Memoires 1967-1968

[p. 295]

New York

1 mei 1968

Richmond, Virginia

Zocht een kerk vanmorgen: het enige gebouw wat er op leek was dicht. Sliep erbarmelijk slecht door het tijdverschil en de lange reis. Ben nijdig op iedereen en zeg tegen niemand goede morgen. Zou met Peter samen willen zijn.

Er lag in Kew Gardens heel wat post. Dan realiseer ik me dat er ook nog andere mensen zijn. ‘De geboorte van de baby van Margriet kwam zo onverwacht, dat er eigenlijk van een gezellige feeststemming, zoals bij de geboorte van Willem-Alexander, geen sprake was. Niemand was er op voorbereid en de spanning heeft geheel ontbroken,’ aldus schreef mejuffrouw Boekhoudt. Prinses Margriet was haar leerling. Aunty heeft ze alle vier onder haar hoede gehad, dus ik begrijp haar ouderwetse betrokkenheid. Maar wie kan het in deze tijd iets schelen of er één of vijftien koningskinderen worden geboren?

De ochtendbladen leveren tal van ideeën om interviews voor de nts van te maken. Tennis kampioen Arthur Ashe zit verderop aan een tafeltje met een blonde vriend. De jongen lijkt me koel en materieel verpest, heel anders dan Tommie Smith in Californië. Nu komen ook andere sporters naar het ontbijt, twee negers en zes blanken. Ik lees in Léautaud. Ik vind, dat ik mijn jongensaffaires subtieler beschrijft dan hij zijn wijvenaffaires.

Hermitage Country Club, Richmond

Lezing voor de Ginter Park Woman's Club. De eerste zin tegen de dames was, ‘Ladies, I am losing so much weight my suit doesn't fit anymore,’ en ik moest mijn broek optrekken.

Prachtig zonnig weer. Val om de haverklap in slaap. Léautaud zegt dat hij zijn aapje lief had, en nog meer zijn katten. Hij is voortdurend ontsteld over conflicten met zijn geliefde maîtresses. Welke betekenis heeft liefde? How can one ‘love’ oneself? Zoek een passende omschrijving voor ‘eigen liefde’. Léautaud schrijft dat hij zich aftrekt terwijl hij aan een vriendin denkt die hij de Panter noemt. Ik geef toe dat ik viermaal tijdens onze reis door Spanje en Portugal masturbeerde (in het geheim) om

[p. 296]

niet nog handtastelijker te zijn. Ik denk trouwens, dat Peter het één of twee keer heeft gemerkt. Ik moet ineens denken dat Peter, toen we uit Tilburg naar Parijs vertrokken een appels en zelfs radijzen bij zich had.

Ik stap in Washington over naar Chicago. Léautaud ventileert toch wel veel onzin in zijn Particulier Dagboek. Hij wijdt uit over de spuitpoep van zijn katten. Dan volgt de klaagzang: ‘'t Geld, de vermoeidheid, de zelfopoffering, dat is allemaal van geen betekenis, ik ben er zelfs blij mee. Maar het verdriet, altijd weer dat verdriet...’, hij heeft het over katten! Ook het gesodemieter over geld tussen Léautaud en zijn wijf maakt me ziek. Wanneer Peter naar de vs komt, laat ik gewoon weer alle financiële zaken door hem regelen, dan doen we bovendien veel langer met ons geld. Geld is het allerlaatste punt tussen mijn vrienden en mij.

Een dame kwam vanmorgen na mijn lezing naar me toe en vroeg: ‘Hoe zou ik Aziaten beter kunnen leren kennen? Mijn man zou het beslist niet goed vinden dat ik naar Indonesië zou gaan of met een Indonesiër in bed kruipen.’ Ik had namelijk gezegd dat het zenden van miljoenen dollars naar alle windstreken mensen in de wereld echt niet dichter bij elkaar zou brengen, noch dat men elkaar beter zou leren kennen, dat ‘love’ en ‘love-making’ de sleutel was tot verbroedering.

Overgestapt op O'Hare Airport, nu ben ik op weg naar Madison, Wisconsin. De lucht is zonder een rimpel en fletsblauw. De zon gaat trouw weer onder aan de horizon. Ik slaapwandel eigenlijk door de eindeloze kuddes zwetsende, lachende en onnadenkende mensen.

2 mei 1968

Madison, Wisconsin

Droomde van Philip Nasta. We namen bij hetzelfde tankstation benzine. Hij was op weg Peter te halen.

Het is prachtig weer. Madison ligt aan een meer. Een echte universiteitsstad met enkele tienduizenden jongeren. Alles reed in cabriolets en zat op motorfietsen gisteravond. Geef een lezing aan het Edgewood College of the Sacred Heart over ‘Peace Corps Diplomacy’. Ontmoette er Father de Winter uit Goes, die in Rome zijn doctoraal pastorale theologie behaalde en een dissertatie schreef over de jeugd op Sicilië. Hij zal me materiaal zenden, opdat Peter hier een zomercursus van acht weken in psychologie zou kunnen volgen. Anyway, ik heb van 09:30 uur tot 15:15 uur non-stop met studenten gepraat. Vlieg via Milwaukee naar New York terug.

[p. 297]

3 mei 1968

Kew Gardens

Sprak gisterenavond nog 45 minuten met Richard. Hij was in Puerto Rico geweest, waar hem de kaart was gelezen en hem was voorspeld dat iemand met een naam die met een O begon een grote rol in zijn leven zou spelen. Vreemd. Jan Cremer, die overigens altijd aardig is tegen Richard, zei laatst volmaakt onverwacht: ‘Ik zou maar oppassen met Richard, ik vertrouw hem niet.’ Ik negeer een dergelijke opmerking, maar er blijft toch iets van hangen. Wanneer er dan iets vervelends gebeurt, duikt zo'n opmerking naar je bewustzijn op, zelfs wanneer je weet dat Cremer zo'n uitlating op niets baseert.

Brandde twee kaarsen in St. Patricks en moest denken aan een dergelijk moment met Peter in de kathedraal van Chartres.

Ik sta onder een luifel, schuilend voor de regen naar mensen te kijken. Als er getippeld of geflirt wordt voel ik me onberoerd nu. Een neger liep een heel stuk achter me aan. Het zou nu ondenkbaar zijn met die jongen in bed te kruipen, want ik voel niets, niets, niets, voor niemand. Zou wel willen. Zou zelfs heel graag een jongen opscharrelen om vannacht niet weer alleen te slapen. Maar nu spelen voor mij toch heel andere factoren, drijfveren en emoties mee. Léautaud beschrijft ‘een vluggertje’ met een madame op de hoek van de keukentafel.

Om 23:30 uur belde Jan Cremer of ik morgen kom eten.

4 mei 1968

Regen. Lieve brief van mam. Peter schrijft: ‘Je ziet wel als wij een paar weken bij elkaar zijn hebben we alles zo intens beleefd, dat we tegen oververmoeidheid aanzitten. Hoe waardevol was die tijd eigenlijk, vind je niet? We hebben elkaar er goed van langs gegeven zowel lichamelijk, als niet lichamelijk. Zijn je blauwe plekken eigenlijk al weg?¹⁸⁷ Alles bij elkaar een bijzondere reis. De keet hoort er ook bij.’ Hij schrijft verder: ‘Ik ga eindelijk weer eens lezen, lezen en nog eens lezen. Als je aan die drang niet voldoet blijft er toch een onvoltooid gevoel in je achter.’ Loet Kilian sjouwt altijd met zijn zoontje. Het is een lief kereltje. Lees G.I. Diary van een neger in Vietnam. Gaat later naar Peter. Zou Norman Mailer willen filmen over zijn boek Armies of the Night.

187 Peter had, en heeft in 1990 nog altijd, de gewoonte om, wanneer hij zich opwindt of heel boos is in mijn bovenarm te bijten. Vandaar de blauwe plekken.

[p. 298]

Café du Parc, Fifth Avenue

Een ober, een neger, in een rood jasje vraagt wat ik aan het schrijven ben. ‘Ik schrijf naar mijn vriend.’

‘Are you in love?’

‘Yes, I love him.’

‘Where is he?’

‘In Holland’

‘How long do you know each other?’

‘On May 19 one year.’ Daarop stak hij een verhaal af. ‘Never put your heart and soul in one mould, in one basket. That's too dangerous. Always remember, you come first. Always learn to fall in love with yourself. All the rest, your love affairs is nothing but a contribution to the love for yourself. If you love one person, you will eventually kill yourself. They will take what they can and walk away. They won't respect your love for yourself. You are handsome, and affective. You should have the upper hand. You should be in control of everything. I mean, you should watch your weakest spots. (Als een zoen bij het naar bed gaan?) When you walk out of the door here, you will find something else to love, such is life. For real love, you have to be strong. I have no lover, just friends. We simply have fun together and depart till next time.’

De studentenonlusten tegen de oorlog in Vietnam nemen ongekende vormen aan. Columbia University is een soort slagveld geweest waarbij 148 studenten verwondingen opliepen en 720 arrestaties werden verricht. Enorme ravage werd aangericht. Newsweek wijdt een omslagverhaal aan de woede onder de Amerikaanse jongeren, die machteloos zijn om de bonzen in Washington tot andere gedachten te brengen. Robert Kennedy begint de held van de demonstranten te worden sinds hij zich kandidaat stelde voor het Witte Huis. Hubert Humphrey heeft zich nu dus ook kandidaat gesteld, evenals Eugene McCarthy, maar Bobby is bij de jongeren favoriet. Wat jammer is dat veel studenten zich aan revolutionaire goeroes als Che Guevara, Herbert Marcuse, Jules Debray, Frantz Fanon en Mao Tse tung vastklampen als alternatieve gedachtewerelden tegen de oorlog. Marx en Lenin staan er nog net niet zelf bij, maar het plaatst de anti-oorlog beweging altijd weer in de linkse hoek. Men hoeft werkelijk niet ideologisch ‘links’ te staan om wat in Zuid-Vietnam en Saigon gebeurt als waanzin te brandmerken.

The New York Times publiceerde een boeiende pagina over wat negermilitairen in Vietnam beroert, en ook over hoe ze aanzien tegen de voortdurende rassenproblemen in Amerika

[p. 299]

zelf.¹⁸⁸ Twintig procent van de soldaten in Vietnam zijn negers. Veertien procent van de gesneuvelden zijn zwart. ‘The negro has achieved in Vietnam his blood spattered “equality” in America's most unpopular war,’ schrijft Johnson. ‘The negro in Vietnam has achieved his war zone integration 10.000 miles from home at a time when the loudest black voices clamour for racial separation.’

Eigenlijk wordt er weinig gesproken over de soldaten van het Zuid-Vietnamese leger, welk aantal nu 778.000 man bedraagt en waarvan president Nguyen Van Thieu heeft aangekondigd dat dit leger tot één miljoen zal worden opgevoerd. De media hier spreken uitsluitend over Amerikaanse verliezen. De Vietnamezen tellen natuurlijk niet mee.

Adam Malik vestigde de aandacht op zichzelf en Indonesië door voor te stellen dat Amerika en Noord-Vietnam op de door de Sovjet Unie geleverde kruiser Irian vredesonderhandelingen zouden moeten beginnen. Hij zal wel aan de Renville hebben gedacht, toen de Amerikanen een boot beschikbaar stelden om Nederland en Indonesië aan de praat te krijgen. Maar, hoe zou Indonesië als bemiddelaar acceptabel kunnen zijn voor Hanoi, waar Peking en Jakarta in een koude oorlog zijn verwikkeld over de coup van 1965.¹⁸⁹

188 Thomas Johnson, The New York Times, 1 mei 1968.

189 Vanaf dit moment missen ere en aantal dagboekbladen, die ik naar Peter had gestuurd en die hij verzuimde te retourneren. Ook de bijbehorende documenten ontbreken.

6 mei 1968

American Airlines naar Hartford, Connecticut

Lezing voor de Colony Club. Mijn gastheer was een papierfabrikant. Moest in smoking verschijnen. Mijn gehoor bestond uit gepensioneerde rechters, admiraals, advocaten en dominees. Avondtoiletten en juwelen in overvloed.

Er wordt door negerleiders een nieuwe mars naar Washington georganiseerd om de regering te vragen twee miljoen negers aan werk te helpen. Uit alle delen van de vs zullen ze komen Dominee Ralph Abernathy, die de leiding van de vermoorde Martin Luther King heeft overgenomen, hield in het Congres een persconferentie om het een en ander aan te kondigen. Ik wil hem interviewen.

8 mei 1968

Robert Kennedy heeft opnieuw een belangrijke stap in de richting van het Witte Huis gezet. Hij behaalde in de staat In-

[p. 300]

diana een beduidende verkiezingszege. Het zou wel eens kunnen, dat hij -en niet Richard Nixon - de volgende president van de vs wordt. I have mixed feelings about it. Wanneer je echter de andere klootzakken op een rij zet zou ik ook op rfk stemmen.

Montgomery, Alabama

Zit aan het zwembad met een boek van Sartre. De echtgenote van de gouverneur van Alabama is overleden. De begrafenisstoet voor deze mevrouw Lurleen Wallace kwam voorbij. Er zijn mensen die staan te huilen bij een televisietoestel. Je zou een essay kunnen schrijven over verspilde tranen. Dat is precies waar ook Sartre zich aan waagt: wat is de oerbron van onze emoties? Waar precies haakt totale overgave aan op totale affectie? Waar ligt het transcendentale raakpunt? Hoe voltrekt zich die gemoedsmetamorfose? Waar eindigt ‘gesteld zijn op’ en capituleert men voor totaal ‘opgaan in’? Ik weet eigenlijk niets van mezelf. Als je een gevoel hebt in de vorm van een binnenste stem, die de wegwijst, iets zegt, de driften bestuurt, volg je die gevoelsaanwijzing dan blindelings in antwoord op overheersende instincten, of leg je het hele gevoelspakket eerst op een brievenweger? Je weet wel, zo'n ouderwetse, als mijn ouders nog hebben, in een glazen kast met koperen gewichten? Richard zei onlangs dat wat hem in Puerto Rico zo had getroffen de spontaniteit en onbevangenheid van de mensen was. ‘En toch, wat mij in New York trekt is hoe je leert het verstand laat zegevieren over het gevoel,’ zei hij. (Peter schreef later in de kantlijn: ‘Interessant is bijvoorbeeld, wat Jung hierover zegt.’) Aristoteles zou zeggen, ‘bewandel de middenweg.’ Een dooddoener overigens, want als je gevoelens uit een sterke krachtbron voortkomen, houd je ze met geen tien olifanten tegen. Al politoert het verstand nog zoveel aan het gevoel (al schrijvend denken), all beauty, dus ook de beauty tussen twee mensen, bloesemt alleen werkelijk in zijn meest natuurlijke vorm. Dat wil zeggen, met een minimum aan calculatie, dus tussenkomst door het verstand - met al zijn overbagage. (Peter in de kantlijn: ‘Toch kom je als louter gevoelsmens nooit aangepast door deze wereld. Van de andere kant zijn de louter gevoelsmensen onnatuurlijk en dikwijls juist gevoelskoud.) Ik geloof dat een mens moet leren lief te hebben, zoals je leert piano spelen. Je begint bij Czerny en diens loopjes op de vingers los te krijgen en je eindigt bij Das Wohltemporierte Klavier van Bach (voor mij de Chopin études). Je bent eerst verkikkerd op Für Elise, omdat iedereen dat kan spelen direct na boer-er-ligt-een-

[p. 301]

kip-in-het-water, maar geleidelijk aan ontdek je de anderen Brahms, Mahler, Liszt, Ravel, Debussy.

Zit nu in de zon op het vliegveld van Montgomery, Alabama. Liefde is alles minus jezelf, eigenlijk. Wat een opgave! (Peter in de kantlijn: ‘Love is tevens een geschenk, dat je moet blijven oppoetsen anders verliest het zijn glans.’) En de trend is alle mensen in computers te stoppen, alsof er niet zoiets als een unieke ‘soul’ bestaat. Wanneer je die ‘soul’ vermoordt, waar de Amerikanen zo briljant in slagen, wat is er dan nog over van ‘the human being’? Hoe meer de aantallen groeien, hoe sneller het levende zieleleven schijnt af te nemen. Amerikanen zijn nu al de werktuigen van hun steeds verder groeiende ‘affluent-society’. En vergeet niet, van Levi-jeans tot bevroren dineetjes zijn we allemaal bezig veramerikaniseerd te raken. Ik praat hier veel tegen Peter vanmorgen op dit papier. Mijn brein bubbelt van levendigheid. Jan Cremer wil met me naar Maine gaan om een buitenhuis te zoeken, waar hij van de zomer zal kunnen gaan schrijven. Ik wil dit ook wel, maar wanneer?

Sartre schrijft over pragmatische intuïtie, wat is dat in godsnaam? Ook over ‘namaakemoties, die alleen maar gedrag zijn.’ (Peter in de kantlijn: ‘komedie’). ‘Een emotie,’ aldus Sartre, ‘wordt ondergaan. Ik kan er niet naar willekeur uit weglopen. De emotie raakt vanzelf uitgewoed, maar wij kunnen haar niet stop zetten.’ (Peter in de kantlijn: ‘De emotie overweldigt ons, vaak buiten de wil om.’)

Eastern Airlines, flight 108 naar New York

Voel me kalm, uiterst passief tegenover de wereld en het geroezemoes om me heen, dus trek ik me weer terug met Sartre in de hand. Peter zit in mijn hele wezen, tot zijn ademhalen toe. ‘Het magische,’ schrijft Sartre, ‘is de geest, die rondhangt tussen de dingen met andere woorden een irrationele synthese van spontaniteit en passiviteit.’ Ik zend dit boek morgen naar Peter.

9 mei 1968

Kew Gardens

Telefoneerde met Peter. Ik zit in de metro. Een oude dame zit verschrikkelijk naar me te kijken, alsof ze er behoefte aan heeft gecajoleerd te worden. Vrouwen zijn soms net als poezen.

Twee kaarsen in St. Patricks. Heb dit heel geconcentreerd gedaan. Richard werkt in Le Dernier Cri een supermoderne modewinkel, vol Mao-jasjes en sjantung-vesten, een soort Adam van de Ceintuurbaan in het groot.

Lees een essay van Camus over zelfmoord. ‘An act like this is

[p. 302]

prepared within the silence of the heart, as is a great work of art...’ En: ‘Like great works, deep feelings always mean more than they are conscious of saying. (...) Great feelings take with them their own universe, splendid or abject. They light up with their passion an exclusive world in which they recognize their climate.’

T.W.A. flight 367 naar Chicago

Ontmoette op een cocktail op een ambassade Caroline Mudde, die wellicht bereid is Jan Cremer te helpen bij het schrijven van zijn nieuwe boek.

Geniet van Camus. ‘It is probably true, that a man remains forever unknown to us and that there is in him something irreducible that escapes us. (...) Man defines himself by his make-believe as well as by his sincere impulses. (...) Those who are loved are well aware of this. (...) In psychology, as in logic, there are truths, but no truth.’

Het schijnsel van de nacht en het maanlicht op het donkere water van Lake Michigan is prachtig.

Palmer House, Chicago, Room 2177

Aan wie kan je eigenlijk ooit exact vertellen wat je denkt, voelt, of zelfs doet? Het is niet te verwonderen dat ik op 10 mei 1940 - en daarvoor - een dagboek ben begonnen om ergens een plek te hebben om ad libitum uit te razen. Mam zegt zelfs mijn vader nooit alles te hebben gezegd wat zij dacht. Wat gaat er toch veel via zogenaamde communicatie verloren. Jij bent werkelijk de mens Peter, tegen wie ik meer heb kunnen zeggen dan ooit iemand anders.

10 mei 1968

Chicago

Mijn vitaminen bij het ontbijt: meer Camus. ‘To will is to stir up paradoxes.’

Vlot interview gefilmd met Jesse Owens, de eerste Amerikaanse neger, die in 1936 een gouden medaille behaalde bij de Olympische Spelen in Berlijn. Hitler verliet de tribune, toen dit gebeurde. Wat een verschil, overigens, om met een cbs-ploeg te werken, vergeleken bij de klootzakken in Hilversum. Toen ik arriveerde stond alles gereed. Even kort overleg hoe ik het hebben wilde en draaien maar. Owens is nu in de 50 en heeft vijf kleinkinderen. Hij is het niet eens met de negerboycot van de Spelen in Mexico, dus ook niet met de jongens, die ik in Californie heb gefilmd. Owens vindt het nutteloos om als

[p. 303]

negerminderheid in de vs tegen de blanke meerderheid op te boksen, want wanneer het op schieten uit zou lopen leggen de negers het geheid af. Zijn schaapjes kennelijk op het droge hebbend, leek Owens me toch te ‘establishment minded’. Misschien vervallen de atleten in Californië in het andere uiterste, maar mijn sympathie ligt bij hen. Ik vroeg me trouwens af in hoeverre Owens oprecht was in het bijzijn van drie blanke Amerikanen van de cbs. De jongens in Californië kon het geen moer schelen wat de crew zou kunnen denken van wat ze zeiden. Ben een chateaubriand gaan eten op kosten van de nts, die mijn medewerking voor een koopje hebben met hun Betje Wolf en Aagje Deken-mentaliteit.

In het vliegtuig, hoog boven de wolken, op de terugweg naar New York gaat er een golf van affectie en liefheid voor Peter door me heen. Camus is een geniale man. Maar hij is ook erg somber: ‘A man is always prey to his truths. (...) If one could only once just say, this is clear, all would be saved. (...) The only true solution is precisely where human judgement sees no solution.’

Peter bedankt voor ‘de stroom post’. Hij had er behoefte aan. Hij was een weekeinde in Amsterdam. Op het dok en in de sauna wilden ze allemaal - ik weet dat dit waar is - ‘maar ik voelde me fijn om zonder er iemand uit te pikken alleen en zelfgenoegzaam te verdwijnen.’ Wat hem ook opvalt is, dat het hem vroeger als een bevalling voorkwam een brief te schrijven, nu vliegen de luchtpostbladen naar mij er in een paar minuten uit.

Zag de film Benjamin met Michele Morgan, Catherine Deneuve, Michel Piccoli en anderen. Een kerel, type Don Juan, de minnaar van een Comtesse, met talloze liefdesaffaires op zijn conto, wordt smoorverliefd op een jonge dame. Zij is ook verliefd op hem maar speelt een sadistisch spelletje ‘hard to get’. Zij laat zich door Benjamin ontmaagden (zelf een maagdelijk jongetje) om haar aanbidder nog jaloerser te maken. Een mild De Sade-verhaal, maar aangrijpend voor mij, omdat het paste in tal van huidige situaties om me heen.

Het is een heerlijke zomerse avond. Al het rondmarcherende vlees zoekt een smakelijk hapje. De grote kastanjeboom voor mijn huis staat in volle bloei. Er wordt als gewoonlijk weer behoorlijk op mij getippeld, maar ik ben er nog niet aan toe.

11 mei 1968

Altijd weer vind je in Amerikaanse dagbladen, in verloren hoekjes, lijsten met in Vietnam gesneuvelden soldaten. Het is

[p. 304]

afschuwelijk, maar het is niet anders. Robert Garrido (22), die in de luchtmacht in Vietnam diende, zond zijn moeder in New Jersey een boeket rode rozen voor Moederdag. Het Pentagon had haar juist, 24 uur voordat de bloemen werden bezorgd, meegedeeld dat haar zoon was gesneuveld.

Het regent. Ben neerslachtig. Heb alle foto's van iedereen in een la gelegd. Ook van Loet Kilian. Tieneke merkte het direct. Nutteloze dag. Helemaal van de kaart. Jan Cremer noemde Richard zelfs ‘een pisbakken nicht’, wat hij helemaal niet is natuurlijk. Jan weet absoluut niets van Richard.

Het schijnt al stiller te worden rond Lyndon B. Johnson, die op 31 maart in een toespraak voor televisie bekend maakte zich niet herkiesbaar te zullen stellen voor een nieuwe ambtstermijn. Weet niet precies waarom ik toen geen dagboek schreef en er dus niets over vermeldde. Alhoewel ik wel duidelijk heb gemaakt dat nu dus de strijd tussen Nixon en Robert Kennedy zal gaan. Een herhaling van 1960, toen Nixon tegen jfk verloor.

Krijg een folder van de Kennedy for President-organisatie toegezonden. ‘I run for the presidency, because I want the United States to stand for the reconciliation of men. (...) I donot want to simply withdraw or surrender in Vietnam. But for two years I have been concerned that our course would not bring victory: would not bring peace: would not stop bloodshed: and would not advance the interests of the United States.’ Robert Kennedy doet een oproep aan de kiezers: ‘These are not ordinary times and this is not an ordinary election. I need your hand and your help.’

12 mei 1968

Telefoneerde mam voor Moederdag. ‘Dag Wimmes,’ zei ze verrast. Waarom ben ik daar zo gevoelig voor?

Ben naar de film The Face of War gegaan, een documentaire over Vietnam aan het front. Het was een ontzetting. Er waren veel momenten, die ik niet eens wilde zien, noch kon verdragen.

‘... A world, in which thoughts, like lives, are devoid of future.’ Albert Camus

13 Mei 1968

The New York Times wijdt een artikel van vele pagina's aan Harry Edwards de leider van de boycot van de Mexico Olympics door zwarte atleten. Zijn helden zijn Rap Brown, Stokely Carmichael en Malcolm X. President Lyndon B. Johnson is

[p. 305]

voor hem ‘Lynchin' Baines Johnson’. In Amerika kan een collegeprofessor zich in die termen uitlaten over het staatshoofd, terwijl je er in Nederland voor zou worden vervolgd.

De studentenprotesten tegen de oorlog bereiken een hoogtepunt. De presidenten van studentenorganisaties op 500 universiteiten en colleges plaatsten vier hele pagina's in de New York Times om te onderstrepen ‘that we believe that we should not be forced to fight in the Vietnam war because the Vietnam war is unjust and immoral.’ En feitelijk illegaal want de oorlog werd niet door het Congres verklaard.¹⁹⁰ Walt Rostow, de havik naast lbj, heeft het toch voor elkaar gekregen - niet op een oorlogsschip, zoals Adam Malik voorstelde - maar om in Parijs onderhandelingen te beginnen met Noord-Vietnam om de oorlog in Indo-China te kunnen beëindigen. Averell Harriman zal de vs vertegenwoordigen. De wreedheid van deze oorlog gaat intussen vrolijk verder. Time bericht dat gedurende de 24 dagen dat de Vietcong Hue bezet heeft gehouden minstens 1.000 mensen werden vermoord op verdenking met de Amerikanen te hebben samengewerkt. Er zijn tal van massagraven gevonden, met daarin mensen, die met de handen op de rug gebonden, werden doodgeschoten. Net als Hasso Reudt von Collenberg, de eerste secretaris van de Westduitse ambassade in Saigon; hij werd op straat dood aangetroffen, handen op de rug gebonden en de ogen uitgestoken.

Loet Kilian heeft meegeholpen de gegevens bij elkaar te krijgen om na te gaan of Peter hier zou kunnen studeren. Ik zond hem vandaag het volgende telegram:

Queensboro College will accept you if you are interested as student for Summer courses or if you should want in september a full course of psychology - stop - this is one of several possibilities - stop - have sharp pain in my neck from car accident - stop - telephoned croiset who says meijer needs to pull it straight - stop - am coming home this week instead of next tuesday - stop - please phone monday or tuesday during lunchtime love Wim.¹⁹¹

K.L.M. vlucht 642 naar Amsterdam.

190 The New York Times, 13 mei 1968.

191 Ik wilde alles op alles zetten Peter mee naar de States te krijgen, en vooral zijn studie voort te zetten.