Logo DBNL
Memoires 1977-1978 (2008)

Memoires 1977-1978

(2008)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

28 september 1977

Amerbos

Ik luister aandachtig naar het spel van Volodja Feltsman als hij Chopin speelt. Ik zie zijn gezichtsuitdrukking voor me. Hij speelt deze muziek duidelijk rustiger en gedragener dan anderen. Misschien soms zelfs te langzaam.

Oud-ambassadeur Pak Hanafi schreef uit Parijs dat het hem niet lukte contact met Dewi Sukarno te maken, of ik hier iets aan kon doen. Ik telefoneerde haar, maar zij maakte duidelijk al enige tijd bezig te zijn om Indonesiërs, wie het ook zijn, buiten de deur van 12 Avenue Montaigne te houden.

De journalist Anton Koenen belde uit Wenen met een verward verhaal dat hij met zijn vrouw, Sue Masterman, een artikel had geschreven: wie is willem oltmans. Het was bedoeld als tegengif in de gpd-bladen na het stuk van Henk Kolb uit Washington dat ik kgb-connecties zou hebben. ‘De meeste journalisten in Washington verklaren je compleet voor gek met wat je allemaal over die mysterieuze generaal hebt verteld.’ Ik zei maar niets, maar hoe goed bedoeld ook, Anton en Sue weten helemaal niets van me.

29 september 1977

Ik had een nachtmerrie. Droomde dat ik moest sterven en mijn laatste wensen op papier zetten. Mijn ouders waren er ook. Ik huilde want ik maakte me zorgen over mijn dagboek.

Croiset zei: ‘Allemaal onzin.’

Bezocht Vadim Leonov van tass in Den Haag. Aardige kerel met een dochtertje van zes en een vrouw met rood geverfd haar.

Bezocht Anna Bebrits, de Hongaase ambassadrice, die De Waarheid zat te lezen. Zij had in een artikel van Josje Hagers in Privé gelezen, dat Van der Stoel door zijn vrouw de deur uit was gezet. Verbaast me niets. Max had in de vn weer gehamerd op mensenrechten. Zij liet er meteen op volgen: ‘De Amerikanen laten weer het vuile werk door hun bondgenoten doen.’ Ze was blij met drie artikelen van André Spoor uit Hongarije, vooral nadat An Salomonson eerst de markt had verpest. Het

had haar moeite gekost de autoriteiten te overtuigen dat zij het met Spoor wilde proberen. Nu wilde zij ook Van der Pluym van de Volkskrant voor een reis uitnodigen.

Mevrouw Bebrits was door Gu Kraaijenhoff van akzo voor een lunch uitgenodigd, waarbij ook oud-minister W.K.N. Schmelzer had aangezeten. Zij was zelfs samen met Schmelzer naar Den Haag teruggereden. Die zak Gu76 moest eens weten dat ik de contacten van akzo met Hongarije met mijn oude Nijenrode amice Siebe Minnema op de rails heb gezet, via deze mevrouw Bebrits.

Romanov bleek te zijn gaan jagen in Friesland. Arme dieren. Ik dineerde met de Amerikaanse, zwarte schrijver Richard Price. Hij was verbaal weer zeer op dreef. Hij had als nicht een artikel geschreven voor Penthouse over leerbars in New York City. Hij meende dat in leer gehulde doktoren, advocaten en zelfs dokwerkers met dit gedrag infantiele dromen uitleefden, in de geest van ‘look at me mammie, what I dare to do!’ Hij vergeleek New York vandaag met München in 1935. ‘Manhattan today is like a bar of dynamite. It can explode any day.’ Op Amerbos keek hij naar mijn kasten met dagboeken en merkte op, met typische Yankee overdrijving: ‘That is the most impressive thing I have ever seen.’

30 september 1977

Volodja Feltsman speelt Chopin erg poëtisch.

Wat me in de stad opviel was het verschil met Zweden. Hoeveel slonziger, viezer en armoediger is het hier. En ze denken intussen in Holland dat ze tot het puikje van de wereld behoren. Keke is nog overstuur van de kennel. Hij begint om 07.00 uur te blaffen. Dan haal ik hem maar naar boven en leg hem op een laken naast me in bed. Ik had hem al een flink bad gegeven nadat ik hem had opgehaald.

De Amerikaanse psychiater Stanley Lesse is van mening dat traditionele statussymbolen in de toekomst geen waarde meer zullen hebben. Natuurlijk niet, we zullen zelfs koningshuizen (moeten) ontgroeien. Hij denkt dat ‘het individu’ in het jaar tweeduizend niet meer bestaat. Er zal een nieuwe ‘groepsmens’ komen en de individualist zal zich dan moeten laten welgevallen te worden aangezien voor reactionair en geestelijk niet helemaal normaal. De grootste spanningen zullen worden veroorzaakt door gevoelens van de groep vervreemd te zijn. Ik geloof er niets van.

Keke is dermate vervelend dat ik mijn geduld heb verloren en hem vier harde tikken op zijn bibs heb gegeven. Mijn hand deed er zelfs pijn van. Ik kreeg het er warm van. Was buiten mezelf van woede. Steeds dacht ik, het is maar een hond, en hij is zo oud. Ik ben getuige van mijn eigen walgelijke gedrag tegenover dit beestje. Een mens is een onding. Godzijdank ben ik bespaard gebleven kinderen te maltraiteren, zoals mij is overkomen omdat mam zich soms ook niet kon beheersen.

1 oktober 1977

Relletje rond Beatrix en Claus, die in Amerika zijn. Johan Oldekalter, die fijne mijnheer, confronteerde het prinselijk paar met berichten dat men het Zweedse koningshuis zou hebben geschoffeerd, waar Beatrix bij de doop van een prinsesje had moeten zijn, omdat zij als peettante was benoemd. Beatrix heeft koningin Sylvia gebeld dat ze verhinderd waren vanwege een geplande reis naar de vs. ‘Claus en ik,’ zei de prinses ‘wilden met alle geweld de tentoonstelling van bewegende kunst van Calder zien, want we houden erg van moderne kunst.’ Oldekalter wees Claus er op dat Bild am Sonntag had bericht dat hij door Duitse terroristen zou worden ontvoerd. Claus werd boos en noemde het ‘misdadig onzingeschrijf’.

De cda Tweede-Kamerleden Scholten en De Boer hebben vragen aan Van der Stoel gesteld over de aankoop van Russische Lada automobielen door de automobielcentrale van het Rijk. Dit omdat onderdelen van de Lada in sovjetstrafkampen zouden worden vervaardigd.

Ik heb hofdame freule Röell een briefje geschreven om te vragen of het niet mogelijk was voordrachtskunstenares Nel Oosthout nu ook eens een koninklijke onderscheiding te bezorgen. Nel heeft zoveel vijanden en beroepsjaloezie te verduren. Toch verdient zij dit. Op 16 november geeft zij een afscheidsvoorstelling. Ik heb gesuggereerd dat Juliana deze zou kunnen bijwonen.

Max Westerman stuurt een verzameling knipsels, die hij tijdens mijn reis heeft aangelegd. Aantrekkelijke jongen.

De nrc bericht dat de acf-aandelen een nieuw dieptepunt hebben bereikt. Gerard Croiset adviseerde eens ze tegen iedere prijs vast te houden. Ik geloof dat ik er maar gewoon op blijf zitten, zoals mam ook altijd heeft gedaan. Broer Theo zegt dat de heer Coté van de amro ons had behoren te waarschuwen. Theo wist ook niet wat er van te verwachten viel en dat is de geldspecialist in de familie.

2 oktober 1977

Ik belde Anton Constandse om naar zijn vrouw te informeren. Het gaat zeer slecht met haar. Haar ogen begeven het. Constandse vertelde dat De Nieuwe Linie doodging. ‘Er is absoluut geen journalistieke leiding meer.’ Nee, het is een damescollectief geworden. Ik belde Henk Hofland om hem te adviseren eens met Constandse te bellen. Hij was met de hond aan het wandelen en belde niet terug.

Een gepensioneerde professor Engels in New York City beschrijft ons aller voorland: ‘After all, old age is a disease in America. The aged person becomes a leper, to be put away in an institution (...). I am no longer (in their eyes) an active, intelligent human being. I am now a relic (...). The doctor tells me I am in very good shape. My mind is teeming with ideas, but no one wants them. I don't want to fill the time before I die. I want to use the time. I need to work, not make-work, not a hobby, not volunteer work, I need a job. I want my old job back. I was good at it. To be considered unfit for the very job for which I was trained, is the cruelest kind of rejection. Then I am truly unfit, no good at anything. There is no longer any incentive to work: there is only the overwhelming fear of further rejection. Nothing else matters, nothing else affords any kind of compensation.’77 Dat is precies hoe mijn vader zich voelde. Hij viel dood onder de stress van ‘having been reduced to nothingness’.

De filosoof Walter Kaufman van Princeton University noemt Hitler als een extreem voorbeeld van ‘selectief mededogen’. ‘He was a vegetarian and opposed vivisection of animals. His case was extreme, but the syndrome is typical.’ Het is waar dat de ongelijkheid in medeleven tussen bijvoorbeeld de miljoenen die over abortussen te hoop lopen en zich geen bal aantrekken van hongerende of mishandelde kinderen in de wereld, niet te overbruggen lijkt, of zelfs is. Kaufman geeft aan dat vele mensen die voorgeven mededogen met dieren te hebben, tezelfdertijd nauwelijks bereid zijn iets voor de medemens te doen. Het is oude koek eigenlijk en toch word je er dagelijks aan herinnerd.78

In India is de automobilist die een koe aanrijdt in levensgevaar. Koeien - maar niet outcasts - mogen een Hindoetempel binnenwandelen, maar een jongetje dat eens een bal wilde ophalen werd door een Hindoe priester doodgeknuppeld. Kaufman herinnert er aan dat sinds de Tweede Wereldoorlog veertig mil-

joen mensen dienden te verhuizen als gevolg van onverdraagzaamheid en dat overal weer opduikende symptomen van irrationaliteit en selectief mededogen overheersen. Ik kijk net naar een film van het ‘genie’ Joris Ivens, die laat zien hoe een groep Chinezen een varken vangt. Vervolgens worden we getrakteerd op de ‘muziek’ van het dier in doodsangst, dan een lang scherp mes, enzovoorts. Is er werkelijk geen andere vorm van entertainment mogelijk? Keke blaft in zijn droom; hij ligt in Peters leren stoel.

3 oktober 1977

Soms denk ik dat ik een monster ben. Moest een paar maal uit bed omdat Keke piepte. Ik ging hem aaien en rustig maken. Om 03.00 uur begon hij te blaffen, dus weer naar beneden. Ik gaf hem een tik met een krant. Het kwam niet bij me op dat hij misschien echt ziek was. Hij moet vreselijk zijn geschrokken. Ik kon er niet meer van slapen. Werd om 09.30 uur gewekt door een telefoontje van de Cubaanse ambassade. Kekes maag rommelde. Ik kon het horen. Het beestje was van streek. Ik belde mevrouw Offereins in Bosch en Duin. Zij adviseerde rijstewater te geven. ‘Niet aandringen met het andere voedsel,’ zei ze. Vannacht had ik behoren te bedenken dat hij misschien ziek was. Dit is nooit eerder gebeurd. Die extreme woedereacties die Keke in me opwekt, vind ik vreselijk.

Bezocht ambassadeur Martorell van Cuba om een interview met vice-president Carlos Rafael Rodriguez te bespreken.

Een eerste brief van Casper, na het Willemstad-fiasco. Uiteindelijk heeft hij zich op Curaçao met scuba diving beziggehouden en kennelijk zelfs geen nummer gemaakt, waar hij zich zo op verheugd had. Hij is terug in Apura, waar hij zegt met 50 Indianen, 60 Surinamers en 8 Amerikanen aan de spoorlijn te werken. Hij probeert onze botsing te analyseren. Wat me weer verbaast, is dat een van zijn aarzelingen tegenover mij is gebleven: ‘Dat mijn ouders slapeloze nachten hebben als ze weten dat ik in jouw buurt ben. Vraag niet waarom. That's the way they feel. I feel like shit when they worry like that.’ Hoe moet ik daarop reageren? Misschien is de heer Van den Wall Bake generaal, maar waar zitten zijn hersens? Wat weten die mensen van me af, anders dan achterklap en roddels, of leugens - op verzoek van de bvd in De Telegraaf wereldkundig gemaakt. Dan moeten ze dat vod ook maar niet lezen. God straft.

Jan Buis van Bruna noemt mijn jfk-boekje ‘een miskleun’. ‘Alles komt terug, dus daar praten we maar niet meer over.’

Hierbij moet ik aantekenen dat ook de door Luns in 1962 ingezette sabotage door de regering van mij als persoon en als journalist, me parten speelde. In 1991 zou me aan de hand van honderden tot dat moment geheime codetelegrammen van de Nederlandse regering duidelijk worden hoe hij alles op alles heeft gezet mij voor het leven persona non grata te verklaren, uit wraak dat ik in de kwestie-Nieuw-Guinea gelijk had gekregen. Hoe zeer dit mijn reputatie schaadde, bewees ook weer de houding van de ouders van mijn vriend Casper Bake. De invloed van die overheidsinterventie beperkte zich niet alleen tot mijn privéleven maar ook tot mijn inkomsten als journalist, omdat als gevolg van deze dubieuze reputatie mijn werk noch werd besproken, noch serieus genomen.

4 oktober 1977

Gisteravond heb ik Gerard en Adèle Croiset in hun nieuwe, lieflijke huisje in Houten opgezocht. Ik moest alles zien. Gerard vroeg vele malen: ‘Hoe vind je het?’ Hij voelt er zich kennelijk senang.79 Daarop wilde hij me een plek laten zien ‘waar ik altijd van heb gedroomd’. Het was een kleine kamer in een annex met vier leren stoelen, een tafel, een boeddhabeeldje tegen de muur, een schemerlamp en geen boeken. Die heeft hij niet nodig. Hij weet immers alles. Geen schrijftafel. Ook geen muziekinstallatie. ‘Dat zou ik niet kunnen verdragen,’ zei hij toen ik hierover sprak.

Hij was op een congres in Brussel geweest. Professor Tenhaeff en de heer Van Praag hadden afgezegd. Gerard was alleen gegaan. Hij had ontdekt hoe heerlijk het was om er te zijn zonder die heren als blok aan het been. Hij kan dan helemaal tevreden zijn over wat hij zegt of doet zonder pottenkijkers. Hij leek koel over Carel Enkelaar, een van zijn oudste vrienden. ‘Ik wil geen relatie van hem zijn. Het moet vriendschap zijn. Die verwijdering komt eigenlijk door jou. Eerst heeft hij je voor allerlei dingen uitgemaakt en dan gaat De Mohrenschildt dood en zijn jullie weer de beste maatjes.’ Ik legde uit dat ik Carel al jaren door heb en zijn nos-kant los zie van andere, positieve kanten. ‘In New York nam hij een serie foto's van me voor het geval ik vermoord zou worden zodat hij dan de laatste exclusieve plaatjes zou hebben.’

‘Dan is hij weer de journalist,’ zei Gerard.

Hij vertelde ook dat Enkelaar als epiloog in Croisets nieuwe boek als de bliksem het De Mohrenschildt-verhaal had toege-

voegd. Ik protesteerde en zei dat die story er helemaal niet in hoorde, al was de publiciteit meegenomen. ‘Dat heeft Carel gedaan,’ zei hij. Beetje vreemd, want het is Gerards boek.

Mevrouw Indira Gandhi is weer vrijgelaten. Zij heeft op het politiebureau de nacht doorgebracht. Onvoorstelbaar. Tenslotte regeerde zij elf jaar het land tot zij in maart de verkiezingen verloor.

5 oktober 1977

Ambassadeur Piet Schaepman liet me bellen met de mededeling dat zijn open brief aanvankelijk naar het anp was gezonden. Daarna was de tekst naar De Telegraaf gegaan. Hij zou me de oorspronkelijke inhoud zenden, maar intussen zou het op prijs worden gesteld indien ik kon nagaan wat er precies bij het anp was gebeurd. Ik belde de heer Logger van de redactie binnenland. Hij belde na een half uur terug dat hij slechts kon zeggen dat de mededelingen van Schaepman niet op het anp-net hadden gestaan. Daarop probeerde ik Baggerman te bereiken. Geen succes. Toen sprak ik kort met directeur Jolle Jolles80, die gewoon zei: ‘Als verantwoordelijke heb ik besloten de brief van Schaepman niet te publiceren.’ Het anp wilde mij de brief niet geven. ‘Vraagt u dat maar aan de heer Schaepman.’ Zo gaat het bij His Master's Voice en dat heet dan het Algemeen Nederlands Persbureau.

Het is toch een schandaal dat een lakei van Luns, ambassadeur J. van der Valk, in Belgrado op de Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa (cvse) een keihard standpunt inzake het Oostblok heeft ingenomen. Luns is al jaren weg, maar zijn kwade genius waart nog rond in Den Haag. Volgens drs. F. Suasso in de nrc zorgde Van der Valk voor enige vuurwerk toen hij uitriep: ‘We kunnen niet begrijpen dat mensen worden vastgezet die geen ander misdrijf hebben begaan dan het uitoefenen van hun rechten zoals erkend in de Slotakte van Helsinki.’ Ook al is dit soms waar en ook al is het inderdaad treurig, zoals Van der Valk onderstreepte, dat er nog altijd geen westerse kranten in Moskou te koop zijn - althans slechts mondjesmaat in de hotels en dan vaak dagen en weken oud - we komen met dergelijke redevoeringen geen stap verder. De man doet dit namens ‘ons’. Croiset zei al eens: ‘Ach, Willem, we hebben immers niets te vertellen? Ze doen in Den Haag precies wat de Amerikanen willen.’

Het Marriott Hotel belde opnieuw dat Dimitrov nog altijd niet

zijn schuld van duizenden guldens heeft betaald. Ik gaf ze vier nummers van de man in Londen.

6 oktober 1977

Stelde ambassadeur Schaepman voor dat we een ontmoeting met André Spoor zouden hebben. Toen ik André erover belde zei hij meteen te hebben gehoord dat de ambassadeur off his rocker zou zijn. Hij zei in een commissie van toezicht van het anp te zitten en zou wel eens even de zaken natrekken.

Koningin Juliana en prins Bernhard (in burger) hebben een werkbezoek aan Brussel gebracht. Dat brengt hem terug in normale activiteiten.

Minister Pronk heeft het anc een half miljoen gulden toegezegd. Ik probeer al enige dagen via een typische kaksecretaresse van Buitenlandse Zaken Pronk te bereiken en heb de hevigste scènes met dit incourante artikel.

Kardinaal Alfrink heeft als president van de internationale vredesbeweging Pax Christi de vrees uitgesproken dat democratische samenlevingen langzaam maar geleidelijk naar politiestaten afglijden. Hij keert zich fel tegen het ‘afschrikkingsevenwicht’ via atoomdreiging en noemt ‘de neutronenbom een perversie van de vrede’. Ook citeert hij cijfers van het sipri in Stockholm en onderschrijft dat de atoombom een statussymbool is geworden.

Het cda heeft 49 zetels in het parlement en bekleedt zeven ministersposten. De pvda heeft 53 zetels en zou 7 4/7 ministersposten moeten hebben. Het cda stelde voor: okay, jullie nemen het premierschap plus wat staatssecretarissen meer. De pvda weigerde dit. Dries van Agt legde dit glashelder uit op televisie. De pvda'ers zijn idioten, wat ik altijd al heb geweten. De vraag moet worden gesteld: waarom kan de kerk of Alfrink niet meer druk op het cda uitoefenen? Luns en consorten in Den Haag zijn onderhorig aan Washington in plaats van aan Rome, om van de cia maar niet te spreken.

Tessa Croese, secretaresse van Schaepman, belde. Ik heb haar gevraagd alle documenten zo snel mogelijk naar André Spoor te zenden.

7 oktober 1977

Benazir Bhutto is een campagne begonnen om haar vader vrij te krijgen.

In New Orleans heeft een rechter Larry Phillips tot dertig jaar gevangenisstraf veroordeeld omdat hij padvinders had verleid seks met hem te hebben. ‘You were found guilty of violating a

child. There is not enough time in the statue books for you,’ aldus rechter Frank Marullo, die Larry ‘the worst kind of human being walking on this earth’ noemde. Dat is 1977.

Opnieuw een openhartig gesprek met ambassadeur Romanov. Hij noemde Luns, Van der Valk en consorten rascals. Er was in Den Haag absoluut geen democratie. Alles werd beslist door machtsmonopolies. De strijd om ministersposten was niets anders dan een gokpartij om een salaris van 75.000 gulden per jaar in de wacht te slepen. ‘That's why we do not believe in paid salaries for parliamentarians. They then turn into politicians, far removed from realities as well as the democratic electorate.’ Ik vond het zinnig wat hij zei, als gewoonlijk.

Hij vertelde dat naar aanleiding van het achterwege blijven van een felicitatie aan Brezhnev, en mijn publiciteit hierover, de Nederlandse regering alsnog een boodschap had gezonden dat er inderdaad een fout was gemaakt en of men de heer Brezhnev hiervan op de hoogte wilde stellen. Hij zei dat het feit dat Huydecoper drie jaar ambassadeur in Moskou was geweest, gewoon had betekend dat er een stilstand van drie jaar in de betrekkingen tussen beide landen had plaatsgevonden. Dit betrof ook de handelsbetrekkingen. Hij noemde Caspar Reinink als nieuwe ambassadeur ‘vermoedelijk een verbetering’. Hij had tegen Reinink gezegd, toen deze hem bezocht: ‘If you want to be a good ambassador, go ahead. If not, it is okay too.’

Romanov onderstreepte dat we bezig waren onze gasbel met grote spoed op te souperen en dat er reeds door Den Haag naar de mogelijke levering van sovjetgas was geïnformeerd. ‘Op dit moment,’ had het Kremlin geantwoord: ‘we do not have gas for sale on the market.’ De Sovjet-Unie begint zich nu te realiseren wat de waarde van haar energievoorraden is, met het oog op het binnenhalen van buitenlandse valuta. Er gingen in het Westen geruchten dat sovjetenergie uitgeput raakt. ‘We said nothing to these rumors, we did not deny or confirm them. All it means is that our prices will go up.’

Ik vertelde met dr. Jermen Gvishiani een mogelijk bezoek (eindelijk) aan Philips te hebben besproken. Hij haalde hierop een Russisch gezegde aan dat het beter was om niet met een kanon op een musje te schieten. Hij wist dat Gvishiani een rede op een managementconferentie in Brussel zou houden. Wanneer dit vaststond dacht hij niet dat Philips opnieuw een moment zou aarzelen om hem in Eindhoven te ontvangen. Hij zou contacten hebben en nagaan wat hij kon doen. Zijn laatste woorden waren, omdat hij wist dat ik naar Amerika ging, om vooral voorzichtig te zijn.

Het materiaal van ambassadeur Schaepman is gearriveerd. Ik ben er wel van geschrokken. Om het zacht uit te drukken, het is allemaal wat vreemd. Het is niet duidelijk wat er nu exact met Luns aan de hand is geweest. Bovendien beschrijft hij een vreemde rol van journalist Hans Hoefnagels.

8 oktober 1977

De senior vice-president van abc-televisie reageert ogenblikkelijk nadat ik door Gvishiani ben geïntroduceerd. Dat is een positieve mogelijkheid op niveau.

Daniel Schorr publiceerde acht pagina's van The Assassins in The New York Review of Books.81 Het artikel barst van de nieuwe details en gegevens en toch komt hij niet met een conclusie die opzien baart. Hij heeft bewijzen gevonden dat van Amerikaanse zijde bij verschillende gelegenheden een moordaanslag op president Sukarno en andere leiders zou zijn overwogen.82 De verschillende complotten om Fidel Castro te vermoorden worden verder uitgediept aan de hand van vrijgekomen documentatie. Schorr ziet directe verbanden tussen die activiteiten en Dallas. Hij beschrijft hoe kolonel Yuri Nosenko van de kgb, die het verblijf van Lee Harvey Oswald in de Sovjet-Unie had behandeld, tien weken na de moord op jfk naar Amerika was gevlucht.

Luisterde in de auto naar het celloconcert van Saint-Saëns, altijd even mooi. ‘Het zou me niets kunnen schelen om dood te gaan,’ zei Croiset laatst. Ik vraag me af of hij hier nu echt behoorlijk over heeft nagedacht.

Maakte een nummer in Thermos met Peter Gottmer, de uitgever.

Bezocht vanavond Dirk en Inge Keijer in Hilversum. Ik kon zien dat er problemen waren, want de ogen van zijn zoontje waren betraand. Hij had blauwe plekken op zijn benen. ‘Van een hockeymatch,’ zei Dirk. Geloofde er niets van. ‘Als we botsen praten we altijd alles uit, ook wat ik fout heb gedaan,’ aldus de vader. Later vertelde de jongen geslagen te zijn en mijn onbehagelijkheid nam toe. Ik vertelde van mijn kant Keke geslagen te hebben wat ik als verschrikkelijk had ervaren, want later bleek dat hij echt ziek was.

Dirk vroeg zich af wie ons toch voortdurend achter de broek zat. Hij herhaalde dat toen ik hem bij de acf in Maarssen voor mogelijke zaken met de ussr had geïntroduceerd, de bvd via

de achterdeur was binnengegaan, toen hij door de voordeur het gebouw verliet. John Massaut had hem namens mij bij de hoge bazen binnengebracht. Massaut heeft Keijer ook in Hilversum bezocht. Over mijn acf-aandelen zei hij: ‘Die komen nooit meer goed...’ wat ik zeer vervelend vond, want hij als zakenman kan het weten. ‘Maar niets komt nog goed,’ voegde hij er veelbetekenend aan toe. Hij verwachtte dat de werkelijke grote problemen rond 1980-1982 en 1985 zouden komen.

Later op de avond vroeg ik hem of hij er ooit over had nagedacht, gezien zijn intensieve contacten met Moskou, dat hij eens gearresteerd zou kunnen worden, zoals nsb'ers werden opgepikt in 1945. Het was de enige keer vandaag dat zijn gezichtsuitdrukking totaal veranderde en hij zei: ‘Ja, daar heb ik wel eens over nagedacht.’83

9 oktober 1977

Wanneer Keke kwispelend op me afloopt, vertedert dit me. Steeds weer bedenk ik me, wat het voor me heeft betekend na de dood van mijn ouders voor het beestje te hebben mogen zorgen. Ik droomde dat hij de achterste helft van zijn lijf verloor. Ik probeerde het er weer aan te zetten.

Dirk Keijer was van mening dat Joop den Uyl ‘antisovjet’ was. Ambassadeur Romanov concludeerde na twee lange gesprekken met Den Uyl hetzelfde. ‘Wie,’ vroeg Dirk zich hardop af ‘is het die achter dit beleid zit?’

‘We zijn immers loopjongens van Washington,’ antwoordde ik. Hij zei me een lijst te zullen geven van duizend Nederlandse bedrijven met Amerikaanse belangen. Hij zei verder over een vriend in Washington te beschikken, bij wie hij me zou introduceren. ‘Hij kan je zo bij iedereen binnenbrengen.’ Hij was een vriend van Stewart Udall en Hubert Humphrey, een belangrijk contact. De zuster van Keijer schijnt in Amerika voor het Sovjet Comité van Wetenschap en Techniek van de Raad van Ministers, dus van dr. Jermen Gvishiani, te werken. Hoe komen deze mensen aan dergelijke top-sovjetjobs? Hij belde stante pede de betreffende persoon in Washington en hield een verhaaltje over mij. Inge Keijer kwam ook even aan de lijn.

‘Weet je wat je moet doen,’ zei Keijer naar aanleiding van mijn contacten met tass in Moskou. ‘Je moet met tass een service regelen die alle economische informatie geeft over wat er in de Sovjet-Unie gebeurt. Dan zorg je voor 5.000 Neder-

landse abonnees die een jaarabonnement nemen van 600 gulden, dan heb je drie ton per jaar.’ Toen ik tegenwierp blij te mogen zijn 1.000 abonnees te vinden, zei hij: ‘Okay dan duizend, maar dan heb jij een ton per jaar. We moeten dit stap voor stap organiseren.’ Ik kon mijn oren niet geloven. Hij wilde dit eveneens met Romanov bespreken als een project voor mij.

In het Concertgebouw is gisterenavond ‘Miami Nightmare’ gehouden, een benefietconcert gericht tegen de heksenjacht op homo's van de ex-schoonheidskoningin Anita Bryant uit Florida. Ook de Rooie Flikkers organiseerden iets dergelijks. Er werd een ton opgehaald.

De Pravda heeft felle kritiek geuit tegen Washington en Den Haag omdat zij als enige de sfeer tijdens de conferentie in Belgrado hadden proberen te verpesten. Max van der Stoel is daar wat ons betreft uiteindelijk verantwoordelijk voor geweest.

Eindelijk belde minister Pronk terug. Hij had Rafael Rodriguez ook ontmoet. Hij zou me laten voorlichten over zijn beleid door ene heer Bergman.

Met Frank Heckman gegeten. Hij heeft nu een vette snor. Hij gaat sportlessen geven op een middelbare school.

12 oktober 1977

Ontmoette Jan van Beek.84 ‘Die hoofdredacteuren van onze club (van hoofdredacteuren) zijn kleine mannetjes die vergaderen en zich waar moeten maken en van tijd tot tijd “nee” moeten zeggen. In september hadden slechts twee in plaats van vijf hoofdredacteuren van de gpd-groep op jouw artikelen ingetekend.’ Om die reden werd mijn medewerking opgezegd.85 Hij had echter in de vergadering gezegd dat de gpd met mij in contact moest blijven, opdat incidenteel artikelen van mij kunnen worden afgenomen. Ze willen altijd afromen. Hij zou dit dan uit een eigen potje financieren. Dit betekende wel, had hij de heren gewaarschuwd, dat mijn artikelen dan duurder zouden zijn. Dat vonden ze best. Jan had me willen uitnodigen bij de samenkomst van alle buitenlandse correspondenten van de gpd: ‘Maar toen ik constateerde hoe Henk Kolb hiertegen tekeerging, dacht ik: dit zal niet goed gaan.’ Tot mijn verbazing zei hij overigens dat we nooit overeen waren gekomen dat ik dit jaar voor een budget van 10.000 gulden kopij zou leveren voor de gpd. Ik probeerde zijn geheugen op te frissen door te

zeggen dat hij zelf het bedrag van 12.000 tot 10.000 had teruggebracht omdat één krant niet mee zou doen. Hij zei dat het onwaar was. Wat moet je dan? Hij was er trots op dat hij de presidenten van Mexico, Peru, Argentinië en zelfs Pinochet van Chili ging interviewen. Op mij komt het allemaal minder belangrijk over.

Ik bracht zijn gesprek voor televisie met Carlos en Irene ter sprake, dat hij had geregeld en had voorzien van commentaar, waarin Jan van Hillo de prinses vroeg: ‘Het is bijna onbehoorlijk, maar waar leeft u van?’ Ik zei dat ik iets dergelijks beschamend vond. Jan noemde Carlos ‘een dissidente koning van Spanje’.

Ik zag eindelijk ambassadeur Schaepman terug, wat me goed deed. Veel nieuws vertelde hij niet over zijn conflict met Buitenlandse Zaken dat tot Luns terugging. Hij zei de mogelijkheid in handen te hebben ‘de hele top’ te kunnen opblazen. ‘U en ik hebben veel gemeenschappelijk, maar daarom moeten wij ook geen bondgenoten zijn. Indien u me André Spoor levert...’, daar was hij zeer in geïnteresseerd. Hij betwijfelde echter dat Spoor zijn zaak zou durven entameren. Misschien zit de man inderdaad op een bombshell. Ik ben er niet echt van overtuigd. Hij lag ook overhoop met de paladijn van Luns, Schiff, die nu als ambassadeur naar Australië gaat. Schaepman was ook zeer geïnteresseerd in de jfk- en Dimitri Dimitrov-affaires.86

Bob Mantiri van de gpd - dat ze die aankomende journalist zoiets laten beslissen - stuurt de gesprekken met futuroloog Rosen en professor Krutogolov gewoon terug. Slaat nergens op. Ze hebben natuurlijk liever bijdragen van Coen Korver uit Moskou, die op zijn achterste zit, nergens binnenkomt en over dissidenten als Bukovsky schrijft.

13 oktober 1977

Peter arriveerde gisteravond op Schiphol. Heerlijk. Eindelijk zijn blonde hoofd weer naast me op zijn hoofdkussen. We gingen in La Belle Epoque eten. Ik vertelde dat de gpd ook opgezegd had. ‘Het lijkt wel een samenzwering,’ zei hij. Hij heeft een rol in een musical in Madrid gekregen en ziet er zeer naar uit naar Spanje te gaan, misschien wel voor een jaar.

Hij bracht een artikeltje van Nigel Dempster mee uit de Daily Mail. Dewi Sukarno is via advocaat Roy Cohn een proces begonnen tegen artikelen die zij beledigend acht, zij eist vier mil-

joen dollar. Jammer dat dit iedere keer weer gebeurt. Dempster haalt dan weer een rij aanbidders naar voren onder wie John Bentley, Bernie Comfeld, de Earl of Lichfield en nu ook de Duke de Sabran die Dewi zegt in april te zullen trouwen.

Robert Shaplen somt in The New York Times vier gevarenzones voor het Suharto-regime op: 1) acties van Islamitische politieke en religieuze organisaties; 2) het gevecht om de macht tussen militairen onderling; 3) sociale onrust en ontevredenheid vanwege de werkloosheid en andere economische problemen en 4) onrust onder de studenten. Ik geloof niet meer in de praatjes dat het regime-Suharto op springen zou staan.

14 oktober 1977

Peter is vanmorgen een uur in de polder gaan fietsen. ‘Om na Londen mijn longen te zuiveren,’ noemt hij dat. We hebben uren zitten praten. Oergezellig. In Thermos pakte hij een schaatser, niet zo zeer voor een nummer.

Cees Meijer heeft mijn Rusland-pagina totaal herschreven, voor mij nu zelfs onherkenbaar, met zelfs ontoelaatbare citaten van onder anderen Arbatov. Het is helemaal mijn verhaal niet meer. Hij is zelf natuurlijk overtuigd dat het allemaal veel beter is geworden. Bah. Dat is nooit eerder in die mate gebeurd. Zal ook nooit begrijpen waarom hij per se Luns eruit wilde hebben.

15 oktober 1977

Richard Thieuliette die gisteravond per trein uit Parijs kwam en Theo Cammann, Peters maatje uit Tilburg van de psychologiecolleges, kwamen hier eten. Theo kwam in uniform; hij vliegt momenteel voor Transavia. Later gingen Peter en Theo samen uit en ik praatte tot diep in de nacht met Riri. We waren close en het flashed through my mind, I could love him all over again. Hij vertelde veel over zijn jongste ervaringen in de Himalaya. Hij leerde veel monniken kennen en in het bijzonder een oude goeroe. Hij gaf navrante details. Hij liep tegen een Franse filmcrew aan en voerde lange gesprekken, hopende op een baan. Richard is nu 33 en zal een stap moeten zetten tot vast emplooi. Hij sliep naast me en knarste weer met zijn tanden, waardoor ik geen oog dicht deed en uitgeput ben.

Jan Cremer is uit zijn vel gesprongen over een artikel van Dick van de Pol, handelend over Nederlandse literatuur in Amerika. Hij sprak met Johan Snapper van de University of California, die Cremer niet eens had genoemd. Jan onderstreept dat miljoenen van zijn boeken wel degelijk in de usa werden ver-

kocht. Dan, tot overmaat van ramp, noemt Snapper Jans boeken ‘aardig als lectuur voor op de wc of in de trein, meer niet’. In de nrc van gisteren trekt Jan van leer tegen Van de Pol en Snapper, vooral omdat deze laatste ‘mij al jarenlang uitnodigt om op zijn universiteit over mijn werk te komen praten’. Jan moet Snapper hebben opgebeld, die antwoordde dat interviewers woorden bewerken en eigen versies projecteren. Nogal slap, want hij zal het wel degelijk hebben gezegd, overigens geheel juist en in de roos. ‘Literaire kneuzen en artistieke invaliden,’ aldus Jan, ‘jullie zullen toch eens moeten accepteren dat Jan Cremer de best verkochte Nederlandse schrijver ter wereld is!’ Ja, Jan, zo is De Telegraaf het beste verkochte dagblad en Privé het best verkochte weekblad, maar ze zijn allebei rubbish. Typerend voor Van de Pol, die ik ook al heel lang als lul met vingers heb gekwalificeerd, is dat hij onder Cremers brief zet: ‘dat een waarschijnlijk terloops bedoelde opmerking van Snapper letterlijk en onvervormd in de krant is gekomen waardoor die misschien een wat zwaarwichtiger karakter heeft gekregen dan de bedoeling is geweest’. Hiermee maakt Van de Pol het alleen maar erger. Het zegt alles van de ‘grootte der literatuurcritici’ in het vaderland. Bovendien, als Van de Pol op 5 augustus het gewraakte stuk publiceerde, heeft het wel lang geduurd voor de nrc het commentaar van Cremer afdrukte. Er zal wel om geknokt zijn.

De vvd'er Harm van Riel verklaart vandaag in de nrc in het artikel de voorkeuren van de majesteit: ‘Er zijn in ons land zeer sterke krachten aan het werk, die koste wat kost een kabinet van socialisten en confessionelen aan de macht willen hebben. En persoonlijk sluit ik het niet uit dat deze krachten ook op paleis Soestdijk huizen.’87 Het zal best waar zijn. Hare Majesteit weet hoe prima Den Uyl haar door de Lockheed-misère loodste. Het had ook anders kunnen aflopen. Harry van Wijnen schreef in Van de Macht des Konings ook al dat het eerste kabinet-Den Uyl er op uitdrukkelijke wens van Juliana was gekomen.

Priscilla Johnson McMillan, die dubieuze dame, die ik ook wel eens aan de telefoon heb gehad, heeft haar studie over Marina en Oswald eindelijk het licht doen zien.88 Richard vertelde trouwens dat mijn nieuwste jfk-informatie op de Franse televisie was geweest. Deze mevrouw heeft een mening over Dallas en zal een boek schrijven ter bevestiging van wat zij altijd heeft gedacht. Heb je niets aan.

Peter en Theo hebben samen een Canadees gepakt. Ze kwamen tegen het middaguur beneden. We hebben met z'n allen geluncht. Vervelend dat Peter weg moest. Hij gaat naar zijn moesje. Ik vind dat dat altijd voor moet gaan. Richard kan het steeds beter met Peter vinden, wat ik prettig vind. Later vond ik een briefje als een groet bij de salad dressing. Ik kan wel huilen als hij dan weer weg is.

Willem Klinkenberg vertelde dat Guus Oster op een cocktailparty in het Gooi prins Bernhard had ontmoet, die gezegd zou hebben: ‘Ik weet wie mijn vijanden zijn. Klinkenberg schrijft een boek over mij. But I will take care of them....’ In Thermos kwam een jongen op me af, die zo maar zei dat mijn vijanden me op een dag in een homosauna om zeep zouden laten helpen.

Vanavond waren Jaap Jansen en Ton Kors hier. Gezellig, maar voor mij ontbrak er iets. Richard vond Ton beautiful. In de politiek vind ik Jaap te extreem. Het valt me trouwens op dat Jaap, Klinkenberg, Wertheim of Constandse niet weten wat de Trilateral Commission is.

Peter belde. De wijze waarop hij over zijn moeder sprak: ‘zij zat vlak bij me en had haar hand op mijn arm,’ roerde me tot tranen toe. Zij had zijn fiets in orde laten maken. Hij genoot intens.

Robert Heilbroner, econoom aan de New School for Social Research in New York, wijst op aspecten van de toekomst en komt weer zinnig over. Economische groei garandeert allerminst een algemeen heersend gevoel van tevredenheid, dankbaarheid, goodwill of sociale rust. Dit kunnen kapitalistische landen in hun zak steken. Daar lijkt men er altijd vanuit te gaan dat wanneer de ‘rijkdom’ maar toeneemt, stabiliteit en moraliteit hier vanzelf uit voortvloeien. Een ander probleem vormt de constante wrijving tussen een vrije markteconomie en een planeconomie. Westerse landen dansen tussen deze Scylla en Charybdis en het blijft een sleutelvraagstuk. Een derde stelling van Heilbroner is dat het winstmotief van het kapitalisme als elan vital van het systeem tegelijkertijd een ondergronds gevaar inhoudt omdat het ‘dangerous for of social behavior’ blijft. En dan, wat ik vooral belangwekkend vind, zijn vierde stelling: ‘The socialist belief in the perfectability of men.’ Dat vind ik uitzonderlijk belangrijk. Dat is wat ik me al jarenlang afvraag bij mijn vele reizen in de Sovjet-Unie en het Oostblok, namelijk de stelling van Marx dat het mogelijk zal zijn een nieuw type mens in de socialistische wereld neer te zetten. Heilbroner vervolgde: ‘Socialism is dedicated to the idea that man and

women can be virtuous, not merely voracious. Accordingly, socialist governments - the best of them, not the worst - seek to create good societies not just affluent ones. But the trouble with good societies is, that it is difficult for them to tolerate dissent.’ Begrijp nooit hoe zo'n man met zijn ervaring het woord ‘goed’ zo losjes blijft gebruiken.89

17 oktober 1977

De vpro-televisie liet gisteravond uitgever Van Oorschot uitgebreid onzin praten. Hij had zich zeer opgewonden over de situatie op de boekenbeurs in Moskou, waar alle binnenkomende en uitgaande boeken in handen van een auteursbureau waren gegeven. Zo gaat dat nu eenmaal in een socialistische samenleving, zeker wanneer 90 procent van wat in het Westen wordt gedrukt absolute trash is, onwaar en dikwijls crimineel, zoals nu een boek (roman) over de moord op Edward Kennedy.90 De grote Russische schrijvers van dit ogenblik schitteren volgens Van Oorschot, die Solzhenitsyn als voorbeeld noemde, door afwezigheid omdat ze in strafkampen zitten, in psychiatrische inrichtingen, of zijn uitgeknepen. Dichters en schrijvers konden immers niet zeggen wat zij wilden en Nederlandse auteurs zouden uit protest moeten weigeren zich in het Russisch te laten vertalen. Zijn auteur Anton Koolhaas heeft de sovjetoptie op vertaling van zijn werk blijkbaar al afgewezen. Hij hield een soortgelijk koudeoorlogsverhaal over Zuid-Afrika. Begrijp de vpro niet. Ik schreef Van Oorschot een briefje en herinnerde hem aan het feit dat er zoveel onzin in het Westen wordt gedrukt, dat het nauwelijks verwonderlijk is dat de sovjets de rommel buiten willen houden. Zelfs Jacqueline Kennedy heeft ontslag genomen als medewerkster van Viking Press uit protest over het onzinnige boek over Edward Kennedy dat Viking heeft uitgebracht.

De uit Tsjechoslowakije weggelopen ‘journalist’ Victor Zorza besloot dezer dagen vanuit Washington in de schoenen van de heren van het Kremlin te gaan staan en in de Times de bezwaren vanuit Moskou tegen het salt-akkoord te analyseren. Anticipating the Kremlin Hawks heette zijn verhaal, ‘Het sovjetstandpunt naar waarheid weergegeven!’ En vervolgens wordt de onzin onder 800.000 Amerikaanse besluitvormers via de Times verspreid. En dan vraagt men zich met schrik af: hoe komt het toch dat Oost en West elkaar zo slecht begrijpen?

Ik bezocht tante Yuut Mennega, de zuster van mijn vader, in haar verzorgingsflat in Soest. Zij gaf me een foto van mijn moeder, toen zij als achtjarig meisje ziek was en met grootmama en haar zuster in Esneux, België verbleef. Een andere foto toont het buitenhuis van mijn grootouders, op Salatiga, Java.

Omdat ik al enige tijd geleden door mijn enkel zakte ben ik naar Gerard Croiset gegaan. Hij behandelde mij. Ik voelde het effect van zijn handen, zonder dat hij me aanraakte. Bijna griezelig, maar mijn voet is nu okay. Hij zei dat niets gescheurd was, alleen maar gekneusd.

18 oktober 1977

Droomde dat Peter zoek was. Ik ging op verkenning uit en ontmoette iemand, die zei dat Peter niets meer met me te maken wilde hebben en erg rot over me had gesproken. Ik was wanhopig en fietste weg.

Mijn voet is iets beter, maar niet meer zo pijnloos als na Croisets behandeling. Gerard blijft zeggen dat de affaire-Donald Donaldson/Dimitri Dimitrov nog een staartje zal krijgen. Ik betwijfel dit, omdat hij al het staartje van De Mohrenschildt vertegenwoordigde. Richard Thieuliette had gevraagd Croiset te vertellen over zijn mogelijke baan bij de televisie om een reactie te forceren. Ik durfde dit echter niet, net zo min als hem vragen wat ik met de acf-aandelen moet doen. Ik deel Richards opvattingen dat ‘bezit’ verkeerd is, helemaal niet. Noch dat nu hij helemaal niets meer heeft, klaplopen bij anderen wel de juiste levenshouding zou zijn. Hij lijkt soms uitgehongerden plundert de ijskast. Wat me opviel, was zijn reactie toen ik vertelde dat Croiset, ondanks hun onacceptabele methoden, de terroristen in Somalië als ‘nuttig’ beschouwde, omdat dit de anderen aan het denken zette. Dit scheen hij meteen te begrijpen. Hij moet op zijn reizen naar het oosten wel veel hebben gezien en nagedacht. Toch vraag ik me af: hebben we terreur nodig om uiteindelijk een betere samenleving te krijgen? Dan zouden de sovjets ver voor liggen, die zijn er al zestig jaar mee bezig, inbegrepen de terreur van tijd tot tijd.

Han Mulder van Trouw belde dat hij niet stond te trappelen om mijn gesprek met professor Krutogolov te publiceren. ‘Wat de man te zeggen heeft, was van die kant te verwachten.’

‘Maar waar heeft gestaan dat de Akkoorden van Helsinki in de nieuwe Sovjet Grondwet werden opgenomen?’ vroeg ik. ‘Oh, we hebben een stuk over die zaak van Bukovsky91 gehad.’ Ik viel hem in de rede: ‘Houden jullie het maar op Bukovsky, daar kom je ongetwijfeld verder mee. Wil je me mijn

artikel terugsturen?’ en heb opgehangen. Had het kunnen weten.

Richard is vertrokken en bij Hans Geerlofs, een populair model in de mode, ingetrokken. Er was een gespannen sfeer want ik kan zijn lanterfanten niet harden. Hij zat wel te lezen in C.G. Jungs studie over Man and his symbols maar verder gebeurt er weinig constructiefs in zijn leven.

19 oktober 1977

Mijn oude celloplank, nog van De Horst, is met de vuilnisauto meegegaan. Ik keek het ding nog na ook. Waarom betekent zoiets zoveel? Ook mijn squashracket van Yale is nu weg. Waarom gaan zulke dingen je aan het hart?

Peter is terug. Ik haalde hem als altijd van het Centraal Station af. Hij had het heerlijk gehad bij zijn moeder. Heerlijk om hem ook nog een keer hier te hebben. We dineerden in La Belle Epoque en liepen door de stad. We hebben gisteravond nog lang in bed liggen praten. Ik vertelde hem over Inez Röell92 en liet hem vanmorgen foto's zien uit 1950 gemaakt in Lausanne. We waren in de stad, deden boodschappen, kochten erwtensoep voor Edwin, waar hij zo van houdt, maar nadat Peter vertelde dat zijn vriend soms op een slimme manier stookte, had ik daar weer spijt van. Ik wist het trouwens allang, maar probeer er ter wille van Peter niet aan te denken. Theo Cammann doet trouwens hetzelfde, het zal wel des nichtens zijn.

Heb samen met Peter Keke opnieuw naar de kennel in Bilthoven moeten brengen. Ik gaf veel eten mee, maar wat kon ik anders doen? Ik vind het intens zielig. Het beestje keek zo eenzaam in zijn kooi. Iedere keer gaat het me opnieuw aan het hart. Gelukkig was Peter mee deze keer. We aten in Lage Vuursche, zoals vroeger met mam. Ik zette hem in Utrecht op de trein naar Tilburg. Ik zei nog tegen hem: ‘Wat staan mensen toch eigenlijk altijd oceanen ver van elkaar af.’

Amnesty International begint een wereldwijde campagne om de vrijlating van 100.000 politieke gevangenen in Indonesië te helpen bewerkstelligen. Velen zitten al twaalf jaar vast zonder enige vorm van proces, voornamelijk omdat zij Sukarno-aanhangers waren en soms tot de pki behoorden. Het rapport telt 146 pagina's. Ook wordt geprotesteerd tegen het overbrengen van 14.000 gevangenen naar het verafgelegen eiland Buru. Bij de verhoren worden sadistische methoden en martelingen toegepast. Verkrachtingen en buitengewone wreedheden zijn

schering en inslag bij het Suharto-regime. En wij maar de koningin op staatsbezoek sturen.

20 oktober 1977

Schiphol

Stralend zonnig weer.

De rvd maakte bekend dat prins Bernhard niet meer zal deelnemen aan de jacht in de duinen op het landgoed Den Ruijgenhoek. Beter laat dan nooit.93

De rubriek Terzijde van Vrij Nederland slaat eigenlijk nergens op. Bijvoorbeeld: ‘Binnenkort krijgt de eerste Zuid-Afrikaanse chimpansee het hart van een neger’ of ‘Anita Bryant: de een zijn poot is de ander zijn brood.’ Walgelijk. Het heeft niets met werkelijke humor te maken. Het is eigenlijk grof en beledigend.

Time94 heeft een omslagverhaal over Mstislav Rostropovich. Die man heeft eieren voor zijn geld gekozen door in Washington te gaan dirigeren. Hij is nu 50 jaar. Ik begrijp nu ook beter de positie van Solzhenitsyn. Inderdaad doet de cpsu kleinzielige en domme dingen maar ik blijf het gevoel houden dat ze het uiteindelijk toch zullen rooien. In ieder geval zal ons politieke systeem het ook niet uithouden tegen de currents of history. Zelfs dr. Strangelove, Robert McNamara, zegt in Time dat hij zich realiseert dat onze vrije democratische wereld zal moeten veranderen.

Als ik weer thuis ben dan moet ik Het land van herkomst van E. du Perron lezen dat ik al jaren geleden van John Massaut van de acf cadeau kreeg. Treurig dat ik er nog altijd niet aan toe kwam.

De Britse psychiater R.D. Laing spreekt in dezelfde termen als Blomquist in Zweden. ‘It is rather difficult for Western psychiatrists to condemn their Russian colleagues for doing these terrible things to Russian intellectuals when all the Russians are doing is giving the standard routine forms of psychiatric treatment that are given in the West to people who are supposed to be mentally ill. The brutalities that have come to light in these hospitals in Russia appear to be matched by brutalities that occur routinely within the state mental hospitals in the West.’95 Het Belgische blad Boulevard zette Luns als ‘massamoordenaar en oorlogsopruier’ op de omslag.96 Tussenkop: professor J.B.

Charles uit Leiden waagde het Luns een hese hufter te noemen. Luns is een oplichter, maar dat weet ik al heel lang. De man vangt 320.000 gulden per jaar bij de navo. Boulevard: ‘Hij kondigde een navo-oefening af. In eerste instantie twaalf doden en 100 gewonden, met twintig miljoen schade aan terreinen en voertuigen.’ Een Duitse medewerker had gemeld: veertien doden, 21 voor het leven verminkten, schade aan het gebied 110 miljoen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums