Memoires 1977-1978

[p. 18]

New York

27 juli 1977

We namen een kamer in het Chelsea hotel dat een vieze bedoening blijft. We zijn gisteravond in de Village gaan eten. Peter liep meteen weer tegen allerlei bekenden aan. We verbaasden ons eigenlijk over de aantallen weirdos in de straten en vooral ook over de ongelooflijke, vieze troep overal.

Nam contact op met Bernard Scott van de Enquirer in Florida. Ik maakte hem duidelijk dat ik nieuwe, opzienbarende informaties inzake de jfk-affaire had aan te bieden. Voor een exclusief verhaal zou 50.000 dollar mogelijk zijn.

Margaret Mead is in Indonesië.

Peter traint alweer in een gym. We blijven ons verbazen over wat hier allemaal rondloopt aan mooi gevormde lichamen en hoe ze zich kleden: op-en-top sexy. ‘Dat komt,’ zei Peter ‘omdat ze in de vs van kinds af aan aan sport doen, zoals mijn vader me van jongs af aan het zwembad in stuurde. En ze hebben hier overal prachtige gymzalen. Het sporttrainingscentrum aan de University of Minnesota is ongelooflijk: zoiets heb je nog nooit gezien.’ Ik heb ervoor gezorgd dat Peter 500 dollar in travellercheques bij zich heeft.

28 juli 1977

In een girly magazine, Velvet, staat een artikel van Duffield Thomas over de jfk-moord. Ik word genoemd in verband met mijn getuigenis inzake George de Mohrenschildt. Dit zal nu wel altijd zo doorgaan.

29 juli 1977

Had een ontmoeting met Stephen Rosen, die Future Facts⁵ schreef. Met een staf van 30 medewerkers heeft hij een aantal toekomstige ontwikkelingen op technisch en wetenschappelijk gebied onder de loep genomen. Hij denkt in de toekomst aan een tripje van 21 minuten van Los Angeles naar New York. Dit zou via een tunnel onder de vs moeten gebeuren, waarbij passagiers in een soort kogel plaatsnemen. De snelheid? 14.000 ki-

5 Stephen Rosen, Future Facts, the Way Things Are Going to Work in the Future in Technology, Science, Medicine, and Life, Simon & Schuster, New York, 1976.

[p. 19]

lometer per uur! En hij heeft meer van dergelijke ‘vondsten’.⁶ Altijd als ik samen met Peter ben, kom ik niet tot dagboek-notities. Hoe zou ik onze gezellige ontbijten in het Waldorf Astoria hotel kunnen beschrijven? Negentig procent van wat ik wil vertellen, gaat verloren als ik het opschrijf. Als hij bijvoorbeeld een voorstel doet om Ken Klein een fles wijn te geven, ben ik bitchy want we gaven al een fles Scotch. Later geef ik hem toch gelijk en heb dan weer spijt. Hij schreef gelukkig zijn moeder en Trees, de non, een brief. Hij is nu in de sportschool. Ik zal blij zijn de blonde kop weer te zien. Wacht bij Crêpes op hem.

6 Interview met Rosen, Nieuwe Revu, 26 augustus 1977.

30 juli 1977

Hij had vitamine c voor me gekocht toen hij uit de gym kwam. Later liepen we tegen James Baldwin aan, die zijn adres in St. Paul de Vence opschreef zodat ik hem daar zou kunnen bezoeken. Hij nam Peter heel goed in zich op. Peter vertelde hem bij zijn middelbare schoolexamen vijf boeken te hebben besproken, waaronder een van hem. Baldwin was in gezelschap van een neger en een latino.

Peter constateert dat hij overal stereotype, over-accented masculinity ziet en dat de guys rondlopen met stretched out muscles wat hij een verschil vindt met twee jaar geleden. ‘I wonder, Willem, why that is.’ Hij kwam vannacht om half vier thuis na een avontuur met een jongen.

Sprak met April Ferguson, de schrijfster, die in overleg met Mark Lane mijn jfk-boekje in het Engels vertaalt voor publicatie in de vs. Dat wil zeggen: zij corrigeert mijn taalgebruik. Mark werkt samen met Dick Gregory aan een nieuw boek dat zij ook bewerkt.

31 juli 1977

Washington dc

Op weg naar Arizona zijn we hier gestopt voor een ontmoeting met Barbara Applegate. Eindelijk hebben Peter en zij elkaar ontmoet. We hebben samen in het Washington Hilton, waar we logeren, gegeten. Barbara, die altijd zeer kritisch is en niet in een jfk-samenzwering gelooft, vond de informatie over Dimitri Dimitrov toch wel onthutsend. Zij vindt Jimmy Carter nu ‘a devious man: perhaps I should not say it, but....’ Zij is er van overtuigd dat het land de buik vol heeft van zijn folksy mannerisms en hem niet langer vertrouwt.

[p. 20]

We nemen vanmorgen vroeg Braniff International Airways naar Dallas en zullen daar Patrick Russell, de advocaat van De Mohrenschildt, treffen.

Patrick haalde ons af samen met een danser, Douglas, in zijn nieuwe Cadillac die hij zichzelf voor Kerstmis cadeau had gedaan. Hij vroeg of ik Jeanne de Mohrenschildt wilde ontmoeten, die tegenwoordig in Californië woont maar op bezoek was in Dallas. Zij woont voor 800 dollar in een motel, want de erfenis van George is naar dochter Alexandra gegaan omdat er geen testament zou zijn geweest. Ik weet dat De Mohrenschildt wel degelijk een testament had, maar hij wilde natuurlijk niet dat Jeanne één cent kreeg, zeker nadat zij hem in een zenuwinrichting had laten opsluiten.

Ik vond het wel prettig dat zij bevestigde, toen ik een half uur met haar telefoneerde, dat de relatie tussen George en mij above board was geweest, omdat er allerlei kletsverhalen circuleren dat we een homoseksueleverhouding zouden hebben gehad. Zij bevestigde eveneens dat zij heel goed wist dat ik hem nooit de stuipen op het lijf kon hebben gejaagd, zoals verschillende idioten nu zeggen en schrijven. Zij wist ook heel goed dat ik hem natuurlijk nooit met drugs buiten westen heb proberen te krijgen, zoals eveneens is gesuggereerd. Volgens Jeanne was George bezig hartstikke gek te worden, een observatie die ik absoluut niet met haar deel. Hoe het met haar was? ‘I don't live for ever, you know.’ Pat zei dat ze door het vele drinken leverproblemen had. Hij luisterde trouwens mee en wilde niet dat ik liet merken dat ik vanuit zijn huis met haar belde.

1 augustus 1977

Scottsdale, Arizona, Camelback Inn

Het was mijn droom hier eens met Peter te zijn. Nu is het zover. Wicher de Marees van Swinderen kwam ons meteen bezoeken. Hij kan het prima met Peter vinden, wat prettig is. Peter is een absolute schat. ‘Stuk schandaal,’ noemde hij me in het vliegtuig. Het is hier zeker 37° Celsius. Ik draaide als verrassing het nummer van Edwin in Londen en verliet de kamer. Ik werd later woedend omdat zij zo lang spraken. Ik vond dat ze misbruik maakten van de situatie. Later bleek het gesprek maar 18,90 dollar te hebben gekost, wat ik redelijk vond. Ik had spijt. Ik liet Peter mijn brief aan Pat Russell lezen, die hij te slijmerig vond. Heb de brief nog eens bekeken maar het kon eigenlijk best. Peter zei last van zijn anus te hebben. Hij is altijd bang kanker te hebben. Wij hebben er een dokter naar laten kijken. Het was een piepkleine aambei, dus niets bijzonders.

[p. 21]

2 augustus 1977

Belde Marguerite Oswald en kon slechts ‘Met Willem Oltmans,’ zeggen voor ze weer ophing. Die is ook malende geworden van alles wat zij sinds Dallas heeft meegemaakt. Fuck her. Heb haar wel geschreven.

Wicher van Swinderen gaf me een knipsel over Scott Sirota uit Scottsdale, die al jaren de jfk- zaak onderzoekt. Hij kwam om 08.00 uur ontbijten. Een Texas bull. Hij geeft lezingen over Dallas op scholen. Hij krijgt telefoontjes met bedreigingen. Hij kreeg zelfs een brief met een artikel over hem in de Scottsdale Progress, voorzien van een doodskruis. De plaatselijke Board of Education heeft verboden om het boek van Mark Lane, Executive Action, op scholen te gebruiken.

The New York Times plaatst een hoofdartikel waarin wordt onderstreept dat neutronenbommen ‘heel geschikt’ zijn omdat ze groepen soldaten te velde kunnen uitschakelen zonder dat ook de bevolking wordt getroffen. Ook blijft de nucleaire straling minder lang hangen. Vooral de Duitsers zouden er ‘blij’ mee zijn, omdat ze al heel lang in de rats zouden zitten om door een massale sovjetinvasie onder de voet te worden gelopen. Dat zijn ‘de kwaliteiten’ die dit nieuwe wapen ‘aantrekkelijk’ maken voor het Pentagon. Ziek geklets door Amerikanen, die nog nooit een bom op hun grondgebied afgeworpen hebben gekregen.

[p. 22]

Pat Russell belde dat Time magazine nu bezig was om uit Amsterdam, Hongkong en andere plaatsen informatie te verzamelen om aan te tonen dat ik een kgb-agent zou zijn. Hij denkt dat we hoogstens 10.000 tot 20.000 dollar als schadevergoeding van Time zullen kunnen krijgen vanwege de beschuldiging aan mijn adres van communistische sympathieën in het artikel pink house of orange. Time had hem zelfs gebeld met de opmerking dat ze gehoord hadden dat ik ermee ophield: een proefballonnetje.

Tony Brenna van de National Enquirer meldde zich vanmiddag. We hebben over de publicatie van het Dimitri Dimitrov-materiaal gesproken. Zij willen een voorsprong hebben van vijf dagen op mijn komende persconferentie. Ik vind dat niet acceptabel, te meer omdat niemand hier de Enquirer serieus zou nemen wanneer zij als eerste de mysterieuze generaal zouden opvoeren. Ik stelde voor dat de Enquirer mijn persconferentie zou financieren een dag voor een eventuele publicatie van het nieuwe materiaal. Hij wilde weten waarom ik mijn bron niet op geluidsband had gezet. Dat doet Dico nooit, want hij wil zelf uit alles een slaatje slaan. Besprak in detail met Wicher en Peter hoe ik het beste zou kunnen onderhandelen.

Uiteindelijk stelde ik een brief van vier pagina's op voor hoofdredacteur Iain Calder⁷ die ik Tony morgen mee geef. Met Bernard Scott had ik afgesproken dat ik voor dit gesprek in de Camelback Inn duizend dollar zou krijgen en mocht de Enquirer belangstelling hebben nog eens 9.000 dollar indien ik namen en data zou geven. Tony zei van niets te weten. We belden ‘Scotty’ in Florida op. Deze antwoordde: ‘Oh, heb ik dat toegezegd?’ Intussen kreeg ik niets.

7 Zie bijlage 1.

4 augustus 1977

Heb ontbeten met Peter en Tony Brenna, wat plezierig was. Ik ben altijd verbaasd over hoe tactvol Peter een man als Brenna behandelt. Hij is een geboren psycholoog. Tony stelde allerlei vragen over Peters werk en of hij zijn eigen opdrachten koos. ‘Pas op, hij gaat je uithoren,’ zei ik tegen Peter. ‘No way’, antwoordde hij. Om 10.20 uur belde Dimitrov op uit Londen.

6 augustus 1977

Hollywood

Ben weer dagenlang niet aan mijn dagboek toegekomen. We logeren bij Bill Bast en Paul Huson. We maakten trips en dineerden in Hollywood-restaurants.

[p. 23]

Gay clubs vragen paspoorten en rijbewijzen als identificatie. Een sauna weigerde ons binnen te laten. Bij Club One werden we eerst ook geweigerd. Maar even later liepen we tegen een paar knullen met een zwart meisje aan. Een vond ik meteen sensationeel. Peter vroeg: ‘Wie bedoel je?’ Ik wees hem aan. Peter is later een paar dagen met hem aan de haal gegaan: Gregory Sarris.

Als ik naar al die dansende en swingende jongeren kijk, herinner ik me mijn eigen jeugd en de oorlog. Wat hebben wij toen veel gemist aan vrijheid, sensualiteit, lange haren, sexy clothes - kleren waren op de bon - al die dingen die toen niet beschikbaar waren of niet bestonden.

7 augustus 1977

Gisteravond botste ik met Bill Bast tijdens een, overigens gezellig, etentje. Hij verkondigde dat ik met mijn paternalistische houding Peter in de psychologie had gedrukt, omdat ik zelf geen inzicht heb in theater en film of kunsten in het algemeen. Ik werd echt woedend en probeerde uit te leggen dat ik Peter tien jaar had geobserveerd en had geconcludeerd dat hij een geboren psycholoog was. Hij had die belangstelling trouwens zelf steeds aangegeven, maar nadat ik had begrepen dat meer dan vijftig procent van zijn toekomstbeeld bij het toneel lag had ik dit aanvaard. Peter had nog gevraagd me vooral nergens over op te winden. Hij greep me tijdens de scène een paar maal bij mijn arm, maar hij kwam me verder niet te hulp. Ik vond eigenlijk dat Bill subtiel als een nicht zat te stoken met zinnen als: ‘Peter is ahead of you. He grew up and you do not realize it yet.’ Ik wilde eigenlijk meteen al naar San Francisco doorreizen.

Vanmorgen kwam Mark Lane me bij Bill en Paul opzoeken. We zaten aan het zwembad. Hij omschreef mijn Dimitri Dimitrov-informatie als ‘dynamite, and you know it.’ Hij adviseerde om Dico op tape te zetten, want dan zou de Enquirer meer betalen dan wie ook voor het Dimitrov-verhaal. Robert Tanenbaum is weg bij het Select Committee on Assassinations en werkt weer in het Justice Department omdat hij niet het gevoel had dat het onderzoek in het Congres resultaten zou opleveren.

We zijn met zijn allen naar een party van Doug en Berry, die lovers zijn, gegaan. Hiram Keller, de filmacteur, was er ook. Ik sprak met hem over Richard Thieuliette. Zij hebben elkaar ook in de vingers gehad. Ook de student van Princeton University, John Aristotle Phillips, was aanwezig. Hij schreef een

[p. 24]

boek over hoe hij in het laboratorium aldaar een atoombom in elkaar zette. Hier wordt nu een film over gemaakt. Hij vertelde dat van Pakistaanse zijde pogingen waren ondernomen zijn ontwerpen te bemachtigen, maar de inlichtingendiensten hadden hem hiertegen beschermd. Hij was gewoon naar de Atomic Energy Commission in Washington gestapt en had allerlei informatie gekopieerd, waaronder tekeningen van atoomcentrales. Een secretaresse bij de aec had nog een grapje gemaakt: ‘Je bent zeker bezig een bom te maken.’

8 augustus 1977

Gaf Peter een artikel over slapeloosheid. ‘Ik wil het wel hebben,’ zei hij ‘maar het meeste is oude koek.’

De New Times heeft een omslagverhaal: Learning to love the Neutron Bomb, met Jimmy Carter in een jeanspak op het projectiel.⁸ Het artikel spreekt over de voormalige chef van de inlichtingendienst van de luchtmacht, generaal George Keegan. Ik wil die man interviewen. Zond een kopie van dit artikel aan ambassadeur Romanov in Den Haag.

Vannacht droomde ik van Keke in de kennel. Ik had hem in een bos achtergelaten en mam was gekomen om op hem te passen. Peter zei, toen ik het hem vertelde: ‘Je moeder en Keke zijn als symbolen in je brein nauw met elkaar verbonden.’

Slaagde erin mijn oude vriend majoor Frederick Wallace op te sporen. De zwarte luchtmachtofficier ken ik sinds 1955 toen hij op Soesterberg diende. Hij werkt bij de Veterans Administration. Fred en Wies zijn thans officieel gescheiden. Hun zoons wonen samen in een andere flat. Ik had hem wel willen omhelzen.

8 Zie bijlage 2

9 augustus 1977

Gisteravond kwam Elisabeth Montgomery samen met een vriend een drankje halen en later zijn we in La Fonda gaan dineren. Liz verdiende 100.000 dollar voor haar rol in The Legend of Lizzy Borden, de film die Bill Bast schreef en waarvoor hij een Emmy kreeg. Bill vertelde dat haar vader Robert Montgomery de televisieoptredens van Eisenhower begeleidde. Liz is driemaal getrouwd geweest en schijnt nu lonely te zijn. Liz Montgomery is een aantrekkelijke vrouw. Ik vertelde haar dit. Maar zei ook dat ik na de scheiding met Frieda Westerman had besloten voortaan alleen met boys te rommelen. Zij straalt on-

[p. 25]

getwijfeld stardom uit. In het Mexicaanse restaurant kreeg zij een kleine ovatie. Peter giechelde veel vanavond. Ik dacht dat hij via Greg grass te pakken had gekregen.

Robert Sam Anson geeft in de New Times een beschrijving van hoe de neutronenbom ‘the ultimate capitalist weapon’, op een slachtoffer zou inwerken. ‘You would not feel it at first, anymore than you would feel an x-ray going into your body. Depending on the dosage, it might be minutes, hours even days, before the first effects appeared. Then you would feel dizzy, nauseous. Breathing would be more difficult. It would be harder to walk, and use your hands. After a while you would feel better again. You might even think that nothing was wrong with you anymore, save for an unaccountable depression and weariness. Small annoyances would set you off. If you'd have a cut, it wouldn't heal. You would begin to notice that your hair was falling out, and your appetite had gone away, the result, you might tell yourself, of the fever you were running. Then, may be two weeks or a month later, the symptoms would recur, but differently this time, stronger and more persistent. It would be hard to stop vomiting. The constant diarrhea you were experiencing would turn watery, then bloody. Every breath would be an agony. Eventually, you would become delirious and lapse into a coma. Soon, you would be dead. What had killed you was something you couldn't see, a particle of energy smaller than the atom itself. The name for it is neutron. It is, explains the Pentagon spokesman, a very clean weapon.’⁹ Wat een levensgevaarlijke onzin. Washington is in de greep van een onbeschrijflijke gekte. Senator Mark Hatfield probeerde het financieren van de neutronenbom tegen te gaan maar werd met 53 tegen 38 stemmen verslagen. Senator Sam Nunn is natuurlijk een voorstander. Hij loopt zich het vuur uit de sloffen om met de bekende antisovjetbezetenheid dit monsterachtige wapen in productie te brengen. Het is weer een van die concoctions uit het Livermore laboratorium van Edward Teller.¹⁰ Hij overtuigde indertijd reeds generaal Eisenhower om bovengrondse atoomproeven niet te stoppen. Hij deed er ook alles aan om te voorkomen dat Eisenhower een verdrag met de sovjets zou sluiten om het testen van atoomwapens te beëindigen. ‘Give the Livermore Lab eighteen months,’ zei hij tegen Eisenhower, ‘and we will give you a clean nuclear warhead.’ Dat was de neutronenbom. John Kennedy liet zich niet door Teller ompraten en tekende een verdrag met Moskou om het

9 New Times, 5 augustus 1977.

10 In 1971 interviewde ik Teller in Livermore voor mijn Club van Rome-boeken.

[p. 26]

testen stop te zetten, althans bovengronds. Zou Richard Nixon in 1960 hebben gewonnen, dan zou het neutronenwapen toen al zijn geperfectioneerd. Kennedy en Robert McNamara, zijn minister van Defensie, waren minder mesjogge en zetten die waanzin stop tot Nixon toch aan de macht kwam en James Schlesinger de zaak weer in beweging zette.

In de Atlas World Press Review schrijft Anthony Tucker, wetenschapsmedewerker van de Guardian, dat de sovjets twintig jaar voorliggen op de Amerikanen met het ontwikkelen van een anti missile death ray, aldus heeft generaal-majoor Keegan tegenover de Security Council van Carter verklaard. Ik wil die man ontmoeten.

10 augustus 1977

Los Angeles-San Francisco

Peter was verdrietig vandaag. Hij was gisteravond in restaurant La Serre nerveus geworden toen Liz Montgomery en ik maar door zaten te lullen en hij eigenlijk weg wilde. ‘Ik had met Greg Sarris afgesproken, maar wilde jou niet storen,’ zei hij. ‘Vind je niet dat ik voorga boven iemand, die je twee dagen geleden ontmoette?’ heb ik geantwoord. Ik zag echter hoe nerveus hij ervan werd. Hij transpireerde. Ik wilde lief zijn en maakte een einde aan het gesprek, wat vervolgens Bill Bast irriteerde. Toen we thuiskwamen zat Greg al op Peter te wachten. Greg werkt gedurende de zomer als bouwvakker en moest om 06.00 uur op zijn werk zijn. Bill zat het kennelijk dwars dat Peter de hort op ging. Ik vind dat heel gewoon. Laat die jongens maar genieten. Hij wilde Peter geen sleutel meegeven, want dan zouden de honden om 05.30 uur wakker worden. Toen Peter en Greg vertrokken zei Bill: ‘Well, now the big fuck is taken care off.’ Ik dacht, gun het ze toch. Ik bood aan Peter om 06.00 op te wachten, opdat niemand wakker zou worden. Ik sliep er heel slecht door uit angst niet op tijd wakker te zullen worden.

Peter kwam on the dot terug en vond me wachtende in de tuin. Hij omhelsde me en vertelde met Greg in een voormalig kasteel van Eroll Flynn te hebben geslapen. De nacht met Greg was niet te beschrijven. ‘When we got up this morning,’ zei Peter ‘was het nevelig. Bij the main gate van het kasteel stond daar plotseling een hert ons aan te staren. Het beest keek de kat uit de boom en leek verlamd, net als wij. Het was zo mooi om boven het meer die nevel te zien opkomen....’

Bij het afscheid nemen was ik vooral emotioneel toen ik Paul Huson omhelsde. Peter zat vroeg in de ochtend in zijn carnet

[p. 27]

te schrijven in de tuin. Hij was bij het afscheid nemen van Greg erg verdrietig geworden. ‘De tranen rolden over mijn wangen.’ Hij vertelde me dit terwijl hij in de opblaasstoel in het zwembad van Bill en Paul ronddreef. Hij kreeg opnieuw tranen in zijn ogen. Ik omhelsde hem. Ik wilde hem helpen en tot troost zijn. Ik begrijp het zo goed. Zijn verdriet weet hij aan ‘een combinatie van factoren’. Ook zijn toekomstgedachten speelden mee. Hollywood en de sfeer hier beangstigden hem. Hij liet Bill zijn portfolio zien. Bill noemde een producer ‘who will go berserk over you.’ Peter: ‘Schrijf je dat ook in je dagboek?’

Peter en ik hebben bij tandarts Robert Abeloff in Hollywood onze ‘ameublements des bouches’ laten nakijken. Hij stoort zich al jaren aan de spleet tussen zijn voortanden. Mijn mond is een chaos. Er schijnen wortels in te zijn blijven zitten die er allang uit hadden gemoeten. Het zou tienduizenden dollars kosten om alles in orde te laten maken en die heb ik niet.

11 augustus 1977

San-Francisco, Hyatt on the Square

Peter vindt het hier zalig. Hij schrijft naar Edwin in Londen. Onze reis samen is bijna voorbij want hij gaat naar Frederick Ress in Minnesota.

Wayne King meldt in The New York Times dat 200.000 Vietnamveteranen geen werk hebben. Stank voor dank. Carter wil er wat aan gaan doen.

Peter merkt aan me dat ik er tegenop zie hem op het vliegtuig naar Fred te moeten zetten. Hij wil hier bovendien zijn oude vriend Dane ontmoeten, die tijd gaat er ook nog af. Maar goed, ik moet niet zelfzuchtig zijn. Hij weet zeker dat Edwin door de grond zou gaan als hij wist dat Peter hier avontuurtjes zou hebben. ‘Jij bent de enige die dit weet,’ zei hij tegen me. Ik zag een blik van angst. Zou hij nog altijd aan me twijfelen? Later verbond ik hem als verrassing met Edwin in Londen, maar ik moest het gesprek afbreken want anders hadden ze een half uur gesproken.

Om 18.15 uur kwam de televisie talkshow host Randy Shilts naar het Hyatt. Hoe werken Amerikaanse hoofden toch? Ik vertelde een brief naar The Advocate te willen schrijven over hoe gay clubs in Los Angeles buitenlanders behandelen. ‘Do you want to risk your credibility now that you are about to bring information on the jfk murder,’ was Randy's eerste reactie. ‘I can be bitchy about it in Hollywood gossip columns and that will be much more effective than your letter in The

[p. 28]

Advocate.’ Morgen wil hij me over de affaire met Dimitri Dimitrov in het programma Newsroom Guest hebben.

12 augustus 1977

Na een gezamenlijke lunch in het Hyatt met Peter en zijn vriend Dane Wylie zijn ze voor twee dagen vertrokken. Ik keek ze vanuit de lift na en dacht eraan hoe ik mam vroeger nakeek, wanneer we ergens gingen eten. Om nooit te vergeten. De televisieshow werd geleid door Mel Wax. Hij begon met Time te citeren dat George de Mohrenschildt eens zou hebben gezegd er geen gat in te zien voor geld leugens te verkopen. ‘Je kent Time,’ antwoordde ik.

‘Is het dan niet waar?’ vroeg Wax.

‘Wat ze citeren is altijd uit het verband gerukt en zij hebben in ieder geval over mij de grootste nonsens geschreven. Ik wil best over Time doorkletsen, maar ik dacht dat ik hier voor een ander onderwerp was gekomen.’ Ik realiseerde me achteraf dat het gewoon te vroeg was om al iets over mijn komende persconferentie los te laten en had er niet aan moeten beginnen. Bovendien bleken de vrienden van Randy Shilts me vijandig te benaderen, wat ik helemaal niet had verwacht. Randy kwam later naar het Hyatt en maakte duizendmaal excuses voor het negatieve resultaat van de show. Hij gaf me een enveloppe met grass om aan Peter te geven. Ik vernietig het, want ik zal me nooit voor zoiets lenen, zeker niet wanneer het Peter betreft.

Peter belde. ‘Ik omhels je heel lief.’ Daar was ik ook dankbaar voor, maar uiteindelijk zit ik alleen in het Hyatt, waar ik zonder hem toch niet van geniet.

The Wall Street Journal meldt dat Jimmy Carter geparenteerd zou zijn aan koningin Elisabeth ii. Vast staat, dat Jimmy afstamt van een bekende Londense wijnhandelaar. In 1625 zeilden zijn voorouders naar Amerika. Nu zitten de Carters helemaal gebakken...

Belangrijker is een artikel van Richard Shaffer in dezelfde krant over de supersnelle ontwikkelingen bij de bestudering van chemische processen in ons hoofd, die de slapeloosheid, waar Peter als sinds zijn jeugd last van heeft, en andere mankementen van het brein mee verklaren. Yale farmacoloog Jack Cooper zegt: ‘Discoveries are coming so fast it is like going from the candle to the light bulb overnight.’ Deze onderwerpen blijven me boeien. Ik zend het artikel aan professor José M.R. Delgado in Madrid.¹¹

11 The Wall Street Journal, 12 augustus 1977.

[p. 29]

Ben in Berkeley professor Michael Evans gaan interviewen. Hij doceert seksuologie. Opzienbarend vond ik dat hij had vastgesteld dat slechts 23 percent van de bevolking van Californië op dit moment bereid is homoseksuelen te tolereren. ‘Ik had verwacht dat juist hier andere cijfers boven tafel zouden zijn gekomen.’

Professor Evans: ‘In wezen is homoseksualiteit ook voor de wetenschap nog steeds een raadsel. Psychoanalitici proberen het te verklaren door te wijzen op verschillende lagen van latente homoseksualiteit die bij de meeste mensen aanwezig zijn.’ Hij herinnerde aan eerder onderzoek dat uitwees dat de helft van de Amerikaanse mannen wel eens een homoseksuele ervaring gehad had.¹² We spraken twee uur lang heel intens samen. Hij is gescheiden en heeft een dochter van dertien jaar. Hij raadde me aan Michael Nicholsons boek Portrait of a marriage te lezen dat over diens ouders gaat. Ik heb het meteen gekocht.

12 Gepubliceerd inde Nieuwe Revu, 27 januari 1978.

13 augustus 1977

Hoor niets van Peter. Hij is weggebleven. Voor mij is onze reis verpest. Laat hij zijn spullen maar komen halen en opkrassen. Hij belde. ‘Je wilt me een schuldgevoel aanpraten,’ zei hij. ‘Don't you want me to go and have fun and dance?’ vroeg hij verder.

‘Ga je gang, maar je kunt toch daarna hier terugkomen? We maken deze reis toch samen?’ Ik voegde er aan toe dat ik niet meer van hem kon houden, zelfs niet als een vriend. ‘Because whenever the test comes, you fail. You build and destroy.’

Ben naar William en Majorie Kellogg, mijn vrienden in Los Altos Hills gegaan, waar ik Peter zo graag mee naartoe had genomen. Het was als altijd de moeite waard en gezellig. Bill vindt alles in de richting van paranormale gaven volmaakte onzin. We debatteerden er nuttig op los. Hun dochter trouwt met een timmerman ‘die meer verdient dan Bill bij Lockheed,’ aldus Marjorie. Er worden 100 gasten verwacht.

Haastte me terug naar het Hyatt. Nog altijd geen Peter. Ik word overstroomd door nare gedachten. Beëindigen van het pied-à-terre in Amerbos en voorgoed naar Amerika terugkeren. Ik zou het liefst zijn koffer uit het raam smijten. Toen ging de telefoon. We wisselden allerlei nare uitspraken uit. ‘Jij zou verstek laten gaan bij mijn begrafenis, omdat je een of andere eendagsvlieg bent tegengekomen,’ wierp ik hem toe.

[p. 30]

14 augustus 1977

Vanavond kwam Peter eindelijk naar het hotel. We lagen heel lang in bed te praten. ‘My body takes over at such moments,’ zei hij. ‘I wanted to explode and take advantage of the fact that I was in San Francisco.’ Het is jammer dat veel van dat gesprek verloren is gegaan. Ik vergeet het allemaal eigenlijk liever. Hij liet me drie dagen in mijn vet gaar stoven. Hoe kon ik alleen genieten van dit heerlijke hotel dat ik op de eerste plaats voor hem had geregeld?

15 augustus 1977

San Francisco - New York

We omhelsden elkaar bij de slurf op het vliegveld. We waren in tranen. In de taxi liepen er al tranen over zijn wangen, wat ik vreselijk vond. We realiseerden ons dat we allebei met van streek geraakte magen opgescheept zaten. ‘I have too many involvements,’ zei hij en ratelde het rijtje af, waarin ik ook genoemd werd. ‘Wat mij betreft zijn mijn beslissingen in ieder geval op you first gebaseerd,’ antwoordde ik. Hij vertelde nog nooit van zijn leven uit te zijn geweest en zo te zijn betippeld als het afgelopen weekeinde.

‘Ik haat het om alleen te reizen,’ zei hij. Hij is nu op weg naar zijn vriend Frederick Ress.

Nadat zijn toestel was vertrokken, zat ik al schrijvende op mijn eigen vliegtuig te wachten en verloor ik een etui met drie gouden Parker-pennen, waar ik het liefst mijn notities mee maak. Ik zou zoveel willen schrijven maar eigenlijk kan ik geen woord door mijn keel krijgen. Ik voel me als een verwond dier. Ik ben totaal uit mijn doen. Ik ben in gedachten helemaal bij hem.

The New York Times schrijft in een hoofdartikel dat ‘the swing toward mysticism’ haar wortels heeft in het falen van wetenschap en techniek om een gelukkiger wereld tot stand te brengen. Het is uiteraard niet de schuld van wetenschappers dat oorlogen steeds kwaadaardiger worden, de armoede in vele delen van de wereld toeneemt en dat de kwaliteit van het leven in de steden achteruit holt. Het gevolg is echter, meent de Times, dat er daarom wordt geredeneerd: ‘give astrologers and assorted wizards another go.’ Er is een Committee for the Scientific Investigation of Claims of the Paranormal opgericht.

16 augustus 1977

West-Palm Beach, Breakers Hotel

Ik vroeg de jongeman die het wagentje met ontbijt binnen-

[p. 31]

reed, stil te zijn omdat Peter nog sliep.... Toen keek ik naar een leeg bed.

David Hartman spreekt in Good Morning America van abc met een psycholoog die vindt dat eenzaamheid in de Verenigde Staten de voornaamste oorzaak van een vroegtijdige dood is.

Ik las in het vliegtuig van New York naar Florida een artikel in Book Digest van deze maand over David Kopay die een boekje heeft opengedaan over hoe moeilijk het is homoseksueel te zijn als beroeps ‘football player in a world of machismo’.

Al op de middelbare school realiseerde David zich dat hij zich sterk aangetrokken voelde tot een klasgenoot, John Becker. Bij het sporten voelde hij spanningen van seksuele aantrekkingskracht, vroeg zich af hoe sommige vrienden er naakt uit zouden zien en voelde dat hij hen in zijn armen wilde houden. Hij was toen echter nog bang om verder te gaan. Intussen was er wel degelijk bij het sporten, vooral bij het American football, veel fysiek contact tussen de spelers wat hij nu omschrijft als verkapte homoseksualiteit. In 1961 ging hij naar de University of Washington en ontmoette een jongen, Ted Robinson, die

[p. 32]

op zijn gevoelens inging. Voor het eerst sliep hij en had seks met een andere football player. Daarop volgde een experiment met een stewardess, Mart Ann Riley, zoals dit mij met Micheline Vernier van Air France is overkomen. Daarop volgde de klassieke periode dat hij zichzelf wijsmaakte biseksueel te zijn en psychotherapeutische behandelingen onderging, waaronder hypnose. Maar nu is het dan zo ver, op zijn 33ste spreekt hij en publique over zijn ervaringen.

Ik heb contact opgenomen met de Enquirer. Het leek me de gewoonste zaak van de wereld dat ze even een auto zouden sturen om me op te halen. Na allerlei vervelende telefoongesprekken belde Iain Calder zelf: ‘William, you are not a Hollywood star, you are not Zsa Zsa Gabor, remember, you are a journalist,’ alsof dat er wat mee te maken had. Bijna was ik helemaal niet meer gegaan, maar Tony Brenna overtuigde me dan maar zelf een taxi te nemen, wat me tweemaal 20 dollar kostte.

We spraken in een conferentiekamer met microfoon en televisiecamera. Bernard Scott (Scotti) begon met de vraag of de Enquirer opnieuw veel geld voor een ‘non story’ zou moeten betalen, want dan was hij zijn baan kwijt en zou hij van 60 dollar per week moeten leven. Dat was een verwijzing naar mijn reportage over George de Mohrenschildt in maart. ‘Waarom hebben jullie tegen Mark Lane gezegd dat wat ik over De Mohrenschildt vertelde onwaar zou zijn geweest?’ vroeg ik. Nee, nee, dat hadden zij nooit gezegd. Ik verzekerde hen nu een ooggetuige te hebben, die in het bezit was van de uiteindelijke informatie inzake de jfk-affaire. Gerald Ford en een vooraanstaande senator (Church) zouden door deze getuige worden betrokken bij de zaak, maar ik vreesde dat wanneer de Enquirer als enige deze gegevens publiceerde, niemand in de pers zou aanhaken.

Wat uiteindelijk uit de bus kwam na al het praten - en de kosten die ik maakte om ze te bezoeken - was dat ik in Washington mijn gang zou gaan einde van de maand om Dimitri Dimitrov alias Donald Donaldson in de publiciteit te brengen, waarbij ik de Enquirer exclusief naar hem toe zou leiden. Ik telefoneerde Mark Lane, die het met dit beleid eens was. Ik praatte wat na met Tony Brenna in zijn kantoor. Hij vond dat mijn kolossale ego me in de weg stond om meer te doen teneinde mijn inkomsten te vergroten. Voor hem kwam bij alles wat hij deed geld op de eerste plaats. Als ik zo doorging zou ik mijn leven beëindigen zonder geld op zak. Ze hadden 15.000 dollar geboden en die had ik in mijn zak moeten steken. Dat

[p. 33]

was een risico geweest, want misschien kon ik later meer krijgen, maar het leven hing van risico nemen aan elkaar. ‘Als je in een vliegtuig stapt neem je ook een risico,’ zei hij. Ik legde uit dat ik een schokeffect in de zaak Donaldson nodig had en dat me dit belangrijker toescheen dan al het geklets nu over geld. Tony voerde zelfs aan dat hij Peter in de Camelback Inn tegen mij had horen zeggen dat ik childish was. Later belde ik met Peter in Minnesota en vertelde dit. ‘Maar ik bedoelde dat in positieve zin,’ antwoordde hij.

‘I know, darling.’

Ik had ook een kort gesprek met Iain Calder en verliet het pand na een plezierig afscheid van iedereen. Ik maakte bovendien duidelijk dat ik alle informatie over Dimitrov aan het onderzoekscomité in Washington zou overhandigen, waarna de man desnoods door de sterke arm gedwongen kon worden om te komen getuigen. Terugkerend in Breakers was er een boodschap: ‘Your brother Jim from London called: he will call back in half an hour.’ Dit gebeurde. Jim (Dimitrov) zei: ‘Get away from there, brother. Meet your people at your own ground and get out. Your life is more worth than any money you might get from there.’ Hij benadrukte om geld verlegen te zitten. Hij legde uit hoe ik ‘could shoot up some money’ naar zijn bank in Londen. Hij vervolgde: ‘I changed since I met you. I needed you. I have new hope brother. You are my God.’ Ik moest denken aan Brenna's woorden: ‘Who assures us that your new witness is not a raving maniac?’

17 augustus 1977

Ik telefoneerde met het kantoor van Hamilton Jordan, de assistent van Jimmy Carter op het Witte Huis. Men vroeg mij om Robert Lipshitz, de persoonlijke advocaat van Carter, te bellen. Probeerde vergeefs contact te maken.

De cia is al jarenlang bezig met proeven op zogenaamde vrijwilligers in een poging ‘to learn how to control the human mind’. Er zijn allerlei chemische middelen bij gebruikt, inbegrepen lsd. Volgens nu onder de Freedom of Information Act vrijgekomen documenten werden geheime fondsen gebruikt om bijvoorbeeld methoden van hersenspoeling te vervolmaken. En dan zeggen ze wat van de communisten.¹³

U.S. News & World Report wijdt zeven pagina's aan too much power for too few?, een reportage over hoe de Amerikaanse media over de hele linie ‘are turning more to gossip, shock

13 The New York Times, 2 augustus 1977, door Nicholas Horrock.

[p. 34]

and scandal - often at the expense of solid information.’ Zo is het natuurlijk exact. Er heeft steeds meer concentratie van macht en bezit plaats via fusies van mediagiganten. Er komt steeds meer vermenging met zakelijke belangen. Men is vaker puur en alleen uit op het behalen van winst en is minder bezig met het maatschappelijke belang dat het publiek in een democratie waarachtige informatie ter beschikking krijgt bij opinievorming. ‘These developments could degenerate,’ aldus het blad ‘into Orwellian control by a handful of powerful magnates over what Americans read and think.’ Dat is natuurlijk precies wat staat te gebeuren.¹⁴

14 U.S. News & World Report, 15 augustus 1977.

18 augustus 1977

Miami Club, Coral Gables, Florida

Heb hier overnacht. Een jongen vroeg: ‘Stick your penis into me. What is wrong with you?’ Ik blijf het veel te gevaarlijk vinden om in sauna's jongens te neuken, bovendien houd ik er niet van en heb er nooit van gehouden. Werd door twee kerels afdoende bewerkt; tegelijk zelfs. Wat ik nooit zal begrijpen, is waarom ze de hele nacht door keiharde muziek spelen. Ik heb er gelukkig doorheen geslapen.

De jongens die in de Miami Club rondlopen zijn dikwijls sensationeel mooi. Ze werken allemaal aan hun lijf.

Kocht Until the Sun Dies, van Robert Yastrow¹⁵, dat ik gelezen wil hebben voor ik hem ga interviewen. Peter krijgt later een mooi bibliotheekje. Eveneens heb ik The Oswald File van de Britse advocaat Michael Eddowes aangeschaft. ‘Startling new evidence and undeniable conclusions on the man sent to kill Kennedy’ staat er nota bene op de omslag.¹⁶ Weer een boek dat de schuld van Lee Harvey Oswald moet aantonen.

Deze mijnheer heeft kennelijk in allerijl, na de dood van George de Mohrenschildt, hoofdstuk 15 toegevoegd, wat aan al het geklets van deze ‘advocaat’ nog meer onzin toevoegt. Het is altijd het gemakkelijkst kletskousen af te meten naar wat zij over jezelf vertellen. Op pagina 184 schrijft hij dat ik in Brussel woon. Ik had Associated Press en nbc ‘zonder in het bezit te zijn van ondersteunende documentatie’ meegedeeld dat De Mohrenschildt mij had verteld dat Oswald gehuurd was door de oliekapitalisten uit Dallas en dat Oswald een groot bedrag zou ontvangen voor zijn daad. George had me verteld dat hijzelf ‘very, very much involved’ was geweest en dat jfk door

15 Robert Yastrow, Until the Sun Dies, W.W. Norton & Company, New York, 1977.

16 Michael Eddowes, The Oswald File, Clarkson Potter, New York 1977. Zie bijlage 3.

[p. 35]

anti-Cubanen en niet door Oswald werd vermoord. Dan vervolgt Eddowes: ‘These statements once again play into the hands of those who maintain that the Soviets were not the source of the conspiracy.’

‘It is possible that De Mohrenschildt went to Europe with Oltmans in the expectation that the kgb would help him to disappear,’ aldus de Britse advocaat op de laatste pagina van zijn boek. ‘But this hope was dashed in Brussels, since neither the Russians nor the Poles would accept him in their country. If the kgb's past performance is any indication, De Mohrenschildt was possibly threatened with death or exposure as a longtime Soviet agent. Whatever the case, De Mohrenschildts final flight and suicide indicated a man in a state of extreme terror.’

Allemaal onzin. Bovendien heeft George blijkbaar een brief achtergelaten, waarin zou hebben gestaan dat hij met mij en ‘Carl Angelier’ (Carel Enkelaar) van de nos van Houston naar Amsterdam was gereisd, en dat ik ‘tried to bully him into admitting things he didn't do, gave him drugs and then interviewed him’. Eigenlijk zou ik razend moeten zijn, maar het is gewoon zielig. En die man noemt zich ‘advocaat’. Hij verwijt mij dat ik mededelingen doe over George de Mohrenschildt aan de hand van wat hij me vertelde, zonder tapes of documenten. Eddowes verspreidt zelf ‘informatie’ niet alleen zonder documenten, maar zonder ooit met mij een woord te hebben gewisseld. Vladimir Kouznetsov, mijn vriend in Brussel, komt in dit boek naar voren als de heer Denisov van de sovjetambassade. Trouwens, Jeanne de Mohrenschildt bevestigde vorige week nog dat er niets was aan te merken op de vriendschap tussen De Mohrenschildt en mij. Als George inderdaad een brief heeft nagelaten waarin hij me verdacht maakte, kan ik slechts concluderen dat hij werd gedwongen zoiets op papier te zetten. Want tot het laatste moment dat ik hem in levende lijve zag en sprak, was er geen sprake van dat George mij wantrouwde of van evil intentions verdacht. Het enige waar ik altijd op uit ben geweest, is dat hij met de billen bloot zou gaan for his sake and for the sake of all of us.

Belde Peter vlak voor de alm-vlucht naar Curaçao om Casper van den Wall Bake te gaan ontmoeten. Hij zei zojuist twee van mijn brieven te hebben gelezen, waar hij om had moeten huilen. ‘Pieker vooral niet over mij, Peet, I am fine. I cannot stand it knowing you are in tears, je hoeft nooit zorgen te hebben over ons.’ Ik voelde dat hij triest was, maar verder had hij een fantastische tijd samen met Frederick Ress.

[p. 36]

Belde eveneens Henk Kolb van de gpd in Washington en vertelde dat Michael Eddowes me in een boek voor kgb-agent had uitgemaakt. Uit zijn reacties kon ik merken dat hij weer eens droop van naijver. Peter was trouwens met stomheid geslagen dat ik nu in de kgb-hoek werd neergezet.

Wat weten we toch weinig. Yastrow beschrijft adembenemend ‘this great saga of cosmic evolution’. Het had allemaal twintig miljard jaren geleden plaats. ‘Science, unlike the Bible, has no explanation for the occurrence of this extraordinary event. The Universe, and everything that happened in it since the beginning of time, are a grand effect without a cause.’ De hemel moet wemelen van de melkwegen, terwijl iedere melkweg uit miljarden individuele sterren bestaat. De zon behoort tot onze melkweg van twee miljard sterren. Een gemiddelde melkweg is 600.000 triljoen mijl lang, reken maar uit in kilometers. De afstanden tussen de melkwegen zijn triljoenen mijlen lang. Om de getallen te vereenvoudigen spreken astronomen over lichtjaren, waaronder ongeveer zes triljoen mijl wordt verstaan. De dichtstbijzijnde melkweg Andromeda ligt hier twee miljoen lichtjaar vandaan. De meest verafgelegen melkweg zou zich met een snelheid van 900 miljoen mijl per uur van ons af bewegen. De geboorte van wat wij het universum noemen zou twintig miljard jaar geleden hebben plaatsgehad. Over het ontstaan van onze wereld is nog altijd geen aanwijsbare oorzaak of plausibele verklaring te geven.

Ik lees dit op weg naar Curaçao in opperste verbazing. Wat weten we toch weinig.

19 augustus 1977

Willemstad, Curaçao - Intercontinental Hotel

Het ziet er hier allemaal verwaarloosd, vies en armoedig uit. Had de neiging meteen weer te vertrekken. De douanebeambte vroeg nogal onvriendelijk hoe lang ik bleef en waar ik zou logeren. Toen ik zei dit niet te weten, hield hij mijn paspoort vast. Ik belde een hotel en reserveerde een kamer en vervolgens moest mijn koffer ondersteboven.

Willemstad is een gat. Zou met Casper naar Puerto Rico kunnen gaan. Eigenlijk had ik hem in Suriname willen ophalen, maar ik kon geen vlucht boeken.

Lees Yastrow in totale verbazing. Mijn vader zou dit erg graag hebben willen lezen. Deze zaken hielden hem permanent bezig. Wat was er voor het ontstaan van het universum? ‘De wetenschapper kan nooit hopen dat hij zal ontdekken of het universum de schepping van een persoonlijke God is, zoals in het

[p. 37]

Oude Testament werd beschreven, of via de bekende krachten der natuurkunde tot stand is gekomen. De verzengende hitte van dat eerste moment der schepping heeft de vingerafdrukken van die eerste scheppingsdaad uitgewist.’ Desondanks zijn wetenschappers erin geslaagd de mens te traceren als eenvoudige atomen die zich geleidelijk ontwikkelden tot het bewuste leven zoals we dit nu kennen.

Schokkend vind ik wanneer hij schrijft: ‘The sun will swell to a red giant in six billion years, vaporizing the earth and any creatures that may be left on the surface. Probably we will have escaped to another star in the Galaxy before then’. Vandaar ook de titel van zijn boek.

Had een meer dan uitstekend gesprek met de voormalige premier van de Nederlandse Antillen in 1968 en 1969 Ciro Kroon, een vriend sedert mijn eerste bezoek hier in 1958.¹⁷ Hij onderstreepte dat Nederland, met name Drees en Luns, al in die tijd het Uniestatuut steeds verkeerd aanpakten en dat dat hier voor de onafhankelijkheidsbeweging op Curaçao een niet meer af te remmen affaire was geworden. Joop den Uyl was als premier wel wat bijgedraaid, maar te redden was de afscheiding niet meer. Op mijn opmerking dat Curaçao zelf een armetierige indruk maakte, antwoordde hij: ‘We zijn een klein land met een kleine markt. Andere staten hebben een achterland om op terug te vallen. Wij hebben niets. Onze mensen zijn onze enige natuurlijke grondstoffen. Wij zullen het voornamelijk in de dienstverlenende sector moeten zoeken. Maar ook het toerisme loopt terug.’¹⁸

Ciro is nu bankier en maakte het zelf uitstekend. Grijs geworden maar kennelijk welvarend. We omhelsden elkaar.

Liep bij de Antilliaanse televisie binnen en werd ontvangen door Norbert Hendrikse. Er werd een interview opgenomen - en later uitgezonden - door een plaatselijke onderwijzer, Melvin Vornis. Heb meteen maar eens mijn beklag over de douane gedaan en gezegd dat wanneer de hotels shabby waren en slechte service gaven, ze zich niet moesten verwonderen dat niemand meer naar Curaçao kwam. Mel vertelde trouwens dat veel onderwijzers geen Nederlands meer willen spreken; dat loopt ook ten einde. We zouden er helemaal de plaat moeten poetsen. Je hoort veel Spaans spreken. Curaçao is een aflopende zaak.

17 Zie Memoires 1957-1959.

18 Nieuwe Revu, 9 september 1977.

[p. 38]

20 augustus 1977

Luister naar Nights in the gardens of Spain, mams lievelingsmuziek. Lees het het boek van Michael Eddowes en schreef de moeder van Lee Harvey Oswald erover. Schreef Eddowes zelf dat zijn boek vol onzin stond en ik hem wel eens wilde ontmoeten.

21 augustus 1977

Gisteravond werd ik door een jonge neger aangesproken. Hij viel met de deur in huis: ‘I want to have sex with you.’

‘How much.’

‘Thirty dollars.’

‘That is too cheap.’ Hij bleef me echter volgen, kwam zelfs het hotel binnen en ging mee in de lift. Maar hij stapte eerder uit. Ik heb hem niet meer gezien.

Kwartet van Mozart. Prachtig. Wil de stem van Peter horen.

Ga hem bellen.

‘Nature,’ schrijft Yastrow ‘required several hundred millions of years of ceaseless, random experimentation to discover the chemical pathways of life on the earth (...) either life was created on the earth by the will of a being outside the grasp of scientific understanding, or it evolved on our planet spontaneously, through chemical reactions occurring in nonliving matter lying on the surface of the planet.’

Prachtig, zoals hij beschrijft, hoe er vissen op het land kwamen ‘backbone animals more affective than their neighbors. Some left the waters to begin a line of evolution, that would lead to man.’ Welke invloed op de algemene Weltanschauung zouden deze gegevens van wetenschappers hebben in relatie tot de verzinsels der metafysica? Hoe zal, wat nu bekend is - en door Yastrow verspreid - inwerken op minds in de toekomst? Zal het geloof in ‘a Prime Mover of God’ worden verlaten? De totemruil; dat wordt het voornaamste probleem.

Eigenlijk begrijp ik nu pas wat Albert Szent-Györgyi bedoelde in zijn boekje The Crazy Ape¹⁹: dat we bezig waren de wereld terug te leiden naar ‘the Kingdom of the Cockroaches’. Hoe zou het met die buitengewoon innemende oude baas zijn?

Jim, alias Dico, alias Dimitri Dimitrov, belde uit Engeland. Hij vertelde zijn manager te hebben ontslagen nadat deze zich denigrerend over mij had uitgelaten. ‘He is dangerous, Bill. He is the type, if you say “I am a friend of the Emperor of Japan”, he will know him too. So, I fired him. He did not do any useful

19 Albert Szent-Györgyi, The Crazy Ape, Grosset & Dunlap, New York, 1970.

[p. 39]

work in fifteen years.’ Hij was er zeker van dat het Witte Huis geen vin zou verroeren, maar mocht ik toch doordringen, dan diende ik de gegevens van hem alleen aan Jimmy Carter persoonlijk door te geven, aan niemand anders. Hij herhaalde: ‘I trust you, I trust your judgment. But, if you do not succeed in penetrating to the top with this information, I will be totally finished.’

Wat bedoelde hij daarmee? Ik zie de man voor me. Ik geloof in zijn oprechtheid, zoals trouwens ook Gerard Croiset constateerde, maar hij presenteert zijn zaken dermate vreemd dat niemand hem meer serieus neemt.²⁰

Later belde Dimitrov opnieuw. ‘Ik weet dat dit gesprek een fortuin gaat kosten, maar je bent nu belangrijker voor me dan al het geld in de wereld. Ik weet dat we worden afgeluisterd, maar ik wil dat je op schrijft wat ik je nu ga zeggen. ‘Jimmy Carter is okay, but watch for the people around him. He himself is in danger. He is surrounded by enemies. Remember jfk who was lied to by the cia about Cuba. Even Richard Nixon complained, that they were not following his orders. If you meet Carter's attorney, you will be in the Executive Building. If they offer you transportation afterwards, do not take it. Go on your own. Take a taxi or have your own limousine. Also see whether you can bring your own lawyer to this meeting. And, above all, only speak to Carter himself about what you know.’

Hij vervolgde: ‘If you meet Carter's attorney in the Executive Building and they offer transportation,’ en herhaalde toen wat hij eerder zei. ‘If Carter tells you he is in danger himself, then you know he is serious. Act as if you hear it for the first time, because otherwise you might be in danger yourself. Only when Carter himself tells you this, you exploit it, not the other way around. You will note whether his lawyer is an enemy or not. Tell him, you only want to pass your information on to Carter personally, because you already lost one witness, George de Mohrenschildt. This is very important, Bill. You do not realize yourself at what level you are operating and how important it is.’

Opnieuw nam hij de tijd om de geprepareerde notities over wat hij me wilde zeggen te raadplegen. ‘If you feel this lawyer is the enemy, you know how they infiltrate the White House, then get out of there, because he will report to Carter, that you are a wild Dutchman and you will find the next day a note in

20 Aantekening van dit gesprek zijn in mijn dagboek.

[p. 40]

your room.’ Ik kon niet precies verstaan wat erop volgde. ‘But if you get Carter alone, you shoot and tell him exactly what you know through me.’

Lees een afschuwelijk artikel over Agent Orange en de Amerikaanse chemische oorlogvoering in Vietnam. Het Nederlandse schip Vulcanus is bezig ergens op de Stille Oceaan 710.000 gallons van het beruchte gifmiddel waar vijf miljoen acres Vietnamese jungle mee hadden moeten worden vernietigd, te laten opbranden. Niet alleen oerwoud, maar ook landbouwgebieden werden ermee verdelgd, met alle gevolgen van dien. Zover was het verziekte denken in Washington gezakt dat de bladeren van de bomen moesten vallen, opdat de Vietcong zich minder gemakkelijk schuil zou kunnen houden. Hoe kom je erop? Bovendien veroorzaakten de chemische middelen die werden gebruikt de meest afschuwelijke ziekten en epidemieën onder de bevolking van Vietnam. Om je dood te schamen.²¹

Henry Brandon van de Sunday Times in Washington blijft het een puzzel vinden wie de echte Jimmy Carter is. Hij slaagt erin leiding te geven ‘by remote control over television,’ aldus deze Britse journalist ‘but he has yet to learn how to govern in hand-to-hand fighting within the Washington citadel.’ Carters naaste medewerkers zouden hem reeds hebben gewaarschuwd ‘that he may become too self-confident for his own good.’

Heb Vladimir Kouznetsov in Brussel geschreven dat hij in het boek van Michael Eddowes wordt opgevoerd als Mr. Denisov.

21 New Times, 5 augustus 1977.

22 augustus 1977

Hoe dikwijls heb ik tijdens deze reis niet naar mijn piano verlangd, zoals nu.

Popel van ongeduld om Casper te zien. Wil meteen naar het Amerikaanse consulaat zodat we naar Puerto Rico kunnen gaan. Curaçao is niets.

Mijn eerste indruk van mijn vriend was dat hij een volwassener gezichtsuitdrukking had gekregen. Wat ruwer. ‘Je hebt geen babyface meer,’ zei ik tijdens de lunch. Ook was iets van de vroegere warmte tussen ons foetsie. In de kamer omhelsden we elkaar. Ik had twee poloshirts voor hem meegenomen, waar hij blij mee was.

's Middags ontmoette ik de schrijver Elis Juliana. Aardige man, nog wonderlijk gespierd voor zijn leeftijd. Hij excuseerde zich het Nederlands niet meer zo te beheersen, waarop ik zei te verwachten dat het helemaal zou verdwijnen. ‘Een taal verdwijnt

[p. 41]

niet zo maar,’ antwoordde hij, ‘dat is een proces.’ Ik vroeg hem hoe het kwam dat derdewereldlanden dikwijls zo'n passieve indruk maakten. ‘Logisch dat is het na-effect van 300 jaar slavernij.’

‘Maar dat is nu voorbij,’ zei ik.

‘Hoe lang waren de nazi's bij jullie? Vijf jaar? Jullie zijn dat kleine moment in de geschiedenis nog niet vergeten. Dan begrijp je wat 300 jaar onvrijheid en onderdrukking betekenen voor de psyche van mensen. Een minderwaardigheidsgevoel wortelt diep in ons volk. Ook de discriminatie is allerminst verdwenen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat er een vorm van zelfdiscriminatie bestaat. Om ons volk te leren kennen, moet je de straat op gaan, Willem. We bevinden ons nog steeds in een wordingsproces en dat zal nog lang duren.’²²

Bij mijn vertrek haalde hij van een kast een doos te voorschijn met een aantal miniatuurtekeningen. Hij heeft in Nederland, Brazilië en New York schilderijen, tekeningen en miniaturen geëxposeerd. Ook gaf hij me zijn boek met zeventien korte verhalen, Curaçaose Pinda's, over hekserij, religie, seksuologie, huwelijk en politiek.

22 Meer aantekeningen van dit gesprek bevinden zich in mijn dagboek.

[p. 42]

Omdat een andere vriend van Casper Bake, een zekere Hein, hier woonde, had hij ook met hem afgesproken. Dit betekende dat Puerto Rico niet kon - trouwens de consul was afwezig toen we voor een visum arriveerden - maar het betekende ook dat hij om 17.00 uur door Hein werd opgepikt en ik hem verder niet meer te zien kreeg. Ik was uit New York overgevlogen om met Casper te zijn en over Hein had hij niets gezegd, evenmin wist die jongen dat ik zou komen. Onfrisse bedoening. Casper suggereerde nog dat ik met ze mee zou gaan, maar Hein zei dat de auto te klein was. ‘Is het ver met een taxi?’ vroeg ik.

‘Eerlijk gezegd heb ik niet op je gerekend,’ zei deze mijnheer toen. Ik ben meteen naar het alm-kantoor gegaan en heb het ticket dat ik voor Casper had gekocht gecancelled en het geld teruggekregen. Hij kan barsten. Ik ga weg. Alleen gedineerd. Er is een boek verschenen van Peter Raddaway over psychiatrische ziekenhuizen in de Sovjet-Unie. Eigenlijk geloof ik noch de sovjetdissidenten noch het Kremlin over wat ze zeggen dat er zich afspeelt. Honderden politieke en religieuze dissidenten zouden zogenaamd worden ‘behandeld’. Professor John Ziman becommentarieert het boek maar draagt evenmin bewijzen aan.²³

Anthony Lewis wijdt er een commentaar aan omdat de World Psychiatric Association in Honolulu vergadert en van plan is die situatie van sovjetgekkenhuizen te bespreken. De kardinale vraag is: laat het sovjetsysteem mentaal volkomen gezonde mensen opsluiten, omdat zij dissidenten zijn? Een Russische delegatie van 30 man, onder wie journalisten, is onderweg naar Hawaï. ‘That psychiatry is sometimes used,’ aldus Lewis, ‘as a kgb instrument cannot be doubted by any remotely fair-minded person. The evidence is overwhelming.’ Alexander Argentov behoorde tot de Orthodoxe Russische Kerk. In 1976 nam hij deel aan een conferentie over filosofie. De kgb joeg de vergadering uiteen en plaatste Argentov in een psychiatrische kliniek. Een arts, dr. A. Mazikov - zo die bestaat - riep hem toe: ‘We'll beat your religion out of you.’ Er schijnt ook met chemische middelen op zogenaamde patiënten te worden geëxperimenteerd.²⁴

The New York Times Magazine wijdde een reportage aan de filosoof Saul Kripke verbonden aan Princeton University. Hij benadert zijn vak via wiskunde en logica. Wanneer je werkelijk wilt weten hoe de mens uit het universum naar voren is geko-

23 The London Observer, 24 juli 1977.

24 The New York Times, 24 juli 1977.

[p. 43]

men, moet je volgens zijn benadering eerst een aantal wiskundige problemen oplossen. Wat niet wil zeggen dat filosofen opeens wiskundigen zouden zijn geworden. Het is Yastrows benadering, die via de natuurkunde naar het verschijnsel mens kijkt en bij bovennatuurlijke krachten vette vraagtekens zet.

Professor Kripke is bijvoorbeeld gefascineerd geweest in het leven van de sovjetspion Kim Philby, die jarenlang vanuit de Britse spionagediensten, met contacten in de allerhoogste intellectuele kringen in Londen, voor de ussr spioneerde. Hij was vooral geïnteresseerd in de vermenging van waarheid en bedrog, in de elkaar kruisende hartstochten, die in het dubbele leven van deze man meespeelden. Hij besteedt ook veel tijd aan een studie over emotionaliteit. ‘What I think is important, is whether emotions have something like a felt quality. Like feeling a tickle. Like feeling a sensation (...) whether the emotions have a felt quality like that of a sensation might have introspective qualities. An emotion is not a pure sensation, but how the concepts are related intrigues me.’ Zou de man willen opbellen om te vragen hoe hij verklaart dat ik Casper op deze reis als een baksteen laat vallen. Ik heb er genoeg van zijn ‘geheime vriendje’ te zijn alleen maar omdat ik een zogenaamde controversiële reputatie heb. Slaat nergens op.

Er zijn naar schatting 2.500 werkeloze filosofen in de vs aldus The New York Times.²⁵

25 The New York Times, 14 augustus 1977.

23 augustus 1977

Casper klopte laat nog op mijn deur. ‘Willem, doe eens open.’ Later belde hij, maar ik nam niet op.

Hij vond zijn koffer met mijn briefje beneden. Vanmorgen lag er een brief voor mij. Het kamermeisje zei dat hij naar me had gevraagd, maar ik ben weg. Ik voel me alsof ik een enorme dreun heb gekregen, een soort herhaling van wat met Peter in San Francisco gebeurde. Handle with care, is wat Casper nog moet leren.

Willemstad, vliegveld

Ik wil lang alleen en stil zijn om dit verdriet en de pijn te verwerken. Hij kwam toch nog beneden voor ik weg wilde gaan en zei: ‘I want to screw my head of these days na al die tijd in de jungle in Suriname, kan je dat begrijpen?’ En: ‘Je houdt veel te veel van me. Ik ben het echt niet waard.’ Die jongen is wat er gebeurde in een uur vergeten. Hij stapte in een taxi om naar

[p. 44]

zijn vriend Hein te gaan. ‘Dit is de zoveelste keer dat ik je op je ziel heb getrapt,’ zei hij. ‘Herinner je je wat gebeurde in Parijs met Pauline?’ Toen verkoos hij Pauline. Nu is het Hein. Prima, but I am gone.

Je put de meeste kracht uit alleen zijn en stilte om je heen. Ik leerde van mam dat innerlijke kracht onbeperkt is.

San Juan, Caribe Hilton

Ik heb een zalige kamer met uitzicht op zee. Ik realiseer me hoe oliedom Casper is geweest om hier niet mee naartoe te gaan en op Curaçao te blijven hangen. Nauwelijks terug in de civilized world of Starsky & Hutch zijn weer op televisie.

Via een link-up met Ben van Meerendonk in New York lange telefoongesprekken met Klaas Jan Hindriks en Carel Enkelaar. In Willemstad bleek trouwens dat Dimitrov gewoon dat lange gesprek collect naar mijn hotel had gedaan zonder iets te zeggen. Ik moest aanvankelijk 100 Curaçaose guldens betalen, wat ik natuurlijk weigerde. Na veel geschreeuw, werd dit bedrag tot de helft teruggebracht. Allemaal oplichters. Casper stond er trouwens naar te kijken met de nodige bedenkingen. De nos overweegt naar Washington te gaan als ik mijn gegevens over Donald Donaldson - alias Dimitri Dimitrov - bekend maak.

24 augustus 1977

Om 07.00 uur belde Carel Enkelaar. Hij had gisteren Gerard Croiset geraadpleegd, die krachtig had aangedrongen op nos-aanwezigheid in Washington. ‘Vraag Willem wat hij gaat zeggen,’ zou Croiset hebben aangeraden. Ik hield me op de vlakte. Na twintig minuten belde hij opnieuw. Het besluit was genomen. Ze kwamen naar Washington. ‘Gaan we deze zaak samen in, als een verloving?’ vroeg hij. Ik probeerde hem gerust te stellen.

Het omslagartikel van Time over Socio-Biology: A New Theory of Behavior vind ik enorm belangrijk. Het begint aldus: ‘Conflict between parents and children is biologically inevitable. Children are born deceitful....’ Wat mijn grootmoeder Poslavsky noemde: ‘engelengezichtjes maar duivelse zieltjes. ‘Morality and justice, far from being the triumphant product of human progress, evolved from man's animal past, and are securely rooted in the genes,’ aldus Time. Volgens dit nieuwe onderzoek ligt sociaal gedrag van mens en dier aan de biologie ten grondslag. Harvard dierkundige Edward Wilson schreef in 1975 een studie van 700 pagina's over sociobiologie, waarmee de eerste steen voor deze benadering werd gelegd. Er

[p. 45]

werden natuurlijk weer meteen demonstraties op touw gezet door groepen als het Committee against Racism, die sociobiologie een racistische doctrine vonden.

Charles Darwin stelde zich immers op het standpunt dat alle organismen zich ontwikkelen via natuurlijke selectie. Die organismen, die zich beter aan het milieu aanpassen zullen met succes reproduceren, terwijl anderen zullen mislukken of uitsterven. Organismen worden voortdurend geperfectioneerd via de wrede wedloop te overleven. De sociobiologen gaan er nu van uit dat gedrag in het voordeel is van de winnaars in dit spel van overlevingskansen en dat dit gedrag wordt doorgegeven in de genen. Hierdoor nemen sociobiologen zelfs aan dat die evolutionaire leven-of-dood knokpartij door de genen wordt overgedragen. Dan zit je inderdaad midden in het fameuze standpunt van professor Arthur Jensen en anderen, dat er een genetische basis is voor raciale verschillen in I.Q.'s van mensen, dat negers minder intelligent zouden zijn dan blanken, wat wel eens waar zou kunnen zijn gezien de resultaten van onderzoekingen op dit gebied.

Darwin heeft nooit kunnen verklaren waarom sommige organismen duidelijk altruïstisch gedrag vertonen ten aanzien van anderen in de groep. Sommige vogels bijvoorbeeld wagen hun leven door te waarschuwen voor naderend gevaar. Door dit gedrag riskeren zij dat ze juist de aandacht op zich vestigen en mogelijk eerder zullen worden aangevallen en het loodje leggen. Dolfijnen helpen gewonde dieren, zodat deze niet verdrinken. Sociaal-georiënteerde insecten dienen de hele gemeenschap, waarbij sommige zover gaan hun leven te geven om andere te beschermen tegen indringers. Sociobiologie verklaart dit met de theorie dat altruïsme voortkomt uit ‘genetic selfishness’. De vogel, die de aandacht van de arend op zich vestigt om andere te redden, zou dit doen om er voor te zorgen dat de genen van de groep overleven.

Geldt dit ook voor mensen? Volgens Time wordt het menselijke sociale gedrag voornamelijk bepaald door facultatieve genen. Dat zijn genen die worden beïnvloed door het milieu opdat de uitkomst van het gedrag kan worden gewijzigd en aangepast. Hierdoor constateert men bij mensen laf en zelfzuchtig gedrag, maar ook moedig en onzelfzuchtig gedrag. De biologen Robert Trivers en Hope Hare hebben van twintig verschillende mierensoorten het gedrag van duizenden mieren onderzocht en kwamen tot de conclusie dat zij zich gedroegen alsof zij het genetische plan van altruïsme om te overleven in praktijk brachten. Hieruit zou men dienen te concluderen dat

[p. 46]

altruïsme een investering in je eigen genen zou zijn. Dus de ‘You scratch my back, I'll scratch yours’-benadering waarbij menselijke vriendelijkheid onderling geworteld zou zijn in de biologie en de ‘gene selfishness.’ Dat zou dan de menselijke loyaliteit ten opzichte van elkaar verklaren via begrippen als natie, kerk of bedrijf, waar ze in Japan zo sterk in zijn. Via deze instituten verkrijgt men bescherming, voordelen en worden overlevingskansen vergroot.

Sociobiologen geloven verder dat tegenstellingen en conflicten essentiële ingrediënten van het leven zijn. Ze gaan niet zo ver als Konrad Lorenz die in On Aggression²⁶ postuleerde ‘that man is at the mercy of an irresistible aggressive instinct.’ De etholoog Lorenz heeft zich in het Max Planck Instituut in Seewiesen jarenlang aan de hand van gedrag van dieren bezig gehouden met vragen als: in welke mate mensen worden gedomineerd door instincten, in welke mate gedrag door het milieu wordt bepaald en wat hiervan door de evolutie wordt overgedragen, dus hoe leert een mens en komt het gedrag in het leven tot

26 Konrad Lorenz, On Aggression, Methuen & Co publishers, Londen, 1963.

[p. 47]

stand. De sociobiologen zeggen nu dat om ‘an evolutionary winner’ te kunnen worden het er om gaat ‘the right level of aggression’ toe te passen of in stelling te brengen. ‘Aggression only pays off when the cost-benefit ratio makes it a workable strategy.’ Zij lijken voor alle menselijke fenomenen een verklaring te hebben. ‘Maternal love is a genetic investment policy.’ En een andere: ‘Friendship and law are probably rooted in reciprocal altruism and its calculus of self-interest.’ Over machisme: ‘I have good genes, let me mate. Sex is the central game in life, and the aim of all players is to get as many genes as possible into the next generation, at the lowest cost.’²⁷ Als dit allemaal waar zou zijn dan lijd ik aan een genetisch defect, want ik voel niet de minste lust, noch zie ik het belang ervan in dat mijn genen per se voortgeplant zouden worden. Erger nog, het zou beter zijn wanneer dit niet gebeurde. Het evolutionaire proces à la Darwin om daar nog iets van te maken zou duizenden jaren meer in beslag nemen: il faut pas la peine.

Nam een klein vliegtuig naar Mayaguez om Bouke Bendien te bezoeken.²⁸ Ik keek naar de twee jonge piloten van Prinair en dacht sterk aan Loet Kilian, die hier zou moeten kunnen vliegen, wat hij immers het liefste doet.

Had eigenlijk niets te lezen en kocht op het vleigveld Adolf Hitler: the man and the myth.²⁹ ‘He was virtually untouched by love, the greatest of the human virtues, without humanity, without love of people, his power became destructive and led him finally to the retributive act of self-annihilation.’ Op zijn zeventiende jaar kocht zijn moeder een piano en begon hij te spelen. Hij tekende in die dagen ook veel. Hij wilde zelfs architect worden. De vroege dood van zijn moeder moet hem ontzettend hebben aangegrepen. Hij stond bij de begrafenis nog lange tijd aan het graf nadat zijn zusters en de familie waren vertrokken. Hij eerde zijn vader, maar van zijn moeder had hij gehouden. ‘De’ psychologen kwamen tot de conclusie dat Hitlers kinderjaren voor een belangrijk gedeelte ‘abnormaal’ waren verlopen. Van wie niet trouwens? Wijze hoofden in Washington concludeerden in ieder geval dat hij ‘a strong masochistic streak’ had, homoseksueel was, chronisch masturbeerde, impotent was en masochistische perversies in praktijk bracht. Zelfs zou bij het vinden van zijn verbrande lichaam zijn geconstateerd dat hij slechts één teelbal bezat. Zo wordt geschiedenis geschreven.

27 Time Magazine, 1 augustus 1977.

28 Een zoon van vrienden van mijn ouders.

29 Roger Manvell en Heinrich Fraenkel, Adolf Hitler: the man and the myth, Pinnacle Books, New York, 1977.

[p. 48]

25 augustus 1977

Mayaguez

Ik voel me sterker uit de botsing met Casper naar voren gekomen. Belde gisteravond langdurig met Peter in Minnesota. De verhouding met Frederick Ress verliep ‘moeilijk’ zoals ik al verwachtte. Peter zit bovendien ook nog aan Edwin van Wijk vast.

De ontmoeting met Bouke Bendien was plezierig al doet hij me aan Casper denken, als een man die geen verbinding tot stand weet te brengen tussen hoofd en hart, in de zin van emotionaliteit en gevoel. Hij zit in de schrootbusiness, wat ik bewonder, maar waar haal je de lol vandaan? Zijn vrouw is een neurotica, weer een mislukte bedoening, met twee kinderen bovendien. Hij heeft een tweemaster, die zijn lust en zijn leven is, begrijpelijk.

Ik had telefonisch contact met Margaret McKenna, deputy counsel to the president. Zij vroeg om de adviseur van de minister van Justitie te bellen, Mr. Robert Keuch. Deze mijnheer was ontspannen en vriendelijk. Ik heb een afspraak gemaakt hem te bezoeken.

Ik nam een taxi naar het oude stadsgedeelte. Daar volgde ik een blonde nicht die me naar de lokale sauna The Lion of St. Marks leidde. Volgde hem naar binnen. Er waren inderdaad enkele jongens. Raakte met twee van hen in een orgie verzeild, wat plezierig en nodig was. Het zijn tenslotte chemische processen die erom vragen doorgeblazen te worden. ‘Keep the plumbing running’ is een toepasselijk motto. De man die de club runt, had me gezegd dat wanneer ik lid werd hij me eveneens ‘fun assurance’ zou verlenen, wat betekende dat je je geld terug zou krijgen indien je het etablissement onbevredigd zou verlaten.

[p. 49]

26 augustus 1977

San Juan

Ik sliep heerlijk met de deuren van het balkon, dat uitkijkt op zee, open.

Edwin van Wijk belde uit Londen dat een zenuwachtige Dimitrov dringend naar me zocht. Toen ik hem aan de lijn kreeg had hij niets nieuws te vertellen. Hij weet in ieder geval dat ik in Washington een persconferentie zal geven. Hij blijft onderstrepen dat I am fnished als de stunt mislukt, wat hij daar ook mee mag bedoelen. Telefoneerde met abc-televisie in New York.

Ik had een gesprek met een verslaggeefster van Associated Press. Zij wilde weten of mijn nieuwe getuige een Amerikaan was. ‘Dat kan ik niet zeggen,’ zei ik.

‘Je maakt een grapje.’

‘Allerminst. Na mijn ervaring met Wendell Rawls van de New York Times, die mij het hemd van mijn lijf vroeg en er op los schreef ben ik voorzichtig.’ Later kwam zij met een fotograaf naar het hotel en vroeg wat ik van Carter dacht. ‘Hij is niet oprecht en ik geloof geen woord van de man. Hij ontvangt me te vlug sovjetdissidenten. Hij doet het in zijn broek om zich met de affaire van Dallas te bemoeien,’ antwoordde ik.

27 augustus 1977

Miami, Florida

Vloog van San Juan naar Florida en overnachtte als gewoonlijk in de Miami Club. Na een blow job ben ik in slaap gevallen en droomde intens van Loet Kilian. Ook droomde ik van een toneelvoorstelling waar koningin Juliana binnenkwam. Ze ging op een verkeerde plaats zitten. Ik zei tegen haar: ‘U moet naar de koninklijke loge. Ik wil graag trots op u kunnen zijn.’

Washington dc, Hilton, room 3183

Er wachtte een lieve brief van Peter. Hij klaagt over gebrek aan eetlust en wil zich in Holland helemaal laten nakijken. Hij komt zelf tot de conclusie dat het waarschijnlijk een psychologisch probleem is, gezien de complicaties in zijn leven. Frederick is ‘een kwetsbaar lief wezentje’ - moet je de blonde hunk zien! - ‘and sexually it doesn't go to well either.’ Terecht noemt Peter de situatie ‘koren op de molen van jouw standpunt in dit soort zaken’. Hij mist Edwin veel.

Henk Kolb van de gpd vertelde met enige trots over me te hebben geschreven aan de hand van het onzinverhaal van Michael Eddowes, ondanks het feit dat hij de uitgever had getele-

[p. 50]

foneerd dat de pagina's over mij veel aanwijsbare ‘vergissingen’ bevatten. ‘Zelfs wordt gesuggereerd,’ schreef Kolb voor zijn kranten ‘dat Oltmans bij een bezoek aan Brussel met De Mohrenschildt (waar deze vervolgens spoorloos verdween) contact zou hebben gehad met de Russische geheime dienst kgb en zou hebben meegedaan aan een kgb-plan.’ Stel je voor!³⁰ Dat deze collega er niet behoorlijk bijzette dat het op zijn minst onwaarschijnlijk was dat de kgb zich met mij zou hebben ingelaten. Kolb is geen vriend. Ik negeer die man voortaan compleet.

Ik ontmoette Carel Enkelaar, Klaas Jan Hindriks en Ben van Meerendonk in Hogate's Seafood restaurant aan de Potomac. Carel en Klaas Jan waren via Parijs met de Concorde gekomen. Zij probeerden me natuurlijk uit te horen over de mysterieuze mijnheer Adams, generaal Donaldson oftewel generaal Dimitrov maar die vlieger ging niet op. Van Meerendonk blijft een storend element bij zulke gesprekken, een ‘clear mediocrity’ maar waarschijnlijk een uitstekende ‘zakenman-journalist.’ Het punt waar alles om draaide was dat zij de garantie willen hebben dat ik werkelijk een epoch-making verhaal heb, terwijl ik niet prematurely Donaldson/Dimitrov wil openbaren, want dan geef ik mijn troef uit handen en wat gebeurt er hierna?

Wat ook typerend voor zo'n gesprek is, wat ik al zo dikwijls in Hilversum meemaakte, is dat nadat Van Meerendonk had zitten zaniken dat ik nooit via Fons van Westerloo van de avro had moeten werken, Carel (zijn baas) woedend werd, dwars op zijn stoel ging zitten en zei: ‘Ik ben niet drieduizend kilometer naar Washington gekomen om naar die onzin te luisteren. Dan neem ik het eerste vliegtuig terug.’ Gelukkig draaide het allemaal bij. Ze hamerden er bovendien op, wat natuurlijk afgesproken werk was, dat ik mijn komende exclusieve verhaal aan de nos had verkocht en ‘jij bent natuurlijk straks bij het opstellen van de vragen en het monteren van de opnamen’. Ik begreep heel goed, dat hun werkelijke intentie was, zoals altijd, mij overal buiten te laten en alles onder elkaar naar eigen goeddunken en smaak te regelen. Juist omdat zij bij de nos in de verste verten niet weten hoe de zaken in elkaar zitten - en bepaald onkundig zijn wanneer het erop aankomt - kan ik me dit niet opnieuw permitteren. Carel onderstreepte herhaaldelijk dat ik met een winstverdeling van zeventig procent voor de nos en dertig voor mij akkoord was gegaan, maar dat het verhaal over ‘de generaal’ inderdaad het resultaat van mijn werk

30 De Gooi en Eemlander, 26 augustus 1977.

[p. 51]

was en niet van de nos. Ook liet ik er geen twijfel over bestaan dat ik zelf het uiteindelijke gesprek met mijn nieuwe getuige wilde voeren, omdat het verleden me al voldoende parten heeft gespeeld op dit punt. Ze zeurden er wel over door, maar ik gaf gewoon verder geen antwoord. Klaas Jan zei zelfs onder vier ogen tegen mij: ‘Als ik jou was, zou ik het met de Amerikanen maken en niet met de televisie uit Madurodam.’

‘Herinner je je dat George de Mohrenschildt zijn verhaal juist in Europa wilde maken? Dat zou met deze generaal wel eens hetzelfde geval kunnen zijn,’ antwoordde ik.

Ben van Meerendonk had nog een nieuwtje. Hij had bij de officier van Justitie in Brooklyn nagetrokken hoe mijn geheimhouding over Adams-Donaldson-Dimitrov in Washington zou kunnen vallen. Ik zou kunnen worden vervolgd voor Contempt of Congress door informatie achter te houden. Er zou een zogenaamde gag rule bestaan. Ik tikte tegen mijn voorhoofd. Later heb ik voor alle zekerheid advocaat Mark Lane gebeld, die gewoon zei dat Van Meerdendonk niet wist waar hij het over had. Die indruk maakte de vertegenwoordiger van de nos in New York trouwens al vele jaren op mij. Daarom zat hij daar voor de nos en niet ik. Mark zei dat ik de juiste strategie volgde.

28 augustus 1977

Om 09.00 uur belde Robert Blum van abc-televisie in New York dat hij bij gerucht had vernomen dat ik vanmorgen naar het ministerie van Justitie zou gaan om bekend te maken wie mijn nieuwe getuige was.

Jimmy Carter, kampioen voor de mensenrechten, is - op de keper beschouwd - de president over een mensenrechtenpuinhoop in Amerika zelf. In New York City worden iedere dag 4,5 personen vermoord. De zogenaamde Amerikaanse underclass, meestal negers en andere minderheidsgroepen, bestaat uit acht tot tien miljoen mensen, aldus het weekblad Time.³¹ ‘The universe of the underclass is often a junk heap of rotting housing, broken furniture, crummy food, alcohol and drugs. The underclass has been doubly left behind: by the well-to-do majority and by the many blacks and Hispanics who have struggled up to the middle class, or who remain poor but can see a better day for themselves and their children. Its members are victims and victimizers in the culture of the street hustle, the quick fix, the rip-off, not least, violent crime (...). Thus the

31 Time, 29 augustus 1977.

[p. 52]

underclass minority produces a highly disproportionate number of the nation's juvenile delinquents, school dropouts, drug addicts and welfare mothers, and much of the drug crime, family disruption, urban decay and demand for social expenditures.’

Bovendien lopen er vijfentwintig miljoen zwerfhonden en zwerfkatten in Amerikaanse steden rond, waarvan er zes miljoen per jaar worden afgemaakt.

Ken Klein van het Select Committee on Assassinations belde. De opvolger van Robert Tanenbaum staat versteld van het aantal telefoontjes van journalisten die informatie inwonnen over het feit dat ik opnieuw gehoord word door de commissie. Het speet hem zeer maar om die reden zou de ontmoeting met hen inzake mijn nieuwe getuige niet doorgaan. Ik vroeg wat er door zijn organisatie aan de pers was meegedeeld. Dat wist hij niet. ‘I myself am not allowed to talk to the press,’ aldus Ken. ‘The least you can do is find out, because I will not be made out a liar. I told them I would appear,’ zei ik hem. Hij zou erachter zien te komen. ‘Have your press conference first and then come to see us,’ zei hij ook nog. Wat ik erg vreemd vond was dat hij wist dat ik een afspraak had op het Department of Justice. Ik herinnerde hem er nogmaals aan dat Robert Tanenbaum me in Amsterdam had opgebeld om opnieuw voor zijn commissie te getuigen. De man bood me toen zelfs bescherming aan. Nu is hij elders te werk gesteld en vervalt alles. Intussen schreeuwt Dimitrov vanuit Dublin en Londen, ‘wanneer je niet doorbreekt ga ik eraan!’.

Ik belde het plaatselijke bureau van Associated Press en kreeg een mijnheer Gordon aan de lijn. Het scheen hem te irriteren dat ik hem lastig viel. Hij had de naam George de Mohrenschildt nooit gehoord, maar vroeg mij mijn naam te spellen. Ik zei dat mijn bemoeienissen met Dallas eerder dit jaar op de voorpagina van de New York Times hadden gestaan wat hem geen bal interesseerde. ‘Zelfs de sovjettelevisie heeft het allemaal uitgezonden!’

‘Ik zie geen sovjettelevisie,’ zei hij nogal grappig. Toen vroeg ik wie de bureauchef was waarop hij zei: ‘You are badgering the bureau.’ Ik dacht: barst.

Op weg naar een afspraak met de nos-collega's liep ik bij cbs binnen en vroeg naar Jim McManus. Hij was er. Ik gaf hem enige informatie over wat ik op het punt stond te gaan doen. Ik telefoneerde met Tony Brenna, omdat ik bang was dat hij in Londen naar Dimitri Dimitrov was gaan zoeken. Maar hij was een aantal dagen met de Elvis Presley-affaire bezig geweest.

[p. 53]

Dat stelde me gerust. Hij komt dinsdag naar mijn persconferentie.

Vanavond heb ik twee en een half uur met Jeff Goldberg, David Williams en Jim Kostman, medewerkers van het Select Committee of Assasinations gesproken. Er was nog een vierde man bij, M. Lee. Het verwonderde me wat ze allemaal leken te weten. Ze gaven me een kopie van een lijst van journalisten, die de commissie hadden verzocht om geïnformeerd te worden over haar activiteiten. Ze zeiden dat de persconferentie in Den Haag en ook Mark Lane bij het aanbieden van mijn Bruna-boekje over de moord op jfk, uitgebreid op de Amerikaanse radio waren geweest.

Intussen viel het ons op dat een oudere, kaalhoofdige man met een bril en witte lakschoenen aan een ander tafeltje in het Hilton restaurant in een Readers Digest zat te lezen zonder een pagina om te slaan. Ook toen we opstonden en in de foyer nog napraatten was die man op een uiterst amateuristische en lachwekkende wijze in onze buurt. Ik heb het voorval aan de receptie gemeld en samen met een deskmanager werd ik, begeleid door een grote, lange neger, de security chief, naar mijn kamer gebracht. Deze veiligheidsman, Corbett genaamd, keek in de kasten en onder de bedden en zei: ‘Als er op de deur wordt geklopt, doe niet open maar bel onmiddellijk 311.’ Daar had Dimitrov me ook voor gewaarschuwd. Trouwens toen die vreemde man mij naar de receptie zag gaan verdween hij in een lift. Jeff Goldberg, die ik aardig en oprecht vond, nog iemand anders en ik stonden nog te praten, toen de persoon weer de lift uitkwam. Nu werd hij door de security aangehouden. Hij vertelde een gewone hotelgast te zijn.

29 augustus 1977

Dit is Peters 32ste verjaardag. Ik sliep beestachtig slecht en was erg met hem bezig. Straks zal ik hem opbellen.

Ik werd gewekt door een telefoontje van Dimitri Dimitrov uit Shannon. Dat was welkom. ‘The President probably doesn't even know what you want to tell him and why, certainly as long as these kinds of people are around him. I can see him, if I want, within 48 hours. That is the law.’ Hij ratelde weer door. ‘Bill, give your press conference and get the hell out of there. I will be worrying until you leave. I do not want you to get into another automobile accident.’ Ik vertelde hem wat er gisteravond was gebeurd en hoe ik me tot de directie en security had gewend.

[p. 54]

Penny Price van abc-televisie belde. Ik moest praten als Brugman om de vele nonsens, die zij had gehoord, recht te zetten. Ze waren vooral geïnteresseerd om mijn nieuwe getuige in Good Morning America voor het voetlicht te brengen. ‘We zouden hem immers gedeeltelijk onzichtbaar kunnen maken, zoals we vroeger wel deden met Algerijnse guerrilla's....’

Precies om 09.45 uur was ik op het ministerie van Justitie. Ik werd door Mr. Robert Keuch, adviseur van Attorney General Griffin Bell, en een medewerker, Paul Boucher, ontvangen. Ik vroeg of zij mijn brieven aan president Jimmy Carter hadden ingezien. Dat niet, maar ze wisten wat erin stond. Wat ze wel hadden gelezen was informatie, die ik het Select Committee on Assassinations had gegeven. Ze probeerden duidelijk te maken dat ook al zou Carter me ontvangen, hij toch niets zou besluiten of kunnen zeggen zonder dat zij vooraf werden geraadpleegd. Daarom moest ik hen maar als plaatsvervangers van de president zien. Afgezien van het feit dat ik beiden assholes vond piekerde ik er niet over ook maar iets aan deze heren los te laten; daarvoor had Dico me te omstandig gewaarschuwd. Ik drong er met klem op aan dat zij Carter zouden adviseren mij wel te ontvangen. Wanneer dit gerealiseerd kon worden, zou een persconferentie overbodig zijn. ‘I cannot see,’ aldus Keuch, ‘why you would not pass on your information to the ultimate consumer, me.’

Ik antwoordde: ‘I heard that song before. However, when I write letters I usually mean what I say. I asked to see Carter and that is it.’

‘Well,’ aldus Keuch, ‘we attempted a conversation with you....’ Ik viel hem in de rede: ‘You did not only attempt, we did have a successful conversation. You attempted to get my information and in that you failed. But that is your affair. I tried.’

Intussen had Carel Enkelaar met Gerard Croiset gebeld, die de boodschap had gegeven of ik niet later een persconferentie kon geven om dan de grote klap uit te delen. Ik belde zelf met Gerard. Het bleek dat hij allerlei halfbakken informatie had doorgekregen. Nu begrijpt hij precies wat ik ga doen. Hij zegde toe morgen zijn Croiset mindscape op mij te zullen richten tussen 17.00 en 18.00 uur Nederlandse tijd.

Han Mulder belde voor een gesprekje met de nos-radio. Hij had zijn lesje geleerd om het niet live te doen en nam het van tevoren op zodat hij naar hartelust kan vervalsen. Hij was weer even stompzinnig en vijandig als altijd. Ik diende hem van repliek. Henk Kolb van de gpd belde om kwart over een 's nachts met een stom verhaal. Ik heb de hoorn op de haak gesmeten.

[p. 55]

Na zijn presentatie van de zogenaamde kgb-informatie van Eddowes kan hij barsten. Ik belde opnieuw met het Witte Huis, met abc-televisie, met Wendell Rawls van The New York Times en Alicia Gunia van de upi. Ik legde haar uit dat ons gesprek totaal verkeerd in de krant was gekomen, maar dat ik niet twijfelde aan haar goede bedoelingen. Er kwamen veel gesprekken binnen, tot en met een journalist van de Daily Oklahoman toe, die vroeg of mijn komende ontboezemingen een nieuwtje voor de staat Oklahoma zouden opleveren. Het is niet mogelijk alles te noteren.

Er kwam een lieve brief van Peter uit Madeleine Island. Frederick probeert hem over te halen psychologie te gaan studeren aan de University of Minnesota, zoals ik dit vroeger probeerde te stimuleren. Maar Peter vindt dit een valkuil en zegt dat hij, na hem lange tijd niet te hebben gezien, veel objectiever tegenover Frederick staat. Hij ontspant niet echt bij Frederick, dit kennelijk in tegenstelling tot bij Edwin in Londen.

The New York Times publiceert een reportage van Reuters uit Den Haag dat prins Bernhard na het Lockheed-schandaal van 1976 bezig is aan een comeback, omdat het Nederlandse publiek ‘fiercely royalist’ is. Zijn afsprakenboekje raakt weer vol en de witte anjer, zijn persoonlijke trademark, zit als altijd vers in het knoopsgat. Zijn internationale reputatie ondervindt meer moeilijkheden om er bovenop te komen, aldus de Times.

30 augustus 1977

Ik sliep weer allerbelabberdst. Stond geregeld op om aantekeningen te maken. Ik was al vroeg in de lokale abc-televisiestudio waar ik met David Hartman vanuit New York werd geïnterviewd door Roger Mudd. Hartman was prima, maar de vijandigheid van Mudd droop er vanaf. Mudd: ‘Why would Carter not step in?’

‘Ask him, why do you ask me?’ antwoordde ik. Op een ander moment, toen ik verwees naar mijn nieuwe getuige, die over een uiterst geheim rapport zou beschikken dat Jacqueline Onassis Kennedy exact weet wat er is gebeurd³², kwam Mudd met de volgende opmerking: ‘But George de Mohrenschildt...’. Ik onderbrak hem meteen: ‘Here you go again. I am giving you new, important information and you don't even listen.’ David Hartman kwam vanuit New York tussen beiden. Hartman gedroeg zich correct. Hij kondigde aan dat ik beweerde een behoorlijke nieuwe getuige te hebben en wat dies meer zij.

32 Jackie Kennedy was volgens Dico in het bezit van een topsecret rapport over Dallas.

[p. 56]

Soms vraag ik me wel af of ik niet te veel op Croiset leun, die na ons bezoek Dico Dimitrov identificeerde als geloofwaardig en iemand om mee door te gaan. Barbara Applegate³³, die altijd kritisch is, zei dat het abc-gesprek in orde was geweest. Bernard Scott van de National Enquirer belde: ‘It was nice to see that you can be as tough with David Hartman as you are with me sometimes.’

De heer Keuch van het Department of Justice belde om te zeggen dat zijn instructies dezelfde waren: ik diende hem mijn informatie te verstrekken, want Carter was onbereikbaar voor mij.

Ik heb vanmorgen de pers te woord gestaan in een zaaltje van het Hilton hotel. Hoe het is gegaan? Zo, zo. Klaas Jan Hindriks, Ben van Meerendonk, Fons van Westerloo en Henk Kolb waren er. Een Amerikaanse journalist werd woedend en zei dat hij ook kaartenbakken vol met crackpots had en waarom wilde ik niet zeggen tot welke geheime dienst Dimitrov behoorde (naar zijn eigen zeggen het Pentagon)? Deze journalist wilde trouwens niet zeggen wie hij was en beschuldigde me ervan dat ik een persconferentie bijeen had geroepen om mijn boek aan de man te brengen. Welk boek? De boys van het Select Committee hadden me al gewaarschuwd dat ik kon verwachten scherp aangevallen te worden. Toch reken ik dan helemaal niet op zoiets. Fons van Westerloo vroeg zelfs of ik een contract met de nos had getekend voor dit verhaal en of ik er een hoog bedrag voor had gevraagd. Ik moet de overeenkomst van de nos nog op papier hebben nota bene.

Ik belde Peter vlak voordat de show begon. Hij scheen het moeilijk te hebben met Frederick en had zijn vriend nog niet verteld dat hij besloten had te vertrekken. Op dat punt is hij altijd zwak. Hij wil niet kwetsen. Zij hadden mijn gesprek op abc gezien. Peter vond het prima.

De dag is verloren wat aantekeningen betreft. Ik kan niet zeggen dat ik Croisets vibes voelde tijdens de persconferentie. Na afloop reed ik naar de studio van Metro Media voor een televisiegesprek met Mark Russell. Toen hij met de gebruikelijke insinuaties kwam vol twijfel en verdachtmaking heb ik hem grondig met ‘twee handen’ aangepakt, dat hij noch wist waar hij het over had, noch zijn huiswerk behoorlijk had gedaan. Toen hij luider begon te spreken vroeg ik hem zich gewoon kalm te houden en dat hard praten hem niet zou helpen. Er was een half uur uitgetrokken, maar het werd onder deze om-

33 Mijn lezingenmanager in Washington.

[p. 57]

standigheden vijftien minuten. Ze keken allemaal verschrikt in de studio.

In een lang gesprek met kolonel Fletcher Prouty zei hij dat hij 100 percent achter me stond bij de dingen waar ik mee bezig was. Hij vond het slim dat ik ook Theodore Sorensen had genoemd op televisie. De Kennedy's hadden ongetwijfeld Carter via een tussenpersoon gewaarschuwd om op zijn tellen te passen. Carter had trouwens een topman van de cia ontslagen, omdat hij de president niet volledig had geïnformeerd. In totaal waren veertien hooggeplaatste cia-mensen de laan uitgestuurd sinds Carter de zaak had overgenomen.

Om 21.00 uur ben ik naar de lokale sauna gegaan. Ik was er aan toe. Ging rechtstreeks naar de fuck room en binnen vijf minuten had ik een aanbod voor een trio, maar ik koos een jongen met een zalig lijf, die aandrong dat ik hem zou neuken wat ik absoluut nooit doe. Ik heb het nu toch gedaan, waarmee ik een angstwekkende gok heb genomen. Het was trouwens het 21^ste nummer sinds 10 juni. Het was een zogenaamde jeans night. Wat er dan allemaal in zo'n neukhuis rondloopt houd je niet voor mogelijk. Geen enkele vergelijking, niet in de verste verten, met Amsterdam. Een jongen zei mij in Thermos te hebben gezien en Amsterdam duizendmaal te prefereren boven Washington, wat de boys betreft.

Ik belde Peter nog laat. Frederick gebruikt iedere trick in the book om Peter daar te houden, maar hij wil weg. Het onweerde. Hij zei bij zijn vriend te zijn gekropen. Ik herinner me hoe Peter vertelde als kind altijd bang te zijn geweest voor onweer. Dan verzamelde zijn moeder alle kinderen om zich heen. We zullen elkaar in New York weer ontmoeten.

31 augustus 1977

Washington - New York

Zou Juliana wel eens naar het graf van haar moeder gaan? Kijk naar mensen. Alles resulteert uit denkfouten. Ik observeer en let op de kleinste details tot en met een poging tot een glimlach toe. Zoals een zalige jongen, van top tot teen made in U.S.A., die mijn blikken op zich gericht voelde en even een piepklein smile-signaaltje teruggaf. Naast me in dit toestel zit een jongen met een telelens te friemelen. Hij voelde zich bespied. Even een blik, nice. Zoals de black boy met een oorknopje, die zijn bagage op de elektronische controleband zette en bijna lief keek. James Reston zit ook in dit toestel.

Jeremiah O'Leary schreef vandaag in The Washington Star over mijn persconferentie. Hij schreef dat ik had gezegd dat mijn

[p. 58]

nieuwe getuige alleen met Jimmy Carter wil spreken. Verder vermeldde hij dat ik alles in het werk had gesteld om dat te bereiken, ook om bescherming voor Dico te krijgen. The Baltimore Sun meldde dat oud-president Ford weet wie jfk heeft vermoord, zoals Dimitrov me in extenso meedeelde.³⁴ Bob Barrett, een medewerker van Ford, schijnt in Vail, Colorado te hebben gezegd dat deze mededeling ‘belachelijk’ was. John Geddie meldde in The Dallas Morning News dat ik had gezegd dat Carter zelf niet veilig was. Henk Kolb schreef in de gpd-bladen: ‘Aanwezige journalisten grinnikten hoorbaar toen Oltmans zei: “Als ik zei wie mijn getuige is, zouden jullie het niet geloven”.’

Emile Fallaux haalde me van La Guardia af, na veel gezeik met Van Meerendonk hierover. Ik vond hem aardig. Hij vertelde wel eens homoavontuurtjes te hebben gehad toen hij achttien, negentien jaar oud was, maar nu kwam het niet meer bij hem op. Ik nam een kamer in de Van der Bilt ymca. We reden vervolgens naar het huis van Van Meerendonk in Brooklyn Heights. Toen volgde eindeloos gelul met Carel Enkelaar en de anderen over een tekst voor een overeenkomst inzake Dico. Gerard Croiset werd geraadpleegd. Het ging er namelijk om Donaldson alias Dimitrov uiteindelijk voor een camera te krijgen. Croiset dacht dat hij eerst op een geluidsband zijn mond wilde opendoen maar uiteindelijk door de knieën zou gaan en voor een camera zou gaan zitten ‘want dat is tenslotte een ijdele kwestie’. Carel vroeg Croiset hoe gevaarlijk de zaak was. ‘Het is ten dele gevaarlijk, zelfs zeer gevaarlijk, maar dat begrijpt die man ook wel. Bovendien is hij veiliger wanneer hij zou spreken, dan wanneer hij niets zou doen.’ Croiset verwachtte dat de bom in veertien dagen zou barsten.

Intussen ben ik woedend over het wegraken van mijn rode adresboek met alle telefoonnummers, ook die ik voor Dico gebruikte. Niets maakt me razender. Een soort blinde woede van machteloosheid. Ik liet mijn schoudertas in het vliegtuig naar New York openstaan. Naast me zat iemand, die ik voor een marineofficier van een buitenlandse ambassade hield. Ik sloot mijn tas niet, toen ik achter in het vliegtuig ging zeiken. Toen hij voor zijn ticket betaalde aan de stewardess gaf hij slechts zijn kaartje waar iets op stond van Naval Attaché. Van Meerendonk liet Eastern Airlines bellen en het Hilton. Niets gevonden. Twee adresboeken weg op een trip is wat veel. Croiset: ‘Heb je het niet op een toonbank gelegd, toen je in het hotel om een

34 Zie bijlage 4.

[p. 59]

sleutel vroeg?’ Dat kan waar zijn voor mijn blauwe Amerikaanse adresboekje, maar niet voor het rode Nederlandse.

‘Maar je rode boekje zit in je schoudertas,’ zei hij toen. Het zat er in, maar is nu weg.

Carel is er steeds van uitgegaan dat Dimitrov, die hem ook eens belde, de ooggetuige was waar ik over spreek. ‘Nee het is een ander,’ antwoordde ik keihard, ‘er zit een aantal sluizen en tussenpersonen in.’ Hij dacht slim te zijn en zette in de draft van het contract dat de getuige de man was waar ik 14 juni ll. tijdens mijn persconferentie in Den Haag reeds over had gesproken. Ik haalde nonchalant deze zin door en wilde aangeven dat ik geen leugen kon ondertekenen. Hij herschreef de zaak maar opnieuw kwam die zin erin voor. ‘Helemaal eruit,’ zei ik ‘want het is gewoon niet waar.’ Ik verdomde het ze ook maar een enkele indicatie te geven.³⁵ Ik zegde Carel toe dat ik zou proberen een ontmoeting met mijn getuige te regelen op 7 of 8 september in Rome. Hij vond trouwens dat ik geen persgesprek in Washington had moeten hebben, temeer omdat ik de naam van mijn getuige niet had willen vrijgeven. ‘Heb je er over nagedacht dat ik dit voor mijn eigen veiligheid heb gedaan?’ vroeg ik hem. ‘Bovendien heb ik zo moeten spreken dat degenen, die weten hoe de jfk-moord in elkaar zit, niet onmiddellijk zouden weten wie mijn nieuwe getuige is.’ Kolonel Fletcher Prouty zei me trouwens exact te weten wie ik bedoelde. ‘I could write his name now on a piece of paper,’ zei hij. Nu pas vermeldde Ben van Meerendonk dat tijdens mijn verdwijning en de moord op De Mohrenschildt op 1 of 2 april ll. twee fbi-agenten naar Wyoming waren gevlogen om hem vragen te stellen waarom de nos überhaupt iets met me te maken wilde hebben, wat voor soort man ik was, enzovoorts. ‘Vroegen ze soms ook of ik gay was?’ Ben zei van niet maar hij overtuigde me niet. Van Meerendonk zei dat er journalisten waren geweest, die gisteren na mijn persgesprek mijn stem via een lie detector hadden geverifieerd en hadden gezegd: ‘Kennelijk spreekt hij de waarheid.’ Ook dat nog.³⁶ Zo hoor je nog eens wat, zelfs via Van Meerendonk.

35 Zie bijlage 5.

36 Stel je voor dat je zo als journalist te werk zou gaan.

1 september 1977

New York

Bedenk me dat het morgen mams sterfdag is. Kreeg er tranen van in mijn ogen. Dit jaar kan ik niet met Keke naar haar graf toe. Wat is er veel gebeurd sinds haar dood.

[p. 60]

Waarom walg ik tegenwoordig toch zo van Amerika? Smerige straten. Hoge vochtigheidsgraad in de zomer, afschuwelijk. Toen ik er woonde - op permanente basis - ging ik dan ook in die tijd altijd weg.

Bernard Scott van de Enquirer zei nu dat zijn blad deel wilde nemen aan een door de nos te maken film over de nieuwe getuige in de Dallas-zaak op voorwaarde dat de Enquirer dan samen met de nos vóór zou komen te liggen op abc-televisie. Enkelaar vond het ‘interessant’ en stelde meteen voor dat niet ik, maar Van Meerendonk nu verder de contacten met de Enquirer zou onderhouden. Zo gaat dat in Hilversum. De hele National Enquirer-operatie is exclusief van mij en via een nos-overvalletje van Enkelaar-Meerendonk zou mij dat even en passant ontfutseld worden. Dan zie ik ook uit die hoek geen cent meer en kan mijnheer Van Meerendonk zijn jaarsalaris van 24.000 dollar plus kosten met nog meer schnabbelen verder aanspekken. Ik vroeg Carel: ‘Hoe kun je zulke onzin zelfs maar bedenken?’

De psychoanalyticus David Abrahamsen schreef een boek over Richard Nixon.³⁷ Het blad Psychology Today had zich bezorgd afgevraagd welke waarde dergelijke studies hebben, wanneer de man die de psychische analyse van Nixon samenstelt, slechts af kan gaan op kranten- en televisie-interviews, speeches en andere gegevens uit de tweede hand, zodat zijn verhaal over ‘de patiënt’ nooit veel meer kan zijn dan ‘a string of stereotyped and arbitrary generalizations’. Hij kreeg Nixon zelf nooit te zien en interviewde veertien personen van wie verschillende per telefoon.³⁸

Patrick Anderson meldde in The New York Times dat Nixon in zijn jeugd, hij was tien jaar, een briefje aan zijn moeder begon met ‘My dear Master’ en ondertekende met ‘Your good dog’. Dr. Abrahamsen noemde dit een ‘pathetisch document’ en een geoefend psychoanalyticus kan hier inderdaad conclusies aan verbinden, lijkt mij.³⁹ Herbert Mitgang, eveneens in The New York Times, schreef dat dr. Abrahamsen zelfs had geschreven: ‘The case of Richard Nixon has a parallel in Nazi Germany. It was the good fortune of the United States that there was no fundamental ideology or convictions behind his acts. Otherwise Nixon could have been worse than Hitler.’⁴⁰

37 David Abrahamsen, Nixon versus Nixon, Farrar, Straus and Giroux, New York, 1976.

38 Psychology Today, maart 1977.

39 The New York Times, 27 maart 1977.

40 The New York Times, 7 april 1977.

[p. 61]

Ook Newsweek⁴¹ wijdde een reportage aan psychobiografie en psychohistorie zoals dat tegenwoordig in Amerika intensief wordt bedreven. Dit interesseert me namelijk zeer. Het gaat bijvoorbeeld terug naar mijn kennismaking met Nixons psychiater Arnold Hutschnecker en diens pleidooien dat wereldleiders, ook voor het Witte Huis, van tevoren dienen te worden onderzocht op hun mentale welzijn. Bruce Mazlish van mit schreef al in 1972 In search of Nixon, een boeiende analyse waarover ik hem indertijd heb geïnterviewd. Momenteel wordt psychohistorie al op 200 Amerikaanse colleges onderwezen. Newsweek citeert Lloyd de Mause als redacteur van het blad Journal of Psychohistory.

Om 17.00 uur slaagde ik erin, na enig gelazer bij de ingang van 1035 Fifth Avenue, om Dr. Abrahamsen te ontmoeten. Wat me vooral interesseerde was hoe deze psychoanalyticus tegen Jimmy Carter aankeek. ‘De president heeft de neiging de wereld met rozerode oogjes te bezien. Hij is veel te optimistisch over tal van zaken. Dit betekent dat zijn eigen opvattingen de werkelijke, concrete situatie volkomen overschaduwen. Bij Carter bestaat een te grote discrepantie tussen zijn eigen denkwereld en de realiteit. Hij overdrijft schromelijk en vooral overschat hij zijn eigen gevoelens bij zeer belangrijke zaken. Bovendien is Carter, net als Nixon, iemand die het graag bij het rechte eind wil hebben. Hij duldt weinig tegenspraak. Hij probeert met iedereen goede vrienden te zijn. Op de keper beschouwd, liep zijn carrière als gouverneur van Georgia niet over rozen. Ik heb steeds gezegd dat we met Carter moeilijke tijden tegemoet zouden gaan en helaas is dit uitgekomen,’ aldus Dr. Abrahamsen.

‘Toch scheen Carter na Nixon een aanzienlijke verbetering,’ zei ik.

‘Ja en nee. Ook Carter gelooft veel te veel in zijn eigen gesternte. Ook Carter heeft problemen met zijn adviseurs. Hij zat nauwelijks in het Witte Huis of we kregen de zogenaamde Bert Lance-affaire. Carter wist dat Lance, die een persoonlijke vriend was, onbehoorlijk had gehandeld en toch maakte hij hem directeur van de begroting. Carter had de grootste moeite hem te laten gaan, zoals het Nixon zwaar viel de heren Haldeman en Ehrlichman te laten vallen. In andere opzichten zijn ze absoluut niet met elkaar te vergelijken. Carter is zonder twijfel veel intelligenter dan Nixon. De vraag is of hij de nobele doelstellingen ook uit kan voeren. Het lijkt er niet op.’

41 Newsweek, 18 april 1977.

[p. 62]

‘President Carter zegt zelf wel 25 maal per dag tot de Heer te bidden. Hij lijkt godsdienstig zwaarder belast dan Nixon,’ legde ik voor.

‘Dat bidden van hem wijst op een onrustbarende instabiliteit. Hierbij is bovendien zijn totale onervarenheid in de internationale diplomatie gekomen, waar velen zich steeds meer zorgen over maken.’⁴²

Op Fifth Avenue reed een jongen op een fiets met een soort gasmasker op tegen de uitlaatgassen. Zonder twijfel een pionier.

42 Gepubliceerd in Nieuwsnet, 22 september 1979.

2 september 1977

In Hawaï is gestemd over een veroordeling van de psychiatrie in de ussr. Met 90 tegen 88 stemmen werd een resolutie van de British Royal College of Psychiatrists aangenomen, waarbij de sovjets werden veroordeeld voor ‘the systematic abuse of psychiatry for political purposes’. Er waren vierduizend afgevaardigden uit 63 landen aanwezig.

Telefoneerde opnieuw met de heer Keuch van het Department of Justice en vertelde dat ik wilde proberen mijn getuige op film vast te leggen. ‘So, you are not going to give us the information?’ vroeg hij.

‘Ach, mijnheer Keuch,’ zei ik ‘mij is inmiddels gebleken dat Carter weet waar ik hem voor wil spreken.’

‘Oh, that I don't know.’

‘Well, as a journalist, I will bring my witness to the public and then we will see what the media will write. If I succeed getting his statement on film, I will inform you first,’ verzekerde ik hem. Intussen scheen Gene Kennedy, die de Eric Severeid Show runt voor televisie, eveneens naar mij op zoek te zijn.

Belde Peter uit Canada en vertelde dat ik naar Londen - en naar Edwin van Wijk - en Amsterdam zou gaan in een poging Dico Dimitrov op film te zetten. ‘Tell Edwin,’ zei Peter ‘that he is in voor een flinke beurt.’ Ik antwoordde dat me dit niet wijs leek. ‘Ik sta er op dat je hem dat zegt,’ zei hij.

3 september 1977

Londen

Na vele uren verlaat te zijn door een staking en storm arriveerde ik om 14.30 uur op Heathrow voor een gesprek met Dimitri Dimitrov. Belde eerst naar Edwin van Wijk en vond Jim/Dico al vlug in het restaurant van Terminal 3. Edwin vertelde

[p. 63]

trouwens dat Dimitrov hem dagelijks belde en hem iedere dag meer geheimen toevertrouwde. We gingen naar het Holiday Inn. We namen een dagschotel. Het gesprek ging er soms ruw aan toe. ‘You failed’ riep hij me toe ‘because you lost your witness, De Mohrenschildt. You should have locked him up and have never gone to Brussels with him to meet your soviet friend Kouznetsov. That is what George got scared about. He felt, you wanted to deliver him to the kgb. He was indeed ready to talk. But you scared him away, so he concluded, he would do it on his own. He first went to Washington dc and contacted the Committee on Assassinations. He had reached the point that he only trusted his daughter Alexandra in Florida. Then he went to Dallas to try to save all his papers, because he was afraid his ex-wife would destroy everything. Next he went via Miami to West Palm Beach to be with his daughter and be safe.’

Ik luisterde in stomme verbazing. Hoe wist hij dit allemaal? Geloof er bovendien geen moer van dat George gedacht heeft dat, waar ik hem juist in Nederland aan geld zou kunnen helpen door zijn verhaal te dicteren, ik in strijd met die afspraken hem blindelings aan anderen - laat staan de kgb, waar ik geen moer mee had te maken of ooit te maken heb gehad - zou uitleveren. Hij vertegenwoordigde op dat moment een wereld-primeur, basta.

‘He sought immunity,’ vervolgde Dico ‘but he contacted the wrong people. The document that he supposedly signed in Palm Beach at Alexandra's House was written by the cia in his handwriting. You know how easily they are able to do that.’ Hij vertelde dat de geheime enveloppe die vastgeniet zat aan de brief en gericht was aan senator Frank Church, nog altijd dichtzat. ‘I protected you during your trip in the United States,’ verzekerde hij mij ‘because you travel quite naively and in the open. That is perhaps your way, but this affair is very dangerous. If anyone doublecrosses me I will shoot him.’

‘And then you shoot yourself?’ vroeg ik.

‘No, no, I will shoot him even if I have to go the rest of my life to prison.’ Hij waarschuwde me zijn naam nergens bekend te maken. Onder geen beding was hij bereid een radio- of televisie-interview te geven. ‘Three years ago I could have received 250.000 dollar from the Saturday Evening Post for my story. Three thousand people agree with me that we still have to wait.’

Hij was erg fel en vastbesloten. ‘Perhaps you said already too much in Washington. I did not receive the reports yet, because

[p. 64]

I have not been in one and the same place since you left for America. But as soon as I settle down I will receive a report on what you did in Washington.’ Hij vond het jammer dat ik geen knipsels had meegebracht. Dat ging niet want de man zou zijn ontploft. Ik bleef aandringen op een interview. ‘No, no, no.’ zei hij. ‘Perhaps they suspect already it is me who breached Gerald Ford's confidence.’ Ik vertelde hem maar niet dat kolonel Fletcher Prouty mij reeds had gezegd te weten wie de bron en nieuwe ooggetuige was. ‘They agreed that I would make a film, so if I make a mistake now, they will ask themselves, how could Dico do that? I cannot fold up now. I am living like a common thief.’ Hij zou opnieuw uit het Holiday Inn vertrekken zonder te betalen. ‘I cannot come to Holland anymore, because the Marriott Hotel has written to the British Ministry of Tourism. They would put me in prison until I pay. Perhaps I cannot even pass immigration here either anymore.’ Wat ik vreemd vond, was wat hij over zijn vrouw en gezin vertelde. Hij had een dochter van zeven maanden, maar was al negen maanden niet thuis geweest door al dit gedonder. ‘I cannot go back. They are now after the house of my father in law. The banks want money. All my possessions are now in this car, my suits, everything.’ Hij liet me zijn portemonnee zien met misschien tien of twintig pond erin. Ik vond het zo zielig. Gaf hem vijf biljetten van 20 dollar. Ik moest een gebaar maken. Hij bedankte me, maar op een toon van: is dit alles? Hij smeekte me ergens 10.000 dollar voor hem te lenen, die hij absoluut zou terug betalen. En terwijl de man volkomen aan het einde van zijn latijn is, blijft hij zeggen: ‘I will do it my way. I will expose my story when the time is ripe.’ Hij is er absoluut van overtuigd dat wanneer ‘zij’ zouden ontdekken dat hij te veel had gezegd, hij zonder pardon zou worden vermoord.

Had op Heathrow nog een korte ontmoeting met Edwin van Wijk voor ik naar Amsterdam vloog. Ik gaf hem de boodschap van Peter.

4 september 1977

Amsterdam

Ik ben eerst Keke gaan halen bij dr. Offereins in Bosch en Duin. Dat was onverwachts. Hij lag op het terras van de familie (en zat niet in een kennel) maar zag er beestachtig smerig en verwaarloosd uit en zijn ogen zaten zowat dicht. Geleidelijk begreep hij dat ik het was en kroop op schoot. Het zal van korte duur zijn want ik heb besloten morgen al naar New York terug te gaan en de Dimitrov-affaire door te prikken. Dico zei: ‘I

[p. 65]

came to you, because they were smearing you. I wanted to fortify you, make you strong because you deserved it.’ Maar hij was erg bang dat ik al te veel indicaties had gegeven. ‘It is my baby. Be quiet now. Keep them guessing. Don't say another word. The insiders know, that you are again on the right track. This is what I aimed at in the first place, namely to give you ammunition to strengthen your position. Carter knows that you know what you are talking about. So, therefore say nothing anymore now.’

Ik vroeg hem hoe hij het klaarspeelde om vijftien jaar lang rond te lopen met de naam van de persoon die opdracht had gegeven jfk te vermoorden. ‘What do you want?’ vroeg ik hem. ‘Solve the crime? Fame? Money? In my opinion, those who know but remain silent become accomplices to the murder of the president.’ Ik denk dat ik de fbi en het Department of Justice moet verwittigen dat hij gewoon heeft gedreigd degene die hem bekend zou maken dood te zullen schieten, ongeacht de consequenties voor hemzelf.

Ontmoette Carel Enkelaar. Om te beginnen was mijn rode adresboekje op het toilet ten huize van Ben van Meerendonk teruggevonden. Ja, ja. Ik denk niet dat ze Dico's telefoonnummers hebben kunnen opduiken via mijn verborgen notities. Zeker niet onder Dimitrov.

Verder kreeg ik te horen dat gpd-correspondent Henk Kolb in Washington dc eerst hoofdredacteur Jan van Beek had opgebeld met een verzoek om instructies: ‘Spaar ik Oltmans of schrijf ik hem de grond in?’ Van Beek had geantwoord: ‘Ik geloof Willem en we moeten hem sparen.’ Hoe kan ik zo'n man als Kolb ooit nog een hand geven?

Carel bleef vragen over de generaal stellen en bleef proberen meer te weten te komen. Hij wilde voor de nos de affaire het eerst hebben. Maar ik toonde hem aan dat ik niet anders te werk kon gaan dan Donaldson in New York op televisie te brengen. Daarbij is het verrassingselement onmisbaar. Mijn kracht ligt in het feit dat niemand de kennis heeft die ik heb, anders hadden ze het al lang gejat. Zelfs mijn adresboekje zogenaamd wegmaken hielp ze niet. Guus Jansen van Strengholt had al tegen Enkelaar gezegd: ‘Als jij zegt dat het nieuwe verhaal van Oltmans waar is, dan leg ik 100.000 dollar op tafel.’ Carel maakte polaroidfoto's. Verder vond Enkelaar het een blunder dat ik het verzuim van Buitenlandse Zaken om Brezhnev geluk te wensen in De Typhoon had geplaatst. ‘Jij krijgt toch nooit gelijk,’ onderstreepte hij ‘en Luns zit hoog en droog in Brussel.’ Ik antwoordde: ‘Maar je moet niet vragen

[p. 66]

hoe mijnheer Luns in de geschiedenisboekjes komt te staan.’ Ik belde kolonel Fletcher Prouty in Washington vanuit het huis van Enkelaar. Hij bevestigde opnieuw dat er ongetwijfeld mensen in Amerika waren, die wisten wie mijn nieuwe getuige was. Het leek hem inderdaad nuttig, als ik de zaak er nu door zou drukken. ‘But he threatened to shoot me,’ zei ik. Hij antwoordde: ‘Is he in a position to do so?’ Carel voegde er nog een verkapt dreigementje aan toe. ‘Klaas Jan Hindriks weet morgenavond wie je nieuwe getuige is.’ Ze werken er blijkbaar zelf ook aan. Dan kan mijn adresboekje toch handzaam zijn geweest.

Enkelaar belde Croiset en begon te vragen hoe het met mijn veiligheid in de zaak was gesteld. Hij antwoordde: ‘Het wordt nu wel spannend, maar Willem wordt niet neergelegd’ (letterlijk). Gerard vroeg waarom ik de film niet aan de nos wilde geven. ‘Dat kan gewoon niet, want ik ga op abc-televisie die primeur brengen en daarna kan de nos als eerste dat verhaal krijgen.’

‘Oh, dat wist ik niet,’ zei Croiset, die als gewoonlijk krakkemikkig was ingelicht door Carel. Croiset vroeg ook: ‘Kan je niet direct na je tv-optreden in New York naar Moskou gaan?’ Dat leek hem blijkbaar beter voor mijn veiligheid. Maar hij was zeer positief tenaanzien van mijn plannen. ‘Als journalist moet je handelen,’ zei hij. ‘Je moet doorgaan, zeker nu.’ Ik bracht Keke terug in de kennel, net nu hij weer zo aanhankelijk was geworden. Zij beloofden daar meteen zijn ogen na te zullen kijken.

Thuisgekomen bleef de telefoon gaan. Dico belde uit Londen en vroeg of ik niet minimaal 5.000 dollar kon meebrengen. Zijn vrouw was bezig de benen te nemen. Ik antwoordde: ‘Voor wat zou ik je geld geven? Je wilt niet eens geïnterviewd worden.’ Hij noemde dat, nu ik om een gesprek vroeg terwijl ik wist dat hij bankroet was, blackmail. Ik had ook Douglas Cater, van de The Observer ingelicht. Dat wist Dico. ‘Kan je hem geen 100.000 pond voorschot vragen voor het verhaal dat er straks aankomt?’

Dico werd bovendien razend, toen ik zei met Robert Keuch, medewerker van Attorney General Griffin Bell te hebben gesproken. ‘Who says so? Do you have proof he is representing Bell or Carter?’ Eerlijk gezegd was dit zelfs niet in mij opgekomen dat ik ook op dat punt belazerd zou kunnen worden, maar inderdaad, het enige wat ik wist was dat het gesprek in het ministerie van Justitie plaatsvond.

Ik belde mijn broer Theo in Zwitserland, die net terug was uit

[p. 67]

Liechtenstein. Hij zei mijn ansichtkaarten zorgvuldig te bewaren, zodat wanneer mij iets zou overkomen hij in ieder geval zou weten waar hij moest gaan zoeken. Hij vond dit kennelijk erg geestig en herhaalde het tweemaal.

Er lag een uitnodiging van de ambassadeur van Joegoslavië, Tarik Ajanovic.

Walt Rostov schreef, een gesprek met mevrouw Lyndon Johnson niet voor elkaar te kunnen krijgen. Een lange, aardige brief van Emile Fallaux. En een briefje van David Hartman van abc-televisie over ons gesprek vanuit Washington.⁴³

Indonesië weigert mij voor de zoveelste maal een visum.⁴⁴ Ik ben er zeker van dat dit vanuit Den Haag wordt bewerkstelligd, maar hoe toon ik dit aan?

Laat nog belden Enkelaar en Klaas Jan. Ze zeiden een ethisch en journalistiek probleem te hebben. ‘Wanneer ik David Hartman inlichtte over een televisie-uitzending, waarom dan niet de nos?’

‘Okay, ga dan maar mee naar David Hartman, dan krijgen jullie tegelijk inzage in wat ik heb. Maar het verrassingselement moet in New York liggen bij een der dichtst bekeken ochtendprogramma's daar en niet in Hilversum.’ Wat ik werkelijk dacht was hoe ze me dit eigenlijk durfden te vragen na wat ik door de jaren heen al met de nos had meegemaakt.

Edwin van Wijk vertelde dat Dico Dimitrov in het begin drie minuten aan de telefoon hing en nu soms een uur. Ik zie hem morgen in Londen.

43 Zie bijlage 6.

44 Zie bijlage 7.

5 september 1977

Londen

Gerard Croiset vermoedde dat de groep rond Gerald Ford en Frank Church wilde wachten met openbaringen in de jfk-affaire tot meer mensen die hierbij betrokken waren overleden zouden zijn.

Thomas Mann spreekt over de illusie dat je helemaal van jezelf bent. Hij schreef 172 pagina's over zijn hond Bauschan.⁴⁵ Omdat hij het schrijft, is het literatuur.

Eerst ontmoette ik Edwin in het Mayfair Hotel. We spraken over Peter en hem. Hij vertelde dat Peter een aanbieding had gekregen ‘and I decided for him that this offer was not right, so I simply said, I could not reach him.’ Toen ik liet merken hierdoor geschokt te zijn wijzigde hij het verhaal aldus. Het was

45 Thomas Mann, Baas en hond, Arbeiderspers, Amsterdam, 1974.

[p. 68]

een aanbod voor een pornofilm geweest. Zij hadden samen eerder besloten zoiets nooit te doen. Ik kan het niet anders zien dan a bit slippery. Hij liet foto's van hun reis naar Griekenland zien en hield een aantal achter ‘the rest are mine: I don't want anyone to see them.’ Althans hij zei iets in die zin. Ik kan me bij die jongen niet aan de indruk onttrekken dat hij niet helemaal eerlijk is. Ik prefereer Frederick Ress op dat kardinale punt.

Later kwam Douglas Cater van The Observer naar het hotel. We vonden een rustige hoek om te praten en wat te eten. Ik gaf hem artikelen van de laatste dagen zoals ze in Amerika waren verschenen en een Associated Press-report. Hij was zeer verbaasd over alles wat ik hem vertelde. Over Dico zei hij: ‘That man sounds crazy.’ Ik vertelde dat Dimitrov tegen Edwin had gezegd dat indien ik hem in New York in de publiciteit zou brengen, hij zelf een persconferentie zou geven ‘om mij in een kwaad daglicht te zetten’. Edwin voegde eraan toe: ‘Dat was meer een dreigement, dat doet hij niet.’ Douglas Cater waarschuwde me voorzichtig te zijn om er niet van beschuldigd te worden de publiciteit te zoeken. ‘Why don't you write the entire affair?’ vroeg hij. Ik verzekerde hem juist de publiciteit al die tijd gemeden te hebben maar dat ik hem nu via het openbaar maken van zijn verhaal wilde dwingen de zaak open te gooien. Ik zei maar niet dat het een beproefde tactiek van me was om op een gegeven moment wat ik wist naar buiten te brengen, mede met het oog op mijn eigen veiligheid.

Geleidelijk maakte ik duidelijk dat ik contact met hem had opgenomen om te onderzoeken of hij bereid was met Jim Adams alias Donald Donaldson alias Dimitri Dimitrov een gesprek te hebben. Hij antwoordde: ‘My position is a delicate one. I am the publisher of The Observer. I would have to put you in touch with the editor. I myself would not want to have anything to do with this man.’ Ik vond dit erg vreemd en begreep er niets van. In ieder geval vroeg ik Edwin aan Dico te vertellen, wanneer hij weer zou opbellen, dat The Observer niets met hem te maken wilde hebben en ook niet wilde meefinancieren als er een film zou komen.

Had nog net tijd om Ellen van der Ploeg van Bruna te bellen met de vraag of zij Mark van Heuven van de Amerikaanse ambassade in Den Haag wilde vragen de heer Robert Keuch in Washington te verwittigen dat ik hem dinsdag zou bezoeken. Ik las dat Joseph Luns, de zetbaas van het Pentagon in Brussel, zich had uitgesproken voor neutronenbommen. Hoe kan het ook anders? De vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Za-

[p. 69]

ken komt eveneens bijeen voor deze kwestie. H.J. Neuman van het Instituut voor Vredesvraagstukken zal worden gehoord. Hij schreef een stuk dat het een zinloos wapen was. Dat is tenminste iets.⁴⁶

Die afschuwelijke Adam Malik schijnt eindelijk als minister van Buitenlandse Zaken af te treden en voorzitter te worden van het zogenaamde Indonesische parlement.

Laat in de middag vloog ik van Heathrow naar New York. Ik stond te tollen op mijn benen van moeheid. De jumbo van Pan American was tot de laatste plaats bezet. Ik kon wel gillen, zo verlangde ik ernaar alleen te zijn.

46 de Volkskrant, 5 september 1977.

6 september 1977

New York

Bracht de nacht door in de sauna. Ik nam deel aan verschillende ragpartijen, waarbij twee negers van alle betrokkenen de kroon spanden. Ik ben in staat in an animal te veranderen, wanneer ik eenmaal goed bezig ben, maar dan moet ik wel wat lekkers in mijn fikken krijgen.

Ben van Meerendonk vertelde dat via Enkelaar een boodschap van Croiset was doorgegeven dat Edwin van Wijk, gezien zijn telefonades met Dico, beter een paar dagen elders - niet in zijn eigen flat - kon gaan wonen. Ik was ongerust en belde hem meteen collect op uit een telefooncel (hij weet dat hij tot de laatste cent terug krijgt). Hij zou misschien naar zijn oom en tante buiten Londen gaan. Het kwam slecht uit, want hij wilde alles in orde maken voor Peters thuiskomst.

E.F. Schumacher van het boek Small is beautiful is overleden. Hij werd maar 66 jaar.

The New York Times meldt dat de meeste landen in Europa een miljoen (of meer) werklozen hebben van wie 35 procent in de groep tot 25 jaar. Hoe moet dat verder? Van de 1,18 miljoen werklozen in Frankrijk is 35 procent jonger dan 25 jaar. Van de 1,6 miljoen werklozen in Engeland is een half miljoen nog geen 25. In Italië zijn 400.000 jongeren zonder werk. Deze situatie moet een rampzalig effect op jongeren hebben.

Ik was opnieuw bij het Select Committee on Assassinations, waar ik met Ken Klein, die uiterst gereserveerd deed, en een zekere Mr. Cornwell een ontmoeting had. Nog twee assistenten zaten er voor spek en bonen bij, hun namen heb ik niet genoteerd. Cornwell vond dat ik weinig vertelde. Ze zeiden overeengekomen te zijn geen woord meer tegen de media te

[p. 70]

zeggen. Er werden vragen gesteld als: ‘You have said that Theodore Sorensen was involved in some way.’ Het scheelde een haar of ik was woedend geworden. Je merkt trouwens, hoe hun vooroordelen en uitgangspunten hen parten spelen. ‘You tell us almost nothing,’ werd zurig gezegd. Dit onderstreept trouwens dat ze niet werkelijk opvangen wat ik te berde breng aan informatie. Wanneer ‘de generaal’ mij had verteld wie de moord op jfk had bevolen, dan had hij een val voor me gezet. Ik zei hier niet op in te kunnen gaan vanwege mijn eigen veiligheid (en Dico's bedreiging te zullen schieten).

‘Did the general tell you to say nothing?’

‘No.’

‘Waarom verbaast u zich er dan over dat de pers niet met u samenwerkt als u in feite shit on the press?’

‘Do you consider that this Committee is in competition with yourself?’ vroeg Cornwell. Ik lachte en zei: ‘One cannot compete in a Volkswagen with a Rolls Royce.’

Ik refereerde opnieuw aan de brieven van Robert Tanenbaum van 10 juni en 8 juli 1977 dat het Comité geïnteresseerd bleef in aanvullende informatie; dat ik er tenslotte zat naar aanleiding van hun eigen suggestie. Ze leken upset dat ik die brief had.⁴⁷ Ik spaarde ze overigens niet en zei dat ik al in februari bij een andere ontmoeting tegen mezelf had gezegd: als dit de mensen zijn die de jfk-moord moeten oplossen. Amerikanen zijn zelf ruw. Ik heb al jaren geleden geleerd ruw terug te zijn. Deze groep bevestigde overigens die indruk te meer.

Ik haastte me terug naar La Guardia waar Peter om 21.45 uur, anderhalf uur te laat, uit Montreal arriveerde in het geruite rode shirt dat we in Scottsdale kochten. We gingen naar het St. Regis Hotel waar mijn oude vriend Alex van Maarseveen nog altijd aan de balie werkt. Hij had een roos in onze kamer laten zetten. We gingen nog laat naar the Village en vielen midden in de nacht in slaap.

47 Zie bijlage 8.

7 september 1977

Ik werd om 06.40 uur vanmorgen met een limousine van abc-televisie afgehaald. Woody Fraser wachtte me op. Om 06.30 uur was de vice president for ABC News onverwachts binnengewandeld, iets wat nooit gebeurde, zei hij en had een veto over mijn verschijnen in het programma uitgesproken. Hartman en Allen waren razend en vochten de beslissing aan. Hij vertelde eveneens dat Roger Mudd van abc Washington, die zich zeer

[p. 71]

ongepast tegenover mij had gedragen, uit het programma van Hartman Good Morning America was geschrapt. ‘He was attacking you,’ aldus Woody ‘while you were right.’ Woody onderstreepte dat in de twee jaar dat hij bij de Hartman-show werkte het nog nooit eerder was gebeurd dat een show vlak voor opname en uitzending van hogerhand werd verboden.

Om 10.40 uur ontmoette ik Bill Lord, Bob Reynolds, Nat Namkoff en Woody Fraser en gaf een uur lang nieuwe achtergronden en informatie over mijn ‘generaal’. Eigenlijk versprak ik me door de naam van senator Frank Church in het geding te brengen. Dit leidde vrijwel meteen tot een onderbreking, omdat Lord en Fraser onder vier ogen wilden spreken. De grote vraag leek te zijn of het gesprek van tevoren opgenomen diende te worden of niet.

Ben van Meerendonk belde om te vragen of mijn generaal misschien Maxwell Taylor was. ‘Absolutely not,’ zei ik.

Toen de heren van het beraad terugkeerden, fluisterde Woody me toe: ‘I think you made it.’ Morgen zou het gesprek om 06.00 uur van tevoren worden opgenomen om zeker te zijn dat er geen slip ups zouden komen. Ze zouden ook Robert Clark naar New York laten komen. Hij was de ‘assassination expert’ van abc omdat hij bij de moord in Dallas als verslaggever aanwezig was geweest. Lord was intussen aanzienlijk vriendelijker geworden. Hij vroeg me, waarom mijn toestel uit New York gisteren te laat was gearriveerd. ‘Vanwege weersomstandigheden,’ zei ik.

‘I cannot catch you on a lie,’ zei Lord toen.

Haastte me terug naar het St. Regis waar Peter brieven schreef aan zijn moeder in Tilburg en aan zijn studievriend Theo Cammann.

Ik belde kolonel Fletcher Prouty over het gevecht dat ik bij abc had gevoerd. ‘I am very proud of you. It has got to be done.’ Hij waarschuwde trouwens eerder abc niet te veel te vertrouwen. Hij zei nu: ‘Die Clark is misschien een gespecialiseerd en getraind persoon, wees op je hoede.’ Hij waarschuwde eveneens dat ik telefoontjes zou kunnen krijgen van mensen die zich uitgaven voor verslaggevers van persbureaus terwijl zij in werkelijkheid voor inlichtingendiensten werkten. Hij adviseerde tevens met Dick Sprague contact te blijven houden ‘because he is one of the few investigators who is not infiltrated.’ Het was heerlijk met Peter te zijn. We zijn weer heel dicht bij elkaar. Hij had een knipsel uit Minneapolis meegebracht.⁴⁸ Ik

48 Zie bijlage 9.

[p. 72]

heb kennelijk nationwide publicity gehad, waar ik eigenlijk weinig of niets over weet. Ontving een folder van abc over mijn optreden van morgen.⁴⁹

49 Zie bijlage 10.

8 september 1977

Life is a many splendorous thing. Was in alle vroegte in de abc-studio. Bob Clark, volgens Barbara Applegate een ‘low key’ journalist, vroeg aan Sandy Hill of hij een exemplaar van het Warren Report voor zich op het tafeltje mocht leggen, zichtbaar voor het televisiepubliek. Wat een lol, that bunch of lies! In de zogenaamde make-up room raakte ik in gesprek met oud-burgemeester John Lindsay, die tussen neus en lippen zei dat de Daily News tegenwoordig betrouwbaarder was dan The New York Times, wat ik gevaarlijke onzin vond. Lindsay runt tegenwoordig een Law Office in Rockefeller Center. Hij treedt bovendien als co-host voor David Hartman op in Good Morning America van abc. Overigens vroeg ik niets aan mijn smoel te doen.

Eindelijk toonde ik dan een kopie van de brief van Dico aan senator Frank Church.⁵⁰ ‘Rambling,’ zei Clark terecht. Ze namen twee gedeelten eruit om later in beeld te tonen. Ook de brief van 8 juli 1977 van Tanenbaum, waarin ik werd verzocht opnieuw voor het Committee on Assassinations te verschijnen, zal in beeld komen. Ik gaf ze een foto van Dico, die ook aan het publiek zal worden getoond evenals een foto van George de Mohrenschildt, met welke affaire mijn optreden zal beginnen. Ik vond trouwens dat het buitengewoon goed in elkaar werd gezet. Bill Lord kwam nog even zeggen dat hij niet zou aarzelen ieder verkeerd woord eruit te laten knippen. Overigens ging Woody er mee akkoord dat de nos de eerste buitenlandse rechten zou kunnen krijgen. Er werden twee sections opgenomen, een van zeven en vervolgens een van vijf minuten. Ik haastte me terug naar het St. Regis Hotel. Peter en ik bekeken het programma samen in bed, na eerst koffie te hebben laten komen. Ik vond het heerlijk juist nu met hem samen te zijn.

Reacties stroomden binnen. Kolonel Prouty herhaalde: ‘I am proud of you.’ Ook Barbara Applegate en Bill Bast in Hollywood, serieuze critici, waren tevreden. Jammer dat ik Wicher de Marees van Swinderen niet meer heb gewaarschuwd. Zelfs collega Ben van Meerendonk liet een boodschap achter die complimenteus kon worden genoemd: ‘Broadcast was fantas-

50 Zie bijlage 11.

[p. 73]

tic.’ Later belde hij nog op: ‘We zijn allemaal very pleased met je performance en denken dat dit Peters invloed is.’

Er kwamen nog meer telefoontjes binnen, ook van media. De New York Post belde om te zeggen dat men Dimitrov had nagetrokken tot 1969, toen Cecile de Mille hem meebracht naar een huwelijk. Hij leende toen geld dat hij nooit had terugbetaald. Bob Clark had een assistent van senator Church opgebeld, die zich geen brief van Dico kon herinneren. Theodore Sorensen liet een verklaring uitgaan dat hij van niets wist. ‘Vaste prik,’ aldus kolonel Prouty. ‘Marshall Burke, de Yale professor die over de Kennedy-familiebelangen waakt, houdt iedereen in de hand om vooral ontkenningen te laten uitgaan. Ze zijn gewoon bevreesd dat anders kinderen van de Kennedy's iets zal overkomen.’

Gerard Croiset had tegen Carel Enkelaar gezegd: ‘Willem moet nu wachten. Maar die generaal moet snel praten, anders wordt hij ook neergelegd.’ Mijn strategie was erop gericht Dico eindelijk zijn verhaal te laten vertellen. Carel wist niet wat er nu verder moest gebeuren. Op een afscheidsreceptie van Louis Frequin was hij met Cees Meijer, hoofdredacteur van De Typhoon, tot de conclusie gekomen dat zij de enige twee topjournalisten waren die achter me stonden. Zij hadden bovendien collega's verzekerd dat ik op het juiste spoor zat.

Intussen schijnt het Pentagon te hebben bevestigd dat Franklin Delano Roosevelt inderdaad een decreet ondertekende waarbij de naam van de Bulgaar Dimitri Dimitrov werd veranderd in Donald Donaldson. Kolonel Prouty had tegenover Bob Clark bevestigd in 1944 voor de cia bezig te zijn geweest om Bulgaren via Turkije naar de vs over te brengen. Prouty had mij verdedigd. Ik gaf vier telefoonnummers van Dico aan het Select Committee on Assassinations. Werd opgebeld door een freelance researcher van abc, Stephen North, die met Renaldo Riviera een programma over Lee Harvey Oswald had samengesteld.

Edward Kennedy liet een verklaring uitgaan dat er niets nieuws onder de zon was. ‘All there is to know about the assassination is known.’ Waarom werken de Kennedy's in werkelijkheid niet mee?

10 september 1977

New York - Amsterdam

Peter is van jfk naar Londen gevlogen. ‘Wij zijn een uniek paar,’ zei hij. Ik was zeer emotioneel, zoals vroeger bij mam. Hij verheugde zich zeer op Edwin en zei ernaar te verlangen

[p. 74]

bij hem in bed te kruipen. Hij had een nare droom gehad en had in rood het woord blood gezien. Ik probeerde hem gerust te stellen dat hij en Edwin niet in gevaar waren vanwege Dico's aanwezigheid in Engeland of Ierland. I love him dearly, ik weet dat het wederzijds is en een diepe betekenis heeft.