Laatste wapenfeiten

[p. 132]

Hoe wordt geoordeeld?

De Amerikaanse sociaal-psychologen Richard Nisbett van de University of Michigan en Lee Ross van de Stanford University in Californië zijn van mening dat verkeerde beoordelingen, en dus onherstelbare fouten, voortkomen uit buitensporig leunen op intuïtie. De enige manier om ‘sound judgements’ te bereiken, is door simplistische intuïtieve strategiën te vervangen door afgaan op statistische principes, die ook wetenschappers hanteren. Nisbett zegt in Psychology Today: ‘The world gets more and more technical. Decisions we have to confront in our daily lives and in our national life require an ability to make inferences from statistical data. Should we smoke cigarettes? Should we wear seat belts?’ Het vormen van een mening hangt af van absoluut betrouwbare informatie waarover men beschikt en moet beschikken om een gefundeerd oordeel te kunnen vormen.

Wat Nisbett en Ross eveneens bestudeerden, was hoe het komt dat de meeste mensen vasthouden aan een eerder gevormd fout oordeel, ook al worden bewijzen dat de werkelijkheid anders is met karrenvrachten aangevoerd.

Vandaag nog hoorde ik in Hard Talk op de bbc een vertegenwoordiger van de puppetregering in Irak antwoorden dat het nog steeds mogelijk is dat massavernietigingswapens in Irak gevonden worden. Nog een stapje verder en we lezen dat Hans Blix, oud-wapeninspecteur in Irak, Bush en Blair vergelijkt met heksenjagers, die hun eerder gevormde overtuiging over Irak en Saddam wilden bewijzen via leugens en vervalsingen om maar gelijk te krijgen voor de Bühne. Waren zij normale mensen, en geen politici die aan hun politieke positie verkleefd zijn, hadden zij al lang moeten toegeven dat hun intuïtieve en vijandige gevormde oordeel van nul en generlei waarde was, omdat zij naast de werkelijkheid en de feiten zaten aan de hand van geklets van dissidenten en inlichtingendiensten, die hun bazen probeerden te plezieren.

H.G. Wells was al van mening dat het vergaren van voldoende ingrediënten van informatie bij het vormen van een oordeel even belangrijk was als leren lezen en schrijven. Japan is het enige land

[p. 133]

ter wereld, dat bij de opvoeding met deze stelling terdege rekening houdt. Nisbett en Ross schreven hierover in hun boek Human Inference: Strategies and Shortcomings of Social Judgement (Prentice-Hall, New Jersey, 1980). Ik denk dan: stel je voor dat Amerika een president zou hebben met een minimum aan intellectuele bagage, dan zou hij alsnog in een weekeinde op Camp David kennis kunnen nemen van wat sociaal-psychologen al jaren geleden hebben uitgespeld over hoe oordelen derailleren door gebrek aan betrouwbare informatie. Misschien zou hij dan zelfs hebben begrepen dat met het Amerikaanse volk, de Veiligheidsraad en de wereld leugens op de mouw te spelden, de realiteit der dingen niet verandert en dat degene die opzettelijk bedriegt vast en zeker een bloedneus oploopt. Die lel zijn de Irakezen bezig Bush uit te delen.

9-4-2004