Memoires 1959-1961
(1988)–Willem Oltmans–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 313]
| |
New York5 december 1960Dag Hammerskjold bood de Algemene Vergadering een gedetailleerd document aan, waarin werd weergegeven wat er met premier Patrice Lumumba van Congo was gebeurd.Ga naar voetnoot446. Ik was diep geschokt. Ambassadeur Sukardjo gaf me de rede, die hij vandaag zou houden in verband met Congo. Ik gaf hem Van Blankensteins brief, die hij las, en daarop ter lezing aan mij gaf. Arthur Fletcher van de Worldwide Press Service wil drie artikelen hebben over mijn Cubaanse ervaringen. | |
7 december 1960Valerian Zorin van de Sovjet-Unie heeft in de Veiligheidsraad de onmiddellijke invrijheidstelling van premier Lumumba geëist en verklaard dat hij in zijn ambt behoorde te worden hersteld. De militairen die onder commando van Mobutu staan, dienden te worden ontwapend. Een speciale Afro-Aziatische commissie diende nà te gaan wie Mobutu financierde en zorg te dragen voor de verwijdering van alle resterende Belgen uit Congo. Middernacht Ik volg nog steeds het Veiligheidsraaddebat. Joegoslavië, Ceylon en de United Arab Republic trekken hun militairen uit Congo terug. Ghana en Indonesië zullen naar verwacht dit voorbeeld te volgen. Precies wat de westerse belangen, die Mobutu steunen, hadden gehoopt dat zou gebeuren. Frieda heeft de eigenaresse van onze flat geschreven, dat zij de | |
[pagina 314]
| |
75 dollars, die zij in 1958 op onze flat als down-payment voor de huur betaalde terug verlangt. Mevrouw S. zei dit verzoek misselijk te vinden. Zij wenste Frieda noch te antwoorden noch het geld te geven. Ik verbaasde me allerminst over dit soort stunts. Tekende een verlenging van mijn lezingencontract bij W. Colston Leigh. | |
8 december 1960Liet ambassadeur Zain mijn serie van drie artikelen voor WPS over Cuba lezen. Hij vond ze ‘lekker’ geschreven. Bernard Person las ze eveneens door en gaf adviezen. Hij merkte onder meer op: ‘Wanneer je door de Nederlanders hier (hij bedoelde natuurlijk de overheid) werkelijk wilt worden aanvaard, schrijf dan een anti-Indonesische brief naar “The New York Times” en zeg tegen de Indonesiërs, dat je het met dit doel voor ogen doet.’ Piekerde er natuurlijk niet over. John Knowles stelde me voor aan zijn vriend Comte Arnold de Contades van ‘Paris Match’. Zijn grootvader is de eigenaar van het blad. Ze beginnen nu een nieuwe publikatie, ‘Capitol’, gericht op het Europese continent. Hij is een voorstander van een verenigd Europa. Ze willen op de hoogte worden gehouden over ontwikkelingen in de V.S. en zoeken een vertegenwoordiger in New York. John had mij voorgedragen. | |
10 december 1960Dr. Subandrio maakte nà een gesprek met president Sukarno bekend, dat Indonesië nu ook het Garuda II bataljon uit Congo zal terugtrekken. Ik kreeg het bericht via de ‘Associated Press’ en zond het telegram via een UNO-bewaker naar ambassadeur Sukardjo, die in de vergadering zelf aanwezig was. Sukardjo Wirjopranoto was trouwens van mening, dat de eis van Guinea om Lumumba terug naar New York te vliegen alle ellende heeft veroorzaakt, want daarop hebben de westerse landen juist Kasavubu naar de UNO gehaald. Even later kwamen de Sovjet afgevaardigde, ambassadeur Zorin en ambassadeur Silviu Brucan van Roemenië in de cofeeshop van de delegates lounge aan mijn tafeltje zitten. Ze bleken al te weten, dat Indonesië zich ook uit Congo terugtrok. Ze vroegen voor welk blad ik schreef. Ik antwoordde: ‘Een socialistisch weekblad’, maar moest er inwendig om lachen. We spraken over de Nieuw-Guineakwestie en natuurlijk Lumumba. Sukardjo liet me naar de zaal van de Veiligheidsraad komen en | |
[pagina 315]
| |
zei, dat hij niet aan de hand van een A.P.-telegram bekend kon maken dat Djakarta haar contingent uit Congo zou halen. Hij wachtte op een instructie van KEMLU (ministerie van B.Z.). Krishna Menon lanceerde een scherpe aanval op ‘the overgrown schoolboys’ van Mobutu's legertje (‘gangs’). Hij vergeleek de gebeurtenissen in Congo met ‘highway robbery’. Wanneer de V.S. één Krishna Menon zouden voortbrengen, dacht ik, zou het land wellicht gered zijn. ‘Disarming an army,’ aldus Menon, ‘is like defrocking a bishop.’ En nà al deze tirades elders in het gebouw werd er om 20:30 een plechtigheid in de UNO gehouden en een concert gegeven ‘In honour of the 12th anniversary of the proclamation of the universal declaration of human rights’. De ‘New York Philharmonic’ speelde onder meer de 34ste symfonie van Mozart en de 4de symfonie van Tchaikosvky... Ontmoette een Philippino, David Garcia. Hij werkte op een makelaarskantoor. Precies een Indonesiër. Hij bleef slapen. | |
11 december 1960Charles de Gaulle was in Algerije en de Franse kolonisten demonstreerden ‘A bas de Gaulle!’ en moesten met tanks in toom worden gehouden, terwijl de Algerijnen, wetende dat hij aan hun onafhankelijkheid sleutelde hem enthousiast toejuichten. Franse para's gesteund door ‘colons’ schoten in Algiers op demonstrerende mensen, waarbij 61 mensen om het leven kwamen en honderden werden gewond. Ik liep in de UNO af op minister Mohammed Yazid van Algerije en betuigde hem medeleven met de slachtoffers. Woonde de debatten in de Veiligheidsraad bij.Ga naar voetnoot447. | |
13 december 1960Vanmorgen ontmoette ik senator Wayne Morse, Democraat uit Oregon, om 08:45 in de United States Mission op 2 Park Avenue. Ik rapporteerde hem over mijn reis naar Cuba en ging uitvoerig in op gesprekken met Carlos Rafael Rodriguez, Ruby Hart Philips en Kasper Reinink. Morse zei blij te zijn met Kennedy's team. Hij had het liefste senator William Fulbright als minister van B.Z. gezien, maar omdat Fulbright uit Arkansas kwam, een staat met rassenproblemen, moest hij van die keuze afzien om geen verkeerde indruk te wekken in Azië en Afrika. Daarop had Kennedy | |
[pagina 316]
| |
Dean Rusk (51), voorzitter van de Rockefeller Foundation, gevraagd. Adlai Stevenson zou ambassadeur bij de UNO worden. Ook hier was Morse verheugd over, ‘want ik zal hem straks weer bellen: hij heeft mij namelijk verzocht een overzicht samen te stellen wat de baan bij de UNO voor condities oproept.’ Ik zei, dat naar mijn mening James Barco, de tweede man van ambassadeur Wadsworth, zich jegens Krishna Menon in de Veiligheidsraad had misdragen. Morse: ‘Barco heeft het prestige van de Amerikaanse delegatie inderdaad geschaad.’ De senator begon ook te spreken over het vraagstuk Zuidwest-Afrika en zei: ‘In five years that territory will see red with blood. It will make the present troubles in Congo look as a tea-party.’ Hij vond het een walgelijke situatie, dat het Pentagon, omdat het bezig was met Zuid-Afrika te onderhandelen over de installatie van raketbases, druk op het State Department had uitgeoefend om het kalm aan te doen vis à vis dat gebied. Morse had in de vierde commissie het woord gevoerd over Zuidwest-Afrika maar er was krachtige druk uit Washington gekomen om tegen een Guinese resolutie te stemmen. Als voormalig Dean van een Law School had hij zich tegen de legalistische redeneringen van het State Department verzet en gezegd, dat zij dan maar een eigen man moesten zenden naar New York om die stem uit te brengen. ‘Remember this, mr. Oltmans, beware for frightened liberals!’ Intussen heeft Bernard Person kans gezien herrie te maken met Sukardjo Wirjopranoto, die inmiddels in de Veiligheidsraad terugtrekking van het Garuda II bataljon had bekend gemaakt. Person had de ambassadeur toegeworpen, dat de terugtrekking ‘een dolkstoot in de rug van de UNO was’. Het woord lafaard en communist was gevallen. Ik informeerde Sukardjo hoe Person gewoonlijk over Sukarno schreef. De ambassadeur zal Person voortaan negeren. Hammerskjold waarschuwde, dat indien de UNO haar leger zou terugtrekken Congo in een burgeroorlog zou ontaarden. Joseph Kasavubu regeerde in Leopoldville. Moise Tshombe was president van Katanga. Albert Kalonji zwaaide de scepter in de aan mineralen rijke staat Kasai. En de vice-premier uit het kabinet Lumumba, Antoine Gizenga, had zichzelf uitgeroepen tot president van de oostelijke provincie in Stanleyville. De debatten, die ik samen met Ibu Sukardjo Wirjopranoto volgde, duurden tot diep in de nacht. Ook senator Wayne Morse was er nog om 01:20. Ik zei tegen hem, dat ik hem bewonderde dat hij nog zo laat een oogje in het zeil hield om te | |
[pagina 317]
| |
zien wat de Amerikaanse delegatie uitvoerde. James Barco hield weer een koude-oorlogtirade, waarop Zorin (USSR) terecht antwoordde, dat hij aan de kern van het debat grotendeels voorbij was gegaan. | |
14 december 1960Telefoneerde met mijn ouders in Zeist, die na tien jaar Zuid-Afrika permanent in Nederland zijn teruggekeerd. Emile van Konijnenburg schreef het te betreuren, dat de bemiddeling van premier Abdul Rahman was stuk gelopen, omdat Subrandio haar had afgezegd. ‘Er zaten goede kansen aan beide kanten in. Tot nu toe ging het (rond Nieuw-Guinea) steeds aan deze kant fout. Thans gaat het hier goed en aan de andere kant fout. Een droeve gang van zaken.’ Hij benadrukte dat de knipsels, die hij steeds toezond, bestemd waren voor ambassadeur Sukardjo Wirjopranoto. Een levensteken van Christiaan van Heek. | |
15 december 1960Lunch met ambassadeur Ahmad Shukairy van Saudi-Arabia. Het was een grote tafel en mijn stoel droeg nummer 57. Ik zat naast een Amerikaanse miljonair, Benjamin Harrison Freedman, die miljoenen uitgaf ‘to expose the zionist liars’. Hij was kaal, gebruikte een lorgnet, een viezig zwart pak vol vlekken, slechts twee knopen van zijn vest waren gesloten, en een vlinderdasje. Adres: 960 Park Avenue. Intussen is keizer Haile Selassie I door kroonprins Asfa-Wossen met behulp van de keizerlijke garde afgezet, terwijl hij zich in Sao Paulo, Brazilië, bevond. | |
18 december 1960Gisteravond heb ik op Mafudi's feestje een Indonesisch meisje, Emily Machbul, ontmoet. Zij is met een engelsman getrouwd geweest. Haar moeder is een Javaanse prinses. Ik heb lang met haar zitten praten. A beauty. Vanmiddag ben ik naar haar toegegaan in haar eigen flat. Zij bereidde ons avondeten. We luisterden naar de ‘Firebird’. Ze heeft veel over zichzelf verteld. Minister Subrandio was bij één | |
[pagina 318]
| |
van zijn bezoeken aan New York verliefd op haar geworden. Hij begon haar zelfs als Ibu Subrandio aan mensen voor te stellen, terwijl zij duidelijk had geweigerd op zijn huwelijksaanzoek in te gaan. Ik zou vanavond eindeloos over haar kunnen vertellen. Haar bruine ogen zijn onvergetelijk, haar mond, haar prachtige tanden, haar teint, ze is klein, ze is ideaal. Hoe is het bij God mogelijk, dat ik haar hier in New York heb gevonden. Wanneer ik verliefd ben, begin ik altijd veel te lang over Martin Portier te spreken. Ik heb dikwijls gedacht, dat ik eens in Indonesië mijn vrouw zou vinden. Wanneer ik de job bij ‘Paris Match’ krijg zou ik met haar kunnen trouwen. ‘The Providence Journal’ in Rhode Island publiceerde vandaag mijn eerste WPS-Cubareportage. Keizer Haile Selassie is regelrecht naar Ethiopië teruggevlogen en heeft de touwtjes weer in handen. Ken Finkenbinder, mijn mariniersvriend uit Californië, schreef voor Kerstmis. John Knowles zegt nu, dat er nog een sollicitant voor de ‘Paris Match’-baan is en er dus niet teveel op te rekenen. | |
19 december 1960Ik word verliefd op Pam (Emily Machbul). Zou lang over haar willen schrijven. Ze vind Indonesische dames, die in sarong en kabaja in New York wandelen belachelijk. Zij ontving twee kerstkaarten van Subrandio vandaag: op de ene stond ‘To the sweetest girl in the world’ en op de andere ‘Let's go out together’. | |
20 december 1960Verenigde Naties Wat een ellende. Het debat over Congo eindigde in een deadlock. Beide resoluties voor de Algemene Vergadering van 99 lidstaten werden verworpen. Nog nooit heb ik de Nederlandse delegatie in de drie jaren, dat ik de debatten in New York volg, een stem zien uitbrengen waar ik het mee eens was. Ik sta veel dichter bij de inzichten van de Afro-Aziatische groep dan die van het westen. Ook in de kwestie Congo. Dag Hammerskjold verklaarde diep bezorgd te zijn voor het prestige van de UNO in Leopoldville nu men in New York geen enkel concreet besluit had genomen. Ambassadeur Alex Quaison-Sackey gaf onmiddellijk nà het falen van de UNO-vergadering een persconferentie. Hij deelde mee, dat volgens Ghana al het militaire en para-militaire personeel van België Congo ogenblikkelijk zou moeten verla- | |
[pagina 319]
| |
ten. Het Congolese parlement diende geheractiveerd te worden. Alle politieke gevangenen, dus ook Lumumba, dienden onverwijld vrij gelaten te worden, daar zij bovendien parlementaire immuniteit genoten. Alle buitenlandse inmenging diende te worden beëindigd, en Hammerskjold diende te worden bijgestaan door een comité van advies. Ambassadeur Sukardjo bracht me op de perstribune een brief voor dr. M. van Blankenstein, die hij me vroeg te lezen. | |
22 december 1960Vloog TWA naar London en nam de KLM naar Amsterdam. Nam afscheid van Pam bij ‘Altman & Co’, waar zij in het interior decorating department werkt. Zij gaf mij een prachtige foto van zichzelf en een Kerstcadeautje dat ik niet mocht open maken. Ze zei: ‘I feel already so close to you.’ Zij wil alléén niet, dat ik met een Indisch accent tegen haar spreek. Zij noemt me steeds ‘my love’ of ‘my darling’. I kissed her goodbye bij ‘Altman’. Daarna deed ik wat boodschappen bij ‘Saks Fifth Avenue’ op mijn Saks credit-card, want ik moet er toch behoorlijk uitzien wanneer ik eindelijk mijn ouders weer ontmoet. |
|