwden zichzelf dikwijls als ‘ambassadors without porfolio’ voor Washington. Daarnaast waren er ‘fulltime’ cia-agenten, die zich in het buitenland voor journalisten uitgaven. Bernstein licht het tipje van de sluier op en noemt: William Paley van cbs, Henry Luce van Life & Time, Arthur Hays Sulzberger van The New York Times, Barry Bingham van de Louisville Courier-Journal, James Copley van het gelijknamige Copley News Service, abc-televisie, nbc-televisie, de Associated Press, de United Press International, Reuters, Hearst Newspapers, Scripps Howard, Newsweek magazine, de Mutual Boardcasting System, The Miami Herald, de voormalige Saturday Evening Post en de New York Herald Tribune. Frisse morgen. Wie niet? cia-bronnen hebben aan Bernstein toegegeven dat cbs, Time en The New York Times het meest nuttige werk voor de cia hebben gedaan.101

Wat je je bij het lezen van dit materiaal afvraagt, is in welke mate en in welke vorm dit soort illegale activiteiten van de overheid in Den Haag, de kleine broer van Washington, wordt toegepast. Ik weet dat ik al jarenlang doelwit ben van de basterds, maar hoe werkt het in de vaderlandse journalistiek? Er werd altijd gezegd dat Joyce van der Meer, cbs Den Haag, zo'n journaliste was, met sterke Amerikaanse overheidsbindingen. En Peter d'Hamecourt?

Bernstein beschrijft bijvoorbeeld hoe vooraanstaande journalisten door de cia werden gebruikt om ‘subtly concocted pieces of misinformation’ te doen circuleren. Anthony Dake werd uit de ussr gesmeten. Wat voor banden kan hij gehad hebben met onze cloak and dagger boys? Later produceerde hij een anti-Sukarno en heil Suharto-analyse van de staatsgreep in 1965. Zul-

len we er ooit achter komen? Nu zit Coen Korver in Moskou. Wat spookt de man in werkelijkheid uit? Allen Dulles schijnt met deze spelletjes in 1953 te zijn begonnen. Verdomme, Bernstein meldt dat Jeremiah O'Leary van de The Washington Star jarenlang als journalist voor de cia in Latijns-Amerika is opgetreden. Hoe dikwijls heb ik hem niet gesproken en voor vol aangezien? C.L. Sulzberger van de Times tekende zelfs een geheimhoudingsovereenkomst met de cia. Jarenlang heb ik die man als een prominente journalistieke bron beschouwd. In 1959 las ik What is wrong with U.S. Foreign Policy.102 Ik achtte het dermate gezaghebbend van inhoud dat ik Henk Hofland er een exemplaar van cadeau deed. Nu weet je dat de man een ordinaire oplichter was die zijn vak verried.

24 oktober 1977

Pittsburgh, University Club

Het is United Nations Day en David Hartman heeft in Good Morning America de sovjetambassadeur Oleg Troyanovsky als gast.

Robert Brain, de antropoloog, analyseerde ‘vriendschap’.103 ‘I believe,’ schrijft hij ‘that sexuality is never one of the essential bonds of friendship and can even be an obstacle (...). Sex is a temporary anesthetic against loneliness. Moreover, while friendship between men may have homoerotic undertones, it is wrong to believe that friendly sentiments derive from unconscious sex drives (...). In ancient Israel, close relations between warriors and youths, often expressed in florid terms, were the rule (...). Hrothgar embraces Beowulf, Achilles weeps in his tent, dr. Johnson kisses Boswell, Roman soldiers in Tacitus fall on each others necks, Arab men hold hands. To imagine homosexuality in these normal expressions of friendship must be seen in the context of our modern aversion to physical contact.’

Hij beschrijft mannenrelaties in vele landen. Hij woonde enige tijd tussen de Bangwa in de bergen van Kameroen. ‘To have a best friend was as important as having a wife or a brother - possibly more important. Among the Bangwa best friends are known as “twins”. He is my friend “because he is beautiful”, because he is good (...). The Bangwa man who goes dancing with his friend once a week may love him as much as his wife, only in a different way. The Bangwa woman who makes pots with her friend once a week may love her as much as her hus-

band, only in a different way (...). The Bangwa also have love affairs, but they are secret, fiery and brief Friendship between men and women is different. It continues throughout the couple's lifetime and does not differ much from companionship between men. Indeed, sex among the Bangwa's is seen as destructive of lasting relationships. Sex is as unthinkable between men and women who are friends as it is between brothers and sisters.’

Dat is exact de situatie tussen Peter en mij. Wonderlijk. Zonder ooit een letter over de Bangwa's te hebben gelezen, heb ik alles wat hier is beschreven zelf ontdekt. Vooral in het Oosten heb ik op dit punt veel geleerd, van de boys op Java.

Ontmoette professor R.A. McConnell, een wetenschapper aan de University of Pittsburgh, die zich met esp (extra-sensory perception) bezighoudt. Ik had Gerard Croiset beloofd hem te zullen opzoeken. Hij schatte dat misschien zes wetenschappers in de vs zich serieus met paranormale verschijnsels bezighielden. Hij was er zeker van dat de Sovjet-Unie wel degelijk esp bestudeert, terwijl de National Academy of Sciences in Washington zelfs wetenschappelijke experimenten dienaangaande niet eens wenste te lezen. Hij sprak over de Academy als over het Vaticaan en Philip Handler was de paus. Ik vroeg hem of hij de mening deelde dat instrumenten via gedachtenconcentraties konden worden beïnvloed, zoals proeven door Croiset hadden aangetoond. Hij sloot de mogelijkheid niet uit. Hij zei overtuigd te zijn dat telekinese in de psychologie tot de mogelijkheden behoorde, wat ‘the movement of objects from a distance by supposed paranormal means’ betekent. Het was een verschijnsel dat verstrekkende gevolgen zou kunnen hebben op intermenselijke betrekkingen. Hij zag echter geen kans om een psycholoog in de vs geïnteresseerd te krijgen in parapsychologie of de sociale gevolgen van paranormale verschijnsels. Hij zei zeker bereid te zijn, zijn medewerking te verlenen aan een serieuze documentaire over deze onderwerpen. Helaas is de bandopname door slechte batterijen mislukt. Schreef Croiset over deze ontmoeting.

Emile Fallaux vertelde een televisieopname met I.F. Stone te hebben gemaakt. Wie hij werkelijk had moeten filmen was Daniël Schorr.

Gaf vanmorgen een lezing voor de Twentieth Century Club gevolgd door een lunch. Een oude dame kwam naar me toe en vertelde na een reis door de Sovjet-Unie te zijn begonnen met lezingen geven. Zij was ermee opgehouden want niemand wilde luisteren. ‘But now, you gave me new hope. I will use your

approach.’ Aan mijn rechterhand zat de echtgenote van de president van Gulf Oil. Ik zei van mening te zijn dat Jimmy Carter het au fond bij het rechte eind had de oliemaatschappijen te bekritiseren. Geen antwoord. Geen van de dames had van de Trilateral Commission van de Rockefellers gehoord. Dit was weer een eerste lezing onder Keedick Management. Vroeg de dames of ze mij een volgende keer niet tegelijkertijd for peanuts op een plaatselijk College konden boeken. Op 31 oktober zal Harrison Salisbury van The New York Times de dames toespreken.

Vertrok om 15.00 uur naar Akron, Ohio. Ik werd door twee studenten, een jongen en een meisje, afgehaald. Ze reden me naar het Sheraton.

Billy Carter was bezig tijdens de Dinah Shore show ‘Peanut Lolita’ likeur te promoten wat over ijs gegoten behoort te worden. Dan zeggen ze wat van Bernhard en Lockheed.

William Katt heeft met Susan Day een nieuwe film gemaakt: First Love. Hij zit in de Merv Griffin Show, deze blonde beauty. Hij ergert zich zichtbaar aan het lege geklets.



illustratie

Ik werd door Mr en Mrs Ralph Frerichs afgehaald voor een diner vooraf met ongeveer twintig gasten in het Topp restaurant. De prime rib was prima maar de chatter uitputtend. Twee ouders vertelden dat hun zoon van 24 met duizend dollar op zak een lifttrip door Europa maakte. Zij vertelden dit zo nonchalant dat ik er de kriebels van kreeg. Zou zelf geen oog dicht doen van ongerustheid.

De lezing was een ramp. Om te beginnen was ik moe, maar ik kreeg er ook geen greep op. Ik begon over De Mohrenschildt en eindigde met kritiek op Carter, die bijbels langs de deur had verkocht. Ik voelde dat de voordracht op een totale mislukking uitliep. Een vrouw kwam naar me toe: ‘Don't you believe that Solzhenitsyn wrote the truth?’

‘Yes, but he wrote about Stalin days.’ Maar goed, morgen heb ik nog een kans bij de studenten.104

25 oktober 1977

Canton, Ohio

Wat me trouwens zowel in Pittsburgh als hier opviel, was dat er geen enkel zwart gezicht in de zaal zat. Whites only. Een hoogtepunt gisteravond was dat mijn oude vriend Jim Barnard onverwachts weer eens opdook. Ik heb hem een paar jaar geleden eens op een vliegveld achternagezeten. Zijn zoon Eric woont nu bij hem. Via de rechter heeft hij dat voor elkaar moeten krijgen. Ze waren vanmorgen hier. Eric is een baby, maar tegelijkertijd een typische hunk van een aankomende football player. Hij probeert een studiebeurs in Boulder, Colorado te krijgen.

Bij aankomst op het College wachtte een jonge leraar politiek, die overvet was, met vier meisjesstudenten me op voor de lezing van het jaar. Ik wilde rechtsomkeert maken, omdat ik daar geen dag voor heb uitgetrokken. Uiteindelijk waren er dan toch nog tien studenten. Ik heb een praatje van veertig minuten gehouden. Jim Barnard zei: ‘Weet je wat de studenten hebben gedacht, een kerel die eerst in de College Club spreekt moet een establishment figuur zijn en dat is niets voor ons.’ Een student, Mick Franta, gebruind en aantrekkelijk, sloot zich aan bij onze lunch. Hij reed een truck voor het bouwbedrijf van zijn vader. Hij heeft in Aspen gewoond en skiede zijn hele leven, wat hem goed was aan te zien. Hij kende het geval van de skikampioen Spider, die door Claudine werd vermoord, zogenaamd per ongeluk. ‘Zij was een lesbische trut,’ zei Mick. Jim Barnard is een echte zigeuner. Hij gaf een halfjaar les in Japan.

26 oktober 1977

Washington dc, Hilton

Bij terugkeer ben ik gisteravond naar de Club Bath gegaan en raakte met een zwart jongetje verwikkeld in een langdurige zoenpartij, terwijl een zwaar behaarde kerel me intussen leeg zoog. Het is gebeurd, ik kan er weer tegen. Wat je op zo'n avond ziet rondlopen zou een reden kunnen zijn me permanent in Washington te vestigen. Een grote gespierde kerel, met een zwarte baard en een buis met poppers om zijn nek smeekte me over hem heen te urineren. Ik heb het geprobeerd - zoals je ook eens in je leven de Dôme des Invalides in Parijs bezocht behoort te hebben - maar ik kon het niet.

Norman Mailer schijnt Gore Vidal te zijn aangevlogen.

David Hartman heeft Marina Oswald en mevrouw Johnson McMillan in zijn ochtendprogramma. Marina onderstreept dat Oswald nooit iets met de fbi of de cia te maken heeft gehad. McMillan verklaarde natuurlijk: ‘Oswald had to be the lone assassin. He could not cross the street with another person.’ Wat ik hier hoor, bevestigt andermaal wat ik altijd heb gedacht, namelijk dat George de Mohrenschildt en Lee Harvey Oswald de dames buiten hun werkelijke activiteiten hielden.

Belde Ken Klein van The Select Committee on Assasinations. Hij vertelde dat de organisatie nu zo was uitgebreid dat hij niet meer wist wat zich allemaal afspeelde. De zaak-Dimitri Dimitrov was verder uitgezocht, zowel bij het Pentagon als in legerkringen, maar hij wist niet wat er was vastgesteld of hoe het verder was verlopen. Ik zegde toe, dat wanneer ik van Dico zou horen, ik dit zou laten weten.

Eric Bentley, de schrijver, maakt onderscheid tussen officieel optimisme en officieel pessimisme. Het eerste gaat over mensen die de samenleving in hun macht hebben of voor een groot deel bezitten, mannen met macht en mannen met geld. ‘Thoreau remarked that most of mankind leads lives of quiet desperation. It is this resignation - the defeatism of the mass of mankind throughout history - that I am calling the unofficial pessimism,’ aldus Bentley. Hij vervolgde: ‘Man as a species will come and go. He is a speck in infinite space. His history is but a moment in endless time (...). The planet is overpopulated and ecologically heading for total disaster. Objectively speaking it is highly unlikely that mankind is going to master these problems (...). The greatest discouragement comes from entertaining false hopes and then discovering their falsity. Those who extend false hopes - gurus and swamis, statesmen and generals, bishops and psychiatrists, professors and school teachers - should think sometimes of the terrible responsibility they bear, and the terrible guilt they have so often incurred.’

Bentley: ‘How can we know at the time that a hope is false? A naïve, perhaps dismaying answer is that often we can't. But we have each been given an instrument to measure the falsity - or authenticity - of hopes. It is called our intelligence, and it has been the job of our teachers to help us develop it. The kernel of education as we know it, as we respect it, can be found in a single sentence of Socrates: “The unexamined life is not worth living”.’105

Vanochtend sprak ik wat met John Marks, een beetje vreemde, bebaarde man van plusminus 35 jaar, lang en een beetje een sloddervos om te zien. Marks was de voormalige staff-assistant van de Intelligence Director of the State Department in Washington. Marks probeert er al een aantal jaren achter te komen wat de cia en andere schurken in Washington sedert jaren op hun kerfstok hebben. ‘Er zijn verschillende soorten van terrorisme,’ zei hij. ‘Er is officieel terrorisme dat door regeringen wordt uitgevoerd, zoals de cia er onlangs in slaagde een Cubaans verkeersvliegtuig naar beneden te halen met 73 passagiers, waaronder het Cubaanse schermteam. Maar er zijn ook terroristische freelancers. Het befaamde bombardement op Hanoi ter gelegenheid van Kerstmis, zoals Henry Kissinger dit regelde, was natuurlijk moreel afstotelijk, maar het is een andere vorm van terrorisme dan iemand die een bom plaatst in een toilet.’

Ik vroeg Marks of hij ook vond dat de Amerikaanse invasie van Cambodja een onwettige daad van Washington was geweest, en een vorm van terrorisme. ‘It certainly was,’ zei Marks, ‘want het was de president van de vs die het bevel ertoe gaf. Of het Congres het er later mee eens was of niet is niet relevant want die oorlog werd ontketend in naam van Amerika door Nixon en Kissinger. We hebben het hier over the fine points of international law.’

Hij noemde het notoire Phoenix Programma van de cia in Zuid-Vietnam om systematisch de politieke infrastructuur van de tegenpartij te vernietigen een ander voorbeeld van terrorisme. ‘Dat werd uitgevoerd door ambassadeur Robert Komer, die ik heb gekend en gefilmd,’106 zei ik.

‘Eigenlijk is dat project door William Colby uitgedacht. Komer heeft het meer als zijn assistent uitgevoerd. Mijns inziens was het Phoenix Programma dichter bij het uitoefenen van terrorisme dan het bombarderen van Hanoi,’ meende Marks. Hij gaf toe dat de verschillen niet gemakkelijk waren aan te duiden. ‘As a matter of fact more people die through such bombardments, then when you carry out a specific program of assassinations as was done through Phoenix.’

‘En de aanvallen van terroristen op Cuba, of de pogingen om Fidel Castro te vermoorden, waar vallen die onder?’ vroeg ik. ‘President Kennedy volgde een vooraf bepaalde politiek, gericht op het vernietigen van het regime van Fidel Castro. Hij gaf bevel tot het voeren van geheime guerrillaoperaties die

neerkwamen op terroristische oorlogsvoering tegenover Castro.’

‘Heeft jfk persoonlijk de opdracht gegeven Fidel Castro te vermoorden?’ wilde ik weten.

‘I find it inconceivable he did not. Trouwens, hij gaf opdracht het Castro-regime te vernietigen. Zelfs als de cia op eigen houtje zou hebben besloten dat het vermoorden van Castro hierbij nodig was, kon het alsnog gerangschikt worden onder jfk's opdracht. Hij was verantwoordelijk.’

‘Wat is dan het verschil tussen terroristische activiteiten van de plo en die van Kennedy en de cia?’

‘Het verschil is niet al te groot. Terrorisme betekent het uitvoeren van gewelddadigheid door een partij die meent uit patriottisme te handelen. Daarom beschouwen de Palestijnse vechtersbazen zichzelf ook niet als terroristen maar als patriotten. De Cubanen, die Amerikanen bij de Varkensbaai verdreven, handelden uit de hoogste motieven van vaderlandsliefde.107 Toen de latere premier Menachem Begin in 1947, als Joodse terrorist, een hotel in Jeruzalem hielp opblazen, volgde hij de hoogste aspiraties van de Joodse vrijheidsstrijd. Het hangt er altijd vanaf wie de oorlog wint want dan zijn de anderen terroristen geweest. Wanneer de Duitsers de Tweede Wereldoorlog gewonnen zouden hebben, dan zouden zij die de bombardementen op Dresden en andere steden lieten uitvoeren, terecht hebben gestaan voor een oorlogstribunaal, zoals de nazi's terechtstonden in Neurenberg. Japanse generaals, die wij hebben geëxecuteerd, zouden waarschijnlijk hetzelfde met ons hebben gedaan om de bombardementen van Hirosjima en Nagasaki te wreken indien Japan de oorlog had gewonnen.’

Ik wist niet dat Evelyn Waugh zijn in Oxford geschreven dagboeken had vernietigd ‘because they recorded a brief extreme homosexual phase’ in zijn leven. Wat stom om zoiets te doen. Oneerlijk eigenlijk. Ook op latere leeftijd lijkt hij de belangstelling voor herenbordelen niet verloren te hebben. Er is bij Little Brown in New York een uitgave van zijn dagboeken verschenen van 818 pagina's.108

Newsweek meldt dat Marina Oswald zich niet herinnerde dat zij op de achterkant van een foto van Lee Harvey Oswald met het geweer, waarmee hij zogenaamd jfk zou hebben vermoord, had geschreven: ‘Hunter for the facists, ha, ha, ha!’ Mevrouw Johnson McMillan toont in haar nieuwe boek wel de foto van Oswald met het geweer, maar niet het handschrift van Marina

met bovenvermelde woorden. Omdat George en Jeanne de Mohrenschildt degenen waren die de foto in een doos met oude grammofoonplaten vonden, een doos die De Mohrenschildts pas in 1966 weer vonden, gaven ze mij al in 1968 een kopie van die foto, plus het opschrift van Marina. Ik drukte dit in juni in mijn boekje Reportage over de moordenaars af. Het amuseert me dat ik er over beschikte en zij niet, terwijl zij als Amerikaanse speurder voorzien van alle benodigde financiële middelen er feitelijk met haar neus op zat. Haar man interviewde De Mohrenschildt al vrijwel onmiddellijk na de moord in Dallas, maar het echtpaar De Mohrenschildt hield hem op een afstand. Zij vonden hem arrogant en onaangenaam. We bedrijven allemaal journalistiek op onze eigen wijze.

Barbara Walters heeft na jaren van zeuren eindelijk Fidel Castro te pakken gekregen en op 9 juni 1977 een film van een uur op abc-televisie uitgezonden. Zij is er vele uren met Fidel aan bezig geweest, die later (als grapje) zijn beklag deed dat Richard Nixon voor een gesprek met David Frost honderdduizenden dollars had gekregen en Castro niets. ‘Dat is het nadeel als je president bent van een socialistisch land,’ had Walters geantwoord. De Cubaanse leider heeft gezegd te hopen dat de betrekkingen met Washington tijdens Carters tweede ambtstermijn zouden verbeteren.109 Ook schijnt hij weer benadrukt te hebben dat hij allang een communist was voor hij in 1959 aan de macht kwam. Dat is een leugen. Ik begrijp niet waarom hij dit maar steeds weer onderstreept.

Toch scoort Castro interessante punten. Wanneer mevrouw Walters vraagt of Cuba misschien een gebaar zou kunnen maken door iets te doen aan de voor twee miljard dollar geconfisqueerde Amerikaanse bezittingen op het eiland, antwoordt hij terecht dat de schade die Washington in Cuba aanrichtte door een blokkade in te stellen, die nu al achttien jaar duurt, heel wat omvangrijker is dan wat het regime in Havana van de Yankees inpikte. Hij vraagt haar trouwens hoe het komt dat de vs zijn land afgrendelen maar wel ijverig handel drijven met een fascistisch regime als in Pretoria, terwijl daar tegelijkertijd 20 miljoen zwarten worden onderdrukt. Barbara Walters produceerde een interessant verhaal.110

27 oktober 1977

President Tito heeft een commissie ingesteld om zijn vrouw Jovanka (54) te onderzoeken op ongeoorloofde beïnvloeding

bij het benoemen van hoge ambtenaren en zelfs legerfunctionarissen. Tito is nu 85. Zijn vrouw heeft al drie maanden huisarrest.

Mark Lane is nu de advocaat geworden van James Earl Ray, de man die heeft bekend Martin Luther King te hebben vermoord.

De biochemicus dr. Harold Moscowitz van de Yale University heeft berekend dat een gram mens 245 dollar waard is en een heel menselijk lichaam ongeveer 6 miljoen. Dat wil zeggen voor iemand die 75 kilo weegt. Hoe kom je erop?

Vloog met twa naar O'Hare in Chicago en stapte over op een ouderwetse Convair van North Central, wat me sterk deed denken aan de Garuda Convairs in 1957, waarmee Sukarno door het land vloog en waarvan ik menige vlucht meemaakte.

28 oktober 1977

South Bend, Indiana

Ik telefoneerde met Patrick Russell, mijn advocaat in Dallas. Hij zei dat we nodig over het proces tegen Time moesten spreken. Ik was al bang dat hij de zaak zou stopzetten. ‘No, we will get you some money, and for me some champagne money.’ Jeanne de Mohrenschildt maakte moeilijke tijden door. Het kostte de grootste moeite haar van het drinken af te houden.

Gisteravond heb ik hier op Notre Dame University in het Athletic and Convocation Center Arena een show van Anita Bryant bijgewoond. Toen ik de hal naderde was er een demonstratie van merendeels homo's met borden en zangkoren tegen de sinaasappelenkoningin, die op kruistocht tegen gays is door de vs. De demonstranten liepen in een wijde cirkel, sommigen hadden bijbels meegenomen. Het amfitheater was kolossaal groot maar er zat maar een handjevol mensen, kennelijk ouderen uit de stad en al helemaal geen studenten. Zij wordt genegeerd op Notre Dame. Mevrouw Bryant stond in een wapperende jurk naast haar mobile home dat de naam ‘Honey’ draagt en waarmee zij stad en land afreist om verdoemenis over homo's af te kondigen. Zij noemt dit de National Revival of America Crusade.

Een dominee begon met spreken. ‘We come here that we might be inspired and our hearts be lifted. We thank the Lord for this woman of conviction. Lord we pray for a special blessing upon her. We share the very testimony of her heart. We devote ourselves to Jesus, amen, amen.’

Daar stond zij dan, knalrood geverfd haar en platte tieten. Zij vroeg het publiek: ‘We want to know how you feel about be-

traying our Lord to be a homosexual. I was born and raised in the belief of Jesus Christ. I became born again (à la Jimmy Carter) in the spirit of God. The experts had told me over and over again that I would never bear children. That is why we adopted our eldest son, Bobby. But then the miracle happened, I became pregnant and gave life to twins. True faith is a gift of God. He gave it to us. We did not have to earn it through Jesus Christ. He is the king of kings, the lord of lords. He chose to stay on the cross, because without a stain of blood we cannot wash our sins. In our church my husband is a deacon. Join the family of God, God the father, God the holy son, God the holy spirit. It is all a mystery which is hard to understand sometimes. But God gave us a soul and a spirit, the inner most part of our being, that is what God really is. Men, women, boys and girls will never find peace and joy if they do not find God's plan for salvation. Jesus is the God he is. He was the greatest savior of souls on the face of this earth. God's riches were offered to us at Christ's expense. There are millions of couples living together without marriage. There are millions more of divorces. Our young are trying drugs to find salvation. They get abortions, and live in sin and homosexuality. All this inner turmoil and unhappiness is explained as part of history, but I believe, our salvation begins at home....’

Ik zat naar het mens te luisteren en dacht: in Moskou zou ze na twee minuten naar een psychiatrische kliniek zijn overgebracht en wie weet is die demarche nog niet zo gek, want dat is waar mevrouw thuishoort, ook al is ze zeker niet meer te helpen. Is het oplichterij of waanzin waar ik naar zit te luisteren? ‘What we first of all have to do,’ vervolgde de sinaasappelkoningin uit Florida, ‘is to submit our lives to God. What we do is bring God to our level, but the bible says it differently. People interpret the holy script as they please. But they are taking everything out of context. They do as they please, including submitting to the most absurd perversities (...). Marriage is a holy institution. God created man and woman and blessed this institution throughout the centuries. Government is perverted. As written in Roman one: we are progressing ourselves to fools rather than to be wise. The devil is working overtime....’ Werd er misselijk van. Ik schreef Peter vanmorgen ernstig bezorgd te zijn dat zo'n wijf ongehinderd in de vs rondloopt en mensen blijft vervuilen met haar insane nonsense.

Vlieg via Cleveland terug naar La Guardia.

29 oktober 1977

New York City

Ik brandde twee kaarsen in St. Patricks. Dan staat Peter volkomen centraal in mijn gedachten. Natuurlijk doemt mam ook op in mijn brein. Gebed is een tour d'horizon van het geroezemoes in ons hoofd. Er zit zelfs geen richting aan. Ik bid eigenlijk nooit voor werk of succes met bijvoorbeeld abc-televisie. Dat komt niet bij me op.

In Washington is weer een botsing geweest tussen de Sovjets en Amerikanen over het misbruik maken van psychiatrie in de ussr. In 1972 tekenden beide landen een overeenkomst en vormden een gezamenlijk Committee on Health Cooperation. Tijdens een vergadering met als onderwerp schizofrenie, trok onverwachts vice-minister van Volksgezondheid dr. Dimitri Venediktov van leer tegen Amerikaanse beschuldigingen dat sovjetdissidenten in psychiatrische klinieken werden vastgezet en volgespoten. Onderminister Warren Christopher moedigde de Amerikaanse delegatie aan hun poot stijf te houden, maar er werd te elfder ure een compromis gevonden.

Ik zag mijn vriend Hashram Zainoeddhin weer, de Indonesische architect. Hij was in Indonesië geweest. Harisanto heeft nu een eigen bedrijf (architectenbureau) in Bandung met twaalf medewerkers. Hij heeft opdrachten om een vliegveld op Oost-Java te bouwen, verder een middelbare school en hij gaat een gemeentehuis moderniseren. Ik zag foto's van hem die me troffen, omdat hij - en ik ken hem tenslotte als mijn broekzak - totale eenzaamheid uitstraalde.111

Jim Barnard schreef over mijn lezing in Canton, Ohio: ‘Remember, you can't sell roses at a fish market.’

C.L. Sulzberger adviseert in een commentaar dat het Kremlin Yuri Andropov als kgb-hoofd zou moeten ontslaan. In een redevoering, die door Brezhnev, Kosygin, Gromyko en andere bosses werd bijgewoond, vroeg Andropov zich bezorgd af, aldus de Times-commentator, hoe het kwam dat na zestig jaar marxisme-leninisme er nog altijd inakomislyayoshi - zij die anders denken - in de ussr waren. Dat zijn de mensen die wij als ‘dissidenten’ omschrijven. ‘We know from the writings of Marx and Lenin, and from life itself, that the education of a new type of man requires an exceptionally long time and effort - much larger even than those accomplishments of deep-going socio-economic changes,’ aldus Andropov. Volgens Sulzberger had Andropov gezegd dat het zo lang duurde om de nieu-

we marxistische mens te scheppen omdat ‘political and ideological delusions’ in de weg stonden, evenals ‘religious fanaticism (à la Anita Bryant & Co), nationalist prejudices because of the many nationalities inside the Soviet Union as a multilingual state, personal problems, and psychic instability.’

Ik heb steeds die nieuwe communistische mens als de kern van het sovjetexperiment gezien. Hoe denken ze dit in hemelsnaam ooit voor elkaar te boksen? Sulzberger citeert Andropov: ‘Those who suffer from delusions (in effect failure to conform to communism), we endeavor to help to confine and to dissipate their delusions.’ Een waanvoorstelling (delusion) is een geloof of een voor waar aangenomen opvatting, die niet aan de hand van feiten of via redelijke argumenten - en dan is intelligentie onmisbaar - kan worden veranderd.

Sulzberger noemde zijn kolom: treating andropov disease. Deze Amerikaan stelt dat Andropov zelf aan ‘delusions’ lijdt door te veronderstellen dat andersdenkenden tot andere gedachten zouden kunnen worden gebracht door hen in ‘funny farms’ op te sluiten. Hij noemt de atoomgeleerde Andrei Sakharov als lichtend voorbeeld. Dat Andropov nu officieel verklaarde dat zij die het marxisme-leninisme niet onderschrijven geestelijk gestoord zouden zijn, betekent een terugkeer naar ‘the phony genetics of Trofim Lysenko during the latter part of the Stalin era.’112 Het feit dat er aan alle kanten zoveel over geluld wordt, betekent op zichzelf reeds dat er iets aan de knikker is met het communistische geloof. Dat is ook wat Dirk Keijer, die tenslotte meer dan tien jaar zaken doet in Moskou, al aangaf. Hij zei dat hij begin jaren tachtig ‘problemen’ verwachtte.

Bumpte tegen Bertie Hilverdink aan in gezelschap van zijn piepjonge poedel Lola, die overal meegaat. Hij lijkt Parijs vaarwel te hebben gezegd en wil zich in New York vestigen als make-up artist, een baan waar hij natuurlijk geknipt voor is. Hij maakt hoge fees en vliegt naar Tahiti en Australië om mensen van modeshows te begeleiden. Hij zag er uitstekend uit en lijkt het prima te maken.

Emile Fallaux spant zich nog steeds in om in Washington materiaal over de rol van Luns los te peuteren. We zijn het eigenlijk over de meeste punten eens, zoals bleek uit ons twee uur durende gesprek. We zouden veel meer moeten samenwerken.

Lunchte met dr. Margaret Mead in Dodsons op de hoek van 76th Street en Columbus. Zij droeg een fel rode mantel en had

de bekende staf bij zich. Ze vroeg vrijwel meteen op nogal agressieve toon, die ik niet van haar gewend was, waarom ik verstrikt was geraakt in de jfk-affaire, wat zij kennelijk onzinnig vond. Zij had mijn televisieoptreden gezien en had ergens gelezen dat ik had gezegd dat iedereen geld aan Dallas verdiende. ‘And you?’ vroeg zij verwijtend. ‘Niet bepaald,’ antwoordde ik, naar waarheid trouwens. Ik begon haar het hele verhaal van Gerard Croiset en de nos-televisie te vertellen, waardoor ik me met die zaak was gaan bezighouden. Tenslotte eindigde ik met de Dico-verwikkelingen. Ik moet zeggen, ze sloeg daarna een hele andere toon aan. In het heetst van het gevecht noemde ze me zelfs ‘a snob’, waarop ik antwoordde: ‘Maar Margaret, je bent ook niet bepaald een Russische gravin.’ Ik zei dat ze beter niet naar anderen kon luisteren wanneer het mij betrof en aan mij zelf moest vragen als er iets loos was. Dat had zij dan ook gedaan.

Naar aanleiding van persberichten had ik Jimmy Carter and American Fantasy gekocht.113 Zij runnen het Psycho-Historisch instituut aan Broadway. Ik was er al in begonnen en was er zeer enthousiast over. Ik liet het boek aan Margaret zien, die het allemaal onzin vond. ‘They know nothing about culture or anthropology,’ zei ze en opende het boek ergens in het midden, las een regel, en herbevestigde haar opinie dat ‘it made no sense’. Ik begon een speech af te steken dat het me de hoogste tijd leek een multidisciplinaire benadering te vinden om antwoord te krijgen op de vraag waarom mensen, sinds de wieg gehersenspoeld in een bepaalde richting, de rest van hun leven met onzin en vooroordelen in hun breinen rondlopen, met alle desastreuze gevolgen van dien. Het onderwerp, waar ik met professor Delgado in Madrid al jaren over bezig ben. Daar was zij het wel enigermate mee eens. Toch bleef het haar verontrusten, hoe ik op televisie had kunnen verklaren dat George de Mohrenschildt mijn vriend was geweest, terwijl ik hem tezelfdertijd had verdacht van medeplichtigheid aan de moord op jfk. Ik verdedigde mijzelf door te zeggen dat ik dit pas echt zeker had geweten na zijn bekentenis op 23 februari van dit jaar in Dallas. Het is een feit dat ik me die vraag eigenlijk nooit heb gesteld. Hij was gewoon een vriend - in de omgang - en laten we ook maar nooit vergeten dat jfk zelf alles behalve een heilige boon was. Tegenover Cuba is hij misdadig bezig geweest. Margaret was het overigens met me eens dat Anita Bryant ‘een gevaarlijk mens’ was. Canada liet haar niet toe en haar ster was

vallende, dacht zij. Wat is moordender? Iemand neerpaffen of iemand mentaal vergiftigen?

De klok stopt nooit. Ik ben al meer dan 12.000 keer in mijn leven naar bed gegaan. Zou iets voor een Yale-professor zijn om onderzoek over te doen.

31 oktober 1977

Opnieuw prachtig weer, waar ik dankbaar voor ben.

Margaret Mead reageerde, toen we over Zuid-Afrika spraken op de dood van Stephen Biko: ‘They are killing off all South African leaders one by one....’

‘Ja, zoiets als hier met de Indianen is gebeurd,’ heb ik geantwoord. Ik haat eenzijdig geklets.

De historicus Arthur Schlesinger filosofeert over de toekomst van democratie als politiek stelsel in de wereld. Michel Debré, voormalig eerste minister van Frankrijk, zou zich zorgen hebben gemaakt over de fragility van democratieën ten opzichte van de veronderstelde sterkte van totalitaire regimes. Schlesinger twijfelt aan die stelling en wijst erop hoe de democratische staten gemobiliseerd werden om de totalitaire Adolf Hitler te vernietigen. ‘Everything we know about totalitarian states shows that the monolithic surface conceals a surrealist interior of divisions, confusions, inefficiencies, antagonisms and hatreds. In the end, totalitarianism might well be more fragile than democracy (...).’114

Fallaux vertelde dat Jan Blokker zou hebben geschreven: ‘Oltmans heeft weer een moordenaar van jfk gevonden....’ Blokker is vrij onzin te schrijven zoveel hij wil, hij blijft echter de pantoffelheldjournalist aan de Wibautstraat te Amsterdam, niets meer en niets minder. Iets dergelijks geldt ook voor Hofland.

Margaret Mead was in Indonesië geweest. Ze zei dat het leek of iedereen een brommer kocht in dat land. Op Bali was voor de bovenlaag van de bevolking wat veranderd. Er was nu een universiteit en een kunstacademie, maar voor de onderlaag waren er geen verbeteringen.

We belandden op het vraagstuk Sovjet-Unie. We botsten opnieuw. Zij riep uit, over afkeurenswaardig sovjetgedrag: ‘What about Czecho-Slovakia?’ Ik antwoordde: ‘What about Vietnam, Cuba, Dallas?’ Ze werd waarachtig emotioneel. Over de sjah van Iran zei ze: ‘Hij weet dat zijn dagen zijn geteld, maar hij doet veel voor de mensen.’ Margarets dochter woont en werkt in Iran. Zij nam een scotch met water en bestelde slechts

een artisjok. Ik schreef Peter later: ‘Als jij of ik in een rode mantel met een staf op straat zouden lopen, zouden we waarschijnlijk worden opgepikt.’ Zij zoende me later in de lift van haar appartement op mijn mond, wat ik haat en verafschuw.

Times commentator Sulzberger sprak over de Andropov disease. Nu noemt Anthony Lewis zijn commentaar vandaag the secrecy disease. Dit woord valt wel dikwijls vandaag de dag. Terecht wijst Lewis erop, aan de hand van een reeks recente beduvelpartijen van de cia en de overheid, hoe het publiek gewoon massaal wordt verneukt, en wat erger is, hoe de meest vooraanstaande media er gewoon aan mee doen.

Bracht een bezoek van anderhalf uur aan Lloyd de Mause, de psychohistoricus, die me overlaadde met informatie. Het begrip ‘irrationele groepsfantasieën’ was bijvoorbeeld nieuw voor me. Hij noemde ‘the king can do no wrong’ en het totem van een koningshuis als voorbeeld van zulk een groepsfantasie. Omdat prins Bernhard zich gedroeg als aardse sterveling en wat bijverdiensten in zijn zak stak, beschadigde hij de puurheid van de groepsfantasie rond Oranje en heeft hiervoor moeten boeten. Hij noemde het een vorm van trance, een slaapachtige staat van dissociatie. Wat C.G. Jung noemde, de projectie van wat we willen zien maar wat er helemaal niet is.

Lloyd: ‘A few months ago Jimmy Carter was considered our ideal proletarian leader. Nine months later people see he is a weak man. He is not feeding us rightly. The cracking of the womb came too soon. The metaphors collapsed. So they picked on Bert Lance, a second rate banker, in revenge. We split off bad notions about our leaders and point our aggression elsewhere, Bert Lance or otherwise the enemy outside. It could not be Richard Nixon. No, it's the soviets. We cannot stand ambivalence towards our own leaders, because we still hate it to have to suppress our own bad images of our own bad fathers and bad mothers and our own bad womb. You cannot hate that what you love. So, they say, my childhood was bad, don't tell anybody and in the meantime we deny all this for real. Next, we put up a leader who can do no wrong. What do we really need a king for? We do not even need such leaders. What we need them for is to maintain the fantasy that they are nurturing us and in return we are nurturing them. So we hand the king money to live, to perform this function. We give him footmen to run around in uniforms. He drives around in a golden carriage escorted by generals and admirals on horses. Actually, we make him look like a little baby, right? Who is this baby, Jimmy Carter?’

Ik luisterde met stomme verbazing.

‘We need such idealized images of kings, popes or leaders in the White House. Then we split off to keep our own peace of mind in order not to be driven mad within our own heads. If we saw someone up there who was bad, we get situations as seen in the Nixon era. Nixon was a man who got us out of our collective trance by being an ordinary crook instead of the holy man we were supposed to have sent to the White House. Nixon failed to carry us through into another trance. A violent disruption occurred in all of our minds. He tried to shock us back into the trance by declaring a nuclear alert in 1973 before he was kicked out. It was a false alarm, of course, but he announced it unilaterally. He was kicked out anyway to be succeeded by this honest, down to earth man, the great beautiful guy Gerald Ford. In reality, Ford was nothing but a big bubble. We need our kings for ever, don't we?’

Lloyd de Mause vervolgde: ‘Do you recall, that the Russians got rid of Nikita Khrushchev as soon as he backed off in the Cuban missile crisis? He lost his image of a strong leader. He didn't understand and said to himself. “I thought they were crazy about me.” What makes the nuclear era so dangerous is that some day there might be a world leader who decides it is better to blow up 500 million people than to be called a weakling. Essentially, what I am attacking here, is when leaders are but delegates of fantasies, of fantasy wishes and are not real leaders. We must be able to find ourselves better leaders than that. We are all unconsciously fully aware of what person we are really hiring for the job to be president. We know precisely what we are doing. We vote for a new president. Thus, Jimmy Carter was hired by us, the people, as Henry Ebel and I show in our book. We examined his life step by step and went with him through that hellish period of being reborn into Christ and realized that we got ourselves a quasi Baptist symbol of a leader.’

‘You are an unusual journalist,’ zei hij toen ik vertrok. ‘Most of your colleagues freak out when they are confronted with all of this. How come you are emotionally so well worked out?’ Ik vertelde hem over mijn jeugd en het ontstaan van mijn dagboek. Hij gaf me een artikel van James Wechsler dat zijn Carter-boek uiterst negatief behandelde. Wechsler veegde de vloer aan met psychohistorie, evenals dr. David Abrahamsen, en psychohistorici in het algemeen, van wie ik juist vind dat zij uitermate nuttig bezig zijn. Het is als met het eerste Club van Rome-computermodel, het blijft een begin, maar er moet aan

begonnen worden. Hij (Wechsler) herinnert eveneens aan de 1189 psychiaters, die indertijd senator Barry Goldwater als unfit beschouwden om op het Witte Huis te komen. Het is de benadering van psychiater Arnold Hutschnecker all over again, die al jaren hamert op de noodzakelijkheid kandidaten die de hoogste posten in het land zullen moeten gaan bekleden aan een psychologisch onderzoek te onderwerpen.115

Ontmoette jfk-onderzoeker Dick Sprague na lange tijd weer. Hij is thans verbonden aan het Bethell Institute. ‘You have a lot of enemies,’ vertelde hij, ‘even among the jfk researchers.’ ‘Who?’ vroeg ik. ‘Well, Sylvia Meagher who wrote the book Accessories to the facts in 1968. I think, she said in a radio show that you were a bullshit artist. These people have this jealous, psychological reaction to anyone entering their territory,’ zei Dick.

‘Who else?’

‘Gary Policoff.’

‘Nooit van gehoord.’

Sprague vertelde dat zelfs de journalist Jack Anderson op televisie blijft zeggen: ‘Castro did it.’ Dick is ervan overtuigd dat Marina Oswald werd geprogrammeerd om te zeggen dat zij de foto met Oswald en het moordwapen had genomen, terwijl het duidelijk is dat die opname in elkaar werd gezet. Dat beweerde de moeder van Oswald al in 1964. Hij is eveneens van mening dat mevrouw Johnson McMillan en haar man zich met de cia inlaten. Ze is zowel in de Tom Snyder-show als Dick Cavett-show geweest met haar nieuwe boek. Hij vond dat zelfs David Hartman maar ‘onbenullige vragen’ stelde aan Marina en de schrijfster.

Sprague is nog steeds consultant van het Select Committe on Assassinations maar hoort nooit meer iets van hen. ‘Ze hebben meer geld nodig, maar de cia stelt alles in het werk om te voorkomen dat zij het krijgen,’ zei hij. ‘Niemand weet precies waar ze momenteel mee bezig zijn, maar er wordt gezegd dat ze met een paar Bombshells zullen komen.’

Ik had een ontmoeting van 35 minuten met Bill Sheehan bij abc-televisie naar aanleiding van het Rawls-verhaal. Hij haalde ook de baas van abc News erbij, die met mijn optreden bij David Hartman in september het hoogste lied zong en nu kennelijk een derde vioolpartij meespeelde. Ik stelde voor dat we een documentaire zouden filmen samen met het Institute of Gerontology in Kiev als eerste project. Sheehan vroeg hoeveel tijd

hiermee gemoeid zou zijn. Ik schatte een week. Hij had kennelijk Rawls in de Times gelezen, want hij zei: ‘You are not a half showman but also a salesman.’ Ik zou een brief krijgen.

2 november 1977

Wanneer je The New York Times openslaat, word je meteen weer geconfronteerd met een reeks stommiteiten van Carter. Om te beginnen heeft hij Amerika teruggetrokken uit de International Labour Organisation. Kurt Waldheim noemde het ‘retrogressive’ en andere diplomaten ‘stupid’ en ‘illtimed.’ De man wil flink doen want hij is een zeikerige zwakkeling in werkelijkheid. Dan is er de affaire van de voormalige cia-directeur Richard Helms, die door Carter en minister van Justitie Griffin Bell de hand boven het hoofd wordt gehouden, zogenaamd ter wille van de nationale veiligheid, terwijl hij bij verhoren inzake wat ze in Chili hebben uitgespookt, heeft staan liegen. Margaret Mead vertelde de man goed te hebben gekend. Hij was keurig. Geloof het graag. Richard Maddox noemt Helms vandaag in de Times ook al ‘a man known for reliability’. In 1975 verklaarde Helms voor de senaatscommissie: ‘I make up my mind, that I wasn't going to lie to any Congressional Committees, that I was going to be as forthcoming as I thought I could under the circumstances existing at the hearing, whether I was for an oversight committee or some place else. I must say I always had the alternative of going to the senator privately and say, “Please, will you pull back on that, we are going into a sensational area”.’ Nee, Helms is helemaal niet naar een senator gegaan om hem onder vier ogen te spreken. Hij heeft er gewoon op los gelogen, zoals nu is gebleken. Maar hij wordt door Carter gesauveerd.

Ik heb materiaal opgehaald op het kantoor van de Trilaterale Commissie.

Bezocht de econoom Heilbroner thuis. Een negermeisje opende

illustratie

de deur. Er stond een vleugel. Hij vertelde iedere dag te spelen. We gingen via een trap naar boven naar zijn werkkamer, vol boeken en zonder ramen. Hoe kan hij zo leven? Er staan toch al vrijwel geen bomen in deze stad. Echt antwoord op mijn vragen had hij niet.

US News & World Report had een opmerlijke weergave van ‘state of the nation’.116

Harpers publiceert een voortreffelijk artikel van Earl Shorris over de degeneratie van The New Yorker. Zo wordt de draak gestoken met de manier waarop William Safire commentator werd. De publisher liep op een cocktailparty tegen de voormalige speechwriter van Nixon aan, en hop, hij werd in dienst genomen. Niemand begreep waarom hij dit deed, tenzij de man had besloten Nixon langzamerhand maar weer als elder statesman aan de man te brengen. De mij bekende John Oakes, senior editor, publiceerde in zijn eigen krant een brief dat hij zich distantieerde van een ingenomen standpunt door zijn hoofdredactie. ‘The newspaper seems to be hiding its loss of contact with much of society under a blinding artificial light of glamour - the Times glitters with celebrities,’ aldus Shorris. Het blad bestaat 126 jaar. ‘The paper initiated nothing. It drifted along behind a nation, a survivor. Drifting liberalism was acceptable until a quarterly financial report showed it was operating at a loss.’ En verder: ‘America has only one major book review, and it has lowered its standards to attract more advertising from an industry with no standards at all.’ Het beroemde Sunday Magazine van de Times noemt Shorris afgezakt tot ‘pop journalism’ zoals popmuziek trouwens 61, 4 procent van alle muziek, die wordt gekocht, vertegenwoordigt.117 Alles lijkt steeds verder af te zakken naar middelmatigheid ten dienste van het principe van winst maken. We glijden met z'n allen langzaam af.

Dick Sprague vertelde dat Frank Sturgis was gearresteerd. Dat is de man, die beweert een document te bezitten dat aantoont dat Fidel Castro president Kennedy heeft laten vermoorden. Jack Ruby, die uiteindelijk Oswald in de gevangenis in Dallas doodschoot, zou twee weken voor de moord op jfk in Havana zijn geweest. Allemaal desinformatie om de verwarring te vergroten. Dick noemde ook Marita Lorenz, die vandaag op de voorpagina van de New York Post staat met een revolver in de aanslag en de kop I can be dangerous. How dangerous? Zij zegt door Sturgis te worden bedreigt indien zij loslippig blijft over de jfk-moord. Ze zou overigens een paar dagen voor de Dallas-affaire met Oswald en Sturgis naar de plaats des onheils zijn gereden. Sturgis is overigens eveneens betrokken geweest bij de beruchte inbraak in Watergate. Het is allemaal een grote maffiarotzooi hier. Mevrouw Lorenz wordt door de politie bewaakt na de bedreiging van Sturgis.

Bezocht Theodor Shabad bij de Times om kopieën te krijgen van het in Kiev weggeraakte materiaal over atoomcentrales in

de Sovjet-Unie. Vroeg me af waar hij vandaan kwam. Hij had een zwaar accent. Hij zette een rode lijn op de begeleidende kaart en waarschuwde me dat de atoomcentrale in Tsjernobyl de eerste en de oudste centrale in de Sovjet-Unie was.



illustratie

Intussen heeft Cyrus Vance, minister van Buitenlandse Zaken, Moskou gewaarschuwd op te houden met processen tegen dissidenten. Het gaat nu weer om de Joodse dissident Anatoly Shcharansky. Zowel minister Gromyko als ambassadeur Dobrynin in Washington zijn door de Amerikaanse regering aangesproken. Alsof de duvel ermee speelt, maakte de pen in de Verenigde Naties bekend dat 55 landen schrijvers onderdrukken, die afwijken van de officiële lijn. Er bevinden zich wereldwijd zelfs 471 schrijvers in de gevangenis. Hiervan zijn 22 onder psychiatrische behandeling in de Sovjet-Unie. In Argentinië moet het nog erger zijn dan in Moskou, maar dat is natuurlijk niet interessant om kabaal over te maken.

Opvallend was een reportage uit Moskou in The New York Times, van Craig Whitney die vertelt hoe de schrijver Yuri Trifonov erin slaagt de communistische censuur aardig te omzeilen. ‘His stories,’ aldus Whitney, ‘are trenchant commentaries on some of the seamy aspects of Soviet city life and the pervasive fear caused by Stalin's terror. He is widely published and eagerly read here.’ Hij vervolgde dat wat Trifonov deed ‘reveals something about the conflicting impulses of Soviet society, which sometimes is not so monolithic as its leaders and detractors like to think. There are compromises that a writer who wants to survive here must make. But he can still tell the truth, and Yuri Trifonov is a man who feels strongly about the truth.’ Vanmorgen wordt er in de The New York Times bericht hoe Carter en Griffin Bell elkaar levendig tegenspreken. Carter heeft op zijn persconferentie de onwaarheid gesproken dat hij de affaire-Richard Helms nooit met zijn attorney general besproken zou hebben. Bell zelf zegt dat de president dit wel degelijk heeft gedaan en de instructie voor ‘plea bargaining’ heeft gegeven om Helms ‘off the hook’ te krijgen.

Om 15.00 uur was ik in het kantoor van de bekende psycholoog Stanley Milgram, de man die eens een experiment uitvoerde om het menselijke geweten te testen wat betreft gehoorzaamheid aan het gezag, de Befehl-ist-Befehl-mentaliteit. Eigenlijk was het een waanzinnige proef. Wanneer er verkeerde antwoorden werden gegeven kreeg de student, die in een ander vertrek was, een elektrische schok, eerst van 15 volt maar iedere keer bij een verkeerd antwoord, een beetje meer voltage tot 450 volt toe. De vragenstellers maakten zich steeds meer zorgen over het toenemende gekrijs in het andere lokaal, maar wat ze niet wisten was dat de zogenaamde proefkonijnen in werkelijkheid acteurs waren die steeds harder schreeuwden en helemaal geen schokken werden gegeven. Milgram meende met deze test te hebben aangegeven waar mensen, in dit geval docerende vragenstellers, toe in staat waren wanneer zij een keuze moesten maken tussen een knagend geweten, over de uitbarstingen van pijn als gevolg van elektrische schokken en de vrees om de gegeven opdracht niet uit te voeren zoals deze was gegeven. Die meneer zou vanmiddag tegenover mij zitten.

Heel opmerkelijk is dat in mijn dagboek staat dat ik naar het kantoor van professor Milgram ben gegaan en heb aangekondigd dat ik in januari weer in New York zou zijn en dat ik nu te gehaast was voor een rustig gesprek, omdat ik een vliegtuig naar Amster-
dam moest halen. Ik herinner me heel scherp dat ik een conversatie met hem heb gehad, die niet in mijn dagboek voorkomt.

Lees in het vliegtuig Tennessee Williams Letters to Donald Windham, de ‘lover for many years’ van de schrijver, die zijn moeder ‘one of the nicest and most boring people on earth’ noemde. Wat ben ik dan gezegend geweest.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

landen


datums